Rehabilitacja i rewalidacja: 
 
 Przedmiot pedagogiki specjalnej to: 

wg Marii Grzegorzewskiej – rewalidacja

wg Zofii Sękowskiej – rehabilitacja

 
 Pochodzenie:  

rewalidacja – „walidus” – silny, „inwalidus” – słaby, chory;

rehabilitacja – „habilitas”- zdolność przydatność

 
 rewalidacja – to przywrócenie siły, zależy od rozwój społeczny i psychiczny

rehabilitacja – to ponowne uczynienie zdatnym, od niej zależy biologiczny aspekt rozwoju 

 Rehabilitacja to złożony proces, którego głównym zadaniem jest rozwijanie u osób trwale poszkodowanych na zdrowiu maksymalnych czynności, zdolności do wykonywania podstawowych, codziennych czynności, zajęć, przygotowania do pracy zawodowej, stwarzanie korzystnych warunków do kontaktów z otoczeniem i środowiskiem społecznym.

W procesie tym stosuje się środki medyczne, psychologiczne, pedagogiczne i zawodowe.

Ze względu na cel wyróżniamy rehabilitację społeczną i zawodową.  
 

Rehabilitacja (A. Macierz): 

Rehabilitacja – proces kompleksowych i skoordynowanych działań służb i specjalistów zorientowanych na jak najlepsze usprawnienie i przygotowanie do samodzielnego życia społecznego osób niepełnosprawnych na miarę ich możliwości psychofizycznych. 
 
W praktyce medycznej stosowany jest termin rehabilitacja natomiast termin rewalidacja w pedagogice specjalnej i kształceniu specjalnym. 
 
Cztery drogi rewalidacji wg M. Grzegorzewskiej: 

kompensacja braków (dysfunkcja lub brak wzroku, słuchu, ruchu) – stwarzanie warunków do działania.

korygowanie zaburzeń (usuwanie wad, usterek organizmu) – zajęcia korygujące (np. pobudzające wyrazistości mowy głuchych)

usprawnienie – ścisły związek z kompensacją

dynamizowanie = aktywizowanie niepełnosprawności – by sam niepełnosprawny chciał podjąć autorewalidację.

 
 Zadania rewalidacji: 

przyjęcie niepełnosprawności jako fakt przez tę osobę niepełnosprawną

przywrócenie radości życia osobie niepełnosprawnej

 
 Błędna rewalidacja: 

można być źle zrehabilitowanym (nie skompensowano braków) i źle zrewalidowanym (nie radzenie sobie w kontaktach społecznych, problem z „ja” i tożsamości)

można być zrehabilitowanym (strona medyczna) ale nie zrewalidowany (strona psychiczna).

 
  Tyflopedagogika: 
 
 Tyflopedagogika – nauka o kształceniu, rehabilitacji, rewalidacji osób z dysfunkcją wzroku. 

     
 Jak odbieramy bodźce: 

Wzrok: 85-90% wszystkich bodźców odbieranych przez człowieka

Słuch: 11-15% wszystkich bodźców odbieranych przez człowieka

Węch: 3% wszystkich bodźców odbieranych przez człowieka

Dotyk, smak: 1-1,5% wszystkich bodźców odbieranych przez człowieka

 
Wzrok należy do telezmysłów (odbiera bodźce z dużej odległości). Ujmuje wiele elementów: barwę, perspektywę, kontur itd.   
 

W jaki sposób widzimy?: 

pręciki w oku generują obraz nieostry i czarnobiały

czopki w oku kolorowy (zieleń, błękit, czerwień)

obraz pada na plamkę żółtą a impuls przesyłany jest do mózgu

 
 Wady wzroku często są korygowane okularami.  

Wyróżniamy:  

krótkowzroczność,

dalekowzroczność,

astygmatyzm (powstaje w wyniku nierówności rogówki; korygowanie – szkłami cylindrycznymi)

 
Stany patologiczne oka (wrodzone i nabyte oraz postępujące i niepostępujące): 

bielactwo – brak pigmentu, białe włosy, zaróżowiona skóra, stan wrodzony, niepostępujące, często występuje także oczopląs i światłowstręt

jaskra – wzrost ciśnienia w gałce ocznej, ubytki w polu widzenia, zanik nerwu wzrokowego, towarzyszą mroczki, to choroba postępująca

zaćma – retinopatia; spowodowane cukrzycą, choroba postępująca, nabyta

zwyrodnienie plamki żółtej – młodzieńcze (wrodzone), starcze (nabyte); ubytki w centralnym polu widzenia, ślepota na barwę

wysoka krótkowzroczność – ubytki w centralnym polu widzenia, zaburzenia w widzeniu barw

zwyrodnienie siatkówki – choroba postępująca, prowadzi do ślepoty

brak soczewki – wrodzone lub nabyte

uszkodzenie siatkówki (a w konsekwencji ślepotę) może powodować cukrzyca i nadciśnienie

 
Widzenie – to reagowanie na bodźce świetlne i przekazywanie pobudzeń do mózgu,      w którym powstają obrazy. 
 
 Rodzaje widzenia: 

widzenie centralne – małe pole widzenia, z pewnej odległości ostro

widzenie obrotowe – umożliwia orientację przestrzenną, 200 stopni –poziomo, 120 stopni – pionowo,

widzenie połowiczne – widzenia z ubytkami połowy pola widzenia

widzenie stereoskopowe – trójwymiarowe

widzenie nocne – w słabym oświetleniu

 
 Wady wzroku mogą być sprzężone (w zależności od momentu pojawienia się zaniku wzroku). 
 

Klasyfikacja osób z upośledzeniem wzroku: 

osoby ociemniałe – straciły wzrok na skutek wydarzeń losowych, np. choroba

niewidome – od urodzenia lub tak wcześnie straciły że nie pamiętają ok. do 5 roku życia

niedowidzące = słabowidzące

szczątkowowidzące – mają tylko poczucie światła, kształtu.

 
  W 1980 roku stworzono Międzynarodowa Klasyfikacja Uszkodzeń, Niepełnosprawności i Upośledzeń . 

Wyróżniono w niej 6 stopni upośledzenia wzroku(kryterium ostrości wzroku, bierze się pod uwagę lepsze oko): 

lekki – zaliczamy do normy

umiarkowany 3/10-1/10 ostrości widzenia; ograniczenie pola widzenia 60 stopni

znaczny – powyżej 1/10 ostrości widzenia; ograniczenie pola widzenia 20 stopni

głęboki – 5/100 ostrości widzenia

prawie całkowity

całkowity

 
 

Anna Horn- trójwymiarowy model (3 płaszczyzny): 

dyspozycje i wyposażenie indywidualne:

zdolności poznawcze,

zasób pojęć,

pamięć,

inteligencja,

pamięć wzrokowa,

rozpoznawanie;

funkcjonowanie pozostałych zmysłów – spostrzeganie sensoryczne;

percepcja – wydobywanie szczegółów z tła;

cechy psychiczne – stałość emocjonalna, motywacja, uwaga,

cechy fizyczne – motoryka, stan zdrowia

możliwości wzrokowe :

mierzone jako ostrość wzroku;

pole widzenia: centralne, obwodowe, połowiczne;

motoryka gałek ocznych (poruszanie w poziomie, pionie, po skosie),

funkcje mózgowe związane z kodowaniem, przetwarzaniem, kontrola i interpretacja informacji wzrokowych- fiksacja(zdolność utrzymania spojrzenia na bodźcu);

akomodacja (zmiana kształtu soczewki); postrzeganie ruchu, percepcje światła i barwy

czynniki zero:

barwa,

kontrast,

przestrzeń,

czas ekspozycji na zapoznanie z obiektem

 
 Patologie wzroku: 

wrodzone:

dziedziczone 20%,

okołoporodowe (kiła, reżączka),

ubytek tęczówki,

zaćma wrodzona,

retinopatologia wcześniaków ( dotyczy 60% wcześniaków zwyrodnienie barwnikowe siatkówki, jaskra wrodzona)

nabyte:

związane z zatruciami,

związane z chorobą narządów wzroku,

związane z chorobami starczymi,

choroby zakaźne- szkarlatyna,

zapalenie opon mózgowych

 
Alfabet Brajla to pismo skierowane do osób z upośledzeniem wzroku, jest to pismo liniowe, dotykowe. Pierwowzorem alfabetu Brajla był alfabet Brabiela stworzony na potrzebę wojska, do czytania rozkazów w nocy.  
 

Praca z dziećmi z upośledzeniem wzroku: 

 Dzieci niewidome rozwijają się później, bo nie mają możliwości obserwacji wzrokowej. Poziom rozwoju poznawczego u dzieci niewidomych jest taki sam jak u normalnych. Rewalidację osób niewidomych można podzielić na: osoby potrafiące czytać czarny druk i niepotrafiące czytać czarnego druku. W pracy z dziećmi ważne jest likwidowanie leku przed przestrzenią i poruszaniem się. Duży nacisk powinno kłaść się na kształtowanie orientacji przestrzennej: „małej przestrzeni” (samodzielne jedzenie, robienie posiłków, itp., odwołują się do wskazówek zegara) i „przestrzeni dużej” (zamknięta w budynkach – uczenie poruszania w budynku np. szkolnym- zapoznanie na makiecie z meblami, drzwiami, oknami, świetlicą, szatnią itd. Na początku powinno się zapoznawać z przestrzenią bez udziału innych by dziecko mogło powoli przyswajać, mieć poczucie bezpieczeństwa (stopniowo od klasy do całej szkoły) Diagnoza funkcjonalna – obejmuje określenie z jakiej odległości i w jakiej ostrości dziecko widzi (u dzieci słabowidzących) jakie światło jest mu potrzebne, jakie jest pole widzenia; Wszystko co pisane na tablicy powinno się głośno czytać, nauczyciel powinien zapoznać się z alfabetem Brajla. Ważne są też pomoce: przyrządy optyczne- okulary, lornetki. 
 
Róża Czacka: 

Róża Czacka w wieku 20 lat spadła z konia i straciła wzrok była osobą o wysokim wykształceniu. Chciała w Polsce założyć placówkę dla niewidomych kobiet (na wzór Paryski). W 1910 roku wraz ze swoim okulistą założyła Towarzystwo Opieki nad Niewidomymi. Prowadziła zakład dla dziewcząt i chłopców gdzie uczono np. wyplatania koszy; prowadziła także bibliotekę dla niewidomych. W 1918 roku założyła Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża – które prowadziło pomoc na rzecz niewidomych W latach 1923-1926 ośrodek Czackiej został przeniesiony z Warszawy do Lasek. W 1926 roku ośrodek w  Laskach otrzymał koncesję pozwalającą uczyć dzieci z upośledzeniem wzroku. Była organizatorką akcji patronackiej której celem była opieka nad rodziną osób niewidomych (objęto tą akcją ponad 100 rodzin). Po wojnie dla żołnierzy którzy stracili wzrok w Laskach prowadzono zajęcia rehabilitacyjne. Czacka przystosowała alfabet Brajla do potrzeb języka polskiego. Zmarła w 1961 roku . 
 

Łódź a niewidomi: 

w 1930 roku powołano jedną klasę przy szkole specjalnej w Łodzi wraz z internatem dla dzieci niewidomych

w 1934 roku powstała Szkoła Specjalna dla dzieci niewidomych

w 1931 roku J. Piotrkowski zaapelował do Łodzian o pomoc dzieciom niewidomym                  – Łódzka Rodzina Radiowa zebrała pieniądze na pierwszą szkolę dla niewidomych dzieci

w 1940 roku całą szkołę przewieziono do ośrodka psychiatrycznego w Koluszkach gdzie większość została rozstrzelana

   Surdopedagogika: 
 
 Klasyfikacje upośledzenia słuchu: 

Klasyfikacja ze względu na stopień utraty słuchu (mierzony w decybelach):

 

do 20 decybeli – norma

od21 do 40 decybeli – umiarkowany

od 40 do 70 decybeli – znaczny

70 < - głęboki

 

139 decybeli- granica bólu

powyżej 160 decybeli- hałas śmiertelny 
 
Klasyfikacja ze względu ma czas kiedy nastąpił ten moment:

 prelingwalna – nastąpiła zanim osoba nauczyła się mówić

interlingwalna – dziecko nauczyło się mówić, ale nie zupełnie opanowało struktury języka

postlingwalna – język opanowany w sposób całkowity – ogłuchły

 

Klasyfikacja ze względu na budowę ucha:

 głuchota przewodzeniowa – zaczopowanie przewodów; można ją leczyc

głuchota odbiorcza – tylko wszczepienie implantów (ślimak)

 

Klasyfikacja ze względu na przyczynę:

 dziedziczna (ok10%)

nabyta w okresie życia płodowego (choroby matki zwłaszcza wirusowe)

konflikt sereologiczny

wydarzenia w czasie porodu – porody kleszczowe, długi poród, żółtaczka noworodka

niebezpieczne choroby – zapalenie opon mózgowych, zapalenie ucha, świnka,

antybiotyki- streptomycyna, neomecyna

Klasyfikacja ze względu na to czy osoby słyszą i rozumieją mowę, mimo wady słuchu:

 słyszą i rozumieją

z resztkami słuchu – rozumieją, ale z aparatem

głusi – nie słyszą, nie rozumieją mowy nawet z aparatami

 
 Ks. K. L’Epee  w 1770 roku założył w Paryżu pierwszą szkołę dla osób głuchych. 

 J. Falkowski w 1817 roku w Warszawie założył Instytut Głuchoniemych. 

    

MIG – znak, określający pojęcie (np. osobę, rzecz itd.) ma strukturę gramatyczną, nie ma zakończeń fleksyjnych, o sensie zdania decyduje kolejność wyrazów np. chłopiec idzie, pies idzie. 

Język migowy – odmiana ojczystego języka mówionego. 

Fonogesty – mowa ze wskazówką, system pomocniczy, pomaga w określaniu samogłosek i spółgłosek = mowa ze wskazówkami. 

Sign writing  -  drukowany język migowy. 
 
 Metody porozumiewania się: 

usta (fonogesty- środek wspierający)

metoda migowa

metoda palcowa (daktylografia)

matczyna metoda słowna – rozmawiamy w sposób całościowy z dzieckiem (świadomość, że przedmiot ma swoją nazwę)

łączenie metod

 
Osoby głuchoniewidome: 

Połączenie poważnego uszkodzenia słuchu i wzroku powodujące poważne zaburzenia w komunikacji. 

Podział:

całkowicie głusi i całkowicie niewidomi: 5-10%

całkowicie głusi i słabowidzący: 20%

z niedosłuchem i niewidomi- ok.20%

słabo widzący – słabosłyszącyok 50%

 
 Dziecko głuchoniewidome ma trudności w rozumieniu mowy ustnej bez użycia aparatu słuchowego, a uszkodzenie wzroku na tyle duże, ze uniemożliwia lub znacznie utrudnia posługiwanie się zwykłym drukiem. Ograniczenia te znacznie zmniejszają możliwości uczenia się i funkcjonowania. 

Głuchoniewidomi: 

mogą urodzić się jako widzące i słyszące, a w późniejszym okresie życia utracić wzrok i słuch- ok. 40 %

urodziły się jako głuche, a wzrok straciły później- ok. 30%

urodziły się niewidome, a słuch straciły później- ok. 10%

od urodzenia i bardzo wczesnego dzieciństwa

osoby te mogą mieć jeszcze inne niesprawności

Przyczyny: 

różyczka matki w czasie ciąży (pierwszy trymestr)

wcześniactwo

Zespół Uschera – wrodzone uszkodzenie słuchu powiązane z postępującym uszkodzeniem wzroku na tle zwyrodnienia barwnikowego siatkówki – pigmenoza:

ok. 5 % dzieci głuchych ma Uschera;

dziedziczne związane z genem ukrytym 8 z 11 powodujących głuchotę;

pierwsze zmiany pojawiają się ok. 6-8 roku życia;

co roku badania siatkówki dla osób głuchych, by wykryć Uschera

 
 Porozumiewanie się głuchoniewidomych: 

uniwersalne – osoby znające pismo (alfabet palcowy; tabliczka brajlowska – czarno-drukowe)

specjalne – alfabet do ręki, pismo Brajla do 1 ręki lub 2

oralne – dla osób widzących, czytanie z ust

Tadoma (H. Keller) – odbieranie wibracji poprzez ułożenie palcy na krtani, kciuk na usta, palec wskazujący na policzki i serdeczny na krtani

 
Rozwój dziecka głuchoniemego jest bardzo zaburzony, często nie zaspokaja się potrzeby bezpieczeństwa, muszą być dobrze zdiagnozowane przez pedagogów i psychologów by nie dokleić im łatki upośledzonych umysłowo.  
 

Kształcenie: 

pod koniec XIX wieku L. Bridgemann, podopieczna instytutu Perkinsa straciła wzrok, słuch, smak, węch po szkarlatynie – 2 lata. Pracował z nią S. Holl uważany za ważnego pedagoga specjalnego. Uczono ja alfabetu palcowego. Ten sukces obalił poglądy o nieuleczalności takich dzieci H. Keller w wieku 1,5 roku na skutek zapalenia mózgu straciła wzrok i słuch; gdy miała 7 lat zaczęła pracować z nauczycielką. Opanowała 4 języki; studiowała na Harwardzie, zrobiła doktorat.

w 1860 roku we Francji rozpoczęto pracę z głuchoniewidomymi

w 1894 roku w Petersburgu przy przytułku zaczęto wybierać dzieci  głuchoniewidome        – uczono ich mowy dźwiękowej, języka migowego. W 1917 roku zlikwidowano przytułek.

w 1924 roku w Charkowie utworzono Instytut Głuchoniewidomych.

w 1963 roku powołano szkołę w Zagorsku, wyłącznie zajmowała się głuchoniewidomymi.

w 1938 w Laskach pojawiły się dwie dziewczynki głuchoniewidome - wielkim sukcesem jest edukacja K. Chryśkiewicz prowadzona przez E. Jeziorską.

 
OLIGOFRENOPEDAGOGIKA: 
 

Oligofrenopedagogika – dotyczy osób z dysfunkcją intelektualną, jest to najliczniejsza grupa osób z dysfunkcjami, ok. 2-3% ogółu ludzi. 
 
Rys historyczny: 

bezpośrednią przyczyną zainteresowania się osobami upośledzonymi umysłowo był przypadek znalezienia w lasach Francji zdziczałego chłopca przypominającego zwierzę. Lekarz który się nim opiekował poświęcił mu 4 lata pracy, zakończone sukcesem. Chłopiec zaczął chodzić w pozycji wyprostowanej, nauczył się jeść, pić.

Rewolucja Francuska zapoczątkowała inne podejście do osób upośledzonych (równość i braterstwo)

Filip Piel – lekarz, który zapoczątkował reformę szpitalnictwa psychiatrycznego. Wywalczył prawa dla chorych i upośledzonych umysłowo – do tej pory takie osoby zamykano w szpitalach, zakuwano w łańcuchy. Próbował wprowadzić elementy rewalidacji przez pracę.

Eschuild- jako pierwszy rozgraniczył chorych psychicznie od chorych umysłowo.

 
 Stopnie nasilenia upośledzenia umysłowego: 

jeśli osoba upośledzona umysłowo ma dobry kontakt społeczny to funkcjonuje samodzielnie w społeczeństwie

jeśli osoba upośledzona umysłowo nie ma żadnego kontaktu społecznego, nie może samodzielnie funkcjonować w społeczeństwie

 
 Kryteria podziału na stopnie nasilenia: 

Ze względu na rozwój mowy:

u idioty – zupełny brak mowy

u imbecyla – mowa zniekształcona

u debila – mowa skąpa

 

Ze względu na ile dana jednostka jest wychowalna:

dzieci niewychowane – niczego nie można ich nauczyć

dzieci prawie niewychowane

dzieci wychowalne, ale niewyuczalne – nie poddawały się oddziaływaniu dydaktycznemu, ale można ich nauczyć prostych czynności życiowych

 

Ocena testowa ilorazu inteligencji:

twórcą tekstu inteligencji jest Biuet,

celem było wyszukanie ze szkół mniej zdolnych uczniów i podanie ich testowi.

nazwa „iloraz inteligencji” została wprowadzona przez Sterna

 

Definicja upośledzenia umysłowego: 

 Przyswoił ją psycholog Janusz Kostrzewski. Jest to definicja amerykańskiego Towarzystwa do Spraw Upośledzenia Umysłowego. 

     

 Niedorozwój umysłowy charakteryzuje istotnie niższy niż przeciętny ogólny podział funkcjonowania intelektualnego, który tworzy istotne ograniczenie w zakresie funkcjonowania przynajmniej dwóch spośród wymienionych zdolności przystosowawczych: 

porozumiewanie się

troski o siebie

sprawności społeczno-interpersonalne

korzystanie ze środków zabezpieczenia społecznego

kierowanie sobą

zdolności szkolnych

wykonywanie pracy

organizowanie czasu wolnego

troski o zdrowie i bezpieczeństwo

 
Kryteria diagnozowania upośledzeń: 

iloraz inteligencji niższy o 2 odchylenia standardowe

przystosowanie wychowawcze

wiek przed 18-tym rokiem życia

  

Stopnie upośledzenia: 

lekki

umiarkowany

głębszy

głęboki

 
 Oligofrenia – niedorozwój umysłowy występujący od urodzenia lub wczesnego dzieciństwa (wstrzymanie rozwoju mózgu oraz wyższych czynności nerwowych). 
Otępienie – występuje później, jako osłabienie rozpadu procesów korowych, uszkodzenie czynności umysłowych dotychczas pełnowartościowych. 
 
Wartości ilorazu inteligencji: 

100-85%- rozwój umysłowy prawidłowy

84-70%- rozwój niższy niż przeciętny

69-55%- niedorozwój umysłowy stopnia lekkiego

54-40%- umiarkowane upośledzenie umysłowe

39-25%- znaczny stopień upośledzenia umysłowego

poniżej 25%- głęboki niedorozwój umysłowy

 
Przyczyny upośledzeń: 

choroby wczesnego dzieciństwa- 12%

czynniki dziedziczne- 11%

urazy fizyczne i psychiczne- 10%

zaniedbania środowiska- 25%

 
Przyczyny upośledzeń umysłowych M. Kościelska: 

Etap wstępny – czynniki biologiczno-społeczne i psychiczne związane z rodzicami (jak przebiega ciąża, jakie jest wyposażenie genetyczne itd.)

Etap powstawania uszkodzenia – powstawanie zaczyna się w momencie uszkodzenia (sfera biologiczna i sfera emocjonalna)

Negatywne sprzężenie zwrotne – to właściwa patologizacja, stany te pogłębiają się

Usztywnienie procesów patologicznych – szanse na stymulowanie dziecka i pozytywne wyniki terapii są znikome

 
Upośledzenie umysłowe- to kategoria bardzo niejednorodna 
 Przyczyny powstawania upośledzeń mogą być: 

dziedziczne – nieprawidłowości genowe i chromosomowe (około 200 zaburzeń jednostek genowych to zaburzenia umysłowe):

Trisomia chromosomu 21 – nie są znane jej przyczyny wywołuje zespół Downa    (3 formy mutacji):

Trisomia zwykła

Trisomia mozaikowata (inteligencja na nieco tylko niższym poziomie niż normalny)

Translokacja (chromosom dodatkowy, przyczepia się do innej pary chromosomów)

Inna nazwa zespołu Downa – mongolizm;

1866 rok- dr Down opisał chorobę trisomii

 

wrodzone – te które wystąpiły i zadziałały w czasie rozwoju płodu

zaburzenia metabolizmu (np. fenyloketonuria – nie przyswajanie mleka, odkładanie się go w mózgu co prowadzi do zatrucia mózgu)

wirusy i bakterie (np. różyczka)

konflikt serologiczny (niezgodność ph matki z ph dziecka)

zatrucia chemiczne i alkoholowe (np. zespół FAS- zatrucie dziecka alkoholem)

nabyte w czasie porodu:

przedwczesny poród,

urazy porodowe,

zamartwica

nabyte w rozwoju osobniczym:

ostre choroby ośrodkowego układu nerwowego (zapalenie opon mózgowych),

zaburzona gospodarka hormonalna (związana m.in. z tarczycą),

urazy czaszki (np. w wyniku wypadków)

 
ZESPÓŁ DOWNA: 

to trisomia chromosomowa 21 pary (ostatni chromosom się nie dzieli)

opisany w 1866 roku (był to okres odkryć Darwina dlatego próbowano wyjaśnić te ułomności jako proces ewolucji)

w 1956 roku odkryto, że przyczynami tego zespołu są czynniki genetyczne

 
Rodzaje zespołu Downa: 

trisomia zwykła – wszystkie komórki cechują się dodatkowym chromosomem; jest najcześciej spotykana

trisomia mozaikowata – w niektórych komórkach jest ten chromosom

translokacja – chromosom przyczepia się do jednej pary (najrzadziej spotykany)

 
Cechy zespołu Downa: 

anomalie w budowie wewnętrznej (wady serca, wady płuc i układu oddechowego, wiotkośc mięśniowa- mała dynamika ruchu)

anomalie w budowie zewnętrznej (skośne oczy, mały nos, otwarta buzia, płaska czaszka, oczy nierówno rozstawione, szyja krótka, szerokie płaskie dłonie, niski wzrost ok. 140-150 cm, niższa waga urodzeniowa, niedorozwój organów płciowych, zęby nierówno rozstawione)

skłonność do otyłości

opóźniony rozwój mowy

 
 Dwa typy zespołu Downa: 

przysadkowy (mała dynamika, apatyczność)

tarczycowy (smukła sylwetka, nadpobudliwość)

 
Przyczyny zespołu Downa: 

Przyczyny zespołu Downa nie są znane ale stwierdzono że istnieje zależność  w wieku:

im starsza matka tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia zespołu Downa

zależność między wiekiem ojca odwrotna im młodszy tym większe prawdopodobieństwo

 
Metody rehabilitacji: 

są zróżnicowane.

zależą od:

poziomu rozwoju

narzędzi diagnozowania

od tego kiedy i na ile odroczyć obowiązek szkolny

  

AUTYZM WCZESNODZIECIĘCY: 
 

Autyzm: 

to rozległe zaburzenie rozwojowe o nieokreślonej etiologii;

to jedna z cech schizofrenii;

to rodzaj zamknięcia się w sobie

słowo wywodzi się z greki oznacza „sam”.

 
W 1943 roku L. Canner wyodrębnił autyzm, obalił tezę, że jest to zaburzenie emocjonalne. Zauważył 3 charakterystyczne zaburzenia:

zaburzenie związków międzyludzkich

zaburzenie komunikacji i fantazji

ograniczony repertuar aktywności i zainteresowań

 

Autyzm prawdopodobnie pojawia się jeszcze przed urodzeniem mimo, że diagnozuje się je dopiero w wieku kilku lat. 
 

Dzieci autystyczne : 

są bardzo odporne na ból

porządkują informacje tak że albo reagują nadmiernie albo wcale

nie wyrastają z autyzmu

  

Przejawy autyzmu: 

niezwykłe reakcje na otocznie, na dźwięk, dotyk, widok czegoś lub ich brak (osoba nie toleruje dotyków, ale jednocześnie ich pragnie)

zaburzenia mowy – niektóre dzieci nie mówią mało, niektóre zatracają mowę, inne mówią płynnie ale nie rozumieją tego co mówią

problemy ze zrozumieniem innych ludzi

dziwne zabawy (np. przywiązanie emocjonalne tylko do jednej zabawki)

 Medycyna twierdzi że autyzm nie jest wyleczalny, można tylko te dolegliwości wyciszyć. Niektóre cechy maleją, a inne wzrastają. Rozumienie dzieci autystycznych bardziej oparte jest na kojarzeniu niż na logicznym rozumieniu. Autyści nie są do siebie podobni. Przyczyny autyzmu nie są rozpoznane do końca  może to dotyczyć dzieci które po narodzinach leżały w inkubatorach i nie miały kontaktu z matką, złe stany psychiczne w trakcie ciąży, W terapii ważne jest prowadzenie zajęć, które będą usprawniały wzrok, słuch, węch. Skuteczna może okazać się:

muzykoterapia- pomaga wyciszyć dzieci

dogoterapia- wprowadzenie psów do terapii dzieci autystycznych

 

Cechy charakterystyczne dla dzieci autystycznych: 

chętnie pozostają same

ignorują ludzi

mają słabe interakcje społeczne

nienormalny kontakt wzrokowy

nie używają głosu do komunikacji tylko żeby robić hałas

nie używają gestykulacji bo skrywają emocje

sporadyczne grymasy emocjonalne

są wrażliwi na hałas

przywiązują się do zabawek

nie tolerują zmian w najbliższym otoczeniu

często się kołyszą przeskakują z nogi na nogę

mają niezwykłą gibkość ciała

występuje zachowanie autoagresyjne

występuje chwiejność emocjonalna

często zasłaniają sobie uszy, oczy

 
W Polsce istnieje około 40 organizacji zajmujących się dziećmi autystycznymi. Terapeuta pracuje z dziećmi poprzez ulubioną lalkę np. „co byś zrobiła dla lalki Zosi”. Odnotowuje się duże zdolności plastyczne i recytatorskie u osób z syndromem Arspergera. Są to tzw. osoby wysokofunkcyjne. Uważa się, ze mogą się one uczyć w normalnych szkołach. Ale są to osoby kruche emocjonalnie, a nauczycieli do pracy z takimi dziećmi nie ma. Dlatego dzieci takie często dostają skierowanie do nauczania indywidualnego. Dzieci autystyczne postrzegane są jako leniwe, pedantyczne, mogą opanować tekst do czytania. Autyzm jest postrzegany jako upośledzenie umysłowe nie jest to jednak słuszne. 
 
 

AUTYZM	UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE
ładna uroda, zamyslone oczy dobrze chodzą robią dziwne miny udają głuche aby odciąć się od świata, nie reagują na hałas używają mowy ale nie po to żeby coś powiedzieć, ale żeby zrobić ałas mają ześlizgi umysłowe nie dążą do kontaktów społecznych najlepiej czują się sami ze sobą brak zabawy	brak urody powolny ociężały chłód, brak koordynacji ruchowej poznanie przez zmysły potrafią się koncentrować na przedmiocie powolny rozwój mowy, skąpa mowa ale nie dziwaczna myślą inaczej, nie są zdolni do myślenia abstrakcyjnego podporządkowują się po prostu regułom społecznym, potrzeba miłości przyjaźni zabawa nieudana, nieadekwatna

 
 
 

ZESPÓŁ FAS: 
 Dzieci z zespołem FAS: 

zespół FAS to inaczej alkoholowy syndrom płodowy

rozwija się kiedy kobieta w trakcie ciąży pije dużo alkoholu

ma na jego rozwój wpływ także palenie tytoniu

oraz w którym okresie pije (w pierwszych miesiącach może prowadzić do śmierci płodu)

szczególnie wrażliwy jest okres dwóch pierwszych miesięcy

w drugiej połowie ciąży może wywołać zaburzenia emocjonalne i psychiczne

 

Wygląd dziecka z zespołem FAS: 

niski wzrost i małogłowie

niska waga urodzeniowa

mała budowa ciała

oczy głęboko osadzone, szpary powiekowe są skrócone, nos krótki i zadarty, brak lub bardzo mała rynienka podnosowa, cienka górna warga, podbródek i broda niewielkie, uszy nisko osadzone, zniekształcone małżowiny, twarz płaska- niektóre z tych cech zanikają podczas wzrostu

dzieci z FAS rosną powoli

są szczupłe

późno zaczynają chodzić

 

Wady dzieci z FAS: 

wady kostno-mięśniowe (szybko i łatwo się męczą, słaba koordynacja)

zaburzona percepcja wzrokowa (zmniejszone pola widzenia)

anomalie w budowie serca, wątroby, nerek, narządów płciowych

zaburzenia zachowania (słabe dostosowanie społeczne)

zaburzony rozwój mowy

zaburzenia emocjonalne

   Dobrze prowadzona terapia dzieci z zespołem FAS daje zdumiewające wyniki. 
 

Zasady których powinni się trzymać rodzice dzieci z FAS: 

konkretność oczekiwań

powtarzanie doświadczeń

konieczna jest współpraca z wolontariuszami

szczegółowe instrukcje dla dziecka

jasność zasad i konsekwencji

stały nadzór

 
 
 
  

Pedagogika resocjalizacyjna: 
  

Pedagogika resocjalizacyjna zajmuje się osobami społecznie niedostosowanymi (pojęcie to wprowadziła M. Grzegorzewska- wcześniej mówiono trudne dziecko, dziecko wykolejone, moralnie zaniedbane). 
 
Osoba niedostosowana społecznie: 

jest osobą z negatywnymi tendencjami społecznym,

ma odwrócone zainteresowania od wartości pozytywnych

posiada nieżyczliwy stosunek do człowieka, do ludzkiego mienia, regulaminów

nie umie zżyć się z grupą,

charakteryzuje się zrzucaniem winy na innych, niechęcią do nauki i pracy, brakiem poczucia odpowiedzialności za swoje czyny,

życie chwilą,

charakteryzuje ją brak hamulców, krytycyzm, nieumiejętność wyjścia z trudnej sytuacji.

 
Podział niedostosowania według Grzegorzewskiej: 

niedostosowanie społeczne na skutek warunków zewnętrznych (bieda, alkoholizm itp.)

niedostosowanie społeczne na skutek zaburzenia czynności nerwicowych (psychoterapie)

 
 Niedostosowanie społeczne (definicja współczesna) – to zachowanie świadczące o trudnościach w rozumieniu, akceptacji i przystosowaniu się jednostki do norm obyczajowych, moralnych i prawnych, obowiązujących w społeczeństwie i w realizacji zadań życiowych. To termin używany głównie do nieletnich popadających w konflikt z prawem a także w stosunku do młodzieży mającej trudności w usamodzielnieniu się, uspołecznieniu, nauce szkolnej. 
 
Pedagogika resocjalizacyjna jest powiązana z pedagogiką specjalną choć coraz częściej mówi się o jej autonomii.

Procedury rewalidacyjne są w pedagogice resocjalizacyjnej inne niż w pozostałych dziedzinach pedagogiki specjalnej.

W ramach pedagogiki resocjalizacyjnej wyróżniamy pedagogikę penitencjarną (resocjalizacja ludzi osadzonych w więzieniach).

 Osoby źle zsocjalizowane to inna nazwa osób niedostosowanych społecznie. 
 

Proces socjalizacji może przebiegać w 3 rodzajach: 

zwichnięta socjalizacja (na skutek czynności biologicznych)

demoralizacja (konstruktywne efekty zostają zniwelowane na skutek nowych warunków środowiskowych)

socjalizacja destruktywna (socjalizacja dziecka która rozwija się w rodzinie wykolejonej patologicznie)

 
 Wykolejenie społeczne: 

Pojęcie to wprowadził Cz. Czaków.

Może mieć 2 formy: 

przestępcza (łamanie norm prawnych)

zachowanie przestępcze (wykolejenie przestępcze) jest to czyn człowieka zagrożony karą kryminalną

zachowania karalne bez zamiaru zbrodni – wyłudzenie, oszustwo, obelga, włamania, podpalenia, czyny lubieżne, pobicia

zachowanie karalne ze znamionami zbrodni – gwałt, zabójstwo

 

obyczajowe (łamanie norm obyczajowych np. prostytucja, pasożytnictwo społeczne)

zachowanie paraprzestępcze (wykolejenie obyczajowe) nie są zagrożone karą kryminalną to np. zachowania głównie osób nieletnich, które charakteryzuje duże zagrożenie społeczne (nieposłuszeństwo, kłamstwo, wagary, wulgarność, włóczęgostwo)

 
Zarówno dzieci izolujące się od kontaktów z innymi, wycofujące się przed trudnościami, fantazjujące, jakże dzieci złośliwe, buntownicze, nieusłuchane zalicza się do dzieci niedostosowanych społecznie – rozpatruje się to jako nasilenie pewnej tendencji. Im niższy poziom sytuacji tym bliżej psychoterapii, im wyższy poziom syntonii tym bliżej nerwicy. 
 Osoba nieletnia: 

W świetle prawa górna granica wieku zależy od przyczyny w skutek której mają być zastosowane przepisy ustawy:

jeżeli powodem jest zapobieganie i zwalczanie demoralizacji to każdy jest nieletni do 15 roku życia

jeżeli przyczyną jest czyn karalny to od 13 ale nie wyżej niż 17 rok życia

jeżeli zastosowano środek zapobiegawczy (np. dom poprawczy osoba może przebywać tam nawet do 21 roku życia).

 Działalność resocjalizacyjna: 

profilaktyka dewiacji społecznych

resocjalizacja niedostosowanych społecznie (np. w środowisku rodzinnym dozór kuratora sądowego, zakład wychowawczy, zakład poprawczy)

opieka postpenitencjarna (powinna być sprawowana przez kuratorów sądowych, ma ułatwić osobom po izolacji podjęcie normalnych kontaktów społecznych)

 Profilaktyka: 

Jest uzależniona od grupy do której jest kierowana: 

grupa niskiego ryzyka (do osób które nie podejmują jeszcze działań karalnych)

grupa podwyższonego ryzyka (do osób które podjęły już jedno działanie ryzykowne)

grupa wysokiego ryzyka (utrwalenie działań ryzykownych)

 Rodzaje profilaktyki: 

pierwszorzędowa – skierowana do osób niskiego ryzyka - różnego rodzaju programy edukacyjne

drugorzędowa – do osób podwyższonego ryzyka- ograniczenie i umożliwienie wycofania z zachowań ryzykownych

trzeciorzędowa – ma przeciwdziałać pogłębianiu się procesu degradacji społecznej (resocjalizacja instytucjonalna)

 Trzy typy niedostosowania (Konopnicki): 

zachowania wrogie – o najpowszechniejszy typ zachowania

zachowania zahamowane – wycofywanie się (czynniki endogenne np. w trakcie porodu)

zachowania aspołeczne – egoizm, egocentryzm, nieposłuszeństwo, łamanie form współżycia z innymi

 Skala niedostosowania społecznego (L. Tylka) – składa się z podskal: 

niedostosowanie rodzinne

nieprzystosowanie rówieśnicze

nieprzystosowanie szkolne

nasilenie zachowań antyspołecznych

kulminacja czynników bio-psychicznych