Próba naftą i kredą
Jest to próba szczelności na wskroś. Próba naftą i kredą charakteryzuje się niewielkim kosztem wykonania i dostępnością środków do jej wykonania. Jedną stronę badanej spoiny pokrywa się białą farba kredową rozpuszczoną w wodzie lub spirytusie. Stosowanie farby spirytusowej jest korzystniejsze ze względu na jej szybsze schnięcie oraz możliwość stosowania nawet w ujemnych temperaturach. Po dokładnym wyschnięciu farby drugą stronę spoiny zwilża się obficie naftą. Lepszą przenikalność uzyskuje się przy podgrzaniu nafty do temperatury ok. 40ºC. Na skutek zjawiska włoskowatości oraz dyfuzji przedostaje się przez nieszczelności w spoinie i pozostawia ciemniejsze plamy na powierzchni wyschniętej farby kredowej. Pierwsze oględziny wykonuje się po 15 minutach, drugie – po 30 minutach a trzecie i zarazem ostatnie po 2 godzinach. W uzasadnionych przypadkach okresy obserwacji można wydłużyć. Lepsza wykrywalność zapewniają penetranty barwne lub fluoroscencyjne. Warunki ich stosowania są identyczne jak w metodzie PT.
Badania ciśnieniowe
Przeprowadzane są dla konstrukcji odpowiedzialnych (zbiorniki, rurociągi), których ewentualna awaria może zagrozić życiu ludzkiemu lub spowodować znaczne straty materialne. Badania ciśnieniowe wykonuje się jako:
próbę wodną – polega na szczelnym połączeniu zbiornika lub rurociągu z pompą tłoczącą i napełnieniu wodą (lub ona cieczą za zgodą UDT), tak, aby nie pozostały poduszki powietrzne. Wartość ciśnienia próbnego zależy od rodzaju zbiornika i wynosi od 0,1,MPa do 2 x ciśnienie próbne. Temperatura wody powinna wynosić 10÷40ºC. podczas wykonywania próby należy kolejno:
podnieść ciśnienie do wartości ciśnienia próbnego i utrzymać je przez 5 min.,
obniżyć jednostajnie do ciśnienia obliczeniowego,
ponownie podnieść do ciśnienia do wartości ciśnienia próbnego i utrzymać je przez 5 min.,
obniżyć jednostajnie do ciśnienia obliczeniowego, przy którym należy przeprowadzić oględziny.
Szybkość wzrostu ciśnienia od nadciśnienia obliczeniowego do próbnego nie powinna przekraczać 0,1 MPa/min.
Wynik próby ciśnieniowej uznaje się za pozytywny, jeżeli w czasie próby nie stwierdzono pęknięć, odkształceń trwałych i przenikania cieczy lub, jeżeli po zakończeniu próby nie stwierdzi się żadnych zmian ciśnienia.
Hydraulicznej próbie ciśnieniowej podlegają rurociągi stalowe o najwyższym ciśnieniu roboczym powyżej 4 MPa lub rurociągi, w których maksymalne ciśnienie robocze wywołuje w ściance rury naprężenie obwodowe większe od 30% wartości granicy plastyczności stali w temperaturze 20ºC.
Próba pneumatyczna – polega na napełnieniu zbiornika lub rurociągu gazem (często powietrzem) pod ciśnieniem większym od roboczego. Ze względu na dużą ściśliwość gazu próba ta, w przypadku pęknięcia badanego obiektu może być niebezpieczna. Próbie podlegają rurociągi stalowe o najwyższym ciśnieniu eksploatacyjnym poniżej 4 MPa lub takie, w których najwyższe stałe ciśnienie eksploatacyjne wywołuje w ściance rury naprężenie obwodowe większe od 30% wartości granicy plastyczności stali w temperaturze 20ºC. Próbie tej podlegają również rurociągi polietylenowe.
Próbie pneumatycznej podlegają również rurociągi o ciśnieniu roboczym powyżej 4 MPa lub takie, w których najwyższe stałe ciśnienie eksploatacyjne wywołuje w ściance rury naprężenie obwodowe większe od 30% wartości granicy plastyczności stali w temperaturze 20ºC. Próbie tej nie podlegają rurociągi polietylenowe. Badanie szczelności powinno trwać 12 godzin. W tym czasie nie wolno przeprowadzać oględzin rurociągu. Rurociąg uznaje się za wytrzymały, jeżeli w czasie badania nie zostaną stwierdzone nieszczelności pęknięcia lub odkształcenia.
Natryskiwanie wodą – polega na natryskiwaniu spoin strumieniem wody pod ciśnieniem nie większym niż 0,1 MPa i jednoczesnej obserwacji drugiej strony spoiny. Przecieki wody wskazują nieszczelności. Odległość dyszy od badanego przedmiotu powinna wynosić 150÷250 mm. Podczas natryskiwania należy zawracać uwagę na to, aby kierunek strumienia wody był równoległy do ewentualnej nieszczelności. Z tego powodu należy dyszą wykonywać ruchy zmieniające kierunek strumienia wody względem badanej powierzchni spoiny. Obsłudze należy zapewnić odzież ochronną wodoodporną
Nadmuchiwanie – polega na nadmuchiwaniu jednej strony wykonanej spoiny strumieniem sprężonego powietrza pod ciśnieniem co najmniej 0,3 MPa, przy równoczesnej obserwacji drugiej strony, uprzednio pokrytej roztworem pianotwórczym. W przypadku obecności w spoinie nieszczelności powstają ujawniające ją bańki mydlane
Metoda podciśnieniowa – polega na wykorzystaniu zjawiska przenikania gazu z ośrodka o wyższym ciśnieniu do ośrodka o niższym ciśnieniu w przypadku gdy istnieje między nimi połączenie. Złącze badane pokryte jest roztworem pianotwórczym. Metodę podciśnieniową można stosować do badania zbiorników bezciśnieniowych
Metoda amoniakalna – należy do grupy metod chemicznych, w których wykorzystane są zjawiska chemiczne zachodzące po przejściu płyny próbnego lub roboczego przez nieszczelność. Najczęściej są to zjawiska barwienia odczynników przez niektóre gazy lub zjawiska dymienia po zetknięciu różnych par lub gazów. Zbiornik lub rurociąg napełnia się mieszaniną powietrza i gazowego amoniaku zawierającego w stężeniu 2÷10%. Następnie przybliża się do zewnętrznej strony wykrywacz amoniaku, który w przypadku istnienia nieszczelności ulega zabarwieniu
Metoda chlorowcowa – polega na wykorzystaniu emisji jonów dodatnich z powierzchni gorącej platyny w obecności chlorowca. Gazem próbnym jest najczęściej freon R12, freon R22 lub mieszanina freonu z suchym powietrzem. Wykrywacze chlorowcowe są przyrządami przenośnymi, których podstawowym elementem jest dioda z platynowym kolektorem oraz platynową anodą nawiniętą na specjalnie przygotowaną rurkę ceramiczną. Anoda nagrzana jest do temperatury 800÷900ºC. W układzie diody wytwarzany jest stały prąd jonowy. Zbiornik napełnia się 1÷10% mieszanina freonu z powietrzem pod ciśnieniem co najmniej 0,1 MPa
Metoda spektrometryczna – jest najczulszą metodą wykrywania nieszczelności. Stosuje się w niej spektrometry masowe, które umożliwiają wykrycie określonego gazu próbnego np. H2, Ar, Ne He, przepływającego nieszczelności. Zadaniem głowicy spektrometru jest wykrycie obecności gazu wypływającego z nieszczelności. W zależności od rodzaju obiektu jak i wielkości występujących nieszczelności stosuje się metody: próżniową, ciśnieniową lub ciśnieniowo-próżniową
Metoda znaczników radioaktywnych – polega na wykorzystywaniu detekcji promieniowania znacznika radioaktywnego, który dodawany jest do płynu próbnego lub roboczego i wykrywaniu nieszczelności przy zastosowaniu detektora promieniowania γ. Badania tą metodą stosowane są dla małych zbiorników
Metoda akustyczna – wykorzystuje zjawisko powstawania dźwięków podczas turbulentnego przepływu płynu przez niezgodności na wskroś. W jego wyniku powstają fale akustyczne. Wykrycie fal pozwala na lokalizacje nieszczelności.