ORGANIZM CZŁOWIEKA. SKÓRA – POWŁOKA ORGANIZMU

Anatomia to nauka badająca budowę, a fizjologia funkcjonowanie organizmu człowieka. Natomiast higiena zajmuje się wpływem środowiska na zdrowie.

Cechy odróżniające człowieka od innych naczelnych:

• pionowa postawa ciała oraz wiążące się z tym poruszanie się na dwóch kończynach;

• sprawne posługiwanie się różnymi przedmiotami za pomocą rąk;

• zanik przeciwstawności palucha (pierwszego palca stopy)

• słabo rozwinięte kły

• zredukowane owłosienie na ciele

• bardzo dobrze rozwinięty mózg, który umożliwia m.in. abstrakcyjne myślenie, planowanie przyszłości czy przekształcanie środowiska.

Struktury budujące organizm człowieka:

1. komórka – zachodzą w niej wszystkie czynności życiowe, jest zbudowana ze związków chemicznych;

2. tkanka – budują ją komórki o podobnej budowie i spełniające podobne funkcje;

3. narząd (organ) – zbiór tkanek wyspecjalizowanych w pełnieniu określonego zadania;

4. układ – zestaw narządów uczestniczących w wykonywaniu konkretnych czynności życiowych;

5. organizm – system układów współpracujących ze sobą i przeprowadzających czynności życiowe.

Układy narządów i ich funkcje w organizmie.

Nazwa układu	Funkcje w organizmie człowieka
Skóra	Ochrona organizmu, udział w termoregulacji, funkcja zmysłowa
Układ szkieletowy	Poruszanie się, utrzymywanie ciężaru ciała, ochrona niektórych narządów
Układ mięśniowy	Poruszanie się, praca narządów wewnętrznych
Układ pokarmowy	Pobieranie i trawienie pożywienia, wydalanie niestrawionych resztek pokarmu (defekacja)
Układ oddechowy	Pobieranie tlenu, usuwanie dwutlenku węgla
Układ krwionośny	Rozprowadzanie po organizmie tlenu i substancji odżywczych, odbieranie z komórek dwutlenku węgla i zbędnych produktów przemiany materii
Układ limfatyczny	Obrona organizmu przed czynnikami chorobotwórczymi, wymiana składników między osoczem a tkankami
Układ wydalniczy	Wydalanie z organizmu zbędnych i szkodliwych substancji, regulacja ilości wody
Układ rozrodczy	Wytwarzanie gamet, u kobiet – zapewnienie właściwych warunków dla płodu
Układ hormonalny	Regulacja procesów zachodzących w organizmie
Układ nerwowy i zmysły	Kontrola nad wszystkimi procesami zachodzącymi w organizmie, odbieranie bodźców i reagowanie na nie

Homeostaza to stałe warunki środowiska wewnętrznego, np. właściwe ciśnienie krwi, stężenie soli mineralnych, substancji odżywczych i tlenu we krwi, a także odpowiednia temperatura.

Funkcje skóry: ochronna, termoregulacyjna, wydalnicza, wydzielnicza, zmysłowa, oddechowa, rozrodcza.

Skóra zapobiega wnikaniu drobnoustrojów chorobotwórczych oraz nadmiernej ilości promieni UV, zabezpiecza przed urazami mechanicznymi, wydziela pot, łój i mleko, usuwa z organizmu nadmiar wody i zbędne produkty przemiany materii, przeprowadza syntezę witaminy D3, wytwarza melaninę i nowe komórki, odbiera ból, ucisk, ciepło, zimno, dotyk.

Budowa skóry i warstwy podskórnej:

Warstwa rogowa naskórka:

Znajdują się tu martwe komórki, które stare się złuszczają.

Warstwa rozrodcza naskórka:

Powstają tu nowe komórki, które są wypychane na powierzchnię.

Melanina:

Są to komórki pigmentowe, które nadają barwę skórze.

Gruczoł łojowy:

Wytwarza łój, czyli substancję natłuszczającą skórę i włosy.

Naskórek zbudowany jest z tkanki nabłonkowej.

Skóra właściwa zbudowana jest z tkanki łącznej.

Tkanka podskórna zbudowana jest z tkanki tłuszczowej.

Wytwory naskórka.

Wytwór naskórka	Rysunek	Cechy charakterystyczne
Włosy		Składają się z komórek wypełnionych keratyną – białkiem powstającym w komórkach naskórka. Ochraniają one bardzo wrażliwe części ciała od środowiska zewnętrznego. Zbudowane są z cebulki i trzonu włosa, a osadzone są w mieszku włosowym, do którego uchodzi gruczoł łojowy.
Paznokcie		Zbudowane są z nachodzących na siebie warstw komórek z keratyną. Chociaż cienkie, są wytrzymałe. Ochraniają opuszki palców. Wolna jest tylko końcówka, reszta paznokcia przyrośnięta jest do skóry .
Gruczoł potowy		Gruczoły potowe wytwarzają pot – płyn złożony z wody, soli mineralnych i zbędnych produktów przemiany materii. Biorą udział w termoregulacji, wydalaniu z organizmu zbędnych substancji oraz regulacji ilości wody w organizmie.
Gruczoł łojowy		Gruczoł łojowy uchodzi do mieszka włosowego. Wydziela gęstą i tłustą substancję zwaną łojem. Łój zabezpiecza skórę i włosy przed wyschnięciem, a także przed wnikaniem drobnoustrojów chorobotwórczych.
Gruczoł sutkowy		Gruczoły sutkowe (mleczne) po narodzinach dziecka, u kobiet wytwarzają mleko – płyn, która zawiera wszystkie substancje niezbędne do rozwoju młodego człowieka. U mężczyzn gruczoły sutkowe są nieaktywne.

Sposoby utrzymywania higieny skóry.

• Mycie całego ciała.

• Staranne wycieranie skóry.

• Dbanie o właściwe natłuszczenie skóry.

• Naprzemienne stosowanie zimnych i ciepłych kąpieli.

• Przebywanie na słońcu i świeżym powietrzu.

Choroby skóry.

a) czerniak

- jest to najzłośliwszy z nowotworów skóry;

- powstaje podczas nadmiernego opalania się;

- początkowo wygląda jak znamię;

b) świerzb

- wywołuje go świerzbowiec;

- objawia się zaczerwienieniem i swędzeniem skóry;

c) grzybica

- powodują ją grzyby;

d) czyraki

- są to ropne zapalenia mieszków włosowych;

- przyczyniają się do nich bakterie;

e) opryszczka

- jest spowodowana zarażeniem się wirusem;

- rozwija się na wargach;

Oparzenie to uszkodzenie skóry spowodowane poddaniu jej pod działanie zbyt wysokiej temperaturze.

Odmrożenie to uszkodzenie skóry spowodowane poddaniu jej pod działanie zbyt niskiej temperaturze.