Problemy Polski i Polaków w czasie transformacji

Ludność mieszkająca w Polsce jest fragmentem całej ludności europejskiej, i należy do bardziej uprzywilejowanej i rozwiniętej części świata. Nasz kraj wyróżnia się spośród innych krajów świata dużą jednolitością wewnętrzną, zarówno ze względu narodowościowego jak i wyznaniowego. Mniejszości religijne i etniczne w Polsce stanowią niewielki odsetek w całej populacji. Zaletą Polski jest prawie całkowity brak konfliktów i walk narodowościowych. Diaspora Polska utrzymuje aktywne związki z naszym krajem, wręcz bardzo często daje wyraz swojemu patriotyzmowi. Jako przykład mogę podać chociażby działania zmierzające do przystąpienia naszego kraju do struktur NATO. Nasz kraj od innych zachodnioeuropejskich społeczeństw odróżnia posiadanie kategorii społecznej szczególnej jaką jest inteligencja. Od społeczeństw Europy Zachodniej odróżnia ponadto Polskę dość wysoki procent ludzi mieszkających na wsiach, którzy czynnie zajmują się rolnictwem ( ok. 20%) i są w wieku produkcyjnym. Nasz kraj jest wciąż stosunkowo młodym społeczeństwem, będącym w trakcie ogromnej modernizacji, zwłaszcza pod względem politycznym, społecznym i ekonomicznym.

R E K L A M A	czytaj dalej ↓

Struktura ludności Polskiej według wieku i płci ( dane z 2001roku ):

Inteligencja- jest to warstwa (grupa) społeczna, która składa się z ludzi różnych klas społecznych, którzy wykonują złożoną i trudną pracę umysłową. Praca taka wymaga odpowiedniego, wysokiego wykształcenia oraz specjalistycznej wiedzy, uzdolnień; taka grupa bardzo często aspiruje do przywództwa ideowego w całym społeczeństwie.

Diaspora jest to rozproszenie danej narodowości na terenie innych krajów (na obczyźnie).

PROCES MODERNIZACJI KRAJU

Modernizacja Polski rozpoczęła się w momencie zwycięstwa obozu "Solidarność" w wyborach parlamentarnych, częściowo wolnych w roku 1989. Proces modernizacji naszego kraju ciągle się dokonuje i odbywa się na trzech poziomach.

1. POLITYCZNYM polega na przejściu od państwa autorytarnego do państwa z demokracją przedstawicielską.

Autorytaryzm - jest antydemokratycznym systemem rządów. W autorytatywnym państwie władza skupiona jest w rękach tylko jednego człowieka albo bardzo nielicznej grupy ludzi. Autorytaryzm odrzuca równość pomiędzy ludźmi, tolerancję a przede wszystkim wolność. Jednostka ludzka w autorytarnym kraju jest bezwzględnie podporządkowana wszelkim organom państwowym. Bardzo ważną rolę w tym systemie odgrywa policja, która posiada dobrze rozwiniętą sieć donosicieli i agentów, którzy kontrolują społeczeństwo. Czasem w państwie autorytarnym władza sprawowana jest przez wojsko, a wszystkie wysokie stanowiska zajęte są przez wojskowych. Potocznie autorytaryzm nazywany jest "rządami mocnej ręki". W autorytaryzmie rząd nie opiera się na zasadzie większości parlamentarnej, nie podlega on także kontroli społecznej, mogą jednak w nim pojawiać się elementy demokracji na przykład: samorząd, natomiast liczne sprawy ekonomiczne, społeczne, religijne czy kulturowe pozostawione są indywidualnej aktywności. Autorytatywne rządy często uzasadniają swoje powstanie tak zwanymi "zgubnymi przerostami demokracji", jednak tak naprawdę świadczą one o niedorozwoju demokratycznym w jakimś państwie. Autorytaryzm głównie kieruje się zasadami pragmatyzmu, w odróżnieniu od systemu totalitarnego rzadko oparty jest na uniwersalnej ideologii, terrorze, tajnej policji czy gospodarczym monopolu.

Demokracja - jest to ustrój polityczny, który opiera się na zasadzie trójpodziału władzy; a źródłem władzy jest wola większości pełnoletnich obywateli państwa wyrażana w trakcie wyborów. Gwarantem istnienia systemu demokratycznego jest konstytucja. Współcześnie najbardziej rozpowszechnioną formą demokracji jest demokracja parlamentarna. Obecnie w teorii liberalnej demokracji, zakłada się, iż faktyczny demokratyczny ustrój powinien posiadać następujące cechy:

- możliwość wybierania władzy w wolnych i uczciwych wyborach,

- możliwość wszystkich obywateli do bycia kandydatem do instytucji tworzących władzę

- rządy prawa oraz jawność stanowienia prawa,

- przestrzeganie elementarnych i najważniejszych praw człowieka, czyli:

a) wolności głoszenia swoich opinii i poglądów - nawet jeżeli nie są w danym czasie popularne,

b) wolności zrzeszania się oraz tworzenia grup nacisku

c) wolności od dyskryminacji, czyli tolerancji religijnej, seksualnej, rasowej itd.

Demokracja bywa stopniowana - to znaczy: w jakimś ustroju politycznym rzeczywisty udział ogółu obywateli w strukturach władzy może być mniejszy albo większy. Na przykład: w systemie monarchii konstytucyjnej formalnie władza należy do króla, w rzeczywistości jednak stosunki pomiędzy królem a poddanymi uregulowane są przez konstytucje, która w praktyce może oddawać prawie całą faktyczną władzę poddanym. Dzisiejsi demokraci uważają, że demokracja to jedyny możliwy gwarant istnienia w gospodarce i na runku pracy wolnej konkurencji, ponadto daje możliwość wprowadzenia w życie koniecznych reform, oczywiście po uprzedniej debacie i wypracowaniu porozumienia. Istnieje ryzyko, że systemy będące z teoretycznego punktu widzenia systemami demokratycznymi, mogą jednak w rzeczywistości dać faktyczną władzę bardzo wąskiej grupie osób- oligarchów (oligarchia- mała grupa społeczna, która sprawuje władzę), którzy będą praktycznie sprawować władzę w skrajnie niedemokratyczny sposób.

W Polsce polityczna transformacja polegała przede wszystkim na zlikwidowaniu monopolu na władzę, jaki miała partii komunistyczna zwana Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą, której to partii w tak zwanej "demokracji ludowej" było podporządkowane całe społeczeństwo i państwo wraz z jego wszystkimi strukturami administracyjnymi i prawnymi. Komunistyczna ideologia, która wówczas legitymizowała władzę "pracującego ludu miast oraz wsi" została zastąpiona przez demokratyczną zasadę suwerenności narodu. Konstytucji RP zawiera zapis, że "władza zwierzchnia (...) należy do Narodu". Uprawnienia władcze narodu urzeczywistnia się poprzez formy demokracji bezpośredniej i demokracji pośredniej (między innymi: poprzez partie polityczne, poprzez grupy nacisku, ale głównie poprzez wybory). Prawo nie jest już narzędziem służącym utrzymaniu władzy. Instytucje sprawujące władzę w państwie stają się coraz bardziej "przejrzyste" i w coraz większym stopniu odpowiadają przed obywatelami Polski, nawet jeżeli głośne (i coraz częstsze!!) afery korupcyjne znacznie osłabiają zaufanie społeczeństwa do władzy. Ponadto przywrócono zasadę samorządności, jednak w praktyce nadal ona nie funkcjonuje zbyt dobrze. Znacznie wolniej, niż tego oczekiwano, następuje konsolidacja systemu partyjnego (konsolidacja oznacza: zjednoczenie, zespolenie, połączenie, umocnienie, ugruntowanie, utrwalenie) - wciąż bardzo wiele ugrupowań słabnie albo wręcz rozpada się w kilka lat od rozpoczęcia swojej działalności na scenie polityczne. Wjechanie na drogę demokracji oznaczało ponadto dla Polski rozpoczęcie starań o dołączenie do grona licznych, znanych ponadnarodowych organizacji państw demokratycznych (na przykład: Unia Europejska, Rada Europy czy NATO).

Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (PZPR) - była to partia komunistyczna; w latach pomiędzy rokiem 1945 a rokiem 1989 często nazywana ją po prostu Partią. Powstała ona podczas zjazdu zjednoczeniowego dwóch partii: Polskiej Partii Robotniczej oraz Polskiej Partii Socjalistycznej. Miał on miejsce w dniach od 15 do 21 grudnia, roku 1948. Zjednoczenie było możliwe po usunięciu z PPS-u działaczy, którzy sprzeciwiali się zjednoczeniu tych partii (a dokładniej wchłonięciu ich przez komunistów), oraz po wydaleniu członków PPR-u, którzy zostali oskarżeni o "odchylenie prawicowo-nacjonalistyczne". Szacuje się, iż ponad 25% wszystkich socjalistów odsunięto na boczny tor albo usunięto całkowicie z politycznego życia Polski.

Do 1989 roku PZPR była partią państwową, sprawującą całą władzę (zgodnie z poprawkami do konstytucji z 1976 roku partia była przewodnią siłą narodu) oraz kontrolującą zbiurokratyzowaną gospodarkę o charakterze nakazowo-rozdzielczym. Naczelnym celem partii było utworzenie społeczeństwa socjalistycznego i zbudowanie komunizmu na świecie. Partia zorganizowana była na zasadzie demokratycznego centralizmu, który teoretycznie zakładał demokratyczne podejmowanie decyzji, wyłanianie władz oraz kierowanie działalnością partii. W rzeczywistości jednak najważniejsza rola przypadała Komitetowi Centralnemu, jego Biuru Politycznemu oraz Sekretariatowi. Właśnie te instytucje władcze decydowały o kierunku polityki oraz o personalnym składzie głównych organów państwowych, choć zgodnie ze statutem zadanie to należało do członków zjazdu odbywającego się co około pięć czy sześć lat. Pomiędzy zjazdami miały miejsce konferencje partyjne wojewódzkich, gminnych, powiatowych oraz zakładowych komitetów.

Suwerenność narodu to fundament demokracji. W Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, podobnie jak i w konstytucjach pozostałych państw demokratycznych, istnieje zapis, że "władza zwierzchnia (...) należy do Narodu". Uprawnienia władcze narodu urzeczywistniane są poprzez formy demokracji bezpośredniej i demokracji pośredniej (między innymi: poprzez partie polityczne, poprzez grup nacisku, jednak przede wszystkim przez wybory).

Samorządności jest to zasada polegająca na prawnym powierzeniu sprawowania władzy państwowej zrzeszeniom ludzi. Zrzeszenia takie otrzymują kompetencje ażeby mogły sprawować władzę publiczną, przede wszystkim w zakresie administracji, ale też w zakresie stanowienia prawa, np.: poprzez wydawanie przepisów miejscowego prawa, obowiązującego tylko dla określonego obszaru albo przepisów obowiązujących jakąś grupę osób.

2. EKONOMICZNYM, czyli przejście z gospodarki o charakterze nakazowo-rozdzielczym do gospodarki wolnorynkowej.

Gospodarka nakazowo-rozdzielcza - termin ten oznacza całość działań gospodarczych w państwie prowadzonych we wszystkich gałęziach i dziedzinach; obejmuje ona produkcje, podział, obieg oraz konsumpcję usług i dóbr. Celem takiej gospodarki jest rozwijanie sił wytwórczych oraz realizowanie zasady podziału zgodnie z zasadą: każdemu według jakości i ilości pracy jaką wykonał.

Wolny rynek - termin ten oznacza ogól podmiotów, które reprezentują popyt i podaż; dokonują one transakcji sprzedaży i zakupu oraz decydują o wysokości cen. Wolny rynek usług i dóbr funkcjonuje przez procesy produkcji, konsumpcji i wymiany. Transakcje sprzedaży i zakupu na rynku, zależne są zatem od popytu i podaży oraz od cen. Podaż kształtowana jest przez sprzedawców, natomiast popyt przez kupujących. Rząd praktycznie w ogóle nie interweniuje w działania zachodzące na wolnym rynku.

W naszym kraju modernizacja ekonomiczna miała formę tak zwanej: "terapii szokowej", która była głównie działaniami Leszka Balcerowicza - ówczesnego ministra finansów (pierwszy niekomunistyczny rząd). 17 XII 1990 r. na forum sejmowym przedstawił on pakiet ustaw, które miały na celu reformowanie polskiej gospodarki. Rozpoczął on działalność na rzecz przemian gospodarczych, kontynuowanych później przez następne rządy, zarówno lewicowe, jak i prawicowe. Przejście z gospodarki socjalistycznej na gospodarkę kapitalistyczną- było faktem bezprecedensowy w historii, wymagało to dokonania fundamentalnych zmian we wszelkich jej gałęziach, przekształceń własnościowych, (termin ten oznacza ogół procesów związanych ze zmianą formy własności; przekazanie własności państwowej w ręce osób prywatnych nazywa się prywatyzacją, natomiast z prywatnych rąk do państwa to nacjonalizacja), stworzenia całkiem nowych instytucji, natomiast od obywateli wymagało głównie "zaciskania pasa".

Na skutek licznych trudności, narastających w i tak katastrofalnej sytuacji naszego kraju w ostatnich latach komunistycznych rządów, niekorzystnych zjawisk w światowej gospodarce, oporów oraz protestów wielu grup społecznych, a także brak zdecydowanej woli politycznej spowodowały, iż nie wszystkie planowane reformy zakończyły się sukcesem. Mimo to osiągnięcia naszego kraju, do połowy 90-tych lat, były tak imponujące, iż uważano Polskę za jednego z głównych tygrysów gospodarczych w tym regionie.

Kryzys w finansach publicznych oraz znaczące spowolnienie tempa wzrostu mające miejsce na przełomie XX i XXI wieku znacznie zachwiały pozycję gospodarczą Polski. W roku 1998 koalicja rządząca AWS z UW zapoczątkowała cztery duże reformy państwowe: terytorialną, ochrony zdrowia, oświatową oraz ubezpieczeń społecznych. Wdrażaniu tych reform towarzyszyły bardzo poważne trudności oraz liczne protesty społeczne. Następny rząd, utworzony przez koalicję trzech partii: SLD, PSL i UP, znacząco zmienił kształt dwóch reform: edukacyjnej i reformy służby zdrowia.

Transformacja Polski nie obyłaby się bez poprawienia pracy administracji państwowej oraz lokalnej, policji, sądów, szkolnictwa czy wielu innych instytucji życia publicznego.

Trudno dzisiaj jednoznacznie oceniać skutki nadal niedokończonych reform. Efekt tych zmian będzie widoczny dopiero za kilka, a nawet kilkanaście lat.

Gospodarka socjalistyczna - termin ten oznacza, że działalność oraz rozwój gospodarczy podyktowane były przez komunistyczne władze państwowe, a wszystko rozgrywało się pod całkowitą ochroną.

Gospodarka kapitalistyczna - termin ten oznacza gospodarkę gdzie prowadzony jest wolny obrót towarami oraz usługami, obowiązują zasady: wolnej konkurencji między podmiotami gospodarczymi, wolnego obrotu środkami produkcji i kapitałem.

3. SPOŁECZNYM proces ten charakteryzuje się przechodzeniem ze społeczeństwa prawie całkiem zamkniętego oraz ujednoliconego w społeczeństwo otwarte i pluralistyczne.

Społeczeństwo otwarte - jest to typ mentalności, który charakteryzuje państwo demokratyczno- liberalne, gdzie przestrzega się zasad: wolności myśli, opinii, przekonań, działań czy osądów. Cechami takiego społeczeństwa są: kosmopolityzm, pluralizm, racjonalizm, wolny rynek i demokratyzm.

Społeczeństwo zamknięte - jest to postawa całkiem przeciwna do otwartego społeczeństwa. Społeczeństwo zamknięte występuje najczęściej w totalitarnych ustrojach, gdzie centralne władze dążą do przejęcia kontroli i podporządkowania sobie obszarów życia ideologicznego, politycznego, prywatnego i gospodarczego (np: społeczeństwo takie było w hitlerowskich Niemczech i w krajach komunistycznych).

Polska była blisko wkroczenia w progi totalitarnego ustroju, na szczęście nie doszło do tego. Współcześnie wszelkie publiczne działania faszystowskie albo totalitarne są całkowicie zakazane. Jest to zapisane w Konstytucji RP z 1997 roku. Za propagowanie tych idei, grozi kara pozbawienia wolności do dwóch lat (zgodnie z Kodeksem Karnym).

10 LAT TRWANIA TRANSFORMACJI

Transformacja ekonomiczna i polityczna, bardzo wiele zmieniła w naszym kraju na lepsze. Jednak powszechnie widomo, że zawsze muszą znaleźć się też jakieś minusy. Jeśli chodzi o Polskę, to największym problemem jest wysokie bezrobocie oraz przestępczość.

BEZROBOCIE

Jest jednym z najbardziej negatywnych skutków transformacji, w pewnym momencie sięgnęło nawet 20%, teraz trochę spadło- ok. 17%. Jedną z przyczyn jest konkurencja panująca na wolnym rynku, ale także import z zagranicy (który spowodował bankructwo wielu nierentownych zakładów państwowych), problemy ze sprzedażą produktów rolnych, restrukturyzacja oraz likwidowanie PGR-ów.

Z tych przyczyn strefa ubóstwa jest znaczna, a co gorsza ciągle wzrasta. Bieda dotyka zarówno wsie jak i miasta.

PRZESTĘPCZOŚĆ

Jest to kolejny problem życia społecznego po transformacji. Polacy skarżą się na wzrost niebezpieczeństwa w państwie. Przyrost przestępczości po roku 1989, był tak naprawdę pozorny. Po prostu w czasach komuny nie mówiło się głośno o wielu kwestiach. Ze zmianami w strukturach własnościowych oraz z reformami gospodarczymi powiększyła się natomiast faktycznie przestępczość gospodarcza. Ponadto coraz częściej obserwuje się teraz przestępczość zorganizowaną, a co gorsze znacznie wzrasta przestępczość wśród nieletnich. Do tego dochodzą jeszcze coraz liczniejsze afery korupcyjne na przykład: sprawa Rywina.

Policja oraz organa sprawiedliwości niestety nigdy były i wciąż nie są za dobrze dostosowane do zwalczania przestępczości. Wszystkie te czynniki sprawiają, iż większość obywateli mówi, że nie czuje się bezpiecznie we własnym kraju.

Reasumując, Polska przeszła bardzo dużą przemianę z państwa komunistycznego w państwo demokratyczne, jednak nasze społeczeństwo ciągle jest pełne kontrastów. Wielu ludzi wspomina z utęsknieniem dawne czasu, kiedy to było w miarę bezpiecznie i każdy pracował, jednak ci sami ludzie nie życzą sobie powrotu do tamtych czasów .

Ostatnie lata przekonuje bowiem, iż dzięki ciężkiej pracy, żywotności, energii oraz niesłychanym wręcz zdolnościom adaptacyjnym, życie znacznej części Polaków zmieniło się na lepsze.