BIOTYPY DZIĄSEŁ
Mianem biotypu nazywany fenotypową budowę kości wyrostka zębodołowego, dziąseł i kształt zębów. Możemy wyróżnić dwa typy morfologiczne dziąseł: dziąsło cienkie i dziąsło grube.
Dziąsło cienkie charakteryzuje się cienką budową, uwydatnionymi koronami zębów, których kształt jest trójkątny. W pobliżu brzegów siecznych umiejscowione są punkty styczne. Brodawki międzyzębowe są delikatne i cienkie.
Dziąsło grube posiada dużą grubość dziąsła, kształt koron zębów zbliżone do kwadratu. Powierzchnie styczne są rozległe a brodawki międzyzębowe szerokie.
Grubość dziąsła jest mniejsza u osób z biotypem cienkim niż u osób z grubym biotypem. W momencie, gdy grubość dziąsła jest mniejsza niż 1,5 mm oznacza to cienki biotyp, biotyp gruby, jeżeli przekracza 2 mm [wg Claffey i Shanley]. Oba biotypy mają różną reakcje na stany zapalne i urazy mechaniczne, a także na procesy kliniczne. Biotyp cienki charakteryzuje się skłonnościami do recesji dziąsłowych po przejściu stanu zapalnego lub po urazie mechanicznym. Na grubość dziąsła duży wpływ ma położenie zęba – ułożenie do przedsionkowe skutkuje zmniejszeniem grubości tkanek miękkich.
Z rodzajami biotypu dziąseł ściśle związanie jest także pojęcie szerokości dziąsła właściwego. Dużą szerokością charakteryzuję się biotyp gruby w przeciwieństwie do grubości w biotypie cienkim.
Trafne określenie biotypu dziąsła odrywa dużą role w planowaniu leczenia stomatologicznego, przede wszystkim ortodontycznego, protetycznego, implantologicznego i periodontologicznego. Ponieważ biotyp gruby jest bardziej odporny na urazy jest on bardziej pożądany szczególnie przy zabiegach implantologicznych. Ma on również pozytywny wpływ na leczenie protetyczne, ponieważ grubość dziąsła ma wpływ na prześwit metalu z korony protetycznej szczególnie odbudowanej na implancie. Grubość dziąsła na również wpływ na powodzenie leczenia periodontologicznego. W przypadku zabiegów chirurgicznych na biotypie cienkim efekt końcowy jest trudny do przewidzenia, np. w przypadku ekstrakcji zębów – nie można przewidzieć, w jaki sposób zasklepi się kość wyrostka zębodołowego. Nadal trwa dyskusja, co do powstawiania recesji dziąseł podczas leczenia ortodontycznego.
Grubość dziąsła można określić na kilka sposobów:
Ocena wizualna: nie wymaga instrumentów, jest szybka i prosta. Dziąsło, które wydaje się bardziej delikatne, kruche określamy mianem cienkiego, a tkanka włóknista i zbita – grubym. Niestety ta metoda oceny biotypu dziąsła nie jest wystarczająca, ponieważ nie możemy obiektywnie uzyskać informacji na temat grubości dziąsła. Także na podstawie tej metody nie możemy przewidzieć efektu leczenia.
Ocena transparencji dziąsła: polega na wprowadzeniu sondy periodontologicznej do kieszonki dziąsłowej. Dziąsło cienkie klasyfikujemy wtedy, kiedy sonda prześwieca przez tkankę, w momencie, kiedy jej nie widać mamy do czynienia z dziąsłem grubym. Jest to metoda dokładna i obiektywna.
Pomiar bezpośredni tzw. Bone sounding: pomiar wykonuje się przy użyciu igły, zgłębnika lub narzędzi endodontycznych ze stoperem. Nakłuwamy narzędziem dziąsło, aż do kontaktu z kością lub zębem, po czym odczytuje się wynik. Wadą tej metody jest inwazyjność i konieczność podania znieczulenia miejscowego, a także mała dokładność.
Pomiar metodą ultrasonograficzną: za pomocą aparatów ultrasonograficznych możliwe jest uzyskanie obrazu przekroju tkanek oraz pomiar odległości. Metoda bardzo wiarygodna, wadami są tu natomiast wysokie koszty sprzętu i ich mała dostępność.
Pomiar metodą radiologiczną: na uwagę zasługuje wykorzystanie tomografii komputerowej wiązki stożkowej tj. CBCT, co pozwala na ocenę nie tylko tkanek twardych, ale także tkanej takich jak dziąsło.
Na powodzenie leczenia stomatologicznego składa się wiele czynników. Dentyści opracowując plan leczenia powinni wziąć pod uwagę rysy twarzy, warunki zgryzowe, morfologię kompleksu śluzówkowo-dziąsłowego oraz estetykę uzębienia. Określenie biotypu dziąsła może pomóc w określenie metody leczenia, ale może zmniejszyć ryzyko niepowodzeń. Pomiary powinny być przeprowadzane przez wykwalifikowany personel stomatologiczny.