§ 9. 1. W celu zapewnienia wymaganego poziomu bezpieczeństwa ruchu drogowego określa się następujące warunki połączeń dróg, dopuszczalne odstępy między węzłami lub skrzyżowaniami oraz warunki stosowania zjazdów, przy czym przez odstęp między węzłami lub skrzyżowaniami rozumie się odległość między punktami przecięć osi dróg na sąsiednich węzłach lub skrzyżowaniach:

1) droga klasy A powinna mieć powiązania z drogami klasy G i drogami wyższych klas, odstępy między węzłami nie powinny być mniejsze niż 15 km, a w granicach lub sąsiedztwie dużego miasta lub zespołu miast - nie mniejsze niż 5 km; dopuszcza się wyjątkowo pojedyncze odstępy nie mniejsze niż 5 km, a w granicach lub sąsiedztwie dużego miasta lub zespołu miast - nie mniejsze niż 3 km, jeżeli potrzeby funkcjonalno-ruchowe takie odstępy uzasadniają, przy czym stosowanie na drodze klasy A zjazdów jest zabronione;

2) droga klasy S powinna mieć powiązania z drogami klasy G (wyjątkowo klasy Z) i drogami wyższych klas, odstępy między węzłami (skrzyżowaniami) poza terenem zabudowy nie powinny być mniejsze niż 5 km, a na terenie zabudowy w granicach lub sąsiedztwie dużego oraz średniego miasta - nie mniejsze niż 3 km; dopuszcza się wyjątkowo pojedyncze odstępy między węzłami (skrzyżowaniami) nie mniejsze niż 3 km poza terenem zabudowy, a na terenie zabudowy - nie mniejsze niż 1,5 km, jeżeli potrzeby funkcjonalno-ruchowe takie odstępy uzasadniają, przy czym stosowanie zjazdów na drodze klasy S jest zabronione;

3) droga klasy GP powinna mieć powiązania z drogami klasy Z (wyjątkowo klasy L) i drogami wyższych klas, a odstępy między skrzyżowaniami (węzłami) poza terenem zabudowy nie powinny być mniejsze niż 2000 m oraz nie mniejsze niż 1000 m na terenie zabudowy; dopuszcza się wyjątkowo pojedyncze odstępy między skrzyżowaniami poza terenem zabudowy nie mniejsze niż 1000 m, a na terenie zabudowy - nie mniejsze niż 600 m, jeżeli potrzeby funkcjonalno-ruchowe lub ukształtowanie istniejącej sieci drogowej takie odstępy uzasadniają, przy czym stosowanie na drodze klasy GP zjazdów jest dopuszczalne wyjątkowo, gdy brak innej możliwości dojazdu lub nie jest uzasadnione bądź możliwe wykonanie albo wykorzystanie istniejącej drogi klasy D lub L do obsługi przyległych nieruchomości;

4) droga klasy G powinna mieć powiązania z drogami nie niższej klasy niż L (wyjątkowo klasy D), a odstępy między skrzyżowaniami poza terenem zabudowy nie powinny być mniejsze niż 800 m oraz na terenie zabudowy nie mniejsze niż 500 m; dopuszcza się wyjątkowo odstępy między skrzyżowaniami poza terenem zabudowy nie mniejsze niż 600 m, a na terenie zabudowy - nie mniejsze niż 400 m, przy czym na drodze klasy G należy ograniczyć liczbę i częstość zjazdów przez zapewnienie dojazdu z innych dróg niższych klas, szczególnie do terenów przeznaczonych pod nową zabudowę;

5) droga klasy Z powinna mieć powiązania z drogami wszystkich klas, z ograniczeniami wynikającymi z pkt 1 i 2, a odstępy między skrzyżowaniami poza terenem zabudowy nie powinny być mniejsze niż 500 m oraz na terenie zabudowy nie mniejsze niż 300 m; dopuszcza się wyjątkowo odstępy między skrzyżowaniami poza terenem zabudowy nie mniejsze niż 250 m, a na terenie zabudowy - nie mniejsze niż 150 m, przy czym na drodze klasy Z należy dążyć do ograniczenia liczby zjazdów, szczególnie do terenów przeznaczonych pod nową zabudowę.

2. Przy przebudowie albo remoncie drogi, w wypadku uzasadnionym ukształtowaniem istniejącej sieci drogowej, dopuszcza się wyjątkowo odstępstwa od warunków dotyczących odstępów między skrzyżowaniami, określonych w ust. 1 pkt 3, 4 i 5, jeżeli nie spowoduje to pogorszenia stanu bezpieczeństwa ruchu.

Klasy dróg [edytuj]

1. autostrady (oznaczane symbolem A),

2. drogi ekspresowe (oznaczane symbolem S),

3. drogi główne ruchu przyspieszonego (oznaczane symbolem GP),

4. drogi główne (oznaczane symbolem G),

5. drogi zbiorcze (oznaczane symbolem Z),

6. drogi lokalne (oznaczane symbolem L),

7. drogi dojazdowe (oznaczane symbolem D)

Autostrada (wł. autostrada, niem. Autobahn, fr.autoroute, ang. motorway, freeway) oznaczona symbolem A (wg Ustawy z dnia 21 marca 1985 – Ustawa o drogach publicznych, stan na 6 kwietnia 2005) – droga publiczna o ograniczonej dostępności, przeznaczona wyłącznie do ruchu pojazdów samochodowych, charakteryzująca się bezkolizyjnymi skrzyżowaniami oraz podzielona na pasy ruchu dla różnych szybkości i kierunków (co najmniej dwa w każdą stronę, oddzielone pasem zieleni lub barierami). Autostrada wyposażona jest w miejsca obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek, przeznaczone wyłącznie dla użytkowników drogi.

Na autostradzie obowiązuje zakaz ruchu poprzecznego, zawracania, zatrzymywania się na pasie awaryjnym, poruszania się pieszo i na rowerach. Autostrady charakteryzują się wyższą jakością nawierzchni, osobnymi pasami do włączania się do ruchu, ogrodzeniami przed dziką zwierzyną i ludźmi. Drogi te z reguły omijają tereny zamieszkane.

Droga ekspresowa (niem. Schnellstraße, autostrasse, ang. expressway) - droga publiczna o ograniczonej dostępności, przeznaczona wyłącznie do ruchu pojazdów samochodowych, na ogół posiadająca wyłącznie wielopoziomowe skrzyżowania z przecinającymi ją innymi drogami transportu lądowego i wodnego. Wyposażona jest w urządzenia obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek, przeznaczone wyłącznie dla użytkowników drogi

Droga klasy GP - droga główna ruchu przyspieszonego - jedna z klas dróg publicznych według podziału wprowadzonego przez Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. z 1999 r. Nr 43, poz. 430). Potocznie często zwana Drogą szybkiego ruchu. Rozporządzenie określa jakie wymagania techniczne i użytkowe powinna spełniać droga tej klasy. Wymagania te uzależnione są od prędkości projektowej dla danej drogi. Dla klasy GP dopuszcza się dwie prędkości projektowe na terenie zabudowanym: 60 i 70 km/h oraz cztery prędkości projektowe poza terenem zabudowanym: 60, 70, 80 i 100 km/h. Drogi klasy GP mogą należeć do kategorii dróg krajowych lub dróg wojewódzkich (wyjątkowo).

Droga klasy G – droga główna – jedna z klas dróg publicznych według podziału wprowadzonego przez Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. z 1999 roku nr 43, pozycja 430). Rozporządzenie określa jakie wymagania techniczne i użytkowe powinna spełniać droga tej klasy. Wymagania te uzależnione są od prędkości projektowej dla danej drogi. Dla klasy G dopuszcza się dwie prędkości projektowe na terenie zabudowanym: 50 i 60 km/h oraz trzy prędkości projektowe poza terenem zabudowanym: 50, 60 i 70 km/h. Drogi klasy G mogą należeć do kategorii dróg krajowych, dróg wojewódzkich lub dróg powiatowych.

Droga klasy Z – droga zbiorcza – jedna z klas dróg publicznych według podziału wprowadzonego przez Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. z 1999 roku nr 43, pozycja 430). Rozporządzenie określa jakie wymagania techniczne i użytkowe powinna spełniać droga tej klasy. Wymagania te uzależnione są od prędkości projektowej dla danej drogi. Dla klasy Z dopuszcza się trzy prędkości projektowe na terenie zabudowanym: 40, 50 i 60 km/h oraz trzy prędkości projektowe poza terenem zabudowanym: 40, 50 i 60 km/h. Drogi klasy Z mogą należeć do kategorii dróg wojewódzkich, dróg powiatowych lub dróg gminnych (wyjątkowo).

Droga klasy L – droga lokalna – jedna z klas dróg publicznych według podziału wprowadzonego przez Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. z 1999 roku nr 43, pozycja 430). Rozporządzenie określa jakie wymagania techniczne i użytkowe powinna spełniać droga tej klasy. Wymagania te uzależnione są od prędkości projektowej dla danej drogi. Dla klasy L dopuszcza się dwie prędkości projektowe na terenie zabudowanym: 30 i 40 km/h oraz dwie prędkości projektowe poza terenem zabudowanym: 40 i 50 km/h. Drogi klasy L mogą należeć do kategorii dróg powiatowych (wyjątkowo) lub dróg gminnych.

Droga klasy D – droga dojazdowa – najniższa z klas dróg publicznych według podziału wprowadzonego przez Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. z 1999 roku nr 43, pozycja 430). Rozporządzenie określa jakie wymagania techniczne i użytkowe powinna spełniać droga tej klasy. Wymagania te uzależnione są od prędkości projektowej dla danej drogi. Dla klasy D dopuszcza się jedną prędkość projektową na terenie zabudowanym: 30 km/h oraz dwie prędkości projektowe poza terenem zabudowanym: 30 i 40 km/h. Drogi klasy D mogą należeć do kategorii dróg gminnych.

Kategorie dróg publicznych [edytuj]

• drogi krajowe – posiadają klasę A, S, GP, a wyjątkowo G,

• drogi wojewódzkie – posiadają klasę G, Z, a wyjątkowo GP,

• drogi powiatowe – posiadają klasę G, Z, a wyjątkowo L,

• drogi gminne – posiadają klasę L, D, a wyjątkowo Z.

Droga krajowa - jedna z dróg publicznych, umożliwiających krajową i międzynarodową komunikację kołową pomiędzy dużymi miastami oraz ogólnodostępnymi przejściami granicznymi, która jest rekomendowana do ruchu długodystansowego i tranzytowego.

Drogi wojewódzkie w Polsce – sieć dróg uzupełniająca system dróg krajowych. Droga wojewódzka stanowi własność właściwego samorządu województwa. Zgodnie z Ustawą z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych z późniejszymi zmianami (Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115), do dróg wojewódzkich zalicza się drogi stanowiące połączenia między miastami, mające znaczenie dla województwa i drogi o znaczeniu obronnym, nie zaliczone do dróg krajowych. Do kategorii dróg wojewódzkich zaliczane są drogi na podstawie uchwały sejmiku wojewódzkiego odpowiedniego województwa.

Sejmik województwa powołuje jednostkę organizacyjną zarząd dróg wojewódzkich, wykonującą obowiązki zarządcy dróg wojewódzkich na swoim terenie. Numerację dróg wojewódzkich prowadzi GDDKiA. Drogi wojewódzkie w Polsce oznacza się numerem drogi na żółtym tle. Drogowskazy wskazujące na drogi wojewódzkie mają zielone tło.

Najdłuższą drogą wojewódzką jest droga nr 835 – 220 km; najkrótszą – droga 219 – 55 m. Łączna długość dróg wojewódzkich wynosi 28 536 km co stanowi około 8% wszystkich dróg publicznych w Polsce (2008). ^[1]

Droga powiatowa - zgodnie z art. 6a ustawy o drogach publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115) do dróg powiatowych zalicza się drogi inne niż określone w art. 5 ust. 1 i art. 6 ust. 1, stanowiące połączenia miast będących siedzibami powiatów z siedzibami gmin i siedzib gmin między sobą. Zaliczenie do kategorii dróg powiatowych następuje w drodze uchwały rady powiatu w porozumieniu z marszałkiem województwa po zasięgnięciu opinii zarządów gmin, na obszarze których przebiega droga, oraz po zasięgnięciu opinii zarządów sąsiednich powiatów. Przebieg dróg powiatowych ustala rada powiatu po zasięgnięciu opinii zarządów gmin, na obszarze których przebiega droga.

W Polsce istnieje 126 924 km dróg powiatowych, z czego 12 539 km to drogi o nieutwardzonej (gruntowej) nawierzchni (2008) ^[1].

Droga gminna - zgodnie z art. 7 ustawy z dnia 20 marca 1985 roku o drogach publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115) jest to droga o znaczeniu lokalnym niezaliczona do innej kategorii, stanowiąca uzupełniającą sieć dróg służących miejscowym potrzebom, z wyłączeniem dróg wewnętrznych. Zaliczenie do kategorii dróg gminnych następuje w drodze uchwały rady gminy, po zasięgnięciu opinii właściwego terytorialnie zarządu powiatu.

W Polsce istnieje 209 333 km dróg gminnych, z czego 109 478 km to drogi o nieutwardzonej (gruntowej) nawierzchni (2008).^[1]

Węzły drogowe

• węzły bezkolizyjne typu WA (symbol ) - na których nie występuje przecinanie torów jazdy, a relacje skrętne są realizowane tylko jako manewry wyłączania, włączania i przeplatania się potoków ruchu,

• węzły częściowo bezkolizyjne typu WB (symbol ) - na których występuje przecinanie torów jazdy niektórych relacji na jednej z dróg; w ramach węzła funkcjonuje wówczas na tej drodze skrzyżowanie lub ich zespół, jednak relacje o dominujących natężeniach są prowadzone bezkolizyjnie,

• węzeł kolizyjny typu WC - na którym tylko jezdnie dróg krzyżują się w różnych poziomach, natomiast relacje skrętne na obu drogach odbywają się na skrzyżowaniach.

Węzły typu WA [edytuj]

Klasyczną formą węzła drogowego typu WA jest koniczynka. Innymi formami są krzyż maltański, turbina i wiatrak. Jeżeli jedna z dróg kończy się na węźle, wtedy możemy mieć do czynienia z trąbką lub gruszką. W niektórych sytuacjach, gdy początkowo planowano przecięcie dwóch dróg, ale kontynuacji budowy jednej z dróg za węzłem zaniechano, możemy mieć do czynienia z pół-koniczynką. W przypadku późniejszej kontynuacji budowy stosunkowo niewielkim kosztem można przekształcić ją w kompletną koniczynkę. Stosunkowo rzadko na połączeniach autostrad spotyka się trójkąty.

Koniczynka

Koniczynka jest najczęściej spotykaną formą węzła drogowego. Ma tę zaletę, że trzeba zbudować tylko jeden wiadukt drogowy. Umożliwia też (poprzez dwa łączniki po łuku 3/4) bezkolizyjne zawrócenie na trasie bez zjeżdżania na inną drogę. Koniczynka zajmuje też stosunkowo niewiele miejsca w terenie. Wadą koniczynki jest fakt krzyżowania się dwóch potoków pojazdów (najpierw wjazd na drogę po łuku 3/4, a później zjazd z drogi po łuku 3/4).

Krzyż maltański

Na węzeł drogowy w formie krzyża maltańskiego potrzeba jeszcze mniej miejsca niż na koniczynkę. Jego wielką zaletą jest też możliwość utrzymywania większych prędkości (nie ma łącznic prowadzonych po łuku 3/4). Jednak w centrum węzła niezbędna jest skomplikowana konstrukcja wiaduktów, mająca przynajmniej 4 poziomy, na których odbywa się ruch pojazdów. W skrajnych przypadkach może to być sześć poziomów, z czego z kolei może wynikać różnica poziomów do 30 m.

Turbina

Na węźle drogowym w formie turbiny, podobnie jak w przypadku krzyża maltańskiego, można utrzymywać duże prędkości. W tym jednak przypadku nie ma potrzeby budowy tak wysokiej konstrukcji mostów. Do budowy takiego węzła potrzeba trochę więcej miejsca niż w przypadku koniczynki. Wadą turbiny jest konieczność budowy aż 5 wiaduktów prowadzących łącznice nad drogami głównymi oraz innymi łącznicami.

Wiatrak

Węzeł drogowy w formie wiatraka posiada wiadukty dla wszystkich łącznic prowadzących w lewo od pierwotnego kierunku jazdy. Za wiaduktem droga jest tak poprowadzona, aby te łącznice skończyły się przed głównym skrzyżowaniem dróg. Łącznice te muszą posiadać ciaśniejsze skręty, więc trzeba wprowadzić na nich pewne ograniczenia prędkości.

Formy mieszane

W rzeczywistości wiele węzłów drogowych ma formy mieszane. Bywa też tak, że do węzła początkowo zbudowanego jako koniczynka dobudowuje się niektóre łącznice (takie jak w przypadku krzyża maltańskiego) dla zwiększenia przepustowości skrzyżowania dróg.

Połączenie dwóch dróg

Trąbka

Jest to prawdopodobnie najczęściej spotykane całkowicie bezkolizyjne połączenie dwóch dróg. Wymagany jest jeden dwukierunkowy wiadukt oraz tylko w jednym z przypadków zmiany drogi konieczne jest ograniczenie prędkości. W zależności od sytuacji trąbka może być skierowana w dwie różne strony. Najczęściej jest tak zaprojektowana, aby z jazdy po łuku 3/4 koła korzystało możliwie najmniej pojazdów.

Gruszka

Na węźle drogowym typu gruszka wyeliminowana została łącznica prowadzona po 3/4 łuku. Dzięki temu możliwe są wszystkie zmiany kierunku jazdy bez dużego ograniczenia prędkości. Jednak takie skrzyżowanie wymaga wybudowania dodatkowego wiaduktu oraz znacznie więcej terenu pod budowę węzła.

Pół koniczynki

Węzeł w takiej formie występuje w miejscach, gdzie planowana jest rozbudowa kończącej się na węźle drogi. Dzięki takiej konstrukcji węzła jego przebudowa (dokończenie koniczynki) nie jest kosztowna i nie wymaga zamykania czynnych już przejazdów.

Trójkąt

Chyba najwygodniejsze dla kierowców bezkolizyjne odejście drogi. Stosunkowo łagodne wszystkie łącznice. Cały węzeł położony praktycznie po jednej stronie drogi niekończącej się na węźle (możliwy do wykonania, gdy ta droga idzie w pobliżu zbiornika wodnego lub innej przeszkody w terenie). Rozwiązanie to ma niestety też wady: 3 wiadukty położone na ogół pod ostrym kątem w stosunku do drogi, nad którą przechodzą 3 poziomy.

Węzły typu WB

Węzeł drogowy typu WB z jednym skrzyżowaniem (droga pokazana poziomo jest prowadzona bezkolizyjnie), schemat

Jest to węzeł częściowo bezkolizyjny, na którym następuje przecinanie torów jazdy niektórych relacji na jednej z dróg. Na tej drodze funkcjonuje skrzyżowanie lub zespół skrzyżowań. Tory ruchu o dominującym natężeniu ruchu powinny być prowadzone bezkolizyjnie.

Skrzyżowanie powinno być umiejscowione na drodze niższej klasy lub na drodze o mniejszym natężeniu ruchu w przypadku dróg równorzędnej klasy. Wyjazd z jezdni drogi, na której jest ruch bezkolizyjny, powinien poprzedzać wjazd na nią. Zarówno wyjazd jak i wjazd na tę drogę powinny być usytuowane po prawej stronie jezdni i powinny być wyposażone w pasy wyłączenia/włączenia.

W miastach węzły drogowe typu WB często powstają poprzez dobudowanie estakad tranzytowych w ciągu jednej z przecinających się dróg nad istniejącym skrzyżowaniem lub rondem.

Większość wjazdów/zjazdów na autostrady i drogi ekspresowe odbywa się poprzez węzły drogowe typu WB.

Węzły typu WC

Jest to węzeł dwupoziomowy, na którym tylko jezdnie dróg krzyżują się bezkolizyjnie. Relacje skrętne na obu drogach odbywają się na skrzyżowaniach.