CZĘŚCI MOWY:

odmienne
- czasownik
- rzeczownik
- przymiotnik
- liczebnik ile?, który z kolei?

- zaimek

*ZAIMKI RZECZOWNE (zastapują rzeczowniki)
kto , co , ktoś,coś, ktokolwiek,cokolwiek,nikt,nic,ja , on,my
*ZAIMKI PRZYMIOTNE(zastępują przymiotniki)
jaki, który, mój , swój, czyjś, jakikolwiek, taki
*ZAIMKI LICZEBNE (zastępują liczebniki)
ile, tyle
*ZAIMKI PRZYSŁOWNE (zastępują przysłówki)
jak, gdzie, kiedy, tam, tutaj, dokąd, tamtędy, kiedykolwiek

Nieodmienne

- przysłówek jak? gdzie? kiedy?
- przyimek

-przyimki proste: w, na, o, z, za, ku, do, śród, bez, pod, przed, nad, obok, dla, między, przez, po itd. ----przyimki złożone (połączenie dwóch przyimków prostych): pośród, poprzez, pomiędzy, ponad, wśród, spoza, obok, około, spod, oprócz, pomimo itd.)

- partykuła

• mnożna: razy

• ograniczająca: tylko

• przecząca: nie, ani (Ani mi się śni!)

• przypuszczająca: by, chyba

• pytająca: czy, -li (Znaszli ten kraj? Czy muszę to robić?)

• rozkazująca: niech, niechaj, oby

• twierdząca: tak

• wątpiąca: bodaj

• akcentująca: się (Pisze się)

• wzmacniająca: -że, -żeż, no, -ż (Chodź no! Mówże!)

• życząca: oby (Oby się tak stało!)

- spójnik

• spójniki współrzędne, które występują w zdaniach złożonych współrzędnie: i, oraz, a, ani, ale, lecz, natomiast, zaś, lub, albo, czyli, czy, więc, dlatego, toteż, bądź, zatem, tudzież, przeto, jednak;

• spójniki podrzędne, pojawiające się w zdaniach złożonych podrzędnie: że, jeżeli, żeby, aby, iż, bo, bowiem, gdy, gdyby, gdyż, ponieważ, choć, chociaż, zanim, aż;

- wykrzyknik

CZĘŚCI ZDANIA:

1) Orzeczenie - nazywa czynności wykonywane przez podmiot, cechy podmiotu lub stany, którym podmiot podlega. Odpowiada na pytania: co robi? co się z nim dzieje? w jakim jest stanie? jakie ma cechy?

- czasownikowe , wyraza czas, np. padał deszcz

-imienne ; Ania ( co zrobiła?) została aktorką

2) Podmiot - nazywa wykonawcę czynności lub nosiciela stanu czy cechy. Odpowiada na pytania: kto? Co? podmiot:

-logiczny - w mianowniku, np. Marek...

-gramatyczny -w dopełnieniu np nie ma SUKCESÓW

-szeregowy - kuba, piotr i michał...

-domyślny - WYJECHALIŚMY [my]?

3) Przydawka - jest określeniem rzeczownika. Odpowiada na pytania: jaki? który? Czyj? Ile? Czego? z czego?
* przymiotna- jakich? Jakiej? Jaka?

*dopełniaczowa- czego? (nauczyciele, czego? Przedmiotów)

4) Dopełnienie - jest określeniem czasownika (niekiedy przymiotnika, przysłówka lub licznika). Odpowiada na pytania przypadków zależnych (wszystkich z wyjątkiem mianownika): kogo? co? czego? komu? czemu? o kim? o czym? z kim? z czym?

5) Okolicznik - jest określeniem czasownika (rzadziej przymiotnika i przysłówka). Wyróżniamy m.in. okoliczniki:
- Czasu kiedy? od kiedy? jak długo?

- Miejsca gdzie? skąd? dokąd? którędy?
- Sposobu jak? w jaki sposób?
- Celu po co? w jakim celu?
- Przyczyny dlaczego? z jakiej przyczyny?
- Przyzwolenia pomimo czego? pomimo co?