Geneza i powstawanie złóż

Zasobami naturalnymi Ziemi nazywamy surowce i minerały, które człowiek pozyskuje ze środowiska

i wykorzystuje do różnych celów.

Złożem mineralnym nazywamy minerały, które znajdują się w skorupie ziemskiej, zostały w sposób naturalne nagromadzone i są wykorzystywane do eksploatacji na większa skalę.

Biorąc pod uwagę czas, w jakim dane złoże powstało i wiek skał, które je otaczają, czyli ze względu na ich genezę, złoża mineralne podzielono na trzy grupy. Grupa pierwsza tozłoża pochodzenia magmowego - związane są z procesami wulkanicznymi, głównymi procesami decydującymi o powstaniu tych złóż są ruchy tektoniczne i powstawanie magmy, która wydobywa się na powierzchnie ziemi z jej wnętrza podczas erupcji wulkanicznych. Produktami krzepnięcia się magmy są skały magmowe i krzemionka, czyli dwutlenek krzemu, należą one do jednych z najbardziej zasobnych i cennych dla gospodarki złóż. Oprócz tego surowcami pochodzenia magmowego są m.in. złoto, platyna, srebro, piryt, miedz, cynk, ołów. Niektórzy badacze zajmujący się genezą złóż twierdzą, że diamenty są pochodzenia magmowego. Podczas procesów magmowych powstają: chlorki, siarczki, tuf i pumeksu. Drugą grupą są złoża pochodzenia metamorficznego - powstały one w wyniku zachodzących ruchów tektonicznych, które spowodowały przedostanie się złóż do głębszych warstw gdzie nastąpiła ich przemiana pod wpływem wysokiej temperatury i ciśnienia. Taką genezą mają m.in. złoża magnetytu powstałe z rud żelaza pochodzenia osadowego, złoża grafitu powstałe z węgla kamiennego oraz złoża

pirotynu powstałe z metamorfozy pirytu, oraz złoża marmury z przemiany wapieni. Trzecią wyróżnioną grupą są złoża pochodzenia osadowego - złoża o takiej genezie powstały wskutek wietrzenia i osadzania minerałów

i skał a także niesionych przez wiatr lub wodę resztek roślinnych, zwierzęcych. Osadzały się one w środowisku zarówno wodnym jak i lądowym. Bardzo ważnym czynnikiem decydującym o powstawaniu złóż jest w tym przypadku klimat, zasoby wodne a także zawartość tlenu i dwutlenku węgla w atmosferze.

Złoża osadowe powstają w różnych warunkach, dlatego rozróżnia się: złoża pochodzące z wietrzenia tzw. wietrzeniowe są to m.in. złoża złota i platyny powstałe w wyniku procesów aluwialnych, złoża tlenkowe cyny, wolframu, chromu. Złoża powstałe w wyniku procesów mechanicznych są to głównie różnego rodzaju złoża iłów i piasku np. złoto-platyno-diamentonośnych, magnetytowych, tytanowych i kwarcowych. Złoża pochodzenia chemicznego i biologicznego: powstałe w wyniku zachodzących reakcji chemicznych lub

w wyniku działalności organizmów żywych są to: sól kamienna, gips, dolomity, fosforyty, rudy żelaza, lateryt, siarka. Złoża biogeniczne wśród nich są jedne z najcenniejszych surowców takie jak węgiel kamienny, brunatny oraz ropa naftowa, gaz ziemny, wosk ziemny, asfalt, łupki bitumiczne.