historia wychowania 2 semestr, sciaga1, GENEZA I POWSTANIE UNIWERSYTETÓW

GENEZA I POWSTANIE UNIWERSYTETÓW

Intensywny rozwój zainteresowań filozof.i naukowych już pod koniec XIIw przestawał mieścić się w ramach tradycyj.szkoln.kościelnego.zaistniała zatem konieczność utworzenia takich form organizacyj.które zapewniałyby większą swobodę wypowiadania nowych myśli. Tą nową formą nauki średniowi.stały się uniwersytety(universitas-powszechność)uniw. Stanowiły powszechny związek profes. I student. Którzy dla ochrony własnych interesów zaczęli organizować się w związki zwane korporacjami.Profesorowie otrzymywali prawa mistrzów, studenci zaś czeladników i uczniów. Po 3 lub 4 latach nauki uczeń był wyzwalany na bakałarza a po następnych kilku latach na magistra. Uniwersytety obejmowały ogół ówczesnej, z której wyodrębniły się 4 podst. Kierunki studiów: filozofii albo sztuk wyzwolonych, teologii, prawa i medycyny. Z czasem owe kierunki zwane fakultetami dały początek wydziałom. Na czele wydziału, który najczęściej posiadał dość dużą autonomię w stosunku do władzy rektorskiej, stał dziekan.

Główne kierunki studiów nie rozwijały się jednak równomiernie we wszyst.Uniwer.już w początkowym okresie ich istnienia zarysowały się wyraźne specjalizacje. I tak Uniwer. W Bolonii(1158) słynął z wysokiego poziomu stud. Prawniczych, paryski(1200),ze stud. Nad teologią; Uniwer. Ang. Przodowały w naukach humanist. I przyrod.

Obok specjalizacji Uniwer. Różniły się strukturą organizac. W Uniwer. Paryskim np. rektora i dziekana wybierano spośród prof. W pocz. Okresie Uniwer. Posiadał dużą autonomię, którą z czasem utracił na rzecz papieża. Znacznie większą niezależność utrzymał Uniwer. W Bolonii, ściągali tam uczniowie z całej Europy, którzy stali się siłą decydującą o strukturze uczelni. Spośród siebie wybierali rektora decydowali o organiz. Kierunkach i doborze prof.

O rozwoju Uniwer. I ich pozyt. Wpływie na stan ówczesnej wiedzy w głównej mierze decydowały 2 czynniki. Pierwszy to otwarty charakter stud.; naukę mógł podjąć każdy chłopiec lub mężczyzna. Czynnik drugi to międzynarod. Charakt. Każdej uczelni. Obok siebie studiowali zorganizowani w tzw. Nacje przedstawiciele różnych narodowości, dla których nie istniały bariery językowe, bowiem łacina pełniła funkcję języka urzędowego i naukowego.

Podstawową formą nauczania były wykłady prof. I magistrów, którzy z reguły czytali i komentowali dzieła mistrzów staroż. I średnio. Dopuszczalne były dyskusje. W średnio. Dysputach opierano się na tzw. Metodzie scholastycznej, której podst. Było konsekwentne przestrzeganie reguł logicznego dowodzenia.

Uniwer. Krakowski został powołany i zorganiz. Przez króla Kazimierza Wielkiego. Realizacja owego zamierzenia nie była prosta, ponieważ cesarz Karol IV nie chciał, by pod bokiem niedawno założonego Uniwer. W Pradze(1348) powst. Konkurencyjna uczelnia Krak.

Uczelnia miała być zorganizow. Na wzór boloński, tzn. z szeroką autonomią studentów, mających wpływ na wybór władz i funkcjonow. Uczelni. Cel i charakter uniwersyt. Określał dyplom fundacyjny wydany 12maja1364r. uczelnia miała być szkołą świecką i państwową. Państwo gwarantowało studentom z Polski i z zagranicy opiekę prawną a fundusze czerpano z najbar. Intratnych dochodów z żup solnych:dyplomy miały być wydawane w imieniu króla zaś nadzór nad egzaminami sprawował kanclerz królewski. Uniwer. Składał się z 3 wydziałów: prawa, medycyny i 7 sztuk wyzwolonych. Wydziałem najbar. Uprzywilejowanym był wydział prawa, w którym powołano aż 8 katedr. Śmierć K.Wlk. przerwała działanie Uniwer. Jego odnowieniem i reorganizacją zajął się W.Jagiełło i królowa Jadwiga. Wydany w 1400r. nowy dyplom fundacyjny wzorował się na Uniwer. Paryskim im praskim. Wydziałem wiodącym była teologia z 11 katedrami, a następnie wydział prawa z 8 katedrami prawa kościelnego. Wydział medycyny posiadał pocz. Jedną a następnie dwie. W nowej strukturze najbar. Rozbudowano-do 22 katedr- wydział 7 sztuk wyzwolonych

Odnowiony Uniwer. Krak. Stał się głównym i niezwykle ważnym ośrodkiem naukowym. Należy wymienić takich sławnych prof. Jak: Stanisław ze Skarbimierza, Paweł Włodkowic, Mateusz z Krakowa, Marcin Król, Paweł z Worczyna , autor ,,Komentarzy do ekonomiki Arystotelesa” -1416r.- dzieło należy uznać za 1 w Pol. Podręcznik pdago.

Uniwersytet w Cambridge 1209r. , w Oxfordzie 1214r. , w Padwie 1222r. ,

SZKOLNICTWO PO UPADKU ZACH. CESARSTWA RZYMSKIEGO

Upadek cesarstwa nastąpił w 476r,jednak szkolnictwo nie zanikło. Do szkoły rzymskiej nie był wrogo nastawiony ani Odoaker, ani Teodoryk, który troszczył się o zapewnienie wykształcenia swojemu synowi Teodatowi i córce Amalasuncie. Życzliwemu stosunkowi Teodoryka zawdzięcza swój rozwój szkoła łac. W Rawennie. Jeden z następców Teodoryka, Atalaryk polecał senatowi rzyms. Opiekować się nauczycielami zarówno gramatyki i retoryki jak i prawa , domagając się również wypłacania im regularnie świadczeń. Bujny rozwój przeżywały sz. Średnie w Mediolanie, Rawennie, Ticiao oraz Pawii. W szkołach nie zmieniono ani ani programów ani metod nauczania. Fakt przejścia wielu nauczycieli na chrześcij. Nie wywarł żadnego wpływu na tok ich pracy. W VIw. Obserwujemy na terenie Galii powolny upadek pogańskich szkól rzyms. Wyraźne zmiany na gorsze zachodzą w tym samym stuleciu w Rzymie. Pogarsza się stosunek władz i społecz. do świeckich nauk pogańskich, a atmosf. Niechęci wpływa na zmniejszenie się liczby nauczycieli i dawnych szkól rzyms. Ujemny wpływ na ich prace wywiera też najazd Longobardów na pół. Włochy, który prowadzi do zubożenia kraju i upadku wielu szkół. Mimo tych niesprzyjających warunków znaczna liczba szkół retorycznych i gramat., cieszyła się nadal dość dużym uznaniem

ROZWÓJ SZKOLNICTWA W PAŃSTWIE KAROLA WIELKIEGO

Najwybitniejszym władcom Franków był Karol Wielki(786-814) jego państwo objęło znaczną część zachoniorzyms. Prowincji od Atlantyku do Łaby, od Bałtyku po Dunaj; bez terenów słowackich. Zachęcony tym Karol uznał się za władcę całego zach. W 800r. przybył do Rzymu, gdzie został przez papieża koronowany na cesarza.swoją siedzibę obrał w Akwizgranie. Postanowił on uczynić chrześcijaństwo czynnikiem cementującym poszczególne prowincje. Nie było to łatwe, gdyż wiek VIII był okresem poważnego upadku moralnego i umysłowego kleru. Karol Wlk. Uwazał, że kler i religię należy podporządkować ściśle władzom świeckim i uczynić z nich posłuszne narzędzie jego monarchii. Jednym z czynników, przy pomocy których chciał podniesć poziom umysł. Kleru była oswiata. Jeśli chodzi o życie moral. Kleru; zabronil im brać udział w bitwach, polowaniach, nieprzystających zabawach.

SZKOŁA PAŁACOWA

W 774r. w czasie wojny z Longobardami zetknął się K.Wlk. w pół. Włoszech z danymi szkolami rzyms. I pod ich wpływem zaczął werbować na swój dwór włoskich uczonych. Sprowadził gramatyków: Piotra z Pizy i Paulina z Akwilei, z Włoch sprowadził diakona Pawła i Alkwina. Przy ich pomocy zorganizował szkołę pałacową, kierownikiem był Alkwin, uczniami byli: K.Wlk., jego żona, synowie, córki, krewni, oraz synowie najwyższych urzędników państwowych. Uczono oprócz przedmiotów wchodzących w skład 7 nauk wyzwolonych także redagowania dokumentów oraz zarządzeń. Kładziono duży nacisk na: astronomię, matemat., nauczano architektury i medycyny. W celu odpowiedniego przygotowania małych chłopców do pracy w szk. Pałac. Utrzymywał K.Wlk.na swoim dworze szk. Elementarną. Przebywający stale na dworze dawni wychowankowie szk. Pałac. Zorganizowali coś w rodz. Towarzystwa naukowego zwanego akademią. Należeli do niej : cesarz, jego żona i córki, nauczyciele szk. Pałac., uczeni z różnych krajów.

ORGANIACJA SZ. KOŚCIELNYCH

Ratunkiem przed ciemnotą w chrześcij. Europie było zakładanie od VIw. Klasztorów, w których uczono mnichów czyt. I pis. 1klasztor Benedykt. Założono na Monte Cassino w 559r.. w tym samym wieku próby połączenia wiedzy starożyt. Z rel. Chrześc. Podjął się działacz polit. Cassiodorus. W założonym przez siebie klasztorze po raz 1 obok wiedzy rel., wprowadził naucz. W zakresie podst. 7sztuk wyzw. Kassidor uważał, że bez znajomości sztuk wyzw. Nie da się zrozumieć Pisma św. Aby ściślej określić zakres treści tych nauk opracował dzieło ,, kształcenie w naukach boskich i świeckich”. Od niego bierze pocz. Tradycja naucz. W późniejszych sz.koscielnych 7sztuk wyzw. Z podz. Na triwium i quadrivium.

-WYCHOWANIE SZKÓŁ KOŚCIELNYCH

Za najmniejsze przekroczenie przepisów czekały ucznia surowe kary. Rózga była jedynym środkiem wychowawczym i dydaktycznym. Sredniow. Teoria głosiła że dziecko nie ukarane nawet za drobne przewinienia, nie zazna po śmierci spokoju, dopóki jego zwłokom nie wymierzy się kary. Bito uczniów nie tylko za złą wolę ale także za roztargnienie w czasie nauki, za słabą pamięć-na pamięci opierało się całe nauczanie. Uczeń nie mógł zdradzić, że się, że czegoś nie rozumie, musiał wierzyć w każde słowo nauczyciela, bo na zaufaniu i szacunku opierała się nauka kościoła. Nauczanie odbywało się w niezrozumiałym dla dziecka j. łac.

-PROGRAM NAUCZANIA

Średniow. Sz. Katedr., kolegialne, kaszt. Opierały swój program przede wszys. Na 7 sztukach wyzwolonych skład TRIVIUM (3drogi) wchodziły gramat. Łac., jej naukę zaczynano zwykle od znajomości alfabetu, słówek i zwrotów łac., a następnie przechodzono do lektury łatwiejszych utworów, najpopular. Były dystychy Katona (wierszowane opowiadania umoralniające dotyczące życia rodzinnego, społecz. Retoryka nie była to jak w starożyt. Sztuka pięknego mówienia, lecz ćw. Stylu kancelaryjnego, nauka redagowania dokumentów i listów oaz podstaw prawa kanonicznego i państwowego. Dialektyka stwarzała możliwość poznawania zasad logicznego rozumowania. Budziła dużą nieufność ojców kościoła, którzy sądzili, że prawdziwa wiara nie musi apelować do rozumu, że zbyteczne jest jej dociekanie logiczne. Stopień II - QUADRIVIUM (4 drogi) to: arytmetyka- nauczano jej w bar. Ograniczonym zakresie, obejmował on w zasadzie 4 działania; astronomia- ograniczała się do umiejętności obliczania kalendarza świąt i do ogólnych definicji i charakterystyki planet. Geometria- zawierała ogólne wiadom. Z zakresu geografii i opisów ziemi; muzyka- nauka jej polegała na ćw. I śpiewaniu psalmów oraz hymnów rel

SZKOŁY KATEDRALNE

Nowy okres w dziejach sz. Kat. Zapoczątkował w katol. Świecie sobór luterański z 1179r. aby uniezależnić działalność szkól kat. Od dobrej czy złej woli biskupów, nałożył on na wszyst. Kapituły obowiązek wyznaczania specjalnych beneficjów na utrzymanie nauczyciela,który podejmował się uczyć bezpłatnie kleryków i innych niezamożnych ludzi. Decyzja ta zapewniała środki na utrzymanie nauczy. I zapewniała na przyszłość trwały byt sz. Kate. Od czasów K.Wlk. sz.kat były publiczne, tzn. miały obowiązek przyjmowania wszyst. Kandydatów. W praktyce jednak kształc. kand. Do stanu duchow. Tylko własnej diecezji, w tzw. Szkołach wew. Natomiast dla kleryków innej diecezji organizowano sz. Zew. Władze duchow. Zgadzały się na przyjmowanie do sz. Kat. Kandydatów świeckich tylko w przypadku gdy cieszyli się oni poparciem wysokich osobistości. Zakładane były przez biskupów.

SZKOŁY KLASZTORNE

W celu ujednolicenia rozproszonego ruchu pustelniczego, biskup Cezarei św. Bazylii zaczął zakładać pierwsze klasztory. Uczono w nich czyt. Biblii, przepisywania rękopisów. Zaprzyjaźniony z Bazylim św. Jan Chryzostom wywierał na rodziców nacisk, aby wych. Swoje dzieci w duchu chrześcij. Sz. Kaszt. Starały się jak najbar. Izolować młodzież od kultury i nauki świeckiej, uczyły ją ascetyzmu, wyrabiały wrogi stosunek do świeckiej kult. klas. Kierownikiem tej szkoły był przeor klasztoru, opat. Podobnie ustosunkowały się do wiedzy i kult. staroż. Tzw. Sz. Biskupie, główny ich cel stanowiło przygotowanie kandydatów do wykonywania formalnych czynności zawodowych, dążyły do element. Wykształc. W dziedzinie teologii.szkoły te były tworzone przez zakonników, kierownikiem był przeor klasztoru, opat. Przepisywano podręczniki i rękopisy.

SZKOŁY PARAFIALNE

Kler wolno realizował zarządzenie papieża Leona IV o obowiązku zakładania szkół we wszyst. Parafiach. Rozpoczęto od zorganizowania przy niektórych wiejskich kościołach szkółek kształcących kandyd. Na wiejs. Proboszczów. Szkoły te zaistniały w IX i Xw. Kierownikiem szkoły był proboszcz, jak nie to xiądz, czasami też organista lub kościelny. Nauka trwała kilka miesięcy w roku, zwłaszcza w okresie jesienno zimowym . uczono czyt. Pis. Rachowania, śpiewu kośc. Ministrantury.

DOROBEK PRAKTYKI I TEORII ŚREDNIOWIECZNEJ PED. -Śred. Organiz. Szkoln. Wyprzedzała epokę antyczna w 2 dziedzinach. 1to utworzenie szkoln. Wyższego - uniwersyt.- reprezentujących wysoki poziom organizac. I naukowy. 2związane jest z działalnością K.Wlk., który wydał zarządzenie mówiące, że uznać należy za 1 próbę wprowadzenia w europie obowiązku szkol. oficjalnie zaakceptowana teoria poznania , a więc nauka o drogach i sposobach poznawania przez Człow. Rzeczywist., która stanowi podstawę dydaktyki, zakłada, że wiedza nie jest spr. Rozumu, lecz wiary. Twórca tej konc. Św.Augustyn(354-430) twierdził, że prawdziwe poznanie odbywa się poprzez określony stan ducha (NATCHNIENIE, EXTAZA), który osiąga się za spr. Boga. Bóg oświeca wybrane umysły. Ważną role odegrał pol. Paweł z Worczyna, nap. Przez niego ,,komentarz do ekonomiki Arystotelesa” był 1 w Europie Średniow. Systematycznym zbiorem wykładów ped. Na temat wych. W rodzinie. Uważał, że dom rodzinny jest gł. Ośrodkiem wychowawczym. Wych. Dom. Powinno odbywać się w określonym porządku. Mąż powinien najpierw wych. Żonę , a potem oboje dzieci i służbę. Osiągnięcia ped. Śred. Ujawniły się jeszcze w 2 dziedzinach. 1 to ścisłe zespolenie przez sz.kościelne celów naucz. Z celami wych. 2to pocz. Zorganizow. Opieki nad DZ. Opuszczonymi i odbiegającymi od normy, dla których zaczęto zakładać tzw. Szpitale.

PEDAGOGIKA RENESANSOWA

Szkolnictwo średnie najwybit. Pedagog. Odrodzenia we Włoszech był Vittorino da Feltre(1378-1446). Szkoła, której założycielem i opiekunem był znany w Mantui ród Gonzagów, skupiała do 70 uczniów, od 7-21 lat ,czasem do 26. sz.mantuańska w wlk. Pałacu w pięknym parku.był przeciwnikiem kar Fiz. I zmuszania dzieci do nauki. Aby odciąć się od Średniow. Tradycji nazwał swoja sz. Casa giocosa-dom radości. Prog. Nauczania oparł się na treściach zawartych w triwium i quadrivium, młodzież uprawiała ćw. Sport. Gry i zabawy na specjal. Zbudowanych boiskach. Życie szkoły było oparte na życzliwości i szacunku.

Piotr Paweł Vergerio(1370-1444),humanista, autor głośnego traktatu pedagog. ,,o szlachetnych obyczajach i studiach wyzwolonych” w którym wyrażał ufność w olbrzymie siły i znaczenie kult. renesa. Dzielił wych. Na 2 działy: na kształcenie umysłu w różnych dziedzinach wiedzy użytecznej w działalności polityczno-obywatel. I na wych. Fiz.-wojskowe mające zapewnić CH. Tężyznę Fiz. I przygotować ich do służby wojsk.

Tomasz More (1478-1535)-ANGLIA- w swoim dziele,,Utopia”, wystąpił z protestem przeciwko panującej w Anglii tyranii. Tyrani jego zd. Dążą do zagarnięcia większości zarobków robotników ale tez do ich całkowitego zniszczenia. Charakter. Cechą Utopii jest to, że w okresie formowania się pierwszych zasad gospodarki kapitalist. Na świecie More oparł jej ustrój na pełnej równości wszyst. Obywateli i na wspólnej wartości. Utopia była wizja państwa ludzi szczęśliwych.Gł. zad. Szkól było wych. Moral. I wpajanie zamiłowania do pracy. Na rozwój szkol. Holenderskiego wywarli wpływ tzw. Bracia wspólnego życia, było to zgromadzenie świeckie oparte na wspólnocie działania i życia. Ich gł. Celem było niesienie pomocy biednym i szerzenie oświaty. Z ich inicjatywy powst. Sz. Element., średnie, i wyższe. Jako pierwsi wprowadz. Do sz. Śred. Podział na klasy, zasady przechodzenia uczniów z klasy do klasy oraz zwyczaj posiadania przez każdego ucznia podręczników.

Erazm z Roterdamu(1465-1536) postulował powrót w życiu do dawnych ideałów, do oparcia pracy umysłowej oraz zasad moral. Na pierwotnych wskazaniach literatury klasycznej oraz Biblii. Wierzył w wlk. Wartość wykształc ,Uważał, że Człow. Który nie umie pis. Ani czyt. Nie zasługuje na miano Człow.

Jan Ludwik Vives (1492-1540) wg. Niego skuteczność wych. Zależy od odpow. Atmosf. Moral., której twórca jest nauczyciel., od którego wymagał odpow. Postawy moral. I studiów wyższych. Proces naucz. Opierał się na materialist. Teorii poznania, która zakładała, że poznawanie rzeczywist. Odbywa się poprzez zmysły, wyobrażenia i rozum. Radził ćw. Pamięć przez powtarzanie, robić przerwy w nauce w postaci zabawy na świeżym powietrzu. W proc. Dydakt.-wychowaw. Istotna role odgrywa praktyka, uczniowie powinni zaznajamiać się z praca rzemieślników, kupców- uczyć się życia. Wprowadz. Oprócz języków klas. Również języki nowożytne. Oryginalnym pomysłem był postulat wprowadz. Nauki o świecie i przyrodzie. Uczniowie mieli zdobywać wiadom. Z zakresu botaniki, zoologii, astronomii,itp.

WYCHOW. I SZKOLN. W POLSCE

Mikołaj Rej - omawiając obszernie edukac. Młodego szlachcica domagał się zapewnienia mu przez sz. Takiej nauki, która ułatwiałaby wypełnianie jego gł. Zadań życiowych, przyczyniała się do wyrabiania zdrowego sądu i przyspieszała formowanie się jego zasad moral. W przedm. Zalecanych przez Reja można bez trudu dostrzec program szlacheckiego wykształc. Obywatel. Nauka wymowy, hist. Ojczysta, prawo, geogr.. sąsiednich krajów przygotowywały mł. Człow. Do jego przyszłych obowiązków obywatel. Uczyły go miłości ojczyzny i obowiązków wobec państwa orientowały w zagadnieniach międzynarodowych.

Szkolnic. Wyższe- w pol. Do poł. XVIw. Jedyna sz. Wyż. Był. Uniwersyt. Krak. Szczególnie głośne były w Krak. Studia matemat. I astronomicz. Kierowane przez wybitnych uczonych, jak Marcin król i nauczyciel Kopernika W. z Budzewa. Rozwój Uniwer. Zost. Zahamowany na pocz. XVIw. Pełne zwycięstwo odnieśli zwolennicy filozofii scholast. I teologii. Uczelnie zaczęli opuszczać studenci zagranicz. I Polacy

W 1519r. w poznaniu zost. Założona przez biskupa Jana Lubrańskiego sz. Zwana akad. Lubrańskiego. Ta 5letnia humanist. Sz. Śred. Posiadała ambicje akademickie. Oprócz gramat. I łac. Uczono geogr.. hist. Powsz. Prawa rzyms. Kościel. I pol. Jan Zamoyski (1542-1605) założył akademię w Zamościu. AK. Zamojska była wyłącznie sz. Szlachec. - jej prog. Naucz. Był przygot. Z myślą o tych, którzy rządzili krajem. Była jednocześnie sz.element. (Nauka rozpocz. Się od 7r.ż) Śred. I wyższą. W I 5letnim etapie nauki przewidziano j.łac. i gr. Oraz retorykę, rel. Prog. II etapu 3letniego obejmował poszerzony zakres quadrivium, wiedze z zakresu przyrody. Całość wykształc. Uzupełniała kontynuowana dalej retoryka, którą Z. traktował jako środek w zdobywaniu kariery polit. Wzmagający się wpływ kościoła na akad. Spowodował wprowadzenie do jej prog. Filozofii scholastycz. A wreszcie jej całkowity upadek.Była ona ost. Ogniwem odrodz. W Pol.

POCZĄTKI POLSK. TEORII PED.

Szymon Marycjusz (1516-1574) wydał dzieło ,,o szkołach, czyli akademiach” które stało się nie tylko 1 pol. Xiążką omawiającą zagadnienia organizac.-Pedagog. I Dydakt. Ale także protestem plebejskiego uczonego przeciwko obojętności władz państw. Wobec potrzeb jedynej sz. Wyż. Zawarł w nim Obowiązki i metody pracy student., miał krytyczny stos. Do retoryki. Potęga, bezpiecz. I pomyślny rozwój państwa zależą od poziomu Umysłow. I doświadcz. Polit. Rządzących, dlatego odpowied. Wykształc. Potrzebuje monarcha i jego najbliżsi współpracow. AK. Krak. Chciał poprawić sytuac. Material. Prof. W Ak. Kr. Jest więcej prof. Niż student., przy obsadzaniu katedr Uniwer. Większa role odgrywa wygląd, protekcje niż wiedza.od szkół zależy jacy będą obywatel. Z zad. Sz. Wynikało ściśle zad. Dla państwa, którego obowiązkiem była opieka nad sz.

A.F.Modrzewski (1503-1572) dzieło ,,O poprawie Rzeczpospol.” Poświęcił przede wszystkim spr. Reformy państwa. Uważał, że Rzeczposp. Powinna wyzwolić się z niewoli możnych, a wtedy stanie się państwem szczęścia dla wszyst. Ostro krytykował sposób wych synów magnackich, zarzucając, że jest zbyt miękki i demoralizujący. Wych. Obywatel. Należy objąć wszyst. CH. Bez względu na pochodzenie społ. i stan majątkowy. Nad organiz. Sz. I jej poziomem dydaktyczno- wychowawcz. Powinno czuwać państwo. Powszechność naucz. Ograniczył jednak do kształc. Element.

Sebastian Petrycy (1554-1626) swoje poglądy na temat wych. Wypowiedział przy okazji tłumacz. Na j.pol. dzieł Arystotelesa, szczególnie zaś,,Ekonomiki”,,,Polityki” i,,etyki nikomachejskiej” do których dodał obszerne objaśnienia nazwane,,Przydatkami”. Uważał, że nie ma ludzi ani tak tępych ani tak złych, których nie możnaby przy pomocy odpowied. Ćw. Rozwinąć umysłowo i poprawić pod względem moral. Do obowiązków państwa należy opieka nad sz., ustalanie ich prog. I celów, ale sz. Powinny być oddzielne dla mieszczan i szlachty. To rozgraniczenie uzasadniał rola, jaka ma do odegrania w społecz. Szlachta, która rządzi państw. I kieruje wł. Folwarkiem i plebejuszami

REFORMACJA-była konsekw. Kult. renesa., jej głębokiego zainteres. Spr. I potrzebami życia codziennego, ostrego krytycyzmu wobec wszelkich autorytetów i twierdzeń niezgodnych z rozumem, sprzeczności między głoszonymi przez kler zasad. Moral. I jego własnym życiem. Największe nadzieje pokładali w reform. Chłopi, sądzili, że przyczyni się ona do zniesienia nierówności społecz., usunie wyzysk, i krzywdy, zapewni każdemu sprawiedl. I wygodne życie.

Marcin Luter (1438-1546) gdy przybijał w 1517r.na drzwiach kaplicy w Wittenberdze swoje oskarżenie kościoła katol. Cieszył się poparciem całego narodu. Przekonywał, ze każdy ma prawo do osobistej niezależności i zachęcał chłopów do oporu wobec ich feudalnych exploatorów. Kiedy przekonał się, że jego bezpiecz. Jak i dalszy rozwój jego ruchu rel. Zależą od siły polit. I milibar. Xiążąt, zaczął coraz bar. Lekceważyć warstwy niższe.STOSUNEK DO OŚWIATY. Potępiał wszyst. Przedm. Szkol., Metody naucz. I podręczniki. Sz. Porównywał do piekła, naucz. Do mąk czyśćcowych. Uczenie w sz. Łac. I innych języków starożyt. Jest marnowaniem czasu, nauka wbija ludzi w dumę, rozwija w nich chciwość. Na rezultaty nie trzeba było długo czekać. Przestały działać nie tylko wszyst. Stare sz. Ale kurczyła się tez działał. Uniwersyt. Ta propaganda ułatwiła xiążętą niem. Szlachcie grabienie majątków szkol. I Kościel. Doprowadziło to do zaniku większości sz.

mając na względzie wywołaną w pewnej mierze przez siebie samego, niechęć społecz. do sz. Luter oddawał je pod opiekę Xiążąt oraz dowodził, że władze państw. Mają obowiązek zmuszać rodziców do kształcenia swoich dzieci, przymus dot. Synów bogatych rodziców szlach. I mieszczan. Pochodzenia. Prog. Naucz. Obejmował naukę łac., gr. I j.heb. WOBEC OŚWIATY LUDU. Po wojnie chłopskiej zaczął zabraniać w sz. Naucz. J.niem. Namawiał do zamykania sz. Dla ludu, które uczyły czyt. Pis. W j. ojczystym. Polecał wpajać ludowi przede wszystkim posłuszeństwa, pokorę, wierność i życzliwość panom.

FILIP MELANCHTON (1497-1560) był jednym z najbliższych współpracowników Lutra , wg. Niego wiedza szkol. Polegała z 1 str. Na poznaniu słów i rzeczy, z 2 na umiejętności jasnego przedstawiania własnych myśli. Przewidywał podział sz. Śred. Na 3 klasy. I z nich obejmowała uczniów początkujących, którzy uczyli się j.łac. i ,,Dystychów” na pamięć, katechizmu luterańskiego. W kl. II pogłębiali znajomość gramat. Czyt. Bajki Ezopa. Do III kl. Uczęszczali CH. Znający już dokład. J.łac. opracował on szereg podręczników, odznaczających się niezwykłą jasnością wykładu i doskonałymi metodami Dydakt.

JAN STURM (1507-1589) jego gimnaz. W Strasburgu cieszyło się dużą sławą, która wynikała z 2 przyczyn. 1-To treści naucz., a 2-to nowa organiz. Sz. I procesu Dydakt.-Wychowawcz. W zakresie treści nauczania nie wprowadził właściwie nic nowego. Cały prog. Opierał się na nauce rel., j.łac.,gr., lekturze wybranych utworów Klasycz., która była przedm. Najważniejszym. Wyeliminowano zupełnie treści przyrodnicze czy też dot. Aktualnej problematyki społecz. taka wiedza odp. Dekadenckiemu okresowi kult. odrodzenia, stąd też sława szkoły.

JAN KALWIN (1509-1564) kalwinizm był gł. Ruchem miejskim, popieranym przez bogatych kupców i drobne mieszczaństwo. Kalwin w przeciwieństwie do Lutra nie potępiał nauk świeckich ani nie uczył swoich wyznawców pogardy dla nich. Uważał, że nauki świeckie SA konieczne zarówno dla życia prywat. Publicz. Jak i do rozwoju kościoła. Gimnazjum Genewskie było w syst. Kalwina sz. Przygotowująca do wyższych kursów akademickich, kształcących gł. Kandydatów na pastorów w zakresie teologii oraz kandydat. Na urzędników państwow. Bar. Praktyczny niż w innych sz. Prog. Gimn. Genews. I jego Demokrat. Charakt. Oraz użyteczne dla działalności zawodowej kursy alkadem. Zyskały w krótkim czasie wlk. Popular.

SZKOLNICTWO JEZUICKIE. Objęcie wpływem wychowawczym młodzieży miało zahamować i zniszczyć ogniska reform. Tego ważnego dla kościoła zad. Podjął się założony przez Ignacego Loyolę (1491-1556) zakon jezuitów. Nazywany,,pułkiem Jezusa” zost. Zorganizow. Na wzór wojsk. Rozwijający się w różnych krajach Europy zakon zaczął zakładać własne sz. Śred. Zwane kolegiami. Aby ujednolicić organiz. I metody pracy kolegiów we wszyst. Krajach, opracowano i wydano drukiem zbiór przepisów Pt,,Ratio Studiorum” ustalały one wszyst. Problemy dot. Organiz. Kolegiów, treści nauczania, metod Dydakt.-Wychowaw.,zabaw,itp. Ustalały też dokładny tok postępowania nauczyciela we wszyst. Sytuac. Kolegia Jezu. Podzielono na 5klas, kl.5 była 2letnia. Nie stosowano kar Fiz. Uczono szermierki, jazdy konnej, tańca, pływania. Osiągnięciem była szczególna troska o nauczycieli, Ich kształc. Trwało 18lat. Do wad Szkolnic. Jezu. Należy zaliczyć: zwężenie programu nauczania języków starożyt., retor., przyjęcie ,,ratio Studiorum' jako bezwzględnie obowiązującego prawa odcięło drogę dla jakichkolwiek zmian; oparcie nauczania na nieustannej i zaciętej rywalizacji, na szpiegowaniu i donosicielstwie.

TRWAŁY DOROBEK PED. OK. ODRODZENIA

Wniosła dużo do rozwoju organiz. Szkolnic. To właśnie w odrodzeniu po raz 1 dokonano w praktyce podziału uczniów na klasy, przygotow. Dla każdej dokładny prog. Naucz. I podręczniki. Zapoczątkowano tez pomoc finanso. Biednym uczniom i student. Godne odnotowania są też koncepcje Np. More'a czy Modrzewskiego, zakładające tworzenie systemów szkol. W których sz.element. miała być powiązana ze Sz.śred. trwałym dorobkiem myśli pedagog. Była nieustanna walka o realizm i utylitaryzm treści naucz. Wprowadz. Do sz. Treści przyrodnicz. W ok. scholast. I dominacji treści humanist., było świadectwem odwagi i wyrazem postępu. W dziedzinie Dydakt.-Wychowawcz. Dużym osiągnięciem było wprowadz. Do sz. Dokładnych regulaminów, pobudzenie aktywności uczniów poprzez popisy szkol. I wreszcie zaprezentowana przez Modrzewskiego koncepcja sądów koleżeńskich

J.H.PESTALOZZI (1746-1827)- ojciec elementarnej sz.ludowej

Ur. W Zurychu w Szwajcarii, chcąc dać chłopcom przykład wysokiej kultury założył w Neuhof gospodarstwo, do którego sprowadził biedne i bezdomne dzieci, które miały pracować na roli i w wolnych chwilach zdobywać wiedzę element. Po kilku latach okazało się, że dzieci nie mogą zarobić na swoje utrzymanie i zakład rozwiązano. W 1779r. powierzono mu kierownictwo zakładu wychow. W Stanz przeznaczonego dla sierot wojennych. Z gromady nieufnych, zdemoralizowanych dzieci uczynił społeczność kierującą się zasadami życzliwości, współpracy i zaufania. Dzieci uczyły się i pracowały. Po kilku miesiącach zakład przeniesiono, a jemu powierzono pracę w sz. Ludowej w Burgdorf, a następnie kierownictwo nowego zakładu wych. Dla bezdomnych dzieci. W 1804r. został zmuszony do odejścia z Burgdorf, objął jednak kierownictwo dużego zakładu wychow. W Yverdon. W dużym zamku istniała sz. Śred. Dla chłopców, seminarium nauczyc. I instytut dla dziewcząt.

Zgodnie z poglądami Rousseau, stał na stanowisku, że rozwojem człon. Żądzą podobne prawa co i rozwojem przyrody.. ponieważ prawa natury są niezmienne, zatem wych. Będzie wtedy skuteczne, gdy będzie się ściśle na nich opierać. O naturalnym rozwoju dziecka decydują 3 prawa(siły) : s. intelektualna- głowa; s.fiz.- ręka ; s. moralna- serce.

Metoda pracy z dzieckiem w wieku przedszkol. Powinna opierać się na postrzeganiu przedmiotów. Przewodnikiem i nauczycielem w tej pracy powinna być matka. W chwili gdy dziecko zaczyna dorastać do bar. Systemat. Nauki, należy zastosować się do określonego porządku w przekazywaniu wiedzy, wyróżnia tu 3 etapy: 1.naukę postrzegania kształtów- przewiduje zaznajamianie dziecka z liniami, łukami, i różnymi figurami. 2. naukę postrzeg. Stosunków miarowych- porównywanie przedm., zrozumienie pojęć większy, mniejszy; 3. naukę rysunku i stosunków liczbowych- przygot. Rękę do wiernego odtwarzania kształtów, rozwijają wyobraźnię.

Uważał, że jasne sądy dziecka o otaczającym świecie opierają się na 3 podst. Elementach wyst. We, wszyst. Przedm. Material. Ma tu na myśli: liczbę, kształt i słowo. Nauczanie początkowe powinno uwzględniać następujące zasady: *wiedzę dostosować do możliwości poznawczych dziecka, *w nauczaniu zawsze wychodzić od rzeczy konkretnych, od łatwych do trudniejszych; *poznając elementy, dążyć do poznania całości; *łączyć nauczanie z zabawa Łączenie nauki z działalnością praktyczną zupełnie zmieniło charak. Szkoły- stawała się ona miejscem radosnej pracy.

,,Dziennik”zawiera cenne obserw. I rozważania nad kierunkami i efektami oddziaływań rodziców na rozwój małego dziecka,uwagi dot. Hartowania organizmu, wych. Fiz.
,,Wieczory pustelnika” uwagi dot. Rozwoju cech indywidua. Człow. I krytykę dotychczasowej rutyny szkol.
,,Leonard i Gertruda” w formie powieściowej ukazane losy robot. Rodziny i jej wysiłki w zdobyw. Oświaty
,,Jak Gertruda…” porady dla matek w formie listów, jak mają uczyć swoje dzieci
,,Łabędzi śpiew” analiza i ocena stosowanych w czasie swej praktyki metod wychow.

J.J ROUSSEAU (1712-1778) - naturalizm pedagogiczny

Naturalizm franc. - Wywodził się z ang. Empiryzmu, który sztucznemu wych. Przeciwstawiał wych natura. Oparte w zakresie rozwoju umysł. Na doświadczeniu, podkreślało konieczność rozwoju Fiz. Dziecka. Odrzucało wszystko cokolwiek mogło mieć jakieś powiązanie ze sferą pozarozumową, a stawiało wyłącznie na rozum, nazywany również naturą.

R. był .twórcą ped. Natura. Swoje poglądy wyłożył w dziele,,Emil, czyli o wychowaniu” wychodzi on z założenia, że ludzie rodzą się dobrzy i równi sobie. W stanie natury Człow. Jest wolny, szczęśliwy i niezależny. Dla niego wych. Jest sztuką bez przepisów, jego zadaniem jest przekształcenie każdego dziecka w pełnowartościowego Człow., który powinien stanowić użyteczną cząstkę społeczeństwa. Być Człow. Wg., R. to nasza najistotniejsza umiejętność i ten jest najlepiej wych. Kto nalep. Potrafi znieść dobro i zło, które przynosi życie. Wychowawca dojrzały, zrównoważony, potrafiący równocześnie być niemal rówieśnikiem wychowanka, jego przyjacielem, gdyż w ten sposób zdobyłby łatwo jego zaufanie i przyjaźń.

Do 12r.ż. dziecko powinno spędzać czas na swobodnych zabawach ćw. Fiz. W tym okresie ujawnia ono swoją osobowość; wych. Moralne powinno odp. W czasie wych. Umysłow. Dziecko ma samo dochodzić do wiedzy o świecie. Od 12 roku życia przewiduje dla chłopca systemat. Naukę wiedzy użytecznej. Zad. Wychowawcy będzie rozwijanie zainteresowań ucznia poprzez zwracanie jego uwagi na rzeczy i zjawiska bliskie i ciekawe. Podsuwana mu wiedza musi być zgodna z jego zainteresowaniami możliwościami intelektual. Wych. Społeczno-ideowe należy zacząć w 16r.ż. trzeba uczyć młodego Człow. Czystej miłości, szczerej przyjaźni, należy mu pokazywać to co może go uczyć umiarkowania, a nie to co może podniecić, należy odwracać rodzącą się wyobraźnię od rzeczy rozpalających zmysły i kierować ją ku takim, które powstrzymują rozwój namiętności. Wych. Zgodnie z naturą powinno dot. Także kobiet i dlatego musi być ono inne niż chłopców. Istotą kobiety jest wdzięk, a jej gł. Rolą społ. rola żony i matki. Należy ją uczyć jasnego myślenia i poprawnego formułowania sądów. Główne postulaty R. to konieczność:

gruntownego poznania specyfiki zmieniającej się psychiki dziecka;
wyrażania miłości i szacunku dla jego osobowości;
zagwarant. Dziecku swobody działania wedle zainteresowań i skłonności;
uznania samodzielności, działania i pracy dziecka za najważniejszy środek wychow.;
ścisłego podporządkowania procesu wychow. Etapom natura. Rozwoju dziecka…

JOHN LOCKE (1632-1704)

Wybitny filozof, teoretyk wychow. W Anglii, przedstawiciel liberalizmu naukowego. W ,,Myślach o wychow.” Pisał, że ten kto jest w stanie utrzymać wychowawcę w domu, może w ten sposób dać swojemu synowi bar. Wytworne maniery, dojrzały pogląd i zrozumienie tego, co wartościowe, i że wcześniej może zrobić z niego dojrzałego człowieka, niż to potrafi szkoła.

wew. Praca umysłu stanowi drugie obok wrażeń zmysł. Źródło naszej wiedzy. Po odrzuceniu przez L. teorii o ideach wrodzo. Stało się oczywiste, że dziecko różni się całkowicie pod względem umysł. Od dorosłego, że powoli zdobywa wiedzę, jego umysł rozwija się stopniowo stosunek L. do oświaty ludu. W memoriale,,Szkoły pracy” sugerował wydanie ustawy nakazującej zakładanie przy każdej parafii sz. Element.-zawodowych. Uczęszczać miały tu obowiązkowo od 4-14r.ż wszystkie dzieci robotników korzystających z zapomóg paraf. Każdy uczeń miał otrzymywać codziennie posiłek z chleba i wody. Po ukończeniu, 14r.ż chłopcy w celu dokształcenia się w danym zawodzie mieli przechodzić na terminatorów do okolicznych rolników, rzemieślników. L. nie przewidywał nawet nauki czyt. I pis.

Wychow. Gentlemana-to czego pragnie dla swojego syna każdy szlachcic mieści się poza majątkiem jaki mu zostawia w tych 4 rzeczach: w chacie, roztropności, w dobrym zachowa. Się i wykształc. Cnotę, przez którą rozumował dobry Charakt. Stawiał na I miejscu. Żądał również wyeliminowania biblii ze sz. Gdyż uważał, że jest za trudna dla dziecięcego umysłu. Za gł. Cel wych moral. Uważał przyzwyczajenia chłopca do kierowania się zawsze rozumem, do kontroli swoich czynów i pragnień. Ponieważ dziecko jest istotą rozumną, wszyst. Zasady wychow. Powinny być rozumne. Istotą wych powinna być nie ty6lko dyscyplina i podporządkowanie się autorytetom, ale też swobodny rozwój osobowości. Wychow. Fiz. Już od 1r.ż dziecka rodzice powinni poświęcać wiele uwagi jego rozwojowi Fiz. Starając się przekonać rodziców o konieczności hartowania dzieci, doradzał wkładanie im dziurawych butów, kąpiel w lodowatej wodzie. Bogaci rodzice powinni wychow. Swoich synów tak jak chłopi. Gentleman od wczesn. Dzieciń. Powinien długo przebywać na świeżym powietrzu, rosnąć jak dzikus, znosić głód i pragnienie, cienko się ubierać w zimie, spać na twardym posłaniu. Wykształcenie gentlemana- podkreślał, że wykszt. Jest tylko dodatkiem w życiu gentl. Nawet sztukę czyt. I pis. Uważał za sprawę uboczną. Każdy gentl. Musi troszczyć się o własny majątek, zabiegać o utrzymanie na właściwym poziomie swojej exponowanej pozycji w społecz. do wywiązania się z tych powinności potrzebna jest mu wiedza moral. I polityczna.. aby ją zdobyć powinien czyt. I pis. W j.ang. a potem franc. Doradzał także nauczyć się jednego z rzemiosł, zalecał naukę tańca, szermierki, jazdy konnej.

FRYDERYK FROEBEL (1782-1852) - KONCEPCJA WYCH. PRZEDSZKOLNEGO.

Podstawy teoret. Metodyki wychow. Przedszkol. Wyprowadzał z założenia, że u dzieci w wieku przedszkol. Ze szczególną siłą ujawniają się dążenia do zaspokojenia natura. Potrzeb aktywności samodzielnego działania i obcowania z przyrodą. Realizacja tych dążeń odbywa się przede wszys. Poprzez zabawę. Pierwszą zabawką dziecka powinna być piłka. Kula wg. Niego należy do najbar. Idealnych kształtów wyst. W przyrodzie, i dlatego zabawa piłką jest nalep. Środkiem rozwijającym myślenie, spostrzegawczość i reflex. Następnym kształtem rozwijającym psychikę dziecka jest sześcian i walec. F. twierdzi, że manipulowanie tymi 3 bryłami do porównywania kształtów, linii, ciężaru, koloru, itp. Bryłę sześcianu należy podzielić na wszelkie możliwe sposoby, 3 podst. Zestawy nazywa ,,darami”. Oprócz zajęć z darami ważną rolę kształcącą i wychowaw. Przypisywał lepieniu, wyszywaniu, rysunkom oraz innym zabawom ruchowym ze śpiewem. Za najważ. Środow. Wychow. Dziecka uważał rodzinę przyrodę. Jego,,ogródki dziecięce” miały być wzorem najbar. Racjonalnego łączenia i wykorzysta. Tych Środow. Twierdził,że dziecko rozwija się w sposób samorzutny jak roślina, a wychowawca pełni rolę ogrodnika. Ogródki spełniały funkcję nie tylko opiekuńczą, ale także dydaktyczno-wychowawczą. Do błędów należy zaliczyć zbyt sztywne stosowanie dokładnie zaplanowanych zabaw, co hamowało inwencję dziecka a jednocześnie było zaprzeczeniem naturalistycz. Tezy o jego samorzutnym rozwoju.

PEDAGOGIKA NOWOŻYTNA W XVII i XVIIIw. (trzy nurty myśli pedagog.)

J.J ROUSSEAU (1712-1778) - naturalizm pedagogiczny

gruntownego poznania specyfiki zmieniającej się psychiki dziecka;
wyrażania miłości i szacunku dla jego osobowości;
zagwarant. Dziecku swobody działania wedle zainteresowań i skłonności;
uznania samodzielności, działania i pracy dziecka za najważniejszy środek wychow.;
ścisłego podporządkowania procesu wychow. Etapom natura. Rozwoju dziecka…

JOHN LOCKE (1632-1704)-arystokratyczno-burżuazyjna

,,Badania nad rozumem ludzkim” -punktem wyjścia było założenie,że gł. Przeszkodą w rozwoju intelektu. A nawet moral. Ludzkości stanowi teoria o istnieniu w umyśle każdego Człow. Wrodzonych idei. Locke uważał, że gdyby te idee naprawde istniały, musiałyby dzieci całego świata myśleć jednakowo. Twierdził, że umysł każdego dziecka w chwili jego przyjścia na świat jest jak biała, nie zapisana kartka lub jak polerowana woskiem tablica. Pierwsze wiadom. Zapisza na niej dopiero zmysły. Dowodził, że są 2 źródła wiedzy ludzkiej, są zmysły. Wiedzę zdobyta przez zmysły umysł ludz. Dzięki własnej czynności zwanej refleksją-analizuje, rozdziela, łączy znowu w całość i tworzy w ten sposób idee, zasady, koncepcje. Ta wew. Praca umysłu stanowi drugie obok wrażeń zmysł. Źródło naszej wiedzy. Po odrzuceniu przez L. teorii o ideach wrodzo. Stało się oczywiste, że dziecko różni się całkowicie pod względem umysł. Od dorosłego, że powoli zdobywa wiedzę, jego umysł rozwija się stopniowo stosunek L. do oświaty ludu. W memoriale,,Szkoły pracy” sugerował wydanie ustawy nakazującej zakładanie przy każdej parafii sz. Element.-zawodowych. Uczęszczać miały tu obowiązkowo od 4-14r.ż wszystkie dzieci robotników korzystających z zapomóg paraf. Każdy uczeń miał otrzymywać codziennie posiłek z chleba i wody. Po ukończeniu, 14r.ż chłopcy w celu dokształcenia się w danym zawodzie mieli przechodzić na terminatorów do okolicznych rolników, rzemieślników. L. nie przewidywał nawet nauki czyt. I pis.

J.A.KOMEŃSKI(1592-1670)-pedagogika demokratyczna

Określany jest mianem ojcem pedagog. Nowożyt. Na jego poglądy społecz. decydujący wpływ wywarło jego plebejskie pochodzenie oraz postępowa ideologia relig. Sekty braci czeskich, studia i podróże zagraniczne szczególnie do Holandii. Uważał, że wych. Szkol. Należy objąć wszyst. Dzieci bez względu na pochodzenie i płeć o czym pisał w ,,Wielkiej Dydaktyce”. Cały okres wych. Człow. Podzielił na 4 sześcioletnie etapy, którym

podporządkowywał odpowied. Typy szkół. I tak okresowi dzieciństwa-przedszkolnemu-od urodzenia do 6lat, odpowiada szkoła macierzyńska-terenem wych. Była rodzina a wychowawczynią matka. Okresowi chłopięctwa od 6-12lat - sz.element. czyli j.ojczystego. powinna funkcjon. W każdej miejscowości i być obowiązkowa dla wszyst. Dzieci. Szkoła średnia nazywana sz. Języka łacińskiego, miała obejmować młodzież od 12-18r.ż być w każdym mieście i przyjmować wszyst. Chętnych i zdolnych uczniów. Czwarty szczebel kształcenia lata od 18-24 to akademia funkcjonująca w każdym państwie. Nowatorski charakter syst. Szkol. Polegał na tym, że był on powszechny, bezpłatny, jednolity i drożny. Dla poszczególnych szczebli wych. I nauczania opracował dokładny program. Dużo uwagi poświęcił program. Sz. Macierzyńskiej, czyli wych.przedzszkol. tej spr. Dotyczy dzieło,,Informatorium sz.macierz.”-uznawany za 1 podręcznik wych. Przedszkol. Szczególną uwagę zwraca na rozwój Fiz. Dziecka, higienę odżywiania, ubioru, zabawy i gry na świeżym powietrzu daje wskazówki odnośnie postępowania kobiet w ciąży. Okres przedszkol. To rozwijanie umysłu dziecka, przygot. Do nauki szkol. Program sz.element. miał obejmować wiedzę niezbędną do zrozum. Tego co rozgrywa się w domu i państwie. Nauczano w j.ojczyst. :czyt., pis. Rachunków, geometrii, śpiewu, relig. Moralności, wiedzy o rzemiośle. Prog. Sz.śred. usiłował połączyć tradycję humanist. Z naukami przyrodniczymi.wych. to proces, który musi objąć każde dziecko aby mogło stać się Człow. W,,wlk. Dydakt.” Mówił o zasadzie stopniowania trudności-nauczyc. Powinien podawać wiedze uczniom od najłatw. Do stopniowo coraz trudniejszej. Zasada ta odnosi się również do procesu poznania. Ponieważ pierwszym etapem poznawania rzeczywist. Są zmysły, a dop. Na 2 rozum, naukę szkol. Należy rozpocz. Od rzeczy, a nie słów i pojęć. Starał się przekazać nauczycielom, że zmysły musza być punktem wyjścia dla każdego poznania. Każda sz. Musi rozpocz. Nauczanie od umożliwienia dzieciom obejrzenia rzeczy. Był zwolennikiem ilustrowania podręczników. Szkoła powinna brać przykład z przyrody- nie uznawać przymusu, sprzeciwiał się karom Fiz.

,,Drzwi języków otworzone”- podręcznik łaciny dla uczniów Sz.śred.; wprowadza w nim naukę o świecie Fiz. I metafiz. O pocz. Świata, o powietrzu, ziemi, człowieku, jego pracy, organiz. Jego życia osobist. I społecz., cechom Charakt. ,,Vestibulum”- podręcznik wstępny do nauki łac. ,,pansofia”-wszechwiedza, propagowała bezwzględny demokratyzm, oparty na zasadzie równości ludzi w dziedzinie oświaty. ,,