Pokrycia dachowe

Rodzaje dachów

Wybór rodzaju pokrycia dachowego jest przy budowie domu jedną z ważniejszych decyzji dla inwestora. Dach wpływa w znaczący sposób na wygląd elewacji budynku i estetykę całego domu. Rodzaj pokrycia i dokładność jego wykonania decydują o jego trwałości, a więc równocześnie o kosztach związanych z jego eksploatacją (remontami).

Wybierając rodzaj pokrycia dachowego należy wziąć pod uwagę następujące czynniki:

• nośność konstrukcji więźby dachowej - im cięższe pokrycie, tym więźba jest cięższa, a przez to droższa,

• kąt nachylenia połaci dachowej - im mniejszy spadek, tym pokrycie musi być szczelniejsze. Pochylenie połaci dachowej jest to stosunek wysokości połaci dachowej - h do jej podstawy - a wyrażony w procentach.

• stopień skomplikowania płaszczyzn dachu - na rysunku powyżej przedstawiono rodzaje kształtów dachów,

• względy estetyczne,

• możliwości finansowe inwestora.

Pokrycia dachowe dostępne na rynku można podzielić na dwie grupy:

• pokrycia ciężkie

• dachówki ceramiczne - 40 - 75 kg/m²,

• dachówki cementowe - 42 - 55 kg/m²,

• pokrycia lekkie

• blachy (płaskie, trapezowe, blachodachówki) - 2 - 10 kg/m²,

• pokrycia bitumiczne - papy, gonty, płyty faliste - 1 - 15 kg/m².

PODŁOŻE POD POKRYCIE DACHOWE

Dużą rolę w prawidłowej eksploatacji dachu odgrywają elementy znajdujące się pomiędzy konstrukcją dachu (więźbą) a wierzchnim pokryciem. Powinny one zapewniać:

• odpowiednie i trwałe zamocowanie pokrycia dachowego,

• szczelność pokrycia,

• odpowiednią wentylację dachu.

Pod dachówki ceramiczne, cementowe, blachy i bitumiczne płyty faliste stosuje się ażurową konstrukcję nośną - na krokwiach układa się folię wstępnego krycia, a na nią następnie przybija kontrłaty (prostopadłe do okapu) oraz łaty (równoległe do okapu) i na tak przygotowanym ruszcie montuje się pokrycie dachowe.

W tak skonstruowanym dachu należy pozostawić dwie szczeliny wentylacyjne:

• jedna - pod warstwą pokrycia - pozwala na szybkie wysychanie dachówek i odprowadzanie wilgoci przedostającej się z zewnątrz,

• druga - pomiędzy warstwą izolacji termicznej a folią wstępnego krycia - pozwala ona na wydostawanie się poza płaszczyznę dachu wilgoci z ciepłych pomieszczeń.

Pod papy i gonty bitumiczne musi być zastosowane pokrycie równe, szczelne i sztywne. Najczęściej stosowane są wodoodporne sklejki, płyty wiórowe łączone specjalnymi uchwytami lub deski łączone na pióro i wpust. Przy takim podłożu konieczne jest pozostawienie szczeliny wentylacyjnej pomiędzy warstwą izolacji termicznej a warstwą z płyt lub desek.

DACHÓWKI CERAMICZNE

Pokrycie to należy do grupy pokryć ciężkich. Dachówka ta wytwarzana jest z uszlachetnionej gliny, jest niepalna, odporna na działanie temperatury, trwała, dobrze tłumi hałas. Napraw takiego pokrycia dokonuje się poprzez wymianę poszczególnych dachówek.
Oferta kolorystyczna dachówek ceramicznych jest bardzo duża, dostępne są także dachówki cieniowane. Wykończenie zewnętrznej powierzchni również może być różne.
Dostępne są dachówki:

• nie barwione - w swoim naturalnym czerwonym kolorze,

• barwione pigmentami w masie,

• barwione powierzchniowo,

• angobowane - pokryte cienką warstwą specjalnej glinki ceramicznej zmieszanej z barwnikami,

• glazurowane (szkliwione) -warstwa ta uzyskiwana jest w procesie podwójnego wypalania.

Dachówki ceramiczne występują w kilku kształtach i przekrojach:

• Karpiówki - są to dachówki płaskie, wytwarzane metodą ciągnioną. Powierzchnia zewnętrzna może mieć strukturę gładką, chropowatą lub rowkowaną (ułatwia to spływ wody deszczowej), wewnętrzna powierzchnia jest specjalnie wyprofilowana, co umożliwia zaczepienie dachówki na łacie. Karpiówkę można układać pojedynczo lub podwójnie - w budownictwie mieszkaniowym najczęściej stosuje się ze względu na szczelność krycie podwójne.

• Holenderki (esówki) - kształt przekroju poprzecznego zbliżony jest do litery S, wykonywane metodą tłoczenia, szczelność pokrycia zapewnia zachodzenie dachówek na siebie i ich kształt.

• Mnich-mniszka - są to pary dachówek o przekroju półokrągłym, przeznaczonych do układania łącznie. Mniszka ma kształt wklęsły i układana jest na podłożu, mnich ma kształt wypukły układany jest na mniszkę.

• Zakładkowe - dachówki te wyposażone są w tzw. zamki (wpusty i wypusty), które służą do ułożenia dachówek na zakład. Pojedyncze lub podwójne wyprofilowania zachodzą na siebie, co zapewnia szczelność pokrycia.

Przykłady dachówek zakładkowych

DACHÓWKI CEMENTOWE

Należą do grupy pokryć ciężkich, wytwarzane są z piasku, cementu i wody. Stosowane są w dachach o spadku 22-60 stopni. W przypadku stosowania przy mniejszym spadku wymagane jest zmniejszenie rozstawu łat i dodatkowe uszczelnienie folią wstępnego krycia i papą.

Oferta kolorystyczna dachówek cementowych jest bardzo bogata.

Barwa dachówki osiągana jest w dwojaki sposób:

• poprzez barwienie w masie - stosuje się naturalne pigmenty (najczęściej związki zawierające tlenki żelaza), które są nierozpuszczalne w wodzie, odporne na działanie promieni słonecznych i zmian temperatury,

• malowanie powierzchniowe farbami akrylowymi - pierwsza warstwa farby nanoszona jest "na mokro" po uformowaniu dachówki, druga i trzecia warstwa dopiero po związaniu cementu. Powłoka akrylowa nadaje dachówce bardzo estetyczny wygląd, a poza tym zmniejsza ich nasiąkliwość (poprawia mrozoodporność), zabezpiecza przed porastaniem mchem, zabezpiecza również przed powstawaniem białych wykwitów wapiennych.

Poszczególne partie z surowca barwionego w masie mogą mieć różny odcień, natomiast kolor dachówek malowanych farbą akrylową jest zawsze jednakowy.

Dachówki cementowe dostępne są w kilku kształtach:

• pojedyncza esówka,

• podwójna esówka,

• podwójna rzymska,

• staroniemiecka,

• karpiówka.

Kolory dachówek cementowych

Dachówki cementowe leżące już na dachu wyglądem bardzo przypominają dachówki ceramiczne, a dzięki odpowiedniej technice produkcji są równie trwałe (udziela się na nie 30-letniej gwarancji).
Jako uzupełnienie oferty dachówek większość producentów oferuje gąsiory, zakończenia, łączniki gąsiorów, dachówki specjalistyczne, a także elementy dekoracyjne - figurki.

BLACHY DACHOWE

Blachy należą do lekkich pokryć dachowych (do 5 kg/m²), stosuje się je zarówno w nowych budynkach jak i przy renowacji starych dachów. Zaleca się stosowanie tego typu pokrycia przy nachyleniu dachu w granicach od 8 do nawet 90 stopni, w zależności od rodzaju stosowanej blachy. Blachy płaskie wymagają pełnego poszycia (deskowania), inne, np. dachówkowe, są samonośne (układane na nieciągłym poszyciu). Dla blach trapezowych z kolei bardzo istotne jest ustalenie grubości blachy i rozstawu punktów podparcia przez projektanta. Pokrycie to będzie przenosić obciążenia od ciężaru własnego, śniegu i wiatru.

• Blacha dachowa płaska - może być cynkowa lub ocynkowana, może być również miedziana - występuje w arkuszach, coraz częściej jest wypierana przez blachy powlekane.

• Blachy dachowe powlekane - mają one budowę warstwową, rdzeń wykonany jest z aluminium lub stali powlekanej obustronnie warstwą cynku; rdzeń następnie jest powlekany warstwami ochronnymi - poliestrem, puralem i rzadziej plastizolem lub akrylem.

Ze względu na przekrój poprzeczny blachy można podzielić na:

• płaskie,

• dachówkowe,

• trapezowe,

• faliste (np. przekrój sinusoidy),

• krzywoliniowe (np. na konstrukcje łukowe).

Z wyżej wymienionych popularnością na rynku cieszą się blachodachówki - są to profilowane i powlekane różnymi powłokami blachy formowane na kształt dachówek. Różnić się mogą między sobą wysokością profilu, szerokością efektywną oraz długością modułu.

W sprzedaży dostępna jest szeroka gama kolorystyczna zarówno blach powlekanych płaskich lub trapezowych, jak i blachodachówek.

Foto: RUUKKI

Na rynku dostępne są też blachodachówki z posypką mineralną - wykonane z blachy o grubości 0,5 mm ocynkowanej termicznie z obu stron i chronionej dwoma warstwami: epoksydową i akrylową. Zewnętrzna warstwa akrylowa jest dodatkowo pokryta naturalnym granulatem kamiennym, który likwiduje jedną z podstawowych wad pokryć blaszanych - wycisza całkowicie szum deszczu.

Blachodachówka z posypką mineralną może być montowana na dachach spadzistych, poczynając od kąta nachylenia połaci już od 12°.

Rys. Onduline

POKRYCIA Z PAPY

Pokrycia z papy stosuje się najczęściej na dachach płaskich lub o niewielkim spadku, należą do najlżejszych pokryć. Papa jest materiałem, którego warstwę nośną stanowi osnowa nasycona materiałem bitumicznym. Osnowa w papie jest odpowiedzialna za przenoszenie obciążeń takich jak rozciąganie i zrywanie.

Budowa warstw ochronnych papy

W handlu dostępne są:

• Papy tradycyjne - ich osnowa jest wykonana z tektury lub z tkaniny z włókien organicznych, osnowa ta nasycona jest obustronnie asfaltem. Papy tradycyjne nie są zbyt trwałe, są za to stosunkowo tanie.

• Papy nowej generacji - mają budowę warstwową. Osnowa wykonana jest z włókna szklanego, tkaniny poliestrowej lub wytłaczanej folii. Pokryta jest ona obustronnie warstwą masy bitumicznej z dodatkami lub bez. Dodatki (plastomer APP, elastomer SBS) zwiększają elastyczność powłoki, odporność na działanie promieni słonecznych, ułatwiają łączenie pasów papy.

Ze względu na sposób mocowania papy można podzielić na:

• papy termozgrzewalne - mogą być stosowane w pokryciach warstwowych lub samodzielnie, stosowane są w dachach o maksymalnym nachyleniu do 11 stopni,

• papy układane na lepiku - są to w większości papy na osnowie z tektury, stosowane w wielowarstwowych pokryciach,

• papy mocowane mechanicznie specjalnymi łącznikami, mogą być używane bezpośrednio na podłoże, ale mogą być również układane na wełnie mineralnej lub styropianie.

Papy w pokryciu warstwowym pełnią różne funkcje:

• papy wierzchniego krycia - stanowią warstwę wierzchnią, pokryte są posypką łupkową, bazaltową lub ceramiczną, która chroni papę przed działaniem promieni słonecznych i temperatury,

• papy podkładowe - pokryte są posypką z piasku kwarcowego, stanowią warstwę spodnią w pokryciach dachowych, izolacjach przeciwwodnych i przeciwwilgociowych,

• papy izolacyjne - pokryte są talkiem, stosowane w spodnich warstwach pokryć dachowych oraz w izolacjach przeciwwodnych, przeciwwilgociowych i parochronnych.

GONTY BITUMICZNE

Gonty bitumiczne są to pasy z papy asfaltowej, których dolna krawędź powycinana jest w różne kształty przypominające dachówkę ceramiczną. Gont bitumiczny ma budowę warstwową.

Budowa gontu bitumicznego

Górną warstwę gontu stanowi posypką gruboziarnista łupkowa, bazaltowa lub ceramiczna - chroni ona materiał przed wpływem promieni słonecznych i temperatury. Spód pokryty jest posypką drobnoziarnistą, która zabezpiecza przed sklejaniem się w czasie składowania.

Najczęściej spód gontu pokryty jest specjalną folią, która pod wpływem działania słońca skleja się z poprzednią warstwą gontów uszczelniając całe pokrycie.

Gonty bitumiczne mocuje się odpornymi na korozję gwoździami papowymi lub specjalnymi zszywkami. Niektóre gonty mają od spodu warstwę lub paski kleju bitumicznego, który pod wpływem słońca rozpuszcza się i skleja je.

Na rynku dostępna jest szeroka gama kształtów i barw gontów bitumicznych. Dużą zaletą tego pokrycia jest łatwość montażu i możliwość stosowania na dachach o bardzo skomplikowanych kształtach.

Foto: ICOPAL

FALISTE PŁYTY BITUMICZNE

Falista płyta bitumiczna składa się z kilkunastu warstw sprasowanych włókien organicznych (np. celulozy), które nasączone są masą bitumiczną, a następnie pokryte półprzepuszczalną żywicą polimerową lub powłoką akrylowe -winylową.

Bitumiczne płyty faliste są pokryciem lekkim, stosowane są w dachach płaskich, stromych i łukowych. Mają wiele zalet - są odporne na działanie czynników atmosferycznych i chemicznych, elastyczne, trwałe, odporne na gnicie i grzyby, mają dobre właściwości termoizolacyjne i dobrą izolacyjność akustyczną. Dostępne są w szerokiej gamie barw.

FOLIE DACHOWE

W celu zabezpieczenia izolacji termicznej dachu stosuje się folie dachowe. Wyróżniamy folie dachowe wstępnego krycia (paroprzepuszczalne) oraz folie paroizolacyjne (chroniące prze wilgocią pochodzącą z wnętrza budynku). Folie wstępnego krycia zastępują tradycyjnie stosowane deskowanie z papą przybijane do krokwi. Folie te chronią dach przed zawilgoceniem od deszczu, śniegu, przed wiatrem, a równocześnie pozwalają na odprowadzenie nadmiaru wilgoci spod dachu (para wodna wytworzona podczas użytkowania domu, ewentualne przecieki z opadów atmosferycznych). Folie wstępnego krycia są foliami paroprzepuszczalnymi.

Paroprzepuszczalność jest to zdolność do przepuszczania pary wodnej mierzona w gramach na metr kwadratowy folii w ciągu doby. Folie paroprzepuszczalne to takie, które mają ten wskaźnik na poziomie 300-3000 g/m² 24h.

Zadaniem folii paroizolacyjnych jest ograniczenie napływu wilgoci z wnętrza budynku w takim stopniu, aby jej nadmiar mógł być odprowadzony bezproblemowo z warstw dachu prze folię paroprzepuszczalną.

Należy pamiętać o zabezpieczeniu miejsc styków i uszkodzeń mechanicznych folii, używając taśm klejących, rozprężnych lub uszczelniających.