Pomysłodawcą symbolu terminu jakość jest:
Juran
Deming
Arystoteles
Cyceron
Norma dotycząca bezpieczeństwa to norma:
ISO 11008
ISO 18008
Obie odpowiedzi są poprawne
Żadna z powyższych odpowiedzi
System zarządzania jakością w przedsiębiorstwie wdraża się obecnie wg normy:
ISO 9001:2000
ISO 9001:2008
ISO 9004:2000 (obecnie już 9004:2009)
Żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa
Dokumentacja systemu jakości posiada następującą strukturę (zaczynając od najwyższego szczebla):
Księga jakości, zapisy, procedury, instrukcje
Księga jakości, procedury, zapisy, instrukcje
Księga jakości, procedury, instrukcje, zapisy
Polityka jakości, księga jakości, procedury, instrukcje, zapisy
Zaznacz prawidłową odpowiedź:
Procedura jest dokumentem mniej szczegółowym niż instrukcja
Instrukcja jest mniej szczegółowym dokumentem niż zapis
Polityka jakości jest operacyjnym dokumentem w przedsiębiorstwie
Pełnomocnik jakości podpisuje politykę jakości
Norma ISO 9001 składa się z :
5
6
7
8 punktów
Koncepcja KAIZEN powstała w :
Japonii
USA
Europie Zachodniej
Wszystkie odpowiedzi są prawidłowe
e. Żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa
O porządku na stanowisku pracy mówi zasada:
JiT (strategia zarządzania zapasami)
Kanban (kontrola czynności i zadań produkcyjnych)
5S
Wszystkie odpowiedzi są prawidłowe
e. Żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa
Co to jest kryterialny wzorzec jakości?
to uporządkowany według potrzeb merytorycznych zapis zbioru kryteriów jakości obiektu lub procesu z ich stanami pożądanymi. Odtwarza on stawiane wymagania jakościowe i ułatwia obliczanie poziomu jakości z wykorzystaniem najodpowiedniejszej metody obliczeniowej. Kryterialny wzorzec jakości powinien zawierać w swej strukturze przede wszystkim:
-możliwie szczegółową informację o przedmiocie analizy
-zestawienie uporządkowanych kryteriów odtwarzających stawiane wymagania jakościowe
Wymień i opisz metody transformowania stanów kryteriów jakości
Metoda taksacji – określenie stanu niemierzalnej cechy, stanowiącej dane kryterium jakości
Metoda metyzacji – określenie stanu względnego mierzalnego kryterium jakości przez wykonanie pomiaru tej wielkości oraz obliczenie wyróżnika kryterialnego
Metoda segregacji szczegółowej – otrzymanie szczegółowych wyróżników jakości
Metoda rozstrzygnięć alternatywnych – rozstrzyganie stanów względnych podczas uproszczonego postępowania dwuwymiarowego.
Podaj ogólną kolejność ustalania poziomu jakości Q danego obiektu.
wyznaczyć cechy dla danego obiektu i odpowiadające im stany,
dla poszczególnych stanów przypisać wyróżniki jakościowe,
wyznaczyć poziom ważności poszczególnych cech, wykorzystując zestaw uniwersalnych kryteriów,
ustalić związek wybranych cech obiektu z poszczególnymi kryteriami ważności,
obliczyć łączną sumę punktów dla poszczególnych kryteriów ważności (jeżeli sumy punktów są jednakowe, to stosujemy zasadę niezbędności, bądź opłacalności),
ustalić liczby lokalizacyjne od 1 do 10,
ułożyć kryteria wg malejącej liczby lokalizacyjnej,
dla każdego kryterium obliczyć iloczyn (liczba lokalizacyjna x stopień informacyjności w obrębie poszczególnych cech),
obliczyć sumy iloczynów w obrębie poszczególnych cech,
obliczyć poziom ważności ki,
wyznaczyć poziom jakości Q.
Podaj szacunkowe metody wartościowania jakości, wykorzystywane przy ustalaniu stanów i wyróżników jakościowych?
Metoda taksacji, metoda rozstrzygnięć alternatywnych
Przedstaw sposób wartościowania poziomów jakości za pomocą taksacji w skali 5- i 3-stopniowej.
5-stopniowa:
stan względny - ocena - określenie stanu
0.9 - najwyższa - bardzo korzystny
0.7- wysoka - korzystny
0.5 - średnia - pośredni
0.3 - niska - niekorzystny
0.1- najniższa - b. niekorzystny
3-stopniowa
0.9 - najwyższa - bardzo korzystny
0.5 - średnia - pośredni
0.1- najniższa - b. niekorzystny
Na czym polega metoda alternatywna?
Stosowana jest wtedy, gdy wartość możemy określić tylko opisowo. Polega na porównaniu stanu obiektu ze stanem odpowiedniego wzorca i stwierdzeniu czy wymagania są spełnione, przynajmniej w takim stopniu jak spełnione są dla wzorca.
Jaką wartość maksymalną ma wyróżnik jakości w metodzie alternatywnej?
0,8 (min 0)
Jaką wartość maksymalną ma wyróżnik jakości w metodzie taksacji?
0,9
Wymień podstawowe narzędzia zarządzania jakością
Diagram przebiegu procesu (schemat blokowy)
Karta kontrolna
Arkusze kontrolne
Diagram przyczynowo-skutkowy (Ishikawy, „rybia ość”)
Diagram Pareto (Lorenza)
Histogram
Wykresy rozrzutu (korelacji)
Wymień nowe narzędzia zarządzania jakością
Diagram pokrewieństwa (ang. affinity diagram)
Diagram relacji (ang. interrelationship diagram)
Diagram macierzowy ( ang. matrix diagram)
Macierz analizy danych (ang. matrix data analysis)
Diagram strzałkowy (ang. arrow diagram)
Drzewo decyzyjne (ang. tree diagram)
Wykres programowy procesu decyzji (ang. process decision programme chart)
Histogram to:
a. specjalny typ wykresu słupkowego, pokazujący rozkład pewnej cechy (częstotliwość występowania poszczególnych jej wartości)
b. sposób porządkowania umożliwiający wizualizację powiązań pomiędzy czynnikami (przyczynami) a wynikiem (problemem)
c. technika oddzielania przyczyn istotnych od błahych
Wykres przyczynowo-skutkowy to:
a.narzędzie służące do graficznego przedstawienia zebranych wyników.
b. sposób porządkowania umożliwiający wizualizację powiązań pomiędzy czynnikami (przyczynami) a wynikiem (problemem)
c. specjalny typ wykresu , pokazujący rozkład pewnej cechy
Do jakich celów stosuje się diagram Ishikawy?
Używany jest do ilustrowania związków przyczynowo-skutkowych, pomaga w ten sposób oddzielić przyczyny od skutków danej sytuacji i dostrzec złożoność problemu. Za pomocą wykresu Ishikawy możemy wskazać wszelkie istotne związki zachodzące pomiędzy różnymi przyczynami oraz odkryć źródło niepowodzenia lub nieprawidłowego przebiegu procesu. Celem tej metody jest również analiza wyników danego kierunku postępowania, czyli wykrycie potencjalnych niepowodzeń przedsięwzięcia, uszeregowanie przyczyn problemów. Zastosowanie diagramu umożliwia rozpoznanie i klasyfikację wszelkich przyczyn pewnego zagadnienia i wskazanie przyczyny niedoskonałości procesu.
Zdefiniuj akronim 5M.
człowiek (Man)
materiał (Material)
sprzęt/maszyna (Machine)
stosowana metoda (Method)
kierownictwo (Management)
Podaj trzy przykłady do przyczyny: człowiek.
Słabo wykształceni sprzedawcy, brak motywacji do pracy, słabo wykształceni kierownicy
Podaj trzy przykłady do przyczyny: maszyna.
Zła konstrukcja, Źle ustawione parametry maszyny, Awaria maszyny
Podaj trzy przykłady do przyczyny: materiał.
Słaby dostęp do wyrobów gotowych, Brak części, Złe magazynowanie
Podaj trzy przykłady do przyczyny: metoda.
Chaotyczna praca handlowców, źle zdefiniowana grupa klientów, promowanie produktów o ograniczonej dostępności
Podaj trzy przykłady do przyczyny: pomiar.
Podaj trzy przykłady do przyczyny: środowisko.
Niska temperatura na hali produkcyjnej, Hałas podczas pracy, Złe oświetlenie
Podaj trzy przykłady do przyczyny: zarządzanie.
Brak strategii marketingowej, brak wskaźników do oceny sprzedaży, brak strategii sprzedażowej
Wymień zasady TQM i omów jedną z nich
orientacja na klienta, przywództwo, zaangażowanie pracowników, podejście procesowe, systemowe podejście do zarządzania, ciągłe doskonalenie, podjęcie decyzji w oparciu o fakty, obustronne korzystne relacje z dostawcami.
podjęcie decyzji w oparciu o fakty – skuteczne decyzje opierają się na analizie danych i informacji
Celem Six sigma jest
a. zaprowadzenie i utrzymanie porządku i dyscypliny w miejscu (na stanowisku) pracy.
b. ciągłe doskonalenie stosunków ludzkich, co przekłada się na efektywność organizacji.
c. osiągniecie jakości na poziomie "sześć sigma".
Co to jest six sigma?
Jest to metoda zarządzania jakością, której zadaniem jest osiągnięcie jakości sześć sigma.
Co to jest DPMO?
Defects Per Million Opportunities. Jednostka miary jakości, oznacza ilość defektów na milion możliwości ich powstania. Im niższa wartość tego wskaźnika, tym mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia błędu.
Jak się oblicza DPMO?
DPMO=1.000.000x(suma wszystkich błędów/liczba możliwości ich popełnienia)
Jaką wartość ma DPMO przy poziomie 6 sigma?
3,4 DPMO
Co to jest DPU?
Średnia liczba uszkodzeń na jednostkę
Omów na przykładzie MUDA – nadprodukcja.
Czyli produkowanie szybciej, wcześniej i więcej niż potrzeba, co prowadzi do wyprzedzenia terminów zamówień. Taki sposób produkcji odciąga uwagę od tego, co wymaga klient oraz powoduje zakłócenia w procesie produkcyjnym. Straty jakie powstają na skutek nadprodukcji to: zużycie surowców wcześniej niż to jest potrzebne, daremny wkład siły roboczej oraz maszyn i urządzeń. Niezbędna dodatkowa przestrzeń do magazynowania powstałych zapasów, wśród których znajdują się nieodkryte defekty. Konieczność poniesienia dodatkowych kosztów związanych z transportem i administracją. W efekcie wymienionych działań wzrastają całkowite koszty wytwarzania. Nadprodukcja to najniebezpieczniejsze marnotrawstwo spośród wszystkich siedmiu, ponieważ implikuje ono każdą inną stratę. Zatem, jeśli nadprodukcja zostanie wyeliminowana, inne marnotrawstwa również znikną.
Omów na przykładzie MUDA – zapasy.
Produkty końcowe, produkcja w toku, półfabrykaty, części i dostawy , które trzymane są w zapasie, nie dodają żadnej wartości w procesie produkcyjnym. Powodują wzrost kosztów ogólnozakładowych, ponieważ zajmują przestrzeń w pomieszczeniach oraz wymagają dodatkowego wyposażenia (np. wózków widłowych, skomputeryzowanych systemów przewozu, magazynów). Konieczna jest również dodatkowa siła robocza, która zajmie się składowaniem, administrowaniem i zarządzaniem zapasami. Z czasem jakość gromadzonych produktów staje się gorsza, może nawet wygasnąć ich data ważności. Magazynowany przedmiot może ulec zniszczeniu (podczas transportu, w pożarze, itp.). Co więcej, wśród zapasów ukryte są braki, które zostaną ujawnione dopiero w czasie sprzedaży.
Omów na przykładzie MUDA – ruch.
Ruchy pracowników nieprzyczyniające się bezpośrednio do dodania wartości w procesie produkcyjnym to kolejne marnotrawstwo. Ten rodzaj Muda pojawia się, gdy operator procesu porusza się intensywniej i częściej niż to jest konieczne. Również gdy jego działania wymagają dużo wysiłku (np. podnoszenia i przenoszenia ciężkich przedmiotów). Ruch także wpływa na wysokie koszty. Konsumuje on czas, utrudnia proces produkcyjny, większa również prawdopodobieństwo wystąpienia wypadku przy pracy. Niepotrzebny, nadmierny ruch może być efektem złego przeszkolenia pracowników, nieodpowiednich procedur, nieprawidłowo zaprojektowanych stanowisk pracy oraz nieporządku w miejscu pracy. W wyeliminowaniu tego marnotrawstwa pomaga Metoda 5S (Metoda "5 Kroków") czyli reorganizacja miejsca pracy, dbanie o czystość, sortowanie i układanie narzędzi pracy oraz dobieranie odpowiednich przyrządów do rodzaju wykonywanej pracy.
Omów na przykładzie MUDA – transport.
Transport to niezbędny element operacji. Jednak przenoszenie materiałów, części i produktów pomiędzy procesami nie powoduje wzrostu wartości dodanej. Niepotrzebny oraz złożony przepływ rzeczy powoduje stratę czasu, powierzchni na hali produkcyjnej i wykorzystanie innych zasobów. W czasie transportu może dojść do uszkodzeń. Muda transportu jest powodowana źle zaprojektowanym miejsce pracy (kiedy pracownicy muszą dzielić się narzędziami lub odległości między maszynami, czy stanowiskami pracy są zbyt duże, itd.). W takim przypadku pojawiają się problemy z komunikacją, a praca w toku wzrasta.
Omów na przykładzie MUDA – oczekiwanie.
Kolejne marnotrawstwo to oczekiwanie, aż jeden proces zostanie zakończony i będzie można przejść do kolejnego działania. Jest to rodzaj straty, którą najłatwiej wykryć, bowiem pojawia się wtedy, gdy ręce pracownika są bezczynne. Taka sytuacja ma miejsce, kiedy praca operatora zostaje wstrzymana na skutek jego złego przeszkolenia i nieodpowiednich kwalifikacji, niezbalansowania linii produkcyjnej, braku niezbędnych części, awarii maszyn. Oczekiwanie jest wąskim gardłem w procesie produkcyjnym. Jego efektami są: problem z przepływem procesu produkcyjnego, jego długi czas, niedotrzymanie terminów dostaw, itp.
Omów na przykładzie MUDA – przetwarzanie.
Nieadekwatne technologie oraz projekty są przyczyną nadmiernego przetwarzania. Jeśli maszyna działa zbyt długo, następuje jej szybkie zużycie i wzrasta prawdopodobieństwo pojawienia się usterki. Problemem są tu również operatorzy, którzy angażują się w dużo większym stopniu, niż jest to wymagane. Marnotrawstwo w procesie produkcyjnym może zostać wyeliminowane dzięki zdrowemu rozsądkowi i ukierunkowaniu na redukcję kosztów. Muda przetwarzania może być powodowana przez nieodpowiednią synchronizację procesów oraz czynności wykonywanych w obrębie tych procesów. Straty mogą zostać wyeliminowane również za pomocą łączenia kilku operacji.
Omów na przykładzie MUDA – braki.
Braki - czyli produkty, które nie spełniają wymagań klientów. Produkty lub usługi nie wykonane poprawnie za pierwszym razem wywołują niezadowolenie u konsumentów. Wymagają one poprawek, a to pochłania czas i materiały oraz generuje dodatkowe koszty dla przedsiębiorcy. Kiedy maszyna zaczyna wytwarzać wadliwe produkty, konieczne jest jej wyłączenie. To zaś oznacza przerwy w planie produkcyjnym. Ten rodzaj marnotrawstwa jest powodowany przez źle zaplanowany proces, niskie kwalifikacje pracowników oraz brak ich przeszkolenia, nieodpowiednio zaprojektowane maszyny, wadliwie działający sprzęt.
Omów na przykładzie MUDA – naprawy.
Kiedy maszyna zaczyna wytwarzać wadliwe produkty, konieczne jest jej wyłączenie. To zaś oznacza przerwy w planie produkcyjnym. Ten rodzaj marnotrawstwa jest powodowany przez źle zaplanowany proces, niskie kwalifikacje pracowników oraz brak ich przeszkolenia, nieodpowiednio zaprojektowane maszyny, wadliwie działający sprzęt.
Kaizen to koncepcja, która ma na celu
a. zaprowadzenie i utrzymanie porządku i dyscypliny w miejscu (na stanowisku) pracy.
b. tworzenie środowiska pracy sprzyjającego działaniom projakościowym.
c. silne angażowanie się pracowników w ciągle ulepszanie i sterowanie procesami
Wymień kategorie marnotrawstwa i opisz jedną z nich
Zad. 37 -44
Głównym założeniem JIT jest:
a. minimalizacja zapasów
b. minimalizacja odpadów
Podaj definicję kosztów jakości.
Koszty jakości to nakłady poniesione na uzyskanie pewności, że produkty, które trafiają do rąk klienta wykonane są zgodnie z przyjętą specyfikacją.
Narysuj i omów tzw. „ górę lodową” kosztów jakości
30% koszty jawnie widoczne ^
70% koszty ukryte /_\
Dokonaj podstawowego podziału kosztów jakości w organizacji.
Koszty zgodności (oceny, zapobiegania), koszty niezgodności (wewnętrznej i zewnętrznej), koszty ukryte, koszty przekroczenia wymagań
Koszty zgodności to.
a. koszty zapobiegania i koszty oceny
b. koszty ukryte
c. obie odpowiedzi są poprawne
Koszty niezgodności to:
a. koszty przekroczonych wymagań
b. koszty zapobiegania i koszty oceny
c. koszty niezgodności wewnętrznych i koszty niezgodności zewnętrznych
d. koszty ukryte
Podaj 3 przykłady kosztów oceny
Kontrola surowców, kontrola wyrobu gotowego, kalibracja sprzętu
Podaj 3 przykłady kosztów zapobiegania
Ocena i kwalifikacja dostawców, szkolenia, audity
Polska Norma(oznaczana symbolem PN) to:
a. norma o zasięgu krajowym, przyjęta w drodze konsensu i zatwierdzona przez krajową jednostkę normalizacyjną -Polski Komitet Normalizacyjny(PKN).
b. norma o zasięgu unijnym, przyjęta w drodze konsensu i zatwierdzona przez jednostkę normalizacyjną -Komitet Normalizacyjny.
c. obie odpowiedzi są poprawne
d. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa
Czy:
a. PN-EN ISO 9001:2009 opisuje podstawy systemu zarządzania jakością oraz stosowaną terminologię.
? b. EN ISO 9001:2008 opisuje podstawy systemu zarządzania jakością oraz stosowaną terminologię.
c. obie normy opisują podstawy systemu zarządzania jakością oraz stosowaną terminologię
d. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa
Który punkt normy ISO 9001 pozwala na stosowanie "wyłączeń" z zakresu certyfikacji?
a. 6
b. 7
c. 8
d. wszystkie
W którym roku była ostatnia nowelizacja normy ISO 9001?
a. 2000
b. 2005
c. 2008
Odpowiedzialność kierownictwa , ten element modułu jest opisany w punkcie normy:
a. 5
b. 4 i 5
c. 4, 5 i 6
Realizacja wyrobu, ten element modułu jest opisany w punkcie normy:
a. 7
b. 5 i 8
c. 6
Polityka jakości jest:
a. nadrzędnym dokumentem, w którym kierownictwo organizacji określa swoje zasady i ramy dla całego systemu zarządzania jakością
b. nadrzędnym dokumentem, w którym kierownictwo organizacji określa swoje zasady i ramy dla systemu zarządzania jakością w kontroli produkcji i usług
Księga jakości jest to dokument, który opisuje
a. system zarządzania jakością zaimplementowany w danej organizacji
b. zasady i ramy dla całego systemu zarządzania jakością
Księga jakości systemu ISO 9001 musi zawierać minimum:
a. zakres systemu zarządzania, ewentualne wyłączenia (wraz z uzasadnieniem), mapę procesów, udokumentowane procedury wymagane przez normę lub odniesienie się do tych procedur jako zewnętrznych dokumentów.
b. politykę jakości, cele jakości, procedury, instrukcje.
ISO 14001 to:
a. uznawana w skali międzynarodowej norma określająca metody wdrażania efektywnych systemów zarządzania środowiskowego.
b. uznawana w skali międzynarodowej norma określająca metody wdrażania efektywnych systemów zarządzania bezpieczeństwem żywności.
c. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa
d. obie odpowiedzi są prawidłowe
ISO 22000 to:
a. uznawana w skali międzynarodowej norma określająca metody wdrażania efektywnych systemów zarządzania środowiskowego.
b. uznawana w skali międzynarodowej norma określająca metody wdrażania efektywnych systemów zarządzania bezpieczeństwem żywności.
c. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa
d. obie odpowiedzi są prawidłowe
Kluczowe elementy ISO 22000 to:
a. PRP -programy podstawowe (GMP, GHP, GAP, GVP, GPP, GDP, GTP); zasady HACCP oparte na CodexAlimentarius
b. wymagania dotyczące systemu zarządzania środowiskowego i bezpieczeństwa żywności (tylko żywnośći)
c. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa
d. obie odpowiedzi są prawidłowe
System HACCP (Hazard Analisis and Critical Control Point -analiza zagrożeń i krytycznych punktów kontroli) to system:
a. zarządzania jakością produktów spożywczych.
b. zarządzania jakością produktów farmaceutycznych
c. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa
d. obie odpowiedzi są prawidłowe
Normalizacja:
a. to działalność polegająca na analizowaniu wyrobów, usług i procesów
b. to opracowywanie i stosowanie norm
c. obie odpowiedzi są prawidłowe
d. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa
Certyfikacjato procedura, przy pomocy której strona
a. druga daje pisemne potwierdzenie
b. trzecia daje pisemne potwierdzenie
c. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa
System Zarządzania Jakością musi zostać udokumentowany, poprzez:
a. Zapisy jakości,Instrukcje i formularze,Procedury i procesy, Księgę jakości.
b. Księgę jakości, Politykę jakości, zapisy
c. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa
d. obie odpowiedzi są prawidłowe
Literatura obowiązkowa:
M. Wiśniewska. E Malinowska, Zarządzanie jakością żywności, Systemy, koncepcje instrumenty,
Wydawnictwo Difin, Warszawa 2011
A. Kister, Zarządzanie kosztami jakości, Oficyna Wydawnicza, Kraków 2005;
Z. Zymonik, Koszty jakości w zarządzaniu przedsiębiorstwem, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocł., Wrocław 2003;
A. Hamrol, Zarządzanie jakością z przykładami, PWN, Warszawa 2005;
Czasopismo Problemy Jakości: Nr 5/2006,
Łuczak J., Matuszak-Flejszman A., Metody i techniki zarządzani jakością. Kompendium wiedzy,
Quality Progress, Poznań 2007;
Literatura uzupełniająca
J. Bank, Zarządzanie przez Jakość, Gebethner i S-ka, Warszawa 1996;
D. Lock, Podręcznik zarządzania jakością, PWN, Warszawa 2002;
Balon U., Koncepcja wdrażania rachunku kosztów jakości, „Problemy Jakości” 2007, Nr 6;
Budgol M., Koszty jakości – społeczne źródła, „Problemy Jakości”2006, Nr 5;
Ciechan-Kujawa M., Rachunek kosztów jakości. Wykorzystanie w zarządzaniu przedsiębiorstwem,
Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005;
Szczepańska K., Koszty jakości dla inżynierów, Placet, Warszawa 2009;
Wiśniewska M., House of Quality jako narzędzie planowania i rozwoju stanowiska pracy,
„Problemy Jakości” 2006, Nr 6;
Wolniak R., Skotnicka B., Metody i narzędzia zarządzani jakością. Teoria i praktyka,
Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2008;
Żuchowski J., E. Łagowski, Narzędzia i metody doskonalenia jakości, Wydawnictwo Politechniki Radomskiej, Radom 2004
EGZAMIN 10 pytań (2 punkty)
Skala oceniania (wykłady):
0-50% ndst 10 punktów
51-60% dst 11-12 punktów
61-70% dst+ 13-14 punktów
71-80% db 15-16 punktów
81-90% db+ 17-18 punktów
91-100% bdb 19-20 punktów