Przydatny link:

http://www.arslege.pl/1369/materialy-edukacyjne/1874/prawo-konfliktow-zbrojnych/

1. Podaj definicje oraz wyjaśnij różnice między pojęciami: wojna, konflikt zbrojny, użycie siły.

Wojna – zorganizowany konflikt zbrojny między państwami, narodami lub grupami etnicznymi i społecznymi.

Wojna jest zjawiskiem społeczno-politycznym i jako takie jest obecna w historii człowieka od początków jego społecznej organizacji. Zasięg wojny jest zależny od stopnia rozwoju technologicznego.

Według XIX-wiecznego teoretyka wojny Carla von Clausewitza wojna jest jedynie kontynuacją polityki innymi środkami.

Większość trwających obecnie lub w historii wojen było znacznie rozciągniętych w czasie, niektóre trwały po kilkadziesiąt lat. W historii odnotowane zostały z odniesieniem do czasu trwania: wojna siedmioletnia, wojna trzynastoletnia, wojna trzydziestoletnia czy nawet wojna stuletnia. Jednak są także wojny mające bardzo krótki czas trwania np. wojna sześciodniowa.

Dotychczas najokrutniejszą, najkrwawszą i obejmującą największy obszar wojną była II wojna światowa.

Pojęcie wojny w terminologii prawnej[edytuj]

Wojna w rozumieniu prawnym oznacza zerwanie stosunków pokojowych (w tym także stosunków dyplomatycznych) pomiędzy co najmniej dwoma państwami i przejście do stosunków wojennych. W zdecydowanej większości przypadków wojna rozpoczyna się oficjalnym jej wypowiedzeniem przez jedno z państw. Wojna charakteryzuje się wystąpieniami zbrojnymi oraz wszelkimi innymi wrogimi aktami jednego państwa w stosunku do drugiego.

Wojna a konflikt zbrojny[edytuj]

Pojęcie konfliktu zbrojnego jest szersze od pojęcia wojny. Obejmuje ono wszelkiego rodzaju walkę zbrojną pomiędzy państwami – nawet wówczas, kiedy wojna nie zostanie wypowiedziana w sposób oficjalny, jak również różnego rodzaju specyficzne konflikty zbrojne, tzn. takie, w których uczestniczą strony nie uznane za podmioty prawa międzynarodowego.

Przykładem konfliktu zbrojnego są walki toczone przez organizację Tamilskie Tygrysy, która ma na celu utworzenie w północnej części Sri Lanki niepodległego państwa tamilskiego – Ilamu. Mimo iż siejącym terror bojownikom udało się zapanować nad pokaźną częścią terytorium Sri Lanki, to utworzone przez nich państwo nie jest uznawane za podmiot prawa międzynarodowego, podobnie jak zbrojna formacja Tamilskich Tygrysów, która ponadto została uznana przez USA oraz UE za organizację terrorystyczną.

Każdy konflikt zbrojny może potencjalnie przekształcić się w wojnę.

Wojna energetyczna i informacyjna[edytuj]

Wojny czasami są dzielone na dwie kategorie: wojny energetyczne i wojny informacyjne. W wojnach energetycznych walczy się z budowlami, zasobami surowcowymi i oporem czynnika ludzkiego, a w wojnie informacyjnej z zasobami informacyjnymi wroga. Różnica polega na stopniu stechnicyzowania użytej broni. W wojnach informacyjnych obezwładnia się przeciwnika informacją – działaniami wywiadu, agentury, propagandą i manipulacją, a potem bierze się go w poddaństwo. W wojnie informacyjnej zniewala się społeczeństwo stopniowo. Polem walki są tu systemy przetwarzające informacje (np. mózgi, komputery).

Przykładem wojny informacyjnej może być zimna wojna, jaka miała miejsce między USA i ZSRR po II wojnie światowej. W wojnie tej nie doszło do otwartych działań zbrojnych między głównymi stronami konfliktu (prowadzone były wojny zastępcze), miała ona głównie charakter wojny informacyjnej. Może istnieć także sytuacja, gdy w jakiejś wojnie występują zarówno elementy wojny energetycznej, jak i informacyjnej.

Konflikt zbrojny - rodzaj przemocy zbrojnej polegającej na dążeniu do osiągnięcia celów państwa (koalicji, grupy społecznej) przez wzajemne działanie przy użyciu sił zbrojnych lub zorganizowanych i uzbrojonych grup.

Zastosowanie kryteriów form sposobów wykorzystania konfliktów zbrojnych pozwala wyróżnić wojny i przygraniczne konflikty zbrojne.

UŻYCIE SIŁY?

1. Wymień wyjątki, dopuszczone na podstawie KNZ, od zasady zabraniającej państwom stosowania groźby użycia siły lub użycia siły.

Jedna z siedmiu zasad wg.których członkowie ONZ zobowiązani są postępować -,,wszyscy członkowie powstrzymują się w swych stosunkach międzynarodowych od groźby użycia siły lub użycia jej przeciwko integralności terytorialnej lub niezawisłości politycznej któregokolwiek państwa bądź w jakikolwiek inny sposób niezgodny z celami Organizacji Narodów Zjednoczonych”.Wyjątkiem od zasady zabraniającej użycia siły jest naturalne prawo do obrony indywidualnej lub zbiorowej przed napaścią,zanim Rada Bezpieczenstwa zastosuje środki konieczne dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa-nzwet prawo samoobrony zostało ograniczone w czasie(przysługuje do momentu podjęcia skutecznej akcji przez Rade Bezpieczeństwa.

Drugi wyjątek o charakterze przejściowym-art. 107-Upoważnienie do działań przeciwko,,któremukolwiek z państw nieprzyjacielskich z okresu drugiej wojny światowej podjętych lub sankcjonowanych w wyniku tej wojny przez rządy, które za te działania odpowiadają”.Deklaracja zasad prawa międzyn. z 24 października 1970r –działanie wbrew zasadzie zabraniającej użycia siły jest pogwałceniem prawa międzyn.i Karty N.Zj.,a,,wojna agresywna jest zbrodnią przeciwko pokojowi,za którą ponosi się odpowiedzialność zgodnie z prawem międzynarodowym.”.

Państwa mają się powstrzymać od: propagandy na rzecz wojny,grożby użycia siły,lub jej użycia w celu naruszenia istniejących granic międzynarodowych,od przemocy, które pozbawiają narody ich prawa do samostanowienia,wolności i niepodległości,od stosowania represaliów pociągających za sobą użycie siły.Terytorium państwa nie może być w wyniku użycia siły okupowane.Wg Aktu Końcowego KBWE państwa powinny powstrzymać się od groźby użycia lub bezpośredniego albo pośredniego użycia siły.od demonstracji siły w celu skłonienia innego państwa do rezygnacji z pełnego wykonywania jego praw suwerennych.

1. Klauzula Martensa.

Klauzula Martensa - klauzula zamieszczona w preambule do IV konwencji haskiej z roku 1907; nazwana od nazwiska delegata rosyjskiego Fiodora Martensa, który ją zaproponował. Odnosi się ona do wypadków nieobjętych przepisami IV konwencji haskiej, odnoszących się do wojny lądowej. Według klauzuli Martensa, w owych sytuacjach ludność i wojujący znajdują się pod opieką zasad prawa narodów, które swój początek biorą z przyjętych zwyczajów, sumienia narodów oraz zasad ludzkości (Dz. Ust. RP 1927, nr 21, poz. 161).

Istnieją dwa kierunki interpretacji klauzuli Martensa. Według jednych - jedynie ściśle określone reguły IV konwencji haskiej są normami prawnie obowiązującymi. Według drugich - klauzula Martensa ma istotne znaczenie dla przestrzegania norm prawa zwyczajowego nieobjętego kodyfikacją prawa międzynarodowego publicznego.

1. Zasada konieczności wojennej.

2. Zasada propo

3. rcjonalności (wojennej).

4. Mocarstwa opiekuńcze - państwa podejmujące się ochrony życia i mienia obywateli drugiego państwa w państwie trzecim; z reguły neutralne w konflikcie, podejmujące ochronę personelu dyplomatycznego, rannych i chorych, w tym jeńców wojennych; np. 1944 Szwajcaria reprezentowała interesy 35 państw.

5. Zakończenie wojny i likwidacja skutków wojny.

6. Okupacja wojenna.

wojenna, czyli czasowe zajęcie przez siły zbrojne państwa prowadzącego działania wojenne części lub całości terytorium państwa nieprzyjacielskiego i ustanowienie tam faktycznej władzy. Okupant nie nabywa zwierzchnictwa terytorialnego nad terytorium okupowanym i nie może go anektować, suwerenem pozostaje nadal poprzedni właściciel tego terytorium.
Sprawowanie okupacji wojennej jest regulowane przez prawo międzynarodowe publiczne: regulamin haski z 1907, artykuły 42-56, konwencja genewska z 1949, artykuły 47-78. Akty prawne okupanta muszą być zgodne z tymi normami. Do najważniejszych zasad należą: zakaz zmuszania ludzi do działania przeciwko swojemu państwu, zakaz składania przysięgi na wierność, zamachów na życie i godność osobistą.
Zakazany jest przymusowy wywóz ludności na terytorium okupanta, branie zakładników, zbiorowy odwet, grabież mienia prywatnego i państwowego. Dozwolone jest przejęcie majątku ruchomego, w tym przejęcie pieniędzy i papierów wartościowych.
Okupant może uchylić miejscowe ustawy wtedy, gdy są one sprzeczne z jego bezpieczeństwem, i wprowadzić swoje ustawy i własne sądownictwo. Dozwolone jest kierowanie do pracy przymusowej osób, które ukończyły 18 lat, przy zachowaniu pewnych ograniczeń. Ludność terytorium okupowanego nie ma obowiązku lojalności wobec okupanta, ma prawo do oporu zbrojnego.

9) Prawo łupu. Ius spolii (łac. prawo łupu, zaboru) – we wczesnym średniowieczu prawo monarchy do przejęcia majątku ruchomego, będącego prywatną własnością zmarłych duchownych. Uprawnienie to było przyczyną napięć między władzą świecką i duchownymi.

W 1180 roku Kazimierz II Sprawiedliwy, panujący od niedawna w dzielnicy małopolskiej, chcąc wzmocnić swoją pozycję, zrzekł się iuris spolii po zmarłych biskupach i opatach na międzydzielnicowym zjeździe książąt i dostojników kościelnych w Łęczycy^[1]. Ten akt zapoczątkował formalne uniezależnianie się Kościoła od władzy świeckiej^[2].

1. Kontrabanda wojenna.

kontrabanda wojenna «dostarczanie przez państwa neutralne jednej ze stron konfliktu broni i towarów, które pomagają w prowadzeniu wojny»

1. Porozumienia zawierane między państwami wojującymi.

Prawo wojenne dopuszcza zawieranie porozumień między państwami wojującymi.Mogą być zawarte przez rządy lub przez dowódców wojskowych(np.w sprawie polepszenia losu ofiar wojny).Rozejm-wstrzymanie działańwojennych za zgodą stron wojujących.Kartele-porozumienia między dowódcami stron wojujących.Kapitulacje-umowy kończące na uzgodnionych warunkach lub bezwarunkowo obronę(należy odróżnić od faktycznego poddania się )Prawo wojenne umożliwia prowadzenie rokowań poprzez zapewnienie nietykalności parlamentarzystom(osoby przybywające z białą flagą).

1. Zasady, którymi kieruje się w swojej działalności Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża (w tym także PCK).

humanitaryzm – człowieczeństwo, ochrona życia, zdrowia i poszanowanie ludzkiej godności i praw człowieka

bezstronność – pomoc udzielana bez rozróżnienia wszystkim stronom konfliktu, najpierw najbardziej potrzebującym

neutralność – brak stanowiska w sporach: religijnych, rasowych, politycznych itp.

niezależność – niezależność od państwa w granicach prawa

dobrowolność – przynależność do organizacji jest dobrowolna, nieprzymusowa

jedność – w każdym z krajów istnieje tylko jedna organizacja działająca w ramach Czerwonego Krzyża lub Czerwonego Półksiężyca

powszechność – wszystkie stowarzyszenia są równe, Czerwony Krzyż i Czerwony Półksiężyc stara się być obecny na całym świecie

1. Kategorie przestępstw, które podlegały osądzeniu przez Międzynarodowy Trybunał Wojskowy do sądzenia głównych przestępców wojennych w Europie (trybunał norymberski).

Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze – organ wymiaru sprawiedliwości powołany po II wojnie światowej w celu osądzenia nazistowskich zbrodniarzy wojennych. Procedował od 20 listopada 1945 do ogłoszenia wyroku w dniu 1 października 1946.

Zbrodnie wojenne, zbrodnie określone w traktacie wersalskim 1919 jako czyny naruszające prawa i zwyczaje wojenne (artykuł 228) oraz obrażające moralność miedzynarodową i powagę traktatów (artykuł 227). Artykuł 6 Statutu Międzynarodowego Trybunału Wojskowego w Norymberdze wyróżnia 3 rodzaje zbrodni wojennych:

1) zbrodnie przeciwko pokojowi, za które uważa się: planowanie, przygotowanie, rozpoczęcie i prowadzenie wojny napastniczej albo wojny będącej pogwałceniem traktatów, porozumień lub umów międzynarodowych, a także współuczestniczenie w planie bądź zmowie, których celem jest dokonanie jednego z wymienionych czynów,

2) pogwałcenie praw i zwyczajów wojny, obejmujące m.in.: morderstwa, znęcanie się nad ludnością zamieszkującą okupowany obszar, deportacje na roboty przymusowe lub w innym celu, mordowanie i złe traktowanie jeńców wojennych, zabijanie zakładników, rabunek własności prywatnej i publicznej, burzenie osiedli, miast, wsi oraz powodowanie wszelkich zniszczeń, nie usprawiedliwione koniecznością wojenną,

3) zbrodnie przeciwko ludzkości, do których zalicza się: ludobójstwo, morderstwa, eksterminację, deportację, prześladowania i inne czyny nieludzkie dokonywane z zamiarem zniszczenia całości lub części grupy narodowej, etnicznej, rasowej lub religijnej.

Pojęcie zbrodnie wojenne było znane już w starożytności (określano je wówczas mianem "barbarzyństwa wojennego"). Przez wieki skutki zbrodni wojennych próbowano łagodzić za pomocą prawa zwyczajowego. Pierwsze pisane normy prawa międzynarodowego dotyczące zbrodni wojennych (1856 deklaracja paryska, 1864 konwencja genewska, 1868 deklaracja petersburska, 1906 konwencja genewska, 1907 konwencje haskie) nie przewidywały sankcji karnych za popełnione zbrodnie, a jedynie nakładały na sygnatariuszy obowiązek uregulowania tych kwestii w prawie własnego kraju.

1919 Komitet dla Spraw Odpowiedzialności (ścigający przestępców wojennych okresu I wojny światowej) ustalił katalog zbrodni wojennych. 1925 wszedł w życie protokół genewski o zakazie używania gazów bojowych oraz środków bakteriologicznych.

W czasie II wojny światowej Komisja Narodów Zjednoczonych do Spraw Zbrodni Wojennych (powstała w Londynie 20 października 1943) sprecyzowała zasady odpowiedzialności za zbrodnie wojenne. Zostały one zatwierdzone w zawartym 8 sierpnia 1945 w Londynie porozumieniu 4 mocarstw o ściganiu i karaniu głównych przestępców wojennych państw Osi, które ustanowiło następnie Statut Międzynarodowego Trybunału Wojskowego w Norymberdze. W listopadzie 1946 Zgromadzenie Ogólne ONZ zaleciło wprowadzenie artykułu 6 Statutu do kodeksów krajowych. 1947 Polska ratyfikowała porozumienie w sprawie mocy obowiązującej Statutu Norymberskiego. Konwencja ONZ z 26 listopada 1968 (uchwalona z inicjatywy Polski) wyklucza przedawnienie zbrodni wojennych.

W Polsce sprawą zbierania dokumentów dotyczących zbrodni hitlerowskich zajmuje się Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce (od 1991 Główna Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - Instytut Pamięci Narodowej). Artykuł 6 Statutu Norymberskiego odnosi się również do stalinowskich zbrodni wojennych oraz zbrodni popełnianych podczas wszystkich współczesnych wojen.

1. Zasady norymberskie.

Zasady norymberskie, sformułowane w statucie Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze(1945) stanowią do dziś podstawę odpowiedzialności karnej jednostek w prawie międzynarodowym.
Wyróżniamy 6 głównych zasad:

• prawo międzynarodowe może penalizować czyny nie ścigane w prawie wewnętrznym poszczególnych państw

• prawo międzynarodowe może bezpośrednio nakładać obowiązki na jednostki

• pełnione funkcje państwowe nie zwalniają od odpowiedzialności przed międzynarodowymi sądami karnymi

• działania na rozkaz nie stanowi czynnika zwalniającego z odpowiedzialności za popełnione czyny

• katalog zbrodni podlegających ściganiu zostanie ustalony aktami prawa międzynarodowego (pierwszy taki katalog znajdujemy już w statucie MTW)

• jednostki mogą ponosić odpowiedzialność za te zbrodnie z mocy samego prawa międzynarodowego

( jakby ktoś nie wiedział ;))Penalizacja (od łac. poena - kara) – uznanie przez ustawodawcę określonego czynu za czyn zabroniony (przestępstwo), wykroczenie lub delikt dyscyplinarny. Dla prawa karnego penalizacja czynu jest podstawą odpowiedzialności karnej i zasądzenia przez sąd kary (nullum crimen sine lege, nulla poena sine lege). Przeciwieństwem penalizacji jest depenalizacja.

• Według innego rozumienia tego pojęcia penalizacja oznacza utrzymywanie zagrożenia karą danego czynu. W tym rozumieniu zabieg ustawodawcy polegający na uznaniu czynu za przestępstwo lub wykroczenie to kryminalizacja, która nieuchronnie pociąga za sobą penalizację. Kryminalizacja jest więc zabiegiem ustawodawcy, zaś penalizacja stanem, będącym wynikiem takiego zabiegu.

• Niektórzy prawnicy terminu "penalizacja" używają także jako pojęcia określającego sytuację, gdy ustawa podwyższa karę za czyn już wcześniej zabroniony (czyn surowiej penalizowany) lub zmienia rodzaj odpowiedzialności, np. wykroczenie czyni przestępstwem.

1. Umiędzynarodowiony konflikt wewnętrzny.

2. Rodzaje międzynarodowych trybunałów karnych.

3. Interwencja humanitarna

Mało jest taki zagadnień w prawie międzynarodowym, które budziłyby tyle wątpliwości etycznych, politycznych i prawnych co interwencja humanitarna. Jej właściwie pojętą istotą jest ochrona praw człowieka, bez naruszania integralności terytorialnej czy niepodległości danego państwa. Jednakże stwierdzenie to wciąż budzi wiele kontrowersji i jest podstawą ożywionych dyskusji naukowej na temat legalności i legitymizacji interwencji humanitarnej.  

Nie istnieje legalna definicja humanitarnej interwencji, która uwzględniałaby wszystkie je aspekty. W nauce prawa międzynarodowego dominują definicje o wąskim charakterze. Jako przykład jednej z nich można podać propozycję S.D. Murphy'ego

„Humanitarna interwencja jest groźbą lub użyciem siły przez państwo, grupę państw lub organizację międzynarodową przeciwko innemu państwu głównie w celu ochrony praw obywateli przed masowymi naruszeniami uznanych praw człowieka”.  

Na gruncie Karty Narodów Zjednoczonych obowiązujezakaz stosowania interwencji humanitarnej jako środka rozstrzygania konfliktów zarówno o zasięgu międzynarodowym, jak i wewnętrznych. Jednakże Karta przewiduje dwa wyjątki od tej zasady. Pierwszy dotyczy możliwości użycia siły lub stosowania groźby w stosunkach międzynarodowych w sytuacji ,gdy sprowadzałoby się to do akcji autoryzowanej przez Radę Bezpieczeństwa w trybie przewidzianym przez rozdział VII Karty, w przypadku zagrożenia pokoju i bezpieczeństwa na świecie. Drugi wyjątek dotyczy wojen narodowo – wyzwoleńczych. Początkowo jednak nie zakładano możliwości użycia siły w odniesieniu do humanitarnej interwencji we współczesnym znaczeniu tej instytucji.[1]  

Każda interwencja humanitarna przeprowadzona do tej pory były uzależniona od danych okoliczności. Jednakże można wskać jej podstawowe cechy. Eksperci w tej dziedzinie, m.in. Gareth Evans, wskazują na konieczność zaistnienia określonych przesłanek uzasadniających przeprowadzenie interwencji humanitarnej. Przede wszystkim musi zaistnieć sytuacja poważnego zagrożenia praw człowieka – wskazuje się tutaj groźbę masowej utraty życia w akcie zamierzonego ludobójstwa, kiedy sytuacja ta jest spowodowana świadomym działaniem państwa bądź zaniechaniem z jego strony lub upadkiem państwowości. Kolejny aspektem interwencji humanitarnej są właściwe intencje podmiotu, który jej dokonuje. Generalnie chodzi tutaj o podejmowanie tylko takich interwencji, których zasadniczym celem jest ograniczenie lub zapobiegnięcie ludzkiemu cierpieniu. Równie istotna jest zasada proporcjonalności używanych środków w trakcie interwencji – mają być odpowiednie do celu.

Co najważniejsze, wszelkie wojskowe działania muszą być prowadzone jedynie w sytuacji, gdy istnieje rozsądna szansa na ich powodzenie i wyeliminowane zostało ryzyko, że podjęcie tego typu działań może zaognić sytuację. Wreszcie, każda interwencja humanitarna powinna posiadać odpowiednie umocowanie w prawie. Wskazuje się tutaj na upoważnienie do wykonania interwencji wojskowej ze względu na cele humanitarne, wydawane przez Radę Bezpieczeństwa ONZ.[2]  

To, co najbardziej uderza w sformułowaniu "interwencja humanitarna" to wewnętrzna sprzeczność tego pojęcia – jeśli interwencja, to nie humanitarna tylko zbrojna, a jeśli humanitarna to nie interwencja tylko pomoc.[3] Niesienie pomocy humanitarnej praktykowane jest od dawna i co do zasady jest akceptowana przez społeczeństwo międzynarodowe bez zastrzeżeń, o ile nie wiąże się to z naruszeniem integralności państwa. Pomoc humanitarna zakłada przede wszystkim dostarczenie odpowiedniej ilości leków, środków opatrunkowych, żywności oraz pracy służb medycznych i wolontariuszy. Jej podstawowym warunkiem jest zgoda państwa na udzielenie pomocy humanitarnej i zwykle stanowi operację bez użycia siły.[4]

Coraz częściej jednak podejmowanie interwencji humanitarnej wiąże się z użyciem siły. Tak było w przypadku Somalii, gdzie pomoc humanitarną połączono z ingerencją w sprawy wewnętrzne państwa (próbowano wznowić funkcjonowanie instytucji państwowych). W grudniu 1992 r. Rada Bezpieczeństwa ONZ przyznała siłom pokojowym prawo do użycia siły dla zabezpieczenia pomocy humanitarnej.

Wynika stąd, że interwencje humanitarne nie mają jednoznacznego charakteru. W swoim przemówieniu z 20 września 1999 r. ówczesny Sekretarz Generalny ONZ Kofi Annan zaproponował, by pojęcie to rozumieć maksymalnie szeroko „od najbardziej pokojowych do najbardziej siłowych” akcji. Jednocześnie, przyjęło się w doktrynie wskazać na dwa podstawowe kryteria podziału akcji przeprowadzanych po 1945 r. i klasyfikowanych jako humanitarne interwencje. Pierwszym z nich są interwencje przeprowadzane w latach 60 – tych i 70- tych XX wieku (interwencje: Tanzanii w Ugandzie, Wietnamu w Kambodży, interwencja w Republice Środkowoafrykańskiej) i te przeprowadzane w latach 90 – tych (Irak, Somalia, była Jugosławia). Kryterium to ma charakter polityczny. Interwencje, które były przeprowadzane w trakcie trwania zimnej wojny stanowiły w dużej mierze następne pole rywalizacji między USA a ZSRR. Na podstawie drugiego kryterium można podzielić interwencje humanitarne na takie, które były autoryzowane przez Radę Bezpieczeństwa ONZ (np. Irak, Rwanda, Somalia) i takie, które odbyły się bez tej autoryzacji (np. Kosowo).[5]  

Koncepcja interwencji humanitarnej wzbudza wiele kontrowersji wśród etyków, filozofów i prawników. „Interwencja humanitarna – to by była piękna idea”[6] - powiedział w jednym zwywiadów Noam Chomsky. Głosi on pogląd, iż wszelkie tego rodzaju akcje, są nadużywaniem prawa przez państwo lub organizację je przeprowadzające. Tym samym zakłada, iż teoria interwencji humanitarnej sprawdza się jedynie w teoretycznych dywagacjach. W cytowanym wywiadzie stawia również tezę, iż pod hasłem ingerencji humanitarnej były przeprowadzane działania, które z samą koncepcją sensu stricto nie miały nic wspólnego – podaje tu za przykład zaanektowanie Sudetów przez III Rzeszę czy wojnę w Wietnamie. Również Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości nie dopuszcza koncepcji interwencji humanitarnej, konsekwentnie przestrzegając w swoim orzecznictwie zasad integralności państwa i zakazu ingerencji wyrażonych w Karcie Narodów Zjednoczonych (orzeczenie w sprawie Nikaragui 1986 r.).

Z kolei zwolennicy interwencji humanitarnej, jak chociażby S. J. Solarz oraz M. E. O”Hanlon wskazują, że na państwa został wręcz nałożony obowiązek podejmowania interwencji humanitarnych wraz z przyjęciem Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa z 1949 r.  

Do tej pory jednoznacznie nie rozstrzygnięto w doktrynie prawa międzynarodowego o legalności i legitymizacji do przeprowadzenia interwencji humanitarnej. Z jednej strony jasne uregulowanie w akcie prawa międzynarodowego koncepcji interwencji humanitarnej zapobiegłoby w przyszłości jej nadużywania i wskazałoby precyzyjnie zasady jej przeprowadzania. Prawdopodobnie uniemożliwiłoby to stosowanie interwencji jako sposobu realizacji interesów narodowych. Jednakże przeszkodą do uregulowania prawnego interwencji humanitarnej jest ryzyko doprowadzenia do takich sytuacji, w których państwa będą zobligowane do przeprowadzenia danego rodzaju akcji z mocy prawa.[7]

Również w sferze politycznej i etycznej zagadnienie to budzi wiele kontrowersji. Zwłaszcza, iż obecna praktyka (np. interwencja w Iraku czy Kosowie) pokazuje, że są to działania, w trakcie których popełnia się wiele błędów i nadużyć. Tym samym prowadzą do sytuacji, gdy w imię ochrony praw człowieka tylko zaognia się konflikt. Interwencja humanitarna jest zagadnieniem, którego nie da się w jej obecnym kształcie, jednoznacznie ocenić. Szereg wątpliwości, które są z nią związane, zła praktyka jej stosowania oraz brak jednoznacznych regulacji prawnych stanowią już odpowiednie przesłanki, aby społeczność międzynarodowa podjęła zdecydowane kroki w celu wieloaspektowego kompromisu w tej kwestii.  

1. Zasada nieinterwencji w prawie międzynarodowym publicznym.

Zasada nieinterwencji jest powszechnie uznaną zasadą prawa międzynarodowego. Zawarta w Karcie zasada zabraniająca stosowania, użycia siły obejmuje też zakaz interwencji zbrojnej. Deklaracja Zasad Prawa Międzynarodowego (1970 r.) stwierdza, że państwa zobowiązane są powstrzymać się od wtargnięcia na terytorium innego państwa. Na państwach ciąży obowiązek (wg Karty) nie interweniowania w sprawy należące do wyłącznej kompetencji jakiegokolwiek państwa. Interwencja zbrojna stanowi pogwałcenie prawa międzynarodowego. Akt końcowy KBWE nakłada na państwa obowiązek powstrzymywania się od jakiejkolwiek interwencji. Prawo międzynarodowe nie zawiera zakazu wszczynania wojen domowych. Jakkolwiek powstańcom zarzuca się zazwyczaj zdradę stanu lub pogwałcenie konstytucji. Nie oznacza to jednak, by inne państwa miały prawo uczestniczyć w wojnach domowych. Artykuł II Karty nie obejmuje użycia siły w celu samoobrony, gdyż każdy członek ONZ ma prawo do obrony od zbrojnej napaści. Pakt Ligi Narodów nie zawierał przepisu dotyczącego tej kwestii, uważano, że prawo to państwom przysługuje.

1. Państwo neutralne w konflikcie zbrojnym

Państwo neutralne – państwo, które zadeklarowało neutralność w określonym konflikcie zbrojnym. Państwo neutralne ma obowiązek nieuczestniczenia w konflikcie zbrojnym oraz nieudzielania pomocy żadnej ze stron konfliktu. Na jego terytorium nie mogą stacjonować oddziały wojskowe państw wojujących. Nie może się też odbywać werbunek do armii państw walczących w konflikcie. Z kolei państwa pozostające w konflikcie zobowiązane są do nienaruszania integralności terytorialnej tego państwa. Wszelkie oddziały państw wojujących, które przekroczą granicę państwa neutralnego powinny zostać rozbrojone i internowane.

[edytuj] Państwo wieczyście neutralne

Państwo wieczyście neutralne, to państwo, którego neutralność jest stanem trwałym. Do uzyskania statusu państwa wieczyście neutralnego nie wystarcza jednostronna deklaracja państwa. Musi ona zostać uznana przez inne państwa (innych członków społeczności międzynarodowej). Trwała neutralność wynika z umowy międzynarodowej lub decyzji samego państwa, ale akceptowanej przez społeczność międzynarodową.

Państwo wieczyście neutralne deklaruje nieuczestniczenie w konfliktach zbrojnych prowadzonych przez inne państwa oraz faktycznie nie używa siły zbrojnej wobec innych państw, nie przystępuje do toczących się działań zbrojnych prowadzonych przez inne państwa, a także nie udostępniania swojego terytorium i swoich zasobów państwom pozostającym w konflikcie zbrojnym.

Niepodległość oraz integralność terytorialna państwa wieczyście neutralnego podlega gwarancjom i ochronie ze strony innych państw. Posiadanie statusu państwa wieczyście neutralnego nie stanowi jednak przeszkody dla zorganizowania i utrzymywania infrastruktury wojskowej oraz sił zbrojnych przez nie. Państwo neutralne ma prawo do bronienia swojej niepodległości i terytorium (prawo do samoobrony). Jednak państwo to nie powinno przystępować do sojuszy wojskowych (np. NATO, dawniej też Układ Warszawski, itp.). Państwa trwale neutralne mogą jednak uczestniczyć w innych organizacjach międzynarodowych, np. ONZ, Unia Europejska, Rada Europy, itd.

[edytuj] Neutralność Szwajcarii

Współcześnie państwami neutralnymi są Szwajcaria od 1815 roku oraz Austria od 1955 roku. Neutralność Szwajcarii została uznana podczas Kongresu wiedeńskiego i podtrzymana przez Traktat wersalski.

[edytuj] Neutralność Austrii

Neutralność Austrii bierze swe początki od wejścia w życie traktatu z 15 maja 1955 roku w sprawie odbudowy niezawisłej demokratycznej Austrii^[1] oraz austriackiej ustawy z 26 października 1955 roku.

[edytuj] Polityka neutralności

Niektóre z państw zachowują neutralność jedynie w określonym konflikcie lub określonej sytuacji, niektóre natomiast czynią z niej podstawą swojej polityki zagranicznej. Wśród tych ostatnich wymienia się m.in. Finlandię i Szwecję^{[potrzebne źródło]}. Prowadzenie polityki neutralności nie jest jednak tożsame z posiadaniem statusu państwa trwale (wieczyście) neutralnego.

1. Neutralność wojenna w świetle KNZ.

2. Konwencje genewskie z 1949 r

Konwencje genewskie z 12 sierpnia 1949 roku o ochronie ofiar wojny[edytuj]

• I Konwencja genewska, dotyczyła polepszenia losu rannych i chorych w armiach czynnych na lądzie

• II Konwencja genewska, dotyczyła polepszenia losu rannych, chorych i rozbitków sił zbrojnych na morzu

• III Konwencja genewska, dotyczyła traktowania jeńców

• IV Konwencja genewska, dotyczyła ochrony osób cywilnych podczas wojny

Konwencje obowiązują w każdym przypadku, gdy toczą się działania wojenne, niezależnie od tego czy wojnę wypowiedziano, czy nie. Nie ma tu znaczenia kwalifikacja konfliktu zbrojnego przez jego uczestników (może więc być to wojna obronna, napastnicza, sprawiedliwa bądź niesprawiedliwa). Prócz wojny Konwencje dotyczą też okupacji, nawet jeśli ona nie napotyka zbrojnego oporu. Obecnie większość z artykułów Konwencji ze względu na swoją rangę ma status zwyczajowego prawa międzynarodowego i obowiązuje wszystkie Państwa niezależnie od tego czy są stroną Konwencji.

III Konwencja Genewska[edytuj]

• jeńcy znajdują się we władzy obcego państwa, nie zaś jednostki lub oddziału biorącego ich do niewoli

• jeńcy pozostają pod stałą ochroną prawa międzynarodowego od chwili pojmania do chwili ich uwolnienia

• jeńcy podlegają prawu, regulaminom i zasadom obowiązującym w państwie zatrzymującym i muszą tych norm przestrzegać

• humanitarne traktowanie jeńców

• internowanie jeńców w obozach oddalonych od terenu działań wojennych i obiektów militarnych

• zapewnienie jeńcom jak najszybszego powrotu do kraju po zakończeniu działań wojennych

• zapewnienie jeńcom żywności, pomieszczeń i ubrań

• jeńcy wojenni mogą zostać zatrudnieni jako robotnicy

• oficerowie mogą być zatrudnieni tylko, jeśli sami zgłoszą się z prośbą o pracę

• nie zakazuje się ucieczki jeńca wojennego, który nie może być za nią karany (jedynie dyscyplinarnie), a państwo zatrzymujące może użyć broni wobec uciekającego jeńca jedynie w ostateczności

IV Konwencja Genewska[edytuj]

IV Konwencja Genewska o Ochronie Osób Cywilnych Podczas Wojny została podpisana dnia 12 sierpnia 1949 Przez Pełnomocników Rządów reprezentowanych na Konferencji Dyplomatycznej, która obradowała w Genewie od 21 kwietnia do 12 sierpnia 1949.

Zabrania:

1. zmuszania, bądź nakłaniania ludności cywilnej do służby wojskowej w siłach zbrojnych przeciwnika,
2. przymusowego przesiedlania ludności cywilnej z terytoriów okupowanych,
3. deportacji lub przesiedlania własnej ludności cywilnej na terytorium okupowane,
4. rabunku i brania zakładników.

Zobowiązuje:

1. do zapewnienia ludności cywilnej podstawowego minimum warunków egzystencji (bytowania i wyżywienia),
2. do traktowania jej w sposób humanitarny,
3. do otoczenia troską osób potrzebujących pomocy,
4. do poszanowania dóbr i urządzeń niezbędnych dla przetrwania ludności cywilnej,
5. do poszanowania godności, honoru, praw rodziny, przekonań, praktyk religijnych, zwyczajów i obyczajów ludności cywilnej.

1. Protokoły fakultatywne z 1977 r. do konwencji genewskich.

Protokoły dodatkowe I i II z 1977 r. do Konwencji Genewskich z 12 sierpnia 1949[edytuj]

Rozwijają postanowienia konwencji genewskich. Wynika z nich zasada ograniczenia stron konfliktu w stosowaniu metod i środków szkodzenia nieprzyjacielowi.

Protokół Dodatkowy I:

• zabrania się atakowania ludności cywilnej

• zabrania się atakowania szpitali i innych urządzeń służących opiece nad rannymi i chorymi

• zabrania się atakowania obiektów bez ich rozróżnienia oraz niszczenia dóbr niezbędnych do przetrwania ludności

• zabrania się stosowania w walce metod i środków powodujących zbędne cierpienia oraz długotrwałe i poważne szkody w środowisku naturalnym

• stanowi podstawę prawną do powołania i działania organizacji i instytucji obrony cywilnej

Protokół Dodatkowy II: Dokument ten jest rozwinięciem postanowień artykułu 3, wspólnego dla czterech Konwencji Genewskich. Protokół obowiązuje strony konfliktu toczącego sie wewnątrz jednego państwa i upoważnia do niesienia pomocy osobom poszkodowanym, zapewniając minimum praw humanitarnych.

Protokół dodatkowy III z 2005 r. do Konwencji Genewskich z 12 sierpnia 1949[edytuj]

Dokument nakazuje personelowi sanitarnemu, który nie używa znaków czerwonego krzyża lub czerwonego półksiężyca używanie symbolu "czerwonego kryształu".

1. Pakt Ligi Narodów.

Pakt Ligi Narodów wszedł w życie 20 stycznia 1920 roku i mówił w preambule, że celem powstania organizacji jest promocja współpracy międzynarodowej i osiąganie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego poprzez powzięcie zobowiązania do nieuciekania się do wojny, przyjęcie zasady otwartych, sprawiedliwych i honorowych stosunków międzynarodowych, kierowanie się uznanymi normami prawa międzynarodowego wyznaczającymi postępowanie rządów, skrupulatne szanowanie wszystkich zobowiązań traktatowych.

Głównymi organami LN były Zgromadzenie, Rada i Sekretariat, przy czym kompetencje Zgromadzenia i Rady nie były jasno rozgraniczone: oba organy mogły rozpatrywać wszystkie sprawy wchodzące w zakres działania LN lub dotyczące pokoju światowego. Zgromadzenie składało się z przedstawicieli wszystkich państw członkowskich LN, a Rada z przedstawicieli największych mocarstw zwycięskich w I Wojnie Światowej (Francja, Wielka Brytania, Włochy, Japonia) i 4 członków niestałych; do członków stałych dołączyły później Niemcy (1926-33) i ZSRR (1934-39), a liczba członków niestałych z czasem rosła - do 6 (1922), 9 (1926), 10 (1933) i 11 (1936); w 1926 roku Polska uzyskała status tzw. półstałego członka Rady, czyli mogącego ubiegać się o reelekcję. Zgromadzenie zbierało się raz w roku na sesjach zwyczajnych a w razie potrzeby na sesjach nadzwyczajnych; Rada obradowała kilka razy do roku. Na czele Sekretariatu stał sekretarz generalny - funkcję tę pełnili kolejno Brytyjczyk sir James Eric Drummond (1920-33), Francuz Joseph Avenol (1933-40) i Irlandczyk Sean Lester (1940-46).

Pakt LN nie wprowadzał bezwzględnego zakazu wojny, który zawarto dopiero w 1928 roku w pakcie Brianda-Kellogga. Mówił jedynie w artykule 12, że w przypadku zaistnienia sporu zostanie on przekazany postępowaniu arbitrażowemu, sądowi lub Radzie, a po wydaniu decyzji arbitrażowej lub sądowej bądź sprawozdania Rady strony sporu nie rozpoczną wojny przez kolejne 3 miesiące. Jednak kluczowy artykuł 10 zawierał zobowiązanie członków LN do "poszanowania i chronienia przed zewnętrzną agresją integralności terytorialnej i obecnej niezależności politycznej wszystkich członków Ligi"; w przypadku zaistnienia takiej agresji lub groźby agresji Rada LN miała okreslić jakimi środkami wypełniane będzie to zobowiązanie. Artykuł 16 stanowił, że wszczęcie wojny z pominięciem przewidzianej w Pakcie procedury rozwiązywania sporów oznaczało popełnienie aktu wojny przeciw wszystkich członkom LN i pociągało za sobą sankcje: zerwanie stosunków handlowych i finansowych oraz zakaz utrzymywania kontaktów z obywatelami państwa-agresora; członek LN gwałcący postanowienia Paktu mógł zostać decyzją Rady usunięty z organizacji. Na mocy artykułu 14 Paktu utworzony został Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej, rozstrzygający przekazane mu spory międzynarodowe.

W artykule 8 Paktu członkowie LN deklarowali, że "utrzymanie pokoju wymaga redukcji zbrojeń narodowych do najniższego poziomu dającego się pogodzić z bezpieczeństwem narodowym i egzekwowaniem zobowiązań międzynarodowych wspólnym działaniem" i zobowiązywali się do przedstawienia planów redukcji zbrojeń "przy uwzględnieniu sytuacji geograficznej i okoliczności" danego państwa. W 1925 roku LN powołała komisję przygotowującą Komisję Rozbrojeniową, która obradowała w latach 1932-37, ale bez żadnych rezultatów.

W 1924 roku z LN wycofało się pierwsze państwo, Kostaryka, a następnie w 1926 roku Brazylia, której nie odpowiadało wprowadzenie statusu członka niestałego Rady LN. Największym ciosem dla LN było jednak wystąpienie w 1933 roku Japonii i Niemiec, czyli wiodących mocarstw dążących do zmiany istniejącego porządku międzynarodowego. Zaostrzanie się napięć międzynarodowych, z którymi LN nie radziła sobie (agresja Japonii na chińską Mandżurię w 1931 roku, agresja Włoch na Etiopię w 1935 roku) skutkowało utratą autorytetu organizacji i w rezultacie po 1935 roku, kiedy osiągnięto najwyższą liczbę 58 członków, grono państw członkowskich szybko zaczęło maleć, zwłaszcza o państwa Zachodniej Hemisfery; w grudniu 1937 roku wycofały się Włochy; w grudniu 1939 roku ZSRR został usunięty z LN za akt agresji przeciw Finlandii. W ogóle do LN nie przystąpiły USA z powodu odrzucenia przez Kongres ratyfikacji Traktatu Wersalskiego.

Liga Narodów nie funkcjonowała podczas II Wojny Światowej. W dniach 8-18 kwietnia 1946 roku odbyło się ostatnie posiedzenie Zgromadzenia LN, na którym podjęto decyzję o rozwiązaniu organizacji i przekazaniu całego jej majątku Organizacji Narodów Zjednoczonych. Za pozytywne aspekty działalności LN uznaje się prawne uregulowanie niektórych istotnych problemów międzynarodowych (bezpaństwowcy, uchodźcy), utworzenie systemu mandatowego, walkę z patologiami takimi jak narkotyki czy alkoholizm. Siedzibą LN była Genewa.

1. Pakt paryski z 1928 r

Pakt Brianda-Kellogga, znany również jako pakt paryski, był międzynarodowym traktatem ustanawiającym wyrzeczenie się wojny jako instrumentu polityki narodowej. Został zaproponowany w 1927 roku przez Aristide Brianda, ministra spraw zagranicznych Francji, jako traktat między Stanami Zjednoczonymi i Francją, zakazujący prowadzenia wojny między tymi krajami. Była to próba włączenia Stanów Zjednoczonych w francuski system bezpieczeństwa. Briand zdobył poparcie amerykańskich ruchów pacyfistycznych, które naciskały swój rząd, by podpisał traktat.

Frank Billings Kellogg, sekretarz stanu USA, odpowiedział propozycją zawarcia powszechnego paktu przeciwko wojnie. Pakt zawierał bezwzględny zakaz wojny agresywnej między stronami umowy, zezwalał jednak na prowadzenie wojny obronnej.

Po negocjacjach został podpisany w Paryżu 27 sierpnia 1928 r. przez 11 krajów: Australia, Kanada, Czechosłowacja, Niemcy, Indie, Wolne Państwo Irlandzkie, Włochy, Nową Zelandię, Afrykę Południową. Wielką Brytanię i Stany Zjednoczone. Wsparcia udzieliły cztery dalsze kraje - Polska, Belgia, Francja (w marcu) i Japonia (w kwietniu). Wejście Paktu w życie zostało proklamowane na 24 lipca 1929. Ostatecznie Pakt podpisały 62^[1] kraje. Ponieważ Pakt Brianda-Kelloga został zawarty poza Ligą Narodów, nie został unieważniony wraz z jej zniknięciem. Formalnie w dalszym ciągu jest wiążącym aktem prawa międzynarodowego.

W praktyce pakt nie spełnił swojego głównego celu - zaniechania wojny. W tym sensie nie wniósł żadnego realnego wkładu do międzynarodowego pokoju, a swoją nieskuteczność okazał już w 1931 r. wraz z inwazją japońską w Mandżurii i w 1935 r. z włoską inwazją w Etiopii. Wprowadzony przez układ zakaz agresji był wielokrotnie łamany, jednak nawet państwa dopuszczające się aktów agresji nigdy nie kwestionowały otwarcie i oficjalnie zasady zakazu wojny napastniczej, lecz twierdziły z reguły, że agresji dokonała strona przeciwna, działania zostały podjęte na prośbę albo w interesie władz lub ludności państwa zaatakowanego, względnie iż akcja nie ma charakteru działań wojennych, lecz ma tylko charakter "akcji policyjnej lub porządkowej".

Pakt pozostaje istotnym traktatem wielostronnym, gdyż oprócz zobowiązania, jakie stwarzał jego sygnatariuszom, stanowił także prawną bazę do ustanowienia międzynarodowej normy, że użycie siły wojskowej jest z definicji nielegalne. W szczególności pakt posłużył jako prawna podstawa do wprowadzenia pojęcia zbrodni przeciwko pokojowi - w oparciu o nie Trybunał Norymberski skazał pewną liczbę osób za wywołanie drugiej wojny światowej.

Zakaz wojny agresywnej został potwierdzony i rozszerzony przez Kartę Narodów Zjednoczonych, która stwierdza w artykule 2, paragraf 4, że (tłum. własne) "Wszystkie kraje powinny się powstrzymać w stosunkach międzynarodowych od użycia siły przeciwko terytorialnej integralności lub politycznej niezależności jakiekolwiek innego kraju, czy w jakikolwiek inny sposób niezgodny z celami Narodów Zjednoczonych". Konsekwencją tego jest to, że po drugiej wojnie światowej rozmaite kraje, podejmując akcję wojskową, powoływały się na prawo do samoobrony czy obrony zbiorowej.

1. Doktryna wojny sprawiedliwej.

Wojna sprawiedliwa (łac. bellum iustum) – koncepcja filozoficzna, według której istnieją wojny słuszne, będące przeciwieństwem wojen agresywnych (niesprawiedliwych).

Historia[edytuj]

Pojęcie wojny sprawiedliwej znane jest od starożytności. Pisał o niej Cyceron (106 p.n.e.-43 p.n.e.) oraz św. Augustyn (354-430). Termin ten powszechnie wykorzystywała także polska dyplomacja średniowieczna m.in. dla usprawiedliwienia wojen prowadzonych z zakonem krzyżackim za panowania Władysława II Jagiełły.

W "Saevientibus", jednym z pism z czasu soboru w Konstancji Paweł Włodkowic przytacza za Ostyjskim (Henrykiem de Segusio) sformułowane przez św. Rajmunda z Penyafort warunki wojny sprawiedliwej. Były to:

• podmiot (osoba wojująca winna nadawać się do walczenia, czyli być osobą świecką, ponieważ duchownemu nie wolno rozlewać krwi z wyjątkiem wypadku nieuniknionej konieczności);

• przedmiot (odzyskanie bezprawnie utraconej własności lub obrona ojczyzny);

• przyczyna (chęć osiągnięcia pokoju);

• duch (wojna nie może być prowadzona z nienawiści, żądzy zemsty ani chciwości, a jedynie z miłości, sprawiedliwości i posłuszeństwa);

• upoważnienie (może pochodzić jedynie od monarchy, a w wypadku wojny za wiarę – od Kościoła).

Do powyższego wyliczenia Włodkowic dodawał zakaz prowadzenia wojen w dni świąteczne. Św. Tomasz z Akwinu uważał, że "przestrzeganie świąt, nie stoi na przeszkodzie czynienia tego, co służy nawet cielesnemu ocaleniu człowieka". Tym samym, jeżeli wystąpiła konieczność, można było toczyć bitwę w dzień święty. Paweł Włodkowic uznał, że takiej konieczności w przypadku działań Krzyżaków nie było. W związku z tym tradycyjne krzyżackie rejzy zaczynające się w dni świąt Najświętszej Marii Panny (Wniebowzięcia i Oczyszczenia) były – zgodnie z tym poglądem – poważnym naruszeniem wiary.

Późniejsi filozofowie prawa pomijali elementy religijne w swoich definicjach wojny sprawiedliwej.

Współcześnie[edytuj]

Obecnie wymienia się następujące warunki wojny sprawiedliwej:

• jest to wojna obronna, która stanowi odpowiedź na bezprawną agresję;

• istnieje realna szansa na jej wygranie;

• celem ataku nie jest ludność cywilna;

• przemoc stosuje się tylko w przypadkach uzasadnionych.

Trzeciego warunku nie można spełnić w przypadku wojny nuklearnej, jednak taki odwet można uważać za adekwatny w przypadku, gdy państwo posiadające broń nuklearną zostało zaatakowane taką samą bronią.

1. Prawa dzieci w konfliktach zbrojnych.

2. Określenie napaści (agresji).

Agresja (łac. aggressio – napaść, natarcie) – w prawie międzynarodowym określenie zbrojnej napaści (najazdu, ataku) jednego lub kilku państw na inne. Państwo, które pierwsze dokonało aktu agresji na inne określa się mianem agresora. Agresja powoduje zazwyczaj rozpoczęcie wojny. Ofiara agresji ma prawo do samoobrony, w której mogą pomagać jej też inne państwa.

Agresja jest w prawie międzynarodowym zakazana, a naruszenie tego zakazu stanowi zbrodnię przeciwko pokojowi. Współcześnie agresja nie może być też sposobem trwałego powiększenia terytorium państwowego, gdyż obszar zajęty w ten sposób nie może być legalnie włączony do terytorium agresora, stając się co najwyżej terytorium przezeń okupowanym.

Definicja[edytuj]

Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło 14 grudnia 1974 na 29 posiedzeniu rezolucję Nr 3314 (XXIX) zawierającą definicję agresji. Określa ona agresję jako użycie siły zbrojnej przeciw suwerenności terytorialnej lub niezawisłości politycznej innego państwa. Przytacza przykłady agresji:

• napaść czy atak sił zbrojnych jednego państwa na terytorium innego lub okupacja militarna

• bombardowanie lub użycie jakiejkolwiek innej broni przeciw terytorium innego państwa

• blokada portów lub wybrzeży

• zaatakowanie sił zbrojnych innego państwa

• użycie sił zbrojnych przebywających na terytorium innego państwa, zgodnie z zawartym porozumieniem, w sposób sprzeczny z warunkami porozumienia, tudzież przedłużanie ich pobytu po wygaśnięciu porozumienia

• udostępnianie przez państwo swego terytorium innemu państwu, w celu dokonania agresji przeciwko państwu trzeciemu

• wysyłanie band nieregularnych sił czy zbrojnych najemników, dokonujących aktów zbrojnych przeciwko drugiemu państwu^[1]

1. Konwencje haskie z 1907 r.

Konwencje haskie z 18 października 1907 roku[edytuj]

Rozszerzała zakres konwencji haskich z 1899 roku i ustanawiała nowe przepisy; podczas konferencji przyjęto 13 konwencji (z czego ratyfikowano 12), dotyczących m.in.:

• sposobu rozpoczęcia konfliktu (konwencja haska III)

• sposobu prowadzenia wojny na lądzie (konwencja haska IV)

• sposobu zachowania się mocarstw neutralnych (konwencja haska V)

• sposobu traktowania statków handlowych należących do nieprzyjaciela

• utworzenia Międzynarodowego Trybunału Łupów (XII Konwencja) - nie została ratyfikowana

1. Cechy szczególne prawa wojennego.

2. Rozpoczęcie wojny