ZUS- zakład ubezpieczeń społecznych

Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest państwową jednostką organizacyjną posiadającą osobowość prawną, zajmującą się gromadzeniem składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne obywateli oraz dystrybucją świadczeń (np. emerytur, rent, zasiłków chorobowych lub macierzyńskich) w wysokości i na zasadach ustalonych w przepisach powszechnie obowiązujących.

Doświadczenie w prowadzeniu działalności ubezpieczeniowej ZUS zbiera już od 75 lat. Powstał 24 października 1934 r. w wyniku decyzji prezydenta Ignacego Mościckiego o scaleniu pięciu wcześniej działających państwowych izb ubezpieczeniowych. Od chwili powołania jest jedną z najnowocześniejszych i najlepiej zorganizowanych tego typu instytucji na świecie.

Obecnie z usług ZUS korzysta około 24 mln klientów, co stawia Zakład w czołówce największych instytucji finansowych w Polsce. Środki Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, których dysponentem jest ZUS, stanowią blisko 50 proc. zasobów pieniężnych państwa. Zakład nie prowadzi jednak własnej polityki finansowej i nie może samodzielnie ustalać np. wysokości składek lub świadczeń - politykę w tym obszarze kształtuje Parlament w drodze ustaleń ustawowych.

Zadania ZUS określa ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Należą do nich m.in.:

a) realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności:

- stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych,

- ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz wypłacanie tych świadczeń, chyba, że na mocy odrębnych przepisów obowiązki te wykonują płatnicy składek,

- wymierzanie i pobieranie składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,

- prowadzenie rozliczeń z płatnikami składek z tytułu należnych składek i wypłacanych przez nich świadczeń podlegających finansowaniu z funduszy ubezpieczeń społecznych lub innych źródeł,

- prowadzenie indywidualnych kont ubezpieczonych i kont płatników składek,

- orzekanie przez lekarzy orzeczników Zakładu oraz komisje lekarskie Zakładu dla potrzeb ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych;

b) opiniowanie projektów aktów prawnych z zakresu zabezpieczenia społecznego;

c) realizacja umów i porozumień międzynarodowych w dziedzinie ubezpieczeń społecznych;

d) wystawianie osobom uprawnionym do emerytur i rent z ubezpieczeń społecznych imiennych legitymacji emeryta-rencisty, potwierdzających status emeryta-rencisty;

e) dysponowanie środkami finansowymi funduszów ubezpieczeń społecznych oraz środkami Funduszu Alimentacyjnego;

f) opracowywanie aktuarialnych analiz i prognoz w zakresie ubezpieczeń społecznych;

g) kontrola orzecznictwa o czasowej niezdolności do pracy;

h) kontrola wykonywania przez płatników składek i przez ubezpieczonych obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych oraz innych zadań zleconych Zakładowi;

i) wydawanie Biuletynu Informacyjnego;

j) popularyzacja wiedzy o ubezpieczeniach społecznych.

Zakład wykonuje również zadania określone w innych ustawach lub zlecone przez inne instytucje, np. gromadzi dane osobowe płatników składek dla Narodowego Funduszu Zdrowia lub identyfikuje składki przesyłane na indywidualne konta w otwartych funduszach emerytalnych.

Dla realizacji swoich zadań ZUS zatrudnia ponad 47 tys. pracowników, rozmieszczonych w 43 oddziałach, 214 inspektoratach i 68 biurach terenowych w miastach w całym kraju. Budżet administracji ZUS, uchwalany przez Parlament, wynosił w 2008 roku 3,7 mld złotych. Środki na funkcjonowanie Zakładu stanowią równowartość niespełna 2,5 proc. sumy składek przekazywanych przez płatników do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Realizacja zadań ZUS w obecnym kształcie systemu ubezpieczeń społecznych nie byłaby możliwa bez nowoczesnego wsparcia informatycznego. Od 1999 r. Zakład rozwija swój Kompleksowy System Informatyczny (KSI), który jest jednym z najbardziej zaawansowanych na świecie rozwiązań technologicznych zarówno pod względem ilości przetwarzanych i gromadzonych danych, jak i liczby bezpośrednich użytkowników. Każdego miesiąca KSI dokonuje ponad 100 mln operacji księgowych, a w jego bazie danych przechowywanych jest ponad 40 Terabajtów danych. W 2005 r. KSI zdobył główną nagrodę w konkursie eEurope Awards for eGovernment organizowanym pod auspicjami Komisji Europejskiej.

Zakład jest również pionierem w zakresie wprowadzania w Polsce usług typu e-goverment umożliwiających załatwianie spraw w formie elektronicznej, np. przez Internet (program Płatnik) oraz w zakresie interaktywnej obsługi klienta (np. Elektroniczny Urząd Podawczy).

Dla realizacji swoich zadań ZUS zatrudnia ponad 47 tys. pracowników, rozmieszczonych w 43 oddziałach, 214 inspektoratach i 68 biurach terenowych w miastach w całym kraju. Budżet administracji ZUS, uchwalany przez Parlament, wynosił w 2008 roku 3,7 mld złotych. Środki na funkcjonowanie Zakładu stanowią równowartość niespełna 2,5 proc. sumy składek przekazywanych przez płatników do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Organy ZUS

Prezes Zakładu

PREZES ZAKŁADU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

Zbigniew Derdziuk

Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych kieruje działalnością Zakładu i reprezentuje go na zewnątrz.

PREZES SPRAWUJE NADZÓR NAD PIONEM ZARZĄDZANIA STRATEGICZNEGO ORAZ NADZORUJE WCHODZĄCY W JEGO SKŁAD:

• Obszar Organizacyjny

• Obszar Kontroli Płatników Składek

• Biuro Rady Nadzorczej

• Departament Spraw Pracowniczych

• Departament Kontrolingu

• Departament Audytu

• Departament Kontroli Wewnętrznej

• Oraz bezpośredni nadzór nad: Głównym Inspektorem Kontroli, kierującym Departamentem Kontroli Płatników Składek

KRUS Kasa Rolniczego ubezpieczenia społecznego

KRUS jest instytucją powołaną do realizacji zadań związanych z pełną obsługą ubezpieczenia społecznego rolników.

Ubezpieczenie społeczne rolników uregulowane zostało ustawą z 20 grudnia 1990 roku (tekst jednolity: Dz.U. 2008. Nr 50 poz. 291 ze zm.) Realizację zadań wynikających z ustawy powierzono odrębnej instytucji - Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, zobowiązując ją do prowadzenia zadań wyodrębnionych z systemu powszechnego, w tym m.in.:

• obsługi rolników w sprawach dotyczących obejmowania ubezpieczeniem społecznym rolników i opłacania składek na to ubezpieczenie,

• przyznawania i wypłaty świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń: emerytalno-rentowego oraz wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego,

• prowadzenia działalności prewencyjnej na rzecz upowszechniania zasad bezpieczeństwa pracy w gospodarstwach rolnych oraz eliminowania zagrożeń w miejscu pracy i życia rolników,

• prowadzenia dobrowolnej, nieodpłatnej rehabilitacji leczniczej dla osób uprawnionych doświadczeń KRUS, zagrożonych niezdolnością do pracy, bądź trwale lub okresowo całkowicie niezdolnych do pracy w gospodarstwie rolnym.

• Od 1997 roku KRUS prowadzi odrębny dwuinstancyjny system orzecznictwa lekarskiego w związku z ustalaniem prawa ubezpieczonych w KRUS do świadczeń zależnych od niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym lub medycznej oceny stanu zdrowia.

• Z dniem wejścia Polski do UE Kasa realizuje zadania związane z koordynacją zabezpieczenia społecznego w krajach Unii Europejskiej.

Kasa realizuje wiele dodatkowych zadań zleconych przez państwo, m.in.:

• wypłaca tzw. krajowe renty strukturalne,

• realizuje świadczenia kombatanckie dla inwalidów wojennych,

• obsługuje ubezpieczenie zdrowotne rolników, ich domowników, emerytów i rencistów, a także członków ich rodzin, pełniąc zarazem na rzecz NFZ funkcję płatnika składek na to ubezpieczenie.

W ubezpieczeniu społecznym rolników funkcjonują na odrębnych zasadach finansowych dwa rodzaje ubezpieczenia:

• ubezpieczenie emerytalno-rentowe, finansowane w przeważającej części z dotacji budżetowej, uzupełnionej dochodami ze składek ubezpieczonych rolników;

• ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie, realizację świadczeń z tego ubezpieczenia gwarantują jedynie składki od rolników, gromadzone w Funduszu Składkowym Ubezpieczenia Społecznego Rolników. Fundusz ten jest osobą prawną, funkcje zarządu pełni z urzędu Prezes KRUS, pod nadzorem Rady Rolników.

Struktura organizacyjna KRUS

• Prezes KRUS - Artur Brzóska

• Zastępca Prezesa - Janina Pszczółkowska

• Zastępca Prezesa - Daniel Zahorenko

Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego kieruje Prezes, jako centralny organ administracji rządowej, podległy ministrowi właściwemu do spraw rozwoju wsi. Prezesa Kasy powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ww. ministra właściwego na podstawie art. 59 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50 poz. 291 ze zm.) - dalej skrótowo: u.s.r. Na mocy art. 76 u.s.r., Prezes KRUS pełni z urzędu, pod nadzorem Rady Rolników, funkcję zarządu Funduszu Składkowego Ubezpieczenia Społecznego Rolników.

Na podstawie art. 59 ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników Prezes KRUS może mieć jednego lub dwóch zastępców. Zastępców Prezesa Kasy powołuje i odwołuje minister właściwy do spraw rozwoju wsi, spośród osób wyłonionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru, na wniosek Prezesa Kasy, złożony po zasięgnięciu opinii Rady Ubezpieczenia Społecznego Rolników.

Gospodarka finansowa w KRUS

Zgodnie z art. 75 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn. Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.) Kasa prowadzi samodzielną gospodarkę finansową.

Podstawą jej finansowania są trzy państwowe fundusze celowe: Fundusz Emerytalno-Rentowy (skrót. FER), Fundusz Prewencji i Rehabilitacji (skrót. FPiR), Fundusz Administracyjny (skrót. FA), a ponadto pozabudżetowy Fundusz Składkowy Ubezpieczenia Społecznego Rolników (skrót. FS), który ma osobowość prawną; funkcje zarządu FS pełni z urzędu, jednoosobowo, Prezes KRUS. Nadzór nad Funduszem sprawuje Rada Nadzorcza FS, w składzie 9 osób, reprezentowanym w sposób określony w art. 76a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Dotacje i subwencje z budżetu państwa na zadania realizowane przez KRUS, corocznie określane w Ustawie Budżetowej, są gwarancją wypłaty świadczeń emerytalno-rentowych z ubezpieczenia społecznego rolników oraz wykonania przez KRUS poza ubezpieczeniowych zleconych zadań, niewynikających z u.s.r.

Fundusz Składkowy Ubezpieczenia Społecznego Rolników (FS), tworzony z odrębnych składek ubezpieczonych rolników i źródeł wskazanych w jego Statucie, funkcjonuje bez udziału dotacji budżetowej. FS zapewnia finansowanie świadczeń z samofinanującego się ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego; finansowanie bezpośrednich kosztów funkcjonowania Rady Rolników; kosztów zarządzania FS i wykonywania jego zobowiązań, jako osoby prawnej. Na podstawie art. 77 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników FS jest zobowiązany do przekazania odpisów: na Fundusz Prewencji i Rehabilitacji - do wysokości 5 proc. planowanych wydatków tego funduszu, na Fundusz Administracyjny (FA) - do wysokości 9 proc. planowanych wydatków tego funduszu.

Co takiego ma KRUS, czego nie ma ZUS? Dlaczego system rolniczych ubezpieczeń jest Pana zdaniem lepszy?

„Dlatego, że KRUS jest prostszy i tańszy. Rolnik, co miesiąc płaci 68 zł składki na ubezpieczenie i w zamian dostaje 600 zł emerytury. Gdyby sumę składki podnieść do 100 zł, emerytura wzrosłaby do 1000 zł. Nie jest to może oszałamiająca kwota, ale przecież wystarczy ona na skromne życie. Natomiast w przypadku osób płacących składki do ZUS nie ma już takiej prostej zależności. Co więcej, gdyby każdy z nas te pieniądze ze składek odkładał na zwykłą lokatę w banku, przez całe życie uzbierałby na pewno większą kwotę niż ta, którą zaoferuje mu na emeryturze ZUS. KRUS jest po prostu rozwiązaniem sprawiedliwym.” (Robert Gwiazdowski, ekspert Centrum im. Adama Smitha)

KRUS( Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego) ubezpiecza rolników (i tych, którzy posiadają ziemię). Składka do KRUS jest dla wszystkich jednakowa (niska) niezależna od dochodów (rolnicy nie płaca podatku dochodowego). Emerytura z KRUS jest bardzo niska. ZUS(Zakład Ubezpieczeń Społecznych) ubezpiecza wszystkich pozostałych, składka jest zróżnicowana w zależności od dochodów, też do niego trzeba dopłacać, ale znacznie mniej niż do KRUS.