PRAWO ADMINISTRACYJNE 10.01.2011

SYSTEM ADMINISTRACJI PUNLICZNEJ

• Centrum administracji

• Organy naczelne administracji państwowej (rządowej)

• Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji;

• Rada Ministrów (rządowy);

• Prezes Rady Ministrów (rządowy);

• Ministrowie kierujący działami administracji rządowej (rządowy);

• Organy centralne (urzędy) administracji państwowej (rządowej)

• Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych (urząd);

• Rządowe (te, co wyżej);

• Administracja terenowa

• Rządowa (ustawa z 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie, która uchyliła ustawę z 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie);

• Zespolona

• Wojewoda;

• Podporządkowani wojewodzie kierownicy służb inspekcji i straży, pod zwierzchnictwem wojewody np. Wojewódzki Konserwator Zabytków, Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska, kurator oświaty; Komendant Powiatowy Państwowej Straży Pożarnej, Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny;

• Niezespolona, np. terenowy organy wojskowe, terenowe organy administracji skarbowej, terenowe organy administracji celnej;

• Samorządowa

• Samorząd terytorialny (podstawą prawną ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym i o samorządzie województwa)

• Samorząd województwa

• Organ uchwałodawczy (sejmik województwa);

• Organ kontrolny (zarząd województwa; przewodniczącym zarządu jest marszałek województwa);

• Organ wykonawczy (zarząd województwa; przewodniczącym zarządu jest marszałek województwa);

• Samorząd powiatowy

• Organ uchwałodawczy (rada powiatu);

• Organ kontrolny (rada powiatu);

• Organ wykonawczy (zarząd powiatu ze starostą jako przewodniczącym);

• Samorząd gminny

• Organ uchwałodawczy (rada gminy);

• Organ kontrolny (rada gminy);

• Organ wykonawczy (wójt lub burmistrz lub prezydent miasta);

• Inne samorządy

Prezydent RP nie wchodzi w system organów administracji publicznej, gdyż żaden akt prawny (a zwłaszcza Konstytucja) nie określa go jako organ administracji. Jest on głową państwa i razem z Radą Ministrów tworzy władzę wykonawczą, jedynie swój zakres kompetencji określony konstytucyjnie wykonuje w prawnych formach działań typowych dla administracji.

CHARAKTERYSTYKA POSZCZEGÓLNYCH GRUP ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Organy naczelne – organy określone w Konstytucji, która określa sposób i tryb ich powoływania i odwoływania, a także podstawowe funkcje; obszar ich właściwości terytorialnej obejmuje obszar całego państwa; podlegają Sejmowi lub Prezydentowi RP; podstawą prawną ich działania jest Konstytucja, ustawa z 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów, ustawa z 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej.

Ustawa o działach administracji rządowej podzieliła całą administrację na działy, przy uwzględnieniu charakteru wykonywanych przez poszczególne działy zadań. Działem administracji kieruje minister, który określany jest jako minister właściwy do spraw (nazwa działu). Ustawowo zastrzeżone zostało, że działami: finanse publiczne, budżet i instytucje finansowe kieruje jeden minister określany jako Minister Finansów oraz udziału Polski w Unii Europejskiej kieruje Minister Spraw Zagranicznych.

W pozostałych przypadkach decyzje co do tego, ile działów zostanie przydzielone do kierowania jednemu ministrowi podejmuje Prezes Rady Ministrów w formie rozporządzenia.

Ustawa wskazuje przy każdym dziale administracji na zakres spraw należących do tego działu oraz wymienia organy (urzędy) centralne administracji rządowej, funkcjonujące w ramach danego działu, przez co wskazuje jednocześnie, któremu ministrowi podlega dany organ. Ustawa wymienia również organy centralne, tak zwane pozadziałowe, wskazując ich podporządkowanie Prezesowi Rady Ministrów. Ustawa określiła również podstawowy zakres działań ministrów kierujących działami, określając ich jako naczelne organy administracji rządowe w rozumieniu Kodeksu Postępowania Administracyjnego w zakresie spraw dotyczących danego działu administracji.

Organy centralne – nie są wskazane w Konstytucji; tworzone są w drodze ustaw, określających sposoby powoływania i odwoływania, wskazują warunki pełnienia funkcji, organ sprawujący nadzór, a także okres kadencji oraz warunki odwołania przed upływem kadencji w odniesieniu do tych organów, które są powoływane na okres kadencji; zakres ich właściwości terytorialnej rozciąga się na obszar całego państwa; nie wchodzą w skład Rady Ministrów; podlegają naczelnym organom administracji rządowej; to grupa zróżnicowanych organów, wśród których są:

• wprost nazwane jako organy centralne

• urzędy, których przewodniczący (szef, prezes, dyrektor) jest organem centralnym

• organy kolegialne, które jako całość są określone organami centralnymi np. Centralny Zarząd Służby Więziennej

Wśród organów centralnych są też agencje (nie towarzyskie) rządowe (np. Agencja Rynku Rolnego, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Wojskowa Agencja Mieszkaniowa), które określane są w ustawach jako państwowe jednostki organizacyjne, posiadające osobowość prawną, których organem wykonawczym i zarządzającym jest prezes, powoływany przez Prezesa Rady Ministrów lub właściwego ministra, i których statut zatwierdza Prezes Rady Ministrów; w grupie agencji są również formacje o charakterze uzbrojonym, których szef określony jest jako centralny organ administracji rządowej (np. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencja Wywiadu).

W grupie organów centralnych są też takie niepodporządkowane organom naczelnym, a które wykonują swoje zadania w formach typowych dla organów administracji (np. Główny Inspektor Pracy, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych); mieszczą się tu również inspekcje, mający charakter policji administracyjnej, których organy na stopniu centralnym są centralnymi organami.

Przykłady centralnych organów:

• Główny Inspektor Ochrony Skarbowej;

• Centralny Zarząd Służby Więziennej – podległy ministrowi właściwemu do spraw sprawiedliwości;

• Komendant Główny Policji – podlega ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych;

• Komendant Główny Straży Granicznej – podlega ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych;

• Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej – podlega ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych;

• Szef Urzędu ds. Cudzoziemców – podlega ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych;

• Główny Lekarz Weterynarii – podlega ministrowi właściwemu do spraw rolnictwa;

• Szef Służby Cywilnej – podlega Prezesowi Radzie Ministrów;

• Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego – podlega Prezesowi Radzie Ministrów;

• Szef Agencji Wywiadu – podlega Prezesowi Radzie Ministrów.

PODZIAŁ TERYTORIALNY

Klasyfikacja podziału terytorialnego

• Zasadniczy (funkcjonuje od stycznia 1999 r.)

• Gmina

• Powiat

• Województwo

• Specjalny – tworzone są w drodze ustaw, powinny obejmować całe jednostki zasadniczego podziału państwa, tworzone są dla terenowych organów administracji niezespolonej oraz dla innych podmiotów, które nie mogę funkcjonować w podziale zasadniczym; jednostkami tegoż podziału są:

• Okręgi;

• Obwody;

• Rejony;

• Pomocniczy – organy nie mają samodzielności, a są pomocnicze w stosunku do pozostałych, np. sołectwa, dzielnice.