Dachy pokryte zielenią

Rainer Walter - Tłumaczył Kszysztof Żak Wyróżniamy dwa rodzaje zielonych pokryć dachowych, w zależności od sposobu użytkowania jak również warunków technicznych. Uprawa ekstensywna Do uprawy ekstensywnej dobieramy takie rodzaje roślinności, która w znacznej mierze rośnie i rozwija się bez ingerencji człowieka. Dzięki temu takie pokrycie dachu wymaga zwykle tylko niewielkiej pielęgnacji. Wykorzystuje się do tego rośliny o szczególnej zdolności przystosowania się do skrajnych warunków atmosferycznych i stanowiska, jak mchy, gatunki rozchodnika, zioła i trawy. Zaletami uprawy ekstensywnej jest stosunkowo proste wykonanie zielonej powłoki dachu, jej niewielka grubość i masa. Uprawa intensywna Uprawa intensywna wymaga więcej starania przy pielęgnacji roślin; sadzimy trawy, byliny i krzewy, zakładamy trawniki, a niekiedy także hodujemy drzewka. Rośliny mają wyższe wymagania jeśli chodzi o podłoże, jak również podlewanie i nawożenie. Pracochłonność i koszty są większe niż przy uprawie ekstensywnej, podobnie większa jest grubość warstwy i jej masa. Więcej trudu wymaga także pielęgnacja. Warstwy funkcjonalne - Wskazówki praktycznePoniższy rysunek przedstawia warstwy pokrycia zielonego dachu, spełniające różne funkcje. W zależności od przyjętej formy zazielenienia w konkretnym przypadku kilka funkcji może spełniać jedna warstwa, jeśli odpowiednio dobierzemy materiały. Dalej podano specjalne wskazówki dotyczące warstw dachu zielonego. 1. Warstwy dachowe  Konstrukcja nośna Możliwe są wszelkie rodzaje konstrukcji, pozwalające na przeniesienie obciążeń statycznych. W obliczeniach należy przyjmować masę zieleni dachowej w stanie nasyconym wodą.  Paroizolacja Dla zabezpieczenia przed szkodliwym skraplaniem się wody w przekroju dachu także wtedy, gdy ewentualnie woda stoi na warstwie uszczelniającej (np. wskutek nawadniania zastoinowego) należy zastosować paroizolację o wystarczająco wysokim oporze dyfuzyjnym. Nadają się do tego szczególnie materiały rolowe z wkładką z taśmy metalowej. W poszczególnych przypadkach może być przeprowadzone badanie oporu dyfzyjnego.  Izolacja cieplna W przypadku dachów pokrytych zielenią w uprawie intensywnej należy stosować materiały izolacyjne o podwyższonej odporności na zgniatanie. W przypadku dachów pokrytych zielenią w uprawie ekstensywnej można stosować materiały izolacyjne o symbolu WD.  Warstwa uszczelniająca i chroniąca przed wrastaniem korzeni Funkcję ochrony przed wrastaniem korzeni może spełniać warstwa uszczelniająca przy odpowiednim doborze materiałów. Odporność takiej warstwy uszczelniającej na przerastanie korzeni musi być zbadana. 2. Warstwa oddzielająca i poślizgowa Między warstwą uszczelniającą a warstwami składającymi się na podłoże należy umieścić warstwę oddzielającą i poślizgową (np. z folii polietylenowej). 3. Warstwa ochronna Funkcją warstwy ochronnej jest zapewnienie trwałej ochrony przed uszkodzeniem warstwy uszczelniającej i chroniącej przed wrastaniem korzeni zarówno w czasie budowy jak i użytkowania. Zależnie od obciążenia można zastosować np.:  runo lub matę ochronną,  beton ochronny,  asfalt lany,  odpowiednie materiały, które mogą wypełniać jednocześnie funkcję drenażu i gromadzenia wody. Wszelkie połączenia i zakończenia trzeba odpowiednio zabezpieczyć. 4. Warstwa drenażowa lub magazynująca wodę Ta warstwa odprowadza nadmiar wody lub gromadzi wodę z opadów atmosferycznych dla nawadniania roślin. Grubość tej warstwy i dobór materiałów zależy od rodzaju zieleni i od wykonania podłoża dla roślin. W wersji jednowarstwowej funkcję drenażu i magazynowania wody przejmuje podłoże dla roślin. 5. Warstwa filtracyjna Ta warstwa zapobiega wypłukiwaniu drobnych cząstek glebowych, a przez to zamulaniu warstwy drenażowej. W charakterze warstwy filtracyjnej stosuje się z reguły runo z tworzywa sztucznego. 6. Podłoże dla roślin Zapewnia ono roślinom bazę dla ich rozwoju, a więc składniki pokarmowe, wodę, powietrze i podparcie mechaniczne. Skład odpowiedniej do tego celu ziemi lub mieszanki podłoża zależy od indywidualnego zadania, jakie ma spełniać zieleń w danym przypadku. Zależnie od rodzaju uprawy można przyjmować w obliczeniach następujące wartości orientacyjne grubości nadkładu i obciążenia powierzchniowego. 7. Rośliny 8. Warunki budowlane Nachylenie Dla uprawy ekstensywnej i prostej uprawy intensywnej dachy powinny z reguły mieć nachylenie min. 2 %. Jeśli zieleń w uprawie ekstensywnej jest zakładana na dachu o nachyleniu mniejszym niż 2%, to ze względu na wymogi odprowadzania wody należy przewidzieć warstwę drenażową o odpowiedniej grubości. W wersji jednowarstwowej wymagania te musi spełniać jedna warstwa odpowiedniej grubości. Dla zieleni w uprawie intensywnej o nawadnianiu zastoinowym dach powinien być wykonany bez nachylenia. Odwadnianie Odwadnianie należy zaprojektować zgodnie z wymaganiami norm. Należy przyjąć następujące współczynniki odpływu ??w zależności od nachylenia dachu, jak również grubości podłoża dla roślin:  dla dachów o nachyleniu do 5 % - przy grubości nadkładu > 50 cm ??= 0,1, - przy grubości nadkładu 25 - 50 cm ??= 0,2 , - przy grubości nadkładu 10 - 25 cm ??= 0,3, - przy grubości nadkładu < 10 cm ??= 0,5,  dla dachów o nachyleniu > 5 % - niezależnie od grubości nadkładu ??= 0,7. Ochrona przeciwpożarowa Jeśli zgodnie z wymogami prawa budowlanego połać dachowa musi mieć odporność na rozprzestrzenianie się ognia drogą powietrzną i promieniowanie cieplne ("dach twardy"), to należy mieć na uwadze co następuje.  Zieleń intensywną należy oceniać jako "dach twardy".  Zieleń ekstensywną można oceniać jako "dach twardy" wtedy, gdy: - podłoże dla roślin wykazuje przewagę składników mineralnych (co najwyżej 20% składników organicznych), - grubość warstwy podłoża dla roślin wynosi co najmniej 3 cm, - stosowane są rośliny o niewielkiej zapalności, - zachowany jest wolny od roślin odstęp od elementów przebijających połać dachu jak również wszelkich połączeń wynoszący co najmniej 50 cm. Zabezpieczenie przed ssaniem wiatru O ile podłoże z roślinami stanowi docisk konieczny dla zabezpieczenia pokrycia dachowego przed ssaniem wiatru, to masy i grubości warstw powinny odpowiadać DIN 1055, cz. 4. Ewentualnie należy zabezpieczyć krawędzie i narożniki przez pogrubienie warstw w tych miejscach i/lub kombinację z posypką żwirową, lub okładzinami z płyt. Dla ochrony przed wywiewaniem podłoża dla roślin czy też samej roślinności, szczególnie do momentu całkowitego zakorzenienia się, może być konieczne zastosowanie specjalnych środków:  dobór stabilnego podłoża,  nawadnianie podłoża w fazie przyjmowania się roślin,  założenie tkaniny chroniącej przed erozją,  zastosowanie środków poprawiających zwięzłość podłoża,  zastosowanie metody wysiewu na mokro,  przykrywanie podłoża roślinami tworzącymi darń, wstępnie wyhodowanymi,  zakotwiczenie w gruncie krzewów o większej wysokości. Literatura MIKO" J.: Budownictwo ekologiczne. Pol. Śląska, Gliwice 1996. PN-89/B-02361. Pochylenia połaci dachowych. PN-69/B-10260. Izolacje bitumiczne. Wymagania i badania przy odbiorze. Richtlinien f.r die Planung, Ausf.hrung und Pflege von Dachbegr.nungen (Wytyczne projektowania, wykonawstwa i pielęgnacji zieleni dachowej), FLL Forschungsgesellschaft Landschaftsentwicklung, Landschaftsbau e.V.