Typ: Strunowce-Chordata

Podtyp: Bezczaszkowce -Acrania

Podtyp: Kręgowce -Vertebrata

Gromada: Kręgouste -Cyclostomata

Gromada: Ryby-Pisces

Podgromada: Spodouste -Elasmobranchii

Podgromada: Kostnopromieniste -Actinopterygii

Nadrząd: Kostnołuskie -Chondrostei

Podgromada: Kościste -Osteichthyes

Podgromada: Dwudyszne -Dipneusti

Podgromada: Trzonopłetwe -CrossopterygiiStrunowce:

•struna grzbietowa (wewnętrzny, tkankowy szkielet osiowy)

•cewka nerwowa umiejscowiona po stronie grzbietowej, nad struną grzbietową

•gardziel przebita szczelinami skrzelowymi

•serce leżące po brzusznej stronie ciała

•umięśniony ogonznajdujący się za odbytem i służący do poruszania się

•wtórouste

•osłonice, bezczaszkowce, kręgowce

Bezczaszkowce -Acrania

•Lancetnik -Branchiostomalanceolatum

•5-7cm, ciało bocznie spłaszczone, lancetowate

•układ wydalniczy w postaci protonefrydiówzakończonych solenocytami

•w gardzielach występują liczne przegrody i szpary

•na dnie gardzieli znajduje sięendostyl wydzielający śluz, który zlepia pokarm w "sznur pokarmowy" który dzięki ruchowi rzęsek przemieszcza się do jelita

•trawienie na zasadzie fagocytozy

•bezpośrednia wymiana gazowa

•Struna grzbietowa -zbudowana z płaskich komórek ułożonych jedna za drugą i przypomina rulon monet

Kręgouste -Cyclostomata

•Kręgouste, krągłouste, smoczkouste

•otwór gębowy przyjmuje kształt okrągłej przyssawki

•Minóg morski, minóg morski(Petromyzon marinus)

–Brak łusek

–Ciało pokryte śluzem

–Brak płetw parzystych

–Pasożyty

–Odżywiają się płynami ciała i mięsem drobnych ryb -gruczoły uniemożliwiające krzepnięcie krwi

•Śluzice(Myxini)

–Żywią się padliną, rybami chorymi oraz unieruchomionymi w sieciach rybackich

Ryby –Pisces

Gromada:Rybykostnoszkieletowe

Podgromady:

•Actinopterygii–promieniopłetwe

(obecniewszystkierzędyryb(46)zwyjątkiemdwudysznych(Dipneusti)itrzonopłetwych(Crossopterygi)

•Sarcopterygii–mięśniopłetwe(dwudyszneitrzonopłetwe)

Coelacanthiformes–celakantokształtne

Ceratodontiformes–rogozębokształtne

Lepidosireniformes–płazakokształtne

Gromada:Rybychrzęstnoszkieletowe

Podgromady:

•Spodouste-(Elasmobranchii)obejmujerekinyipłaszczki

•Zrosnogłowe-(Holocephali)obejmujechimery

Charakterystyka ogólna

•skostnienieznacznejczęściszkieletu

•ciałopokrytełuskamilubnagie

•pęcherzpławny(funkcjadodatkowegonarząduoddechowego-dwudyszne)

•pojedynczaszczelinaskrzelowaosłoniętawieczkiemskrzelowym(operculum)

•brakprzegródmiędzyskrzelowych

•brakzastawkispiralnejwjelicie

•uwiększościgatunkówzapłodnieniezewnętrzne

Kształt ciała:przystosowanie do życia w wodzie, opływowy, hydrodynamiczny, zależny od miejsca zamieszkania i sposobu odżywiania

•podstawowy-ciałowrzecionowate(tuńczyk)

•torpedowaty–rybydrapieżne

•strzałkowaty(barrakuda,szczupak)

•silnieboczniespłaszczony(okoń)

•igłowaty(iglicznia)

Kształt ciała:przystosowanie do życia w wodzie, opływowy, hydrodynamiczny, zależny od miejsca zamieszkania i sposobu odżywiania

•węgorzowaty(węgorz)

•wstęgowaty–ciałodługie,boczniespłaszczone

•asymetrycznieboczniespłaszczony(flądra)

•innekształty(najeżka,konikimorskie,samogłów,żabnica)

Położenie otworu gębowego:

Położenieotworugębowegoryb:końcowe,górne,dolne

•POŁOŻENIE GÓRNE-ryby pobierające pokarm z powierzchni wody (pstrąg potokowy)

•POŁOŻENIE KOŃCOWE-ryby pływające w toni wodnej (szczupak)

•POŁOŻENIE DOLNE-ryby wyszukujące pokarm na dnie zbiornika (koza)

Skóra:

•zaopatrzona w liczne, jednokomórkowe gruczoły śluzowe + łuski

•chromatofory(malenofory, lipofory, guanofory):

barwy kryptyczne (mimikra, mimetyzm)

ostrzegawcze, odstraszające (regulacja hormonalna: przysadka mózgowa –infundyna –ciemnienie, nadnercze –adrenalina -jaśnienie)

•wytwory skórne wyrostki, kolce -czasami połączone z gruczołami jadowymi (skrzydlica rogata)

•w skórze ponadto

narządy świetlne -fotofory(np. świetlikowate)

narządy elektryczne (sum elektryczny, strętwy, mruki i drętwy)

ampułki Lorenziniego (ryby młoty-impulsy elektryczne, zmiany pola magnetycznego, zmiany temperatury, zasolenia)

•narząd linii nabocznej

Narząd linii bocznejZmysłu dotyku ryb –sygnały o kierunku i sile prądu wody

•Ma postać kanalika podskórnego przebiegającego wzdłuż boków ciała i przechodzącego na głowę

•Linia boczna komunikuje się ze środowiskiem zewnętrznym za pomocą otworków zwanych porami, lub rurek, które przebijają łuski bądź skórę

•Odbiera sygnały o kierunku i sile prądu wody, po czym przekazuje je do narządu linii bocznej –sonar, zmiany ciśnienia wody i jej skład chemiczny

Płetwy:

rozpięte na szkielecie z promieni chrzęstnych lub kostnych płaty skóry

•płetwy nieparzyste:

–płetwa grzbietowa (pinna dorsalis),zwykle jedna (u dorszowatych trzy, u strętwokształtnych nie występuje

–płetwa tłuszczowa (pinna adiposa)-zwykle nie posiada promieni

–płetwa ogonowa (pinna caudalis)

–płetwa odbytowa (pinna anali)

•płetwy parzyste:

–płetwy brzuszne (pinna ventralis)

–płetwy piersiowe (pinna pectoralis)

Kształt płetwy ogonowej

•heterocerkiczna -niesymetryczna, górny płat większy od dolnego, ostatnie kręgi uniesione w stronę górnego płata (spodouste, jesiotrowate)

•homocerkiczna-zewnętrznie symetryczna, ostatnie kręgi nadal uniesione do góry, przyjmuje różne kształty, typowa dla Teleostei

•dyficerkiczna-symetryczna, dwa równomiernie rozłożone płaty (minogi, węgorzokształtne)

Łuski:Funkcja ochronna i zmniejszanie tarcia

•Plakoidalne –Składają się płytki podstawowej i osadzonego na niej ząbka (rekin, rekinek psi)

•Ganoidalne-idealnie pokrywają ciało, w kształcie rąbów, rozmieszczone w ściśle przylegających szeregach (Leszcz)

•Elastyczne -Łuski elastyczne tkwią głęboko w kieszonkach skórnych, a tylnym końcem nakrywają dachówkowato łuski następne.

–Cykloidalne -to odmiana łusek elastycznych o kształcie okrągławym i gładkich brzegach (karp, lin)

–Kitenoidalne-jest to odmianałusek elastycznych okształcie prostokątnym, o ząbkowanych lub falistych przednich i tylnych brzegach

Przewód pokarmowy:

•otwór gębowy(często otoczony wąsikami)

•jama gębowa – ruchome szczęki, zęby wyspecjalizowane

•brak ślinianek

•gardziel ze szparami skrzelowymi

•przełyk-żołądek(nie występuje np. u karpiowatych– trawienie w jelitach)

•długość jelit zależy od typu pokarmu

•przewody trzustki i wątroby uchodzą do przedniej części jelita cienkiego(dwunastnica)

•końcowy odcinek układu pokarmowego tworzy jelito grube i odbyt

Układ rozrodczy i rozmnażanie:

•rozdzielnopłciowe

•wyraźny dymorfizm płciowy

•hermafrodytyzm rzadki (niektóre strzępielowate) i gynogeneza(pseudogamia -specyficzna odmiana partenogenezy polegająca na indukowaniu rozwoju jaja przez plemniki innego gatunku)

•możliwa zmiany płci (Amphiprion, Premnas, Xiphophorus)

•gonady i przewody wyprowadzające, parzyste

•zapłodnienie zewnętrzne

•zapłodnienie wewnętrzne występuje u gatunków jajożyworodnych, poprzez gonopodium–u ryb kostnoszkieletowych (przekształcona płetwa odbytowa)

Skrzela:

•Umieszczone na łukach skrzelowych

•Od każdego łuku odchodzą dwa rzędy listków skrzelowych

•Na listkach blaszki skrzelowe, zwiększające powierzchnie oddechową

•Pokrywy skrzelowe działają jak pompa ssąco-tłocząca, utrzymując jednokierunkowy przepływ wody –od jamy gębowej do jamy skrzelowej

U ryb chrzęstnoszkieletowych skrzela zakończone są szczelinami skrzelowymi, natomiast u kostnoszkieletowych -pokrywami skrzelowymi (operculum), które zamykają komory skrzelowe