Kwas askorbinowy

Kwas askorbinowy
Ogólne informacje
Nomenklatura systematyczna (IUPAC):
(R)-3,4-dihydroksy-5-((S)-1,2-dihydroksyetylo)furan-2(5H)-on
Inne nazwy
Wzór sumaryczny
SMILES
Masa molowa
Wygląd
Identyfikacja
Numer CAS
PubChem
DrugBank
[pokaż]Właściwości
Niebezpieczeństwa
Zagrożenia^[3]
Brak piktogramu
Zwroty ryzyka
Zwroty bezpieczeństwa
Numer RTECS
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków standardowych (25 °C, 1000 hPa)

Kwas askorbinowy (witamina C) – organiczny związek chemiczny, pochodna glukozy o wzorze sumarycznym C₆H₈O₆. Wwarunkach standardowych jest białym, krystalicznym ciałem stałym. Dobrze rozpuszcza się w wodzie, roztwór ma odczyn kwasowy.

Spis treści  [ukryj] 1 Rola w organizmie 2 Skutki niedoboru 3 Skutki nadmiaru 4 Źródła w pożywieniu 5 Zastosowanie w przemyśle spożywczym 6 Przypisy

Rola w organizmie[edytuj]

Ta sekcja wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Informacje nieweryfikowalne mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Aby uczynić sekcję weryfikowalną, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach. Adnotacja: Brak źródeł na poparcie tego spektrum działania witaminy C. Spektrum przedstawione jest tak szeroko, że zasadniczo witamina C jest lekarstwem na wszystko.... Uwaga: Aby ułatwić pracę, dodaj do szablonu parametr |data=2011-04

Witamina C odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu ludzkiego organizmu. Do szerokiego spektrum jej działania zalicza się m.in:

• skracanie czasu trwania infekcji górnych dróg oddechowych,

• aktywizacja systemu immunologicznego,

• niszczenie wirusów,

• ułatwianie gojenia się ran i złamań,

• hamowanie tworzenia się sińców i powstawania krwotoków,

• hamowanie krwawienia dziąseł,

• podnoszenie odporności na zakażenia,

• regulacja poziomu cholesterolu,

• obniżanie ciśnienia krwi,

• ochrona przed zmianami nowotworowymi (rakiem żołądka, jamy ustnej, przełyku, płuc, wątroby, szyjki macicy i odbytu),

• łagodzenie niepożądanych skutków radioterapii,

• ochrona skóry przed działaniem słońca i starzeniem,

• hamowanie rozwoju zaćmy,

• wpływ na wytwarzanie i zachowywanie kolagenu

• uczestnictwo w produkcji hormonów zwalczających stres,

• poprawa wydolności fizycznej.

Witamina C bierze także udział w przemianach tyrozyny, syntezie steroidów nadnerczowych. Ma również wpływ na zachowanie prawidłowego potencjału oksydacyjnego w komórce.

Badania wskazują brak wpływu zażywania witaminy C na ryzyko pojawienia się przeziębienia oraz mały wpływ na czas jego trwania (skrócenie czasu o 14% dla dzieci i 8% dla dorosłych). Wyjątkiem była grupa uczestników maratonów, narciarzy i żołnierzy przebywających w bardzo niskich temperaturach lub poddanych intensywnemu wysiłkowi fizycznemu, u których zaobserwowano 50% zmniejszenie występowania przeziębienia przy zażywaniu 2 g witaminy C dziennie^[5].

Rekomendowane spożycie witaminy C dla dorosłego człowieka wynosi od 45 do 90 mg na dobę^[6][7]. Organizmy większości zwierząt i roślin wytwarzają ten związek. Wyjątkiem są organizmy ssaków naczelnych, w tym człowieka, świnki morskiej i niektórych gatunków nietoperzy, którym musi być ona dostarczona z zewnątrz.

Skutki niedoboru[edytuj]

Szkorbut, samoistne krwawienia, uszkodzenia naczyń krwionośnych, krwawe wybroczyny, złe gojenie i odnawianie się ran, rozpulchnienie dziąseł, zmiany w zębach (np. zgorzel), bolesność stawów i mięśni, obrzęki kończyn, osłabienie, utrata apetytu, obniżenie wydolności fizycznej, depresja, osteoporoza, niedokrwistość mikrocytarna niedobarwliwa, nadczynność gruczołu tarczowego, zaburzenia neurologiczne, wtórne infekcje, schorzenia żołądka, zapalenie błony śluzowej, przedłużenie okresu zaziębienia organizmu i trudności w leczeniu zakażeń. Ostatecznie może prowadzić do śmierci.

Skutki nadmiaru[edytuj]

Kwas askorbinowy nie jest toksyczny, ale przyjmowany w nadmiarze może wywoływać dolegliwości żołądka, nudności, biegunkę, wymioty, wysypkę skórną, obniżać odporność po radykalnym zmniejszeniu dawki. Jednak mimo tego wszystkiego zazwyczaj jego nadmiary wydalane są z organizmu wraz z moczem.

Stosowanie wyższych niż zalecane dawek witaminy C w czasie ciąży może być szkodliwe dla płodu. Wysokie dawki tej witaminy, według klasyfikacji FDA ryzyka stosowania leków w czasie ciąży, należą do kategorii C. Oznacza to, że w badaniach na zwierzętach wykazano działanie niepożądane na płód, jednak jej wpływ na ciążę człowieka nie jest potwierdzony w badaniach klinicznych.

Źródła w pożywieniu[edytuj]

Świeże owoce i warzywa (szczególnie zielonoliściaste)^[8][9]:

• acerola (w 100 g owoców – 1400–2500 mg)

• gwajawa (w 1 owocu – 165 mg)

• winogrona

• papryka

  • czerwona (w 1 szt. – 141 mg)

  • zielona (w 1 szt. – 95 mg)

• koper ogrodowy

• owoce dzikiej róży ok. 1000 mg /100 g owoców

• owoce cytrusowe:

  • cytryny (w 100 g owocu – 53 mg)

  • pomarańcze (w 1 owocu – 70 mg)

  • grejpfruty (sok z 1 owocu – 75 mg)

• kiwi (w 1 owocu – 74 mg)

• melon kantalupa (w połówce – 113 mg)

• ananasy

• czarne i czerwone porzeczki

• truskawka (w porcji 140 g – 84 mg)

• jagody czarnego bzu

• maliny

• jeżyny

• brukselka (porcja 6 szt. – 78 mg)

• kapusta

• kalafior (porcja 85 g – 36 mg)

• rzepa

• cebula zwyczajna

• szpinak

• brokuły

• groszek zielony

• kalarepa

• szparagi

• jabłka

• soja

• ziemniaki – główne źródło witaminy C dla mieszkańców wielu krajów

• pomidory (gotowane porcja 225 g – 45 mg)

• karczochy

Zastosowanie w przemyśle spożywczym[edytuj]

Kwas askorbinowy jest przeciwutleniaczem i jako taki jest stosowany w przemyśle spożywczym, podobnie jak jego sole i estry. Symbole stosowane do oznaczenia tych związków:

• E300 – kwas askorbinowy

• E301 – askorbinian sodu

• E302 – askorbinian wapnia

• E303 – askorbinian potasu

• E304 – estry kwasów tłuszczowych i kwasu askorbinowego

  • E304(i) – palmitynian askorbylu

  • E304(ii) – stearynian askorbylu