INSTYTUCJONALNE FORMY PORADNICTWA ZAWODOWEGO prof. Frejman

Egzaminy 22.01.2012

WYKŁAD I – 26.11.2011

Zagadnienia:

1. Zmiany treści pracy i wynikające z nich konsekwencje dla zatrudnienia i kształcenia kadr

2. Poradnia Psychologiczno - Pedagogiczna jako instytucja realizująca zadania z zakresu doradztwa zawodowego (funkcje, zadania, adresaci)

3. Powiatowy Urząd Pracy jako instytucja realizująca zadania z zakresu doradztwa personalno –zawodowego (cele, zdania, zasady, adresaci, rodzaje poradnictwa, doradca zawodowy, jego kwalifikacje i cechy)

4. Klub Pracy i jego rola w realizacji zadań z zakresu doradztwa zawodowego

5. Ochotnicze Hufce Pracy jako instytucja realizująca zadania z zakresu doradztwa zawodowego (młodzieżowe biuro pracy, kluby pracy, mobilne centra informacji zawodowej, młodzieżowe centra kariery, ośrodki szkolenia zawodowego)

6. Biura Karier i Inkubator Przedsiębiorczości i ich rola w doradztwie personalno - zawodowym

PORADNIE PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNE

Są ustawowo zobowiązane do wspierania:

• Uczniów – metodami aktywnymi, w dokonywaniu wyboru kierunku dalszego kształcenia, zawodu i planowania kariery zawodowej oraz udzielaniu informacji w tym zakresie

• Nauczycieli - w organizowaniu wewnątrzszkolnego systemu doradztwa oraz zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu

Poradnie świadcząc pomoc psychologiczno-pedagogiczną w obszarze doradztwa zawodowego – realizują swoje zadania na rzecz uczniów, rodziców i nauczycieli przez:

• Diagnozę

• Konsultację

• Psychoedukację

• Doradztwo

• Działalność profilaktyczną i informacyjną

Poradnie psychologiczno-pedagogiczne spełniają wobec szkół i placówek:

• Funkcje metodyczne (konsultacje dla doradców, pomoc w opracowywaniu programów orientacji i poradnictwa zawodowego lub konsultowanie szkolnych programów wychowawczych)

• Funkcja szkoleniowo instruktażowe (tworzenie grup wsparcia dla nauczycieli prowadzących z uczniami pracę warsztatową z zakresu planowania rozwoju osobistego i zawodowego)

W przydziałach czynności poradni psychologiczno-pedagogicznych, wyodrębniony jest dział poradnictwa i orientacji zawodowej:

Zadania:

• Prowadzenie badań diagnostycznych (indywidualnych lub grupowych), pozwalających określić predyspozycje i preferencje zawodowe uczniów i podejmowanie czynności postdiagnostycznych (poradnictwo, opiniowanie, orzekanie)

• Prowadzenie zajęć grupowych – w formie warsztatów wspomagających optymalny wybór zawodu – na terenie poradni oraz w placówkach oświatowych objętych opieką poradni

• Szerzenie wiedzy wśród uczniów, rodziców i nauczycieli z zakresu informacji i orientacji szkolno-zawodowej

• Wspieranie umiejętności wychowawczych nauczycieli, rodziców, poprzez organizowanie warsztatów, grup wsparcia i innych zajęć edukacyjnych

• Utrzymanie ścisłej współpracy z nauczycielami szkół i placówek, będących pod opieką poradni, w zakresie pogłębiania diagnozy potrzeb i doradztwa metodycznego

• Opracowywanie i popularyzowanie materiałów metodycznych na użytek uczniów, rodziców, nauczycieli, pracowników poradnictwa

• Kompletowanie metod do zajęć grupowych z uczniami z zakresu doradztwa zawodowego

• Opracowywanie i wdrażanie programów dotyczących działań edukacyjnych, wychowawczych lub innych związanych z oświatą, pomocą społeczną itp.

• Organizowanie narad szkoleniowych dla nauczycieli, pedagogów, psychologów, szkolnych doradców zawodowych, pracowników poradni, a wynikających z Planu Rozwoju Poradni

• Doskonalenie własnego warsztatu pracy poprzez dokształcanie się w ramach szkoleń wewnętrznych i zewnętrznych

• Współdziałanie z instytucjami i organizacjami społecznymi, zwłaszcza lokalnymi, na rzecz pomocy dziecku, rodzinie i szkole

Instytucjonalne i merytoryczne wsparcie szkolnego doradcy zawodowego polega na:

Zachęcaniu uczniów do:

1. Samopoznania

   1. Zastanowienie się nad swoimi możliwościami intelektualnymi i fizycznymi z uwzględnieniem ewentualnych przeciwwskazań zdrowotnych

   2. Przyjrzenia się swoim cechom charakteru, zainteresowaniom i uzdolnieniom, zdobytym doświadczeniom zawodowym oraz sposobom spędzania czasu wolnego

2. Poznawanie zawodów, zarówno tych z najbliższego otoczenia jak i tzw. Zawodów z przyszłością

3. Orientowanie się w systemie edukacji, czyli poznawanie szkół prowadzących do zdobycia zawodu oraz ścieżek edukacyjnych wiodących do obranego celu

4. Rozumienia rzeczywistości społeczno-ekonomicznej tj. zapoznania się z możliwościami zatrudnienia z uwzględnieniem potrzeb lokalnego rynku pracy

5. Multipotencjalności edukacyjnej, większej ciekawości poznawczej i wszechstronności

6. Mobilności zawodowej, elastyczności i gotowości do ewentualnego przekwalifikowywania się

Oferta pomocy działu orientacji i poradnictwa zawodowego PP-P obejmuje:

• Diagnoza indywidualna (określanie możliwości intelektualnych, osobowości, zdrowotnych oraz preferencji zawodowych)

• Poradnictwo indywidualne w Punkcie Informacji Zawodowej (wytyczanie ścieżek edukacyjnych i zawodowych, wybór zajęć fakultatywnych, dobór zajęć pozalekcyjnych)

• Grupowe zajęcia psychoedukacyjne – aktywizujące uczniów do wyboru zawodu – warsztaty dla trzech poziomów kształcenia

  • Szkoła podstawowa – KIM BĘDĘ – MÓJ ZAWÓD – MOJA PRACA

  • Szkoła gimnazjalna – KIM BĘDĘ – WYBÓR ZAWODU

  • Szkoła ponadgimnazjalna – ZBIOROWA DIAGNOZA PREFERENCJI ZAWODOWYCH

Powiatowy Urząd Pracy – instytucja państwowa, której zadaniem jest przeciwdziałanie bezrobociu i łagodzenie jego skutków, realizowanie usług wobec bezrobotnych w zakresie pośrednictwa pracy i doradztwa zawodowego.

Rola PUP

• Doradców zawodowych, liderów klubu pracy, którzy realizują doradztwo profesjonalne sensu stricte

• Pośredników pracy, specjalistów do spraw szkoleń, lekarzy, psychologów, prawników realizujących doradztwo profesjonalne sensu largo

Zgodnie z Ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, do zadań poradnictwa zawodowego realizowanego w urzędach pracy należy:

• Udzielanie pomocy w wyborze odpowiedniego zawodu i miejsca zatrudnienia

• Udzielanie informacji zawodowych

• Udzielanie pracodawcom pomocy w doborze kandydatów do pracy na stanowiska wymagające szczególnych predyspozycji psychofizycznych

Zadania POP w poradnictwie zawodowym:

• Dostępność usług poradnictwa zawodowego dla bezrobotnych i poszukujących pracy oraz pracodawców

• Dobrowolność korzystania z usług poradnictwa zawodowego

• Równość w korzystaniu z usług poradnictwa zawodowego, bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, orientację seksualną, przekonania polityczne i wyznanie religijne oraz przynależność związkową

• Swobodny wybór zawodu, miejsca pracy

• Bezpłatność usług doradztwa zawodowego

• Poufność ochrony danych osobowych bezrobotnych i poszukujących pracy korzystających z usług doradztwa zawodowego

Doradztwo zawodowe polega na:

• Udzielaniu informacji o zawodach, rynku pracy oraz możliwościach szkolenia i kształcenia, z wykorzystaniem zasobów informacji w formie drukowanej, audiowizualnej i innych nowoczesnych technik przekazu informacji opartych na technologii komputerowej

• Udzielaniu porad ułatwiających wybór zwodu, zmianę kwalifikacji, podjęcie lub zmianę zatrudnienia, w których wykorzystywane są standaryzowane metody dotyczące w szczególności badania zainteresowań i uzdolnień zawodowych

• Skierowaniu na specjalistyczne badania psychologiczne i lekarskie umożliwiające wydanie opinii o przydatności zawodowej do pracy i zawodu albo kierunku szkolenia

• Inspirowanie, organizowanie i prowadzeniu grupowych porad zawodowych dla bezrobotnych i innych osób poszukujących pracy

• Udzielaniu informacji i doradztwa pracodawcom w zakresie doboru kandydatów do pracy na stanowiska wymagające szczególnych predyspozycji psychofizycznych

Porady zawodowe udzielane są na wniosek:

• Bezrobotnych lub innych osób poszukujących pracy

• Pracowników PUP realizujących zadania w zakresie pośrednictwa pracy, kierowania bezrobotnych na szkolenia oraz innych form aktywizowania bezrobotnych

• Pracodawców

Do zadań doradcy zawodowego należy w szczególności:

• Gromadzenie, opracowywanie i aktualizowanie informacji o zawodach, stanowiskach pracy, drogach uzyskania kwalifikacji zawodowych oraz potrzebach na rynku

• Udzielanie informacji indywidualnych i grupowych o zawodach, instytucjach kształcenia oraz o aktualnej sytuacji na rynku pracy

• Prowadzenie zajęć grupowych z młodzieżą, dotyczących planowania kariery zawodowej i aktywnego poszukiwania pracy

• Wykonywanie diagnostycznych badań przydatności do określonego zawodu wykorzystując w tym celu metody i techniki psychologicznego i pedagogicznego pomiaru

• Opracowanie diagnoz przydatności zawodowej na podstawie wcześniej zebranego materiału badawczego oraz diagnoz lekarskich

• Udzielanie indywidualnych porad zawodowych na podstawie przeprowadzonych badań specjalistycznych, zwłaszcza osobom niezdecydowanym, posiadającym ograniczenia w wyborze zawodu oraz pragnących zmienić zawód

• Przekazywanie wiedzy i informacji o zawodach, możliwościach zdobywania kwalifikacji zawodowych, sytuacji na rynku pracy w formie cykli i szkoleń, spotkań z indywidualnych konsultacji, nauczycielom i rodzicom, których dzieci stoją przed wyborem zawodu

• Utrzymanie ścisłej współpracy zwłaszcza z doradcą pracy w celu wykorzystania materiałów dotyczących rynku pracy, organizowanie wizyt w zakładach pracy oraz spotkań z pracodawcami

• Prowadzenie odpowiedniej dokumentacji osób zgłaszających się o poradę

• Współpraca z innymi instytucjami świadczącymi usługi doradztwa oraz pośrednictwa.

DORADZTWO GRUPOWE

Spotkania w grupach mogą mieć charakter informacyjny, wtedy gdy ma miejsce upowszechnianie informacji zawodowych, albo warsztatowy, wymagający od członków aktywnego uczestnictwa, ukierunkowany na uczenie ich umiejętności.

Poradnictwo grupowe uważane jest za bardzo skuteczną pomoc w rozwiązywaniu różnych problemów zawodowych. Ludzie uświadamiają sobie, ze nie są osamotnienie w swoich problemach, a w wyniku interakcji zachodzących miedzy poszczególnymi członkami uzyskują wiedza na temat własnych zachowań w sytuacjach społecznych. Mogą w niej wypróbować nowe sposoby zachowań, gdyż panująca atmosfera tworzy bezpieczne środowisko pozwalające eksperymentować z wprowadzaniem zmian i stwarza okazję do uzyskania informacji zwrotnych. Uczestnicy grupy uczą się nawzajem od siebie sposobów radzenia sobie z trudnościami i nowych sposobów rozwiązywania problemów.

Zakres pomocy doradczej jest więc tu bardzo rozległy – od przekazywania umiejętności prawidłowego sporządzania dokumentów aplikacyjnych, poprzez ocenę sytuacji na lokalnym rynku pracy, Az do poznania swoich mocnych i słabych stron, wyznaczenie własnej drogi zawodowej i przygotowanie do efektywnej rozmowy z potencjalnym pracodawcą.

Zalety doradztwa grupowego

• Jest dobrym sposobem oddziaływania na zmianę postaw, przekonań ludzi względem siebie i innych

  • Członkowie grupy mogą nauczyć się sposobów układania stosunków międzyludzkich

  • Poprzez kontakt w grupie członkowie mają sposobność na sprężenie zwrotne, które pozwalają lepiej zrozumieć siebie w realizacji do innych

• Grupa dostarcza możliwości wsparcia emocjonalnego i kontekstu oceny własnych problemów

  • Poprzez uczucie przynależności i wspólnoty, jednostka jako członek grupy rozwija w sobie zdolność do zmagania się z problemem, do eksperymentowania nowych rozwiązań w formie nowego repertuaru swoich zachowań

  • Doradztwo grupowe pozwala wzmocnić pewne pozytywne nastawienia jednostki, jakie w niej drzemią, a nie są w stanie ujawnić się w doradztwie indywidualnym

  • Doradztwo grupowe jako forma doradztwa zespołowego jest podrzędne w stosunku do doradztwa indywidualnego. Powinno poprzedzać lub być etapem prowadzącym do doradztwa indywidualnego. Jest ono doradztwem ogólnym, wywołującym uogólnioną zmianę, po której sprawy pracy poszczególnych ludzi muszą być rozpatrywane z osobna

  • Doradztwo grupowe jest ważne z tego powodu, iż posiada ono również walor szkoleniowy. Między doradztwem grupowym a szkoleniowym nie ma większej różnicy.

ZASADY TWORZENIA GRUP DORADCZYCH

• Określić zasadność oraz szczegółowe cele, jakim tworzona grupa ma służyć

• Ustalić zasady powołania grupy, rekrutacji jej członków (w tym przypadku istotnego znaczenia nabiera: dokładne informowanie potencjalnych klientów o tym, w jakim celu organizowana jest grupa doradcza, jakie będą stosowane podstawowe procedury pracy z grupą, czy przystąpienie do grupy wiąże się z jakimś ryzykiem oraz czy uczestnictwo w danej grupie daje jakieś korzyści)

• Ustalić zasady selekcji i sprawdzenie przydatności kandydatów (Po pierwsze istotna jest liczba członków w grupy, Po drugie ustalić należy częstotliwość spotkań i czas ich trwania, Po trzecie trzeba wyznaczyć miejsce spotkania np. w urzędzie czy w konkretnym zakładzie pracy, Po czwarte należy zastanowić się, czy uczestnictwo w grupie będzie dobrowolne czy obowiązkowe, Po piąte należy określić, czy grupa powinna miech charakter zamknięty czy otwarty)

• Określić przebieg etapów rozwojowych (Funkcjonowanie grup przebiega zawsze według tych samych stadiów czy etapów rozwojowych: stadium wstępnej orientacji i eksploracji w grupie, stadium uczenia się ról grupowych, stadium właściwej pracy z grupą, stadium oceny osiągnięć).

PORADNICTWO INDYWIDUALNE

Prowadzone jest najczęściej w formie rozmowy doradczej. Celem porady jest udzielenie pomocy petentowi w zakresie jego sytuacji zawodowej.

Głównym problemem z jakim spotyka się doradca zawodowy podczas porad indywidualnych, jest wybór miejsca zatrudnienia. Praca radzącego polega wówczas na pomocy w ocenie kompetencji i kwalifikacji petenta.

Spora część radzących się oczekuje również pomocy w wyborze odpowiedniego rodzaju szkolenia bądź kierunku kształcenia. Do zadań doradcy zawodowego należy więc pomoc klientowi w poznaniu własnych predyspozycji, dokonaniu obiektywnej oceny własnych szans na rynku pracy oraz zaplanowaniu działań sprzyjających poprawie sytuacji petenta.

Specyfika pracy doradcy polega na tym, że stoi on przed zadaniem rozwiązania problemu klienta. Do niego należy troska o właściwą diagnozę i znalezienie środka na wyjście z zaistniałej niekorzystnej sytuacji.

W celu osiągnięcia jak najlepszych rezultatów swojej pracy, doradca musi zebrać wszystkie dane niezbędne do postawienia diagnozy oraz określić sposób rozwiązania problemu. Niezbędna jest do tego wiedza z zakresu:

• Cech osobowych klienta

• Technik prac z klientem

• Technik komunikacji niewerbalnej

• Podziału pracy i rynku pracy

• Specyfiki różnych grup zawodowych, zawodów stanowisk

• Systemu edukacji prowadzącego do uzyskania uprawnień zawodowych.

Obok wiedzy wymienia się szereg umiejętności, które wykorzystują doradcy zawodowi w trakcie udzielania poray:

• Umiejętność prowadzenia rozmowy i negocjowania

• Umiejętność nawiązywania kontaktów i wzbudzania zaufania obcej osoby

• Umiejętność posługiwania się narzędziami diagnozowania oraz interpretowania wyników badań

• Umiejętność praktycznego stosowania technik doradczych

Zakres zadań doradcy zawodowego opisany został w klasyfikacji zawodów z grupy specjalistów do spraw osobowych i rozwoju zawodowego.

Zgodnie ze wspomnianą klasyfikacją doradca zawodowy zajmuje się udzielaniem pomocy w formie porad młodzieży i osobom dorosłym przy wyborze zawodu, kierunku kształcenia czy szkolenia.

Przy realizowaniu czynności zawodowych musi uwzględniać:

• Możliwości psychofizyczne osoby, jej sytuację życiową

• Potrzeby rynku pracy

• Możliwości systemu edukacyjnego

Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy określa kto może świadczyć usługi doradcze:

• Doradcza zawodowy – stażysta

• Doradca zawodowy

• Doradca zawodowy I stopnia

• Doradca zawodowy II stopnia.

Doradca zawodowym może zostać osoba, która otrzymała licencję zawodową, jeżeli:

• Nie była karana

• Wykonywała zadania w zakresie poradnictwa zawodowego jak i doradztwa zawodowego przez okres co najmniej 12 miesięcy w publicznych służbach zatrudnienia, lub ukończyła szkolenie przygotowujące do świadczenia poradnictwa zawodowego, jak i doradztwa zawodowego potwierdzone odpowiednimi dokumentami, w ciągu dwóch lat przed złożeniem wniosku o licencję

• Posiada obywatelstwo polskie lub wykaże się znajomością języka polskiego wystarczającą do wykonywania zawodu

Zawód doradca zawodowy dzieli się na doradca zawodowy pierwszego stopnia i doradca zawodowy drugiego stopnia.

Doradcą I stopnia może zostać osoba spełniająca warunki wcześniej wymienione oraz:

• Posiada co najmniej 24 miesięczny staż na stanowisku doradcy zawodowego w publicznych służbach zatrudnienia i ukończyła studia z tytułem magistra lub co najmniej posiada 12 miesięczny staż pracy na stanowisku doradcy zawodowego w publicznych służbach zatrudnienia i ukończone studia z tytułem mgr z zakresu psychologii lub poradnictwa zawodowego

• Ukończyła szkolenia z zakresu poradnictwa zawodowego potwierdzone odpowiednimi dokumentami

Doradca zawodowym II stopnia może zostać osoba spełniająca warunki wymagane do zajmowania stanowiska doradcy zawodowego, oraz:

• Ukończyła studia podyplomowe w zakresie poradnictwa zawodowego

• Posiada co najmniej 36 miesięczny staż na stanowisku doradcy zawodowego I stopnia

Na wniosek zainteresowanej osoby, w drodze decyzji administracyjnej, wojewoda nadaje licencję zawodową doradcy zawodowego określonego stopnia osobie spełniającej określone wcześniej warunki.