W 18 09.12.2010
Trendy w zakresie urodzeń w PL
Analiza światowa
Ad 1.
I Wyż Demograficzny – po wojnie 1948 – koniec lat 50’
Liczba ur. Z roku na rok zwiększała się od 1946
Liczba dochodzi do 800 tys. ur. / Co roku około 1 mln mieszkańców więcej
Największa liczba ur. w PL 794 tys. w 1955
Najmniejsza liczba ur. w PL 351,1 tys. w 2003 (depresja demograficzna)
Co roku mniej o 200 tys. studentów
Najwyższy współczynnik ur. w 1951 31 ‰ (31 dzieci na każde 1000 mieszkańców)
Industrializacja i modernizacja niedokończona w latach 70’. Żywioł demograficzny kieruje się na rynek pracy, który słabo się rozwija w stosunku do przybywającej ludności; edukacja – gdzie kierować dzieci? „1000 szkół na 1000 lecie”. Potencjał demograficzny nie do opanowania przez słabo rozwijające się państwo. 1956 – państwo wprowadza aborcję, która staje się tak częsta, że zaczyna być traktowana jako forma regulacji poczęć, tzw. prymitywizm modernizacyjny – stosunek 1:1 (na 700 tys. urodzonych przypada 700 tys. poddanych aborcji). W 1993 – wycofują się z aborcji, wprowadzona zostaje ustawa antyaborcyjna. Jest to okres burzliwy demograficznie – najbardziej na ziemiach odzyskanych, gdzie współczynniki ur. przekraczają 40 ‰ np. w jeleniogórskim, zielonogórskim. Ogólna średnia liczba ur. w tym czasie to 760 tys. – współczynnik ur. około 29‰.
I Niż Demograficzny – lata 60’ (od 1964)
Średnia liczba ur. 550 tys. – najniższa w tym okresie 67’ – 522 tys.
Współczynnik ur. 16,2‰
Skąd ten niż?
Pokolenie, które powinno rodzić dzieci (ok. – 20 lat) pochodzi z okresu wojny, a w czasie wojen nie zawiera się małżeństw i nie rodzi się dzieci. Po wojnie dużo małżeństw i baby boom, też małżeństwa powtórne. W czasie wojny przyrost naturalny jest ujemny lub zerowy.
Niż jest wynikiem obiektywnych przemian, mniejszych zasobów mogących się reprodukować ( to generacja wojenna, musieliby urodzić się w trakcie wojny)
Dokonują się zmiany modernizacyjne, podniesienie poziomu życia w miastach, postęp do 60’ aktywizacja zawodowa kobiet.
Kulturowe zmiany – zmiana modelu rodziny na małodzietne, zawężona reprodukcja ludności (pokolenie bieżące nie jest w stanie zreprodukować poprzedniego)
II Wyż Demograficzny (echo 1wszego WD)
Przeciętna liczba ur. 680 tys.
Współczynnik ur. 19‰
Zmiana świadomości, proces nuklearyzacji rodzin, rodziny małodzietne w PL (2-dzietne)
II Niż Demograficzny – powinien pojawić się w latach 80’
Natomiast liczba ur. zbliża się do liczby ur. z okresu I Wyżu Demograficznego
To tzw. solidarnościowy baby boom – dzieci z okresu stanu wojennego. Reglamentacja.
CIEMNOGRÓD DEMOGRAFICZNY W PL – za dużo dzieci, mało szkół, dwuzmianowy system nauczania, takie samo zaskoczenie na rynku pracy, zupełny brak przewidywania konsekwencji
- wzrost urodzeń dzieci dalszej kolejności 2,3 itd.
- okres reglamentacji prądu – nie było światła, więc ludzie wcześniej szli do łóżka :D
1982’ – l. ur. 706 tys.
1983’ – 724 tys.
1984’ – 702 tys.
1985’ – 680 tys.
1986’ – 637 tys.
1987’ – 608 tys.
1988’ – 590 tys.(duży spadek przed transformacją)
1989’ – 564 tys.
Istnieją dwa wytłumaczenia tego zjawiska :
Socjologiczne – socjolodzy nazywają to efektem emigracji wewnętrznej, ludzie mają dosyć (WRONy) działań państwa socjalnego, orientacja nie na cele makro, ale na mikro czyli rodzina. Ucieczka, bo nie było życia publicznego, reżim.
Demograficzne – akceptują socjologiczne wyjaśnienie, ale wiążą to z działaniami polityki społecznej. Gierek w 79’ wprowadza pakiet ustaw dotyczących kobiet:
- płatny urlop opiekuńczo – wychowawczy ( miały prawo powrotu na rynek pracy!)
- zasiłki płatne na każde dziecko
Celowa polityka zewnątrz sterowna, nacisk na zachowania kobiet ze względu na kiepską sytuację na rynku pracy (zwalniają miejsca dla mężczyzn, wycofanie kobiet z rynku pracy).
Aktualnie dzieci z baby boom mają 28 - 27 lat. Mamy przedłużony Wyż Demograficzny na okres stanu wojennego natomiast od 86’ do końca lat 80’ - niż demograficzny. Powinien zacząć się III Wyż Demograficzny w latach 90’ zamiast tego mamy załamanie demograficzne, czyli DEPRESJĘ ZACHOWAŃ DEMOGRAFICZNYCH. Szeroko rozumiane skutki transformacyjne, przede wszystkim ekonomiczne – bieda, głód, brak pracy szczególnie na wsi. Liczba samobójstw większa na wsi, niż w mieście po raz pierwszy do tej pory. Wszyscy stają się biednymi pracującymi, pieniądze zarabiane nie zapewniają utrzymania, ludzie zachowują się racjo lanie, nie reprodukują się, bo sytuacja jest zbyt niestabilna. RACJONALNOŚĆ KOBIET I RODZIN. Kalkulacja ekonomiczno – społecznościowa, świadomościowa kalkulacja.
1993 liczba ur. po raz pierwszy spada poniżej 500 tys. (494 tys.)
Stały spadek liczby ludności
1998 – liczba ur. spada poniżej 400 tys.! (396 tys. i cały czas spada)
2003 – 351 tys. najniższa l. ur. w historii PL
2008 – dzieci II WD + odłożone dzieci starszych pokoleń
Aktualne wydarzenia w PL nie jesteśmy w stanie nazwać wyżem.
2009 – 418 tys. (liczone także ur. poza granicami PL)
PŁODNOŚĆ – dotyczy tylko kobiet, podajemy wiek prokreacyjny (15-49) ok.9‰
W płodności = U żywe w danym roku / Śr.l.K(15-49)w danym roku x C (‰)
Pokazuje co dzieje się w poszczególnych grupach wieku prokreacyjnego:
15-19
20-24 2
25-29 1
30-34 3
35-39
40-44
45-49
Cząstkowy współczynnik płodności
Wpł = U żywe(x) w danym roku / śr.l.K(x)w danym roku x C (‰) – średnia liczba urodzeń żywych w latach r, kobiet w wieku x