1. EFEKT POANTYBIOTYKOWY: wyjaśnij to zjawisko oraz wymień grupy leków wykazujących ten efekt

Efekt poantybiotykowy – utrzymanie się stężenia przeciwbakteryjnego po zmniejszeniu stężenia substancji czynnej poniżej mierzalnych wartości (w fazie tej drobnoustroje mogą być lepiej fagocytowane przez leukocyty) – większość leków przeciwbakteryjnych wywiera taki efekt w stosunku do G+ ziarniniaków. W stosunku do G- pałeczek efekt poantybiotykowy wywierają aminoglikozydy, chinoliny, tetracykliny, makrolity, natomiast działania takiego nie wykazuje większość β-laktamowych (bo są zależne od czasu)

2. PRZEDSTAW KLASYFIKACJĘ BETA-LAKTAMAZ, co wiesz na temat tych enzymów

KLASYFIKACJA B-LAKTAMAZ – enzymy bakteryjne, które mogą niszczyć chemioterapeutyki (rozcinanie pierścieni, łączenie w kompleksy samobójcze). Geny kodujące B-laktamazy znajdują się w chromosomach i plazmidach

Chromosomy	Plazmidy
Klasy B-laktamaz inaktywujących następujące substraty
Klasa I - Cefalosporyny Klasa II - Penicyliny Klasa IV - Penicyliny, cefalosporyny	Klasa III - Penicyliny, cefalosporyny, monobaktamy Klasa V - Izoksazoilopenicyliny

3. WYMIEŃ CECHY CHARAKTERYZUJĄCE ODPORNOŚĆ NABYTĄ WTÓRNĄ

Oporność nabyta wtórna

• Rozwija się w warunkach kontaktu bakterii z chemioterapeutykiem

• Mechanizm genetyczny ma charakter pozachromosomoway

• Plazmidy mogą przenosić cechy oporności z jednej bakterii na drugą (oporność śródzakaźna)

• Przekazywanie plazmidów następuje w procesie koniugacji (nieswoiste gatunkowo, G-) lub transdukcji (swoiste gatunkowo, G+)

Oporność polegająca na przekazywaniu transpozonów („skaczących genów”) – sekwencja DNA, która może przemieszczać się na inną pozycję w genomie

• Koniugacja – akt płciowy przez mostki cytoplazmatyczne (pilus) – wymiana materiału genetycznego powstają nowe bakterie, które nabędą oporności, której nie posiadały wcześniej

• Transdukcja – przekazywanie materiału genetycznego przez bakteriofagi z jednej bakterii na drugą;

4. WYMIEŃ MECHANIZMY BIOCHEMICZNE ODPORNOŚCI WTÓRNEJ

Mechanizm biochemiczny oporności wtórnej

• Unieczynnienie enzymatyczne, zmniejszone przenikanie leku przez błony

• Zmiany w ilości lub konformacji receptorów dla chemioterapeutyków

• Wady układów enzymatycznych w komórkach bakteryjnych

• „Czynne” wypompowywanie chemioterapeutyku z komórek bakteryjnych

5. WYJAŚNIJ NA CZYM POLEGA OPORNOŚĆ JEDNO- I WIELOSTOPNIOWA

• Jednostopniowa – (oporność typu streptomycyny) – pojawia się stosunkowo szybko po rozpoczęciu terapii i po jedno- do czterokrotnej ekspozycji drobnoustrojów na chemioterapeutyk: do wzrostu tej oporności dochodzi w czasie stosowania makrolitów, streptomycyny, rifamicyny, izoniazydu, flucytozyny

• Wielostopniowa – (oporność typu penicyliny) – powstaje powoli i stopniowo, a do jej wystąpienia jest potrzebnych wiele etapów mutacji, do wzrostu oporności dochodzi po stosowania antybiotyków B-laktamowych, aminoglikozydów (z wyjątkiem streptomycyny), tetracyklin, chloramfenikolu, fluorochinolonów, sulfonamidów

6, 9. OMÓW MECHANIZMY DZIAŁANIA CHEMIOTERAPEUTYKÓW PRZECIWBAKTERYJNYCH

Mechanizm działania	Rodzaj antybiotyku
Hamowanie syntezy ściany komórki bakteryjnej - w wyniku zahamowania transpeptydazy dochodzi do rozluźnienia i rozerwania ściany	Antybiotyki B-laktamowe, glikopeptydy (wankomycyna, teikoplanina), bacytracyna, cykloseryna, fosfomycyna
Upośledzenie czynności (przepuszczalności) błony komórkowej	Amino glikozydy, polimyksyny, antybiotyki przeciwgrzybiczne polienowe (np. bacytracyna, nystatyna)
Hamowanie biosyntezy białek	Amino glikozydy, tetracykliny, makrolity, linkozamidy, fenikole, kwas fusydynowy, sulfonamidy
Hamowanie biosyntezy kwasów nukleinowych	Rifamycyny, sulfonamidy, 4-chinolony, flucytozyna, izoniazyd

7. SCHARAKTERYZUJ REAKCJE UCZULENIOWE ZWIĄZANE ZE STOSOWANIEM ANTYBIOTYKÓW

• Odczyn typu Herzheimera- Łukasiewicza – po stosowaniu penicylin; podane w stanie ostrym powodują poprzez swój mechanizm działania lizę bakterii gwałtowny rozpad uwolnienie dużej ilości toksyn wzrost temperatury ciała

• Odczyny uczuleniowe

  • Natychmiastowe (anafilaksja, zespół Hoigne’a – przypomina wstrząs po podaniu penicylin; dochodzi do przenikania pewnej ilości cząsteczek zawiesiny penicylin do krążenia, które to cząsteczki mogą zaburzać krążenie ośrodkowe – za duże są; objawy: niepokój, zab. oddychania; samoprzemijająca reakcja krótkotrwała, nie prowadzi do hipotonii)

  • Cytotoksyczne i komplikacje immunologiczne

    • Uszkodzenie elementów morfotycznych krwi

    • Wykwity skórne, toksyczna nekroliza naskórka, fotosensybilizacja – tetracykliny

  • Typ późny – kontaktowe zapalenie skóry

8. WYMIEŃ GRUPY LEKÓW PRZECIWBAKTERYJNYCH WYKAZUJĄCYCH DZIAŁANIE

a) OTOTOKSYCZNE: penicyliny, aminoglikozydy (streptomycyna, neomycyna, kanamycyna), glikopeptydowe

b) NEUROTOKSYCZNE: penicyliny, polimyksyny, fluorochinolony

c) FOSFOSENSYBILIZUJĄCE: tetracykliny

d) CHONDROTOKSYCZNE: tetracykliny, fluorochinolony

10. Wyjaśnij w jakim celu łączy się ze sobą leki p/bakteryjne i podaj wskazania/sytuacje wymagające chemioterapii skojarzonej

• Spotęgowanie efektu bakteriobójczego wobec określonych zarazków

• Poszerzenie spektrum działania, najczęściej o beztlenowce

• Zmniejszenie dawki

Stosowanie chemioterapii skojarzonej

• W celu uzyskania działania synergicznego (zwłaszcza w przypadkach występowania szczepów trudno poddających się leczeniu)

• W przebiegu ciężkich infekcji (z dużą liczbą padnięć) przez identyfikacją patogenu

• W terapii zakażeń wywołanych przez florę mieszaną (w celu objęcia zasięgiem wszystkich patogenów)

• W celu ochrony przed rozwojem opornych szczepów bakteryjnych

• Zmniejszenie potencjalnej toksyczności (neurotoksyczności i hepatotoksyczności)

11. WYJAŚNIJ ZASADY KOJARZENIA ZE SOBĄ LEKÓW PRZECIWBAKTERYJNYCH; przedstaw przykłady

• 2 bakteriostatyczne = addycja (nie zawsze; jeśli mają ten sam punkt uchwytu nie ma sensu np. makrolidy, glikozaminy)

• 2 bakteriobójcze = warunkowy synergizm – lepszy efekt bo różne punkty uchwytu

  • 2 B-laktamowe jeśli te same punkty uchwytu bez sensu

  • Aminoglikozydy + penicyliny dobre

• Bakteriobójczy + bakteriostatyczny = warunkowy antagonizm; np. B-laktamowy + bakteriostatyk

przykłady:

• Penicyliny + antybiotyki bakteriostatyczne antagonizm

• Aminoglikozydy, polipeptydy + antybiotyki bakteriostatyczne brak antagonizmu (bo inny mechanizm działania)

• 2 antybiotyki bakteriobójcze synergizm

• Fenikole + makrolidy, tetracykliny synergizm (jaki czynnik patogenny!)

• Aminoglikozydy + polipeptydy NEFROTOKSYCZNE

• Antybiotyki + glikokortykosteroidy leczenie tylko:

  • ostra septicaemia lub endotoksemia, groźne ostre rozległe infekcje miejscowe

  • Obrzęk mózgu kompilowany zapaleniem opon

  • Stosuje się leki krótko działające przez 3-5dni antybiotyki działają immunosupresyjnie, GKS jeszcze bardziej nadkażenie przez inne patogeny (wirusy, grzyby)

12. JAK LECZYŁABYŚ ZAKAŻENIA MIESZANE TLENOWCOWO-BEZTLENOWCOWE U MAŁYCH ZWIERZĄT; PODAJ ZNANE CI OPCJE

• aminoglikozyd/flurorochinolon/cefalosporyny/amoksycylina + metronidazol

• spektynomycyna + linkomycyna

13. PODAJ WSKAZANIA DO PROFILAKTYCZNEGO STOSOWANIA LEKÓW P/BAKTERYJNYCH

• Spadek sił obronnych organizmu

• Wirusowe choroby zakaźne komplikowane przez zakażenia bakteryjne

• Ostre choroby zakaźne w chowie wielkostadnym

• Po wykonaniu zabiegów chirurgicznych

14. PODAJ NAZWY GRUP LEKÓW

• leki bakteriobójcze zależne w dużym stopniu od stężenia – aminoglikozydy, fluorochinolony – są najbardziej skuteczne, gdy ma krótki czas osiągają wysokie stężenia (wystarcza 1 dawka/dobę, ale musi być wysokie stężenie; występuje efekt poantybiotykowy – nie ma leku a jest jego działanie – 3 dni stosowania a 7 działania)

• leki bakteriobójcze w dużym stopniu niezależne od stężenia, ale zależne od czasu – większość β-laktamowych – są skuteczne, gdy osiągają stałe, umiarkowanie wysokie stężenie substancji czynnej (podaje się dłużej niż 2-3dni, nawet tygodnie)

15. PRZY WYBORZE ANTYBIOTYKU NALEŻY BRAĆ POD UWAGĘ

• umiejscowienie zakażenia (konieczność dobrej przenikalności do kości, wydzieliny oskrzeli, osiągania opow. stężeń w moczu)

• stan układu odpornościowego

• obecność współistniejących chorób (nefrotoksyczne nie u pacjentów z niewydolnością nerek)

• stan fizjologiczny zwierzęcia (u ciężarnych nie stosować teratogennych, chondro toksycznych)

• wiek (u rosnących nie wolno chondro toksycznych: chinoliny i tetracykliny)

• działania niepożądane innych jednocześnie przyjmowanych leków (np. u pacjentów trwale leczonych furosemidem nie dawać dodatkowo oto toksycznych (amino glikozydów) synergizm działania niepożądanego)

• oddziaływanie czynników lokalnych w miejscu zakażenia (wysięk ropny/martwe tkanki zmniejszają aktywność aminoglikozydów i potencjalizowanych sulfonamidów; brak wpływu na aktywność linkozamidów)

16. Wyjaśnij pojęcia: antybiotyk półsyntetyczny, antybiotyk syntetyczny, antybiotyk l rzutu., antybiotyk alternatywny.

Antybiotyk półsyntetyczny – pochodna antybiotyku naturalnego; zmodyfikowany chemicznie naturalny antybiotyk (np. penicyliny półsyntetyczne)

Antybiotyk syntetyczny – synetyczne analogi antybiotyków naturalnych; powstały w skutek pełnej syntezy i odtworzenia naturalnego antybiotyku (np. chloramfenikol)

Antybiotyk I rzutu – antybiotyk z wyboru – lek p/bakteryjny, który należy użyć w I kolejności w terapii określonego zakażenia. Jego zakres obejmuje typowe zarazki wywołujące te zakażenie

Antybiotyk alternatywny – antybiotyk I rzutu do stosowania w sytuacjach, w których typowy antybiotyk z wyboru jest przeciwwskazany (np. uczulenie na penicylinę) oraz w przypadku braku pozytywnej odpowiedzi na terapię antybiotykiem z wyboru (w tym przypadku alternatywny jest określany mianem antybiotyku II rzutu)

17. WYMIEŃ GRUPY LEKÓW AKTYWNYCH WOBEC ZARAZKÓW Z RODŹ.: A) RICKETTSIA; B) MYCOPLASMA

• Rickettsie - tetracykliny (leki I rzutu), chloramfenikol, fluorochinolony

• Mycoplazmy – makrolity, tetracykliny, fluorochinolony

18. WYMIEŃ GRUPY LEKÓW AKTYWNYCH WOBEC ZARAZKÓW Z RODŹ.: A) BORRELIA; B) CHLAMYDIA I CHLAMYDOPHILA.

• Borellia – tetracykliny, penicyliny (amoksycylina), makrolity (azytromycyna), cefaloporyny III generacji, nitroimidazole do rozbijania cyst

• Chlamydia i Chlamydiophila – tetracykliny (doksycyklina), makrolity (azytromycyna, klarytromycyna, erytromycyna), niektóre fluorochinolony (oflokasyna, lewofloksacyna)

19. WYMIEŃ GRUPY LEKÓW AKTYWNYCH WOBEC PSEUDOMONAS AERUGINOSA.

• karboksypenicyliny – karbenicylina, tykarcylina,

• ureidopenicyliny – azlocylina, mezlocylina, piperacylina,

• niektóre cefalosporyny III gen pozajelitowo – ceftazydym, cefoperazon i IV gen – cefepin, cefpirom

• fluorochinolony – enrofloksacyna, ciprofloksacyna, lewofloksacyna

• karbapenemy – imipenem, meropenem

• monobaktamy – aztreonem

• aminoglikozydy – gentamycyna, amikacyna, tobramycyna

• polimyksyny – polimyksyna B, kolistyna

20. Wymień antybiotyki i chemioterapeutyki syntetyczne (lub nazwę grupy leków, jeżeli dotyczy to wszystkich substancji z danej grupy) aktywne wobec beztlenowców.

• nitroimidazole szczególnie metronidazol

• linkozamidy: klindamycyna, linkomycyna

• cefamycyny – cfoksytyna, cefotetan

• cefalosporyny – cefotaksym

• fenikole – chloramfenikol

• penicyliny: tikarculina, piperacylina, amoksycylina, ampicylina z inhibitorami B-laktamaz,

• karbapenemy

21. WYMIEŃ LEKI P/BAKTERYJNE STOSOWANE ZALECANE DO TERAPII ZAKAŻENIA BRUCELLA CANIS U PSÓW.

Tetracykliny, Fenikole, Chinolony III i IV generacja, sulfonamidy

22. Przedstaw podział leków przeciwbakteryjnych uwzględniający wpływ tych leków na przewód pokarmowy gryzoni i królików.

• leki najbezpieczniejsze: fluorochinolony, potencjonowane trimetoprimem sulfonamidy, amino glikozydy, metronidazol, chloramfenikol

• leki, które mogą powodować zaburzenia p. pokarmowego: penicylina parenteralnie, cefalosporyny p.o. i parenteralnie, tetracykliny, erytromycyna

• leki, których podanie jest obarczone największym ryzykiem wystąpienia zaburzeń żołądkowo-jelitowych: amoksycylina, ampicylina, klindamycyna, linkomycyna

23. Wymień leki (lub nazwę grupy leków, jeżeli dotyczy to wszystkich substancji z danej grupy) osiągające stężenia terapeutyczne (wobec wrażliwych na nie zarazków) w cieczy wodnistej oka.

niektóre cefalosporyny III generacji,. Flurochinolony, chloramfenikol, ueridopenicyliny, imipenem,

24. Wymień leki osiągające stężenia terapeutyczne w gruczole krokowym.

fluorochinolony (szcz. enrofloksacyna, ciprofloksacyna), trimetoprim + sulfametoksazol = kotrimoksazol, klindamycyna, doksycyklina

25. Wymień leki osiągające stężenia terapeutyczne w płynie mózgowo-rdzeniowym.

ampicylina, aztreonam, cefuroksym i cefalosporyny III i IV generacji, karbapenemy, chloramfenikol, linezolid, trimetoprim + sulfametoksazol = kotrimoksazol, metronidazol

26. Wymień leki osiągające szczególnie wysokie stężenia w kościach.

linkozamidy (klindamycyna), cefalosporyny III generacji, fluorochinolony, kwas fusydowy, metronidazol

27. Wymień penicyliny naturalne oraz przedstaw ich zakres działania; podaj, który z tych leków: a) jest stosowany per os; b) może być stosowany i.v.; c) działa najdłużej i jaki to jest czas.

PENICYLINY NATURALNE

1) Benzylopenicylina/penicylina G/penicylina krystaliczna – po podaniu p.o. w żołądku jest rozkładana w ok. 80% nie stosuje się p.o.! podanie pozajelitowe; podawanie 4x dziennie; rozpuszcza się w wodzie można stosować i.v., i.m., s.c.

• Prokainowa – naturalna, połączenie penicylina G + prokaina (zmiana właściwości farmakokinetycznych; penicylina utrzymuje się w organizmie krótko (t ½ ok. 2h – dawkowanie 4x dziennie); z prokainą 1-2x dziennie ;

• Klemizolowa

• Benzatynowa – nie można podać w stanie ostrym, bo benzatyna wolno uwalnia penicylinę z połączenia efekt po co najmniej kilku godzinach od podania (za długo!) można stosować na końcu terapii aby wydłużyć stężenie terapeutyczne

• Prokainowa + benzatynowa podawanie co 48h

• Pochodne są estrami penicyliny G – są nierozpuszczalne w wodzie – tworzą zawiesiny NIE WOLNO I.V. STOSUJE SIĘ I.M., S.C.!

2) Fenoksymetylopenicylina/penicylina V - oporna na działanie soku żołądkowego, nie jest rozkładana (można podawać p.o.); co najmniej 3x w ciągu dnia (co 8h);

Spektrum działania: głównie G+, nieliczne G-, wrażliwe na B-laktamazy

28. OMÓW MECHANIZM DZIAŁANIA PENICYLIN.

MECHANIZM DZIAŁANIA – hamowanie syntezy ściany komórki bakteryjnej

• Przyłączanie do swoistych białek wiążących (PBP)

• Blokowanie transpeptydazy brak powstawania peptydoglikanów ściana dziurawa

• Aktywacja enzymów autolitycznych i liza komórki mogą być uwalniane toksyny

29. Wymień aminopenicyliny oraz podaj ich spektrum działania; wymień inhibitory (B-laktamaz oraz wyjaśnij na czym polega ich działanie.

AMINOPENICYLINY

• Amoksycylina – praktycznie nie działa immunosupresyjnie (nawet czasem immunostymulacja), lepiej wchłania się p.o.

• Ampicylina i jej estry (pifampicyna) – rzadko stosowana, bo:

  • Immunosupresyjna

  • Gorsza farmakokinetyka – słabo wchłania się p.o.

Spektrum działania: zakres działania penicylin naturalnych + Enterobacteriaceae (E.coli, Klebsiella, Proteus, Shigella, Salmonella, Yersinia)

Niewrażliwe: Pseudomonas, Bacteroides fragilis, Staphylococcus spp. produkują penicylinazy

ŁĄCZY SIĘ Z KWASEM KLAWULANOWYM – hamowanie produkcji B-laktamaz (rozkładające penicyliny – rozrywają pierścień B-laktamowy brak aktywności p/bakteryjnej, brak powstawania aktywnych metabolitów – pierścień B-laktamowy łączy się z białkami na ścianie)

PENICYLINY POTENCJALIZOWANE

• Amoksycylina/tikarcylina + kwas klawulanowy

• Ampicylina + sulbaktam (też hamuje B-laktamazy)

• Piperacylina + tazobaktam

30. Wymień penicyliny o wąskim zakresie działania, które są niewrażliwe na penicylinazy; oraz podaj na jakie zarazki działają te antybiotyki. Zakażenie wywołane przez bakterie z jakiego rodzaju jest głównym wskazaniem do stosowania tych leków ?

PENICYLINY O WĄSKIM SPEKRUM, NIEWRAŻLIWE NA B-LAKTAMAZY (półsynetetyczne)

• Kloksacylina – podawane u przeżuwaczy, głównie bydło, zapalenie wymienia (mastitis przez G+, penicyliny naturalne mogą być rozkładane za pomocą B-laktamaz bakterii)

• Dikloksacylina

• Nafcylina

• Flukloksacylina

• Metycylina – substancja do określania wrażliwości patogenów na antybiotyki (dobrze, jeśli nie jest oporny)

• Temocylina

31. WYMIEŃ KARBOKSY- I UREIDOPENICYLINY. PODAJ SPEKTRUM DZIAŁANIA TYCH LEKÓW.

PENICYLINY O SZEROKIM SPEKTRUM, aktywne wobec Pseudomonas aeruginosa, wrażliwe na B-laktamazy

• KARBOKSYPENICYLINY działają słabiej na drobnoustroje G+, ale mają szerszy zakres działania na bakterie G-, działają m.in. na Pseudomonas aeruginosa, Proteus, Enterobakterie

  • Karbenicylina

  • Tikarcylina

• UREIDOPENICYLINY mają szerokie spektrum działania, niszczą drobnoustroje G+, G-, tlenowe i beztlenowe. Działają również na Pseudomonas aeruginosa

  • Mezlocylina, Azlocylina, Piperacylina

32. Wymień penicyliny aktywne wobec Pseudomonas aeruginosa. Jakie jest spektrum działania tych leków oraz ich wrażliwość na B-laktamazy? J. W.!

33. OMÓW ZASTOSOWANIE KLINICZNE PENICYLIN ORAZ DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE TYCH LEKÓW.

Wskazania do stosowania penicylin

• ostre i przewlekłe infekcje wywołane przez drobnoustroje na penicyliny

• infekcje przewodu pokarmowego, dróg moczowych, dróg oddechowych

• zapalenie zatok, uszu, macicy, sutków

• zespół MMA

• wtórne infekcje w przebiegu chorób wirusowych

• zakażenia pooperacyjne – wiele zabiegów wykonuje się w warunkach niesterylnych, co wymaga osłony antybiotykowej

• zakażenia skóry

Działania uboczne penicylin; są to bezpieczne leki, bo nie działają w ogóle na komórki zwierzęce

• reakcje alergiczne (natychmiastowe – wstrząs anafilaktyczny (świnie, bydło); opóźnione)

• neurotoksyczne – występuje też przy polimyksynach

• nefrotoksyczne

• nadkażenia, zwłaszcza w błonie śluzowej przewodu pokarmowego

• spadek odporności – bywa różnie; ampificylina działa immunosupresyjnie, amoksycylina pobudza odporność

• wysokie dawki penicyliny prokainowej mogą powodować pobudzenie, zaburzenia koordynacji ruchowej (naturalne penicyliny w zawiesinach dostają się do krążenia – cząsteczki zaburzające mikrokrążenie w mięśniu sercowym i OUN – automatycznie powoduje wystąpienie pobudzenia, przemija to samoistnie), anemię, żółtaczkę a nawet śmierć

34. WYMIEŃ CEFALOSPORYNY L GENERACJI ORAZ PODAJ ICH SPEKTRUM DZIAŁANIA.

działają silnie na G+, słabiej na G-; wrażliwe na B-laktamazy: CEFAPIRYNA, CEFALEKSYNA, CEFACETRYL, CEFAZOLINA

35. WYMIEŃ CEFALOSPORYNY II GENERACJI ORAZ PODAJ ICH ZAKRES DZIAŁANIA.

działają na G+ i G-; mało wrażliwe na B-laktamazy: CEFALONIUM

36, 38 WYMIEŃ CEFALOSPORYNY III GENERACJI I PODAJ ICH ZAKRES/SPEKTRUM DZIAŁANIA.

działają na G- słabiej G+; oporne na B-laktamazy: CEFOPERAZON, CEFQUINOM, CEFTIOFUR, CEFOTAKSIM, CEFTRIAKSON, CEFTIZOKSYM, MOKSALAKTAM

wrażliwe: Pseudomonas oraz Proteus, Enterobacter, E. coli, Klebsiella, Serratia, oporne na cefalosporyny I i II generacji

37. WYMIEŃ CEFALOSPORYNY IV GENERACJI I PODAJ ICH ZAKRES DZIAŁANIA.

CEFPIRON, CEFEPIM, CEFTAN

Zakres działania: poszerzone spektrum działania wobec G- (szersze spektrum niż cefalosporyny I, II i III generacji)

39. OMÓW ZASTOSOWANIE KLINICZNE CEFALOSPORYN ORAZ DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE TYCH LEKÓW.

Mają zastosowanie u bydła

• leki dość szybko eliminowane, w warunkach nienaruszonej ciągłości błon większość nie przechodzi bariery krew-mleko; nawet i.v. nie powinny przechodzić do mleka (zerowy okres karencji);

• kinetykę i okres karencji ustalano w oparciu o stosowanie u zwierząt zdrowych, w stanach zapalnych zmienia się przepuszczalność i kinetyka – nawet przestrzeganie okresu karencji pozostałości leków znalazły się w mleku

• w praktyce problem – lekarz podaje antybiotyk a następny zostawia właścicielowi; bakteriobójcze powinni podawać lekarze! Nie wiadomo jak podali, co podali i możemy mieć sprawę w sądzie

Działania uboczne

• Reakcje uczuleniowe – wysypka skórna, wystepują rzadziej niż w przypadku penicylin

• Nasilone działanie neurotoksyczne przy łącznym stosowaniu z aminoglikozydami i polimiksynami

• Rzekomobłoniaste zapalenie jelit – wynika z rozwoju bakterii z grupy Clostridium (Cl. dificile – występuje w przewodzie pokarmowym naturalnie, warunkowo oportunistyczna)

• Nie stosować amoksycylina i cefalosporyn u gryzoni! - duże zaburzenia w mikroflorze przewodu pokarmowego

• Wpływają na mikroflorę jelita ślepego u konia

• W ludzi w połączeniu z alkoholem następuje przedłużenie czasu protrombinowego, tromboblastycznego oraz krwawień

40. Wymień monobaktamy oraz podaj ich spektrum działania. Co wiesz na temat zastosowania klinicznego tych leków? – nie są stosowane u zwierząt; leki przeznaczone do leczenia zamkniętego ze skrajną niewydolnością wielonarządową gdzie inne antybiotyki są nieskuteczne

• Aztreonam

• Tigremonam

• Karumonam

Spektrum działania: G- (Pseudomonas, Proteus, E. coli, Haemophilus, Klebsiella, Salmonella), niewrażliwe na B-laktamazy

• Haemophilus, Klebsiella odpowiedzialne za zakażenia szpitalne

• Niewrażliwe na G+ i bezwzględne beztlenowce

• Mogą być stosowane u osób uczulonych na penicyliny i cefalosporyny

41. Wymień karbapenemy oraz podaj ich spektrum działania. Co wiesz na temat zastosowania klinicznego tych leków? – nie są stosowane u zwierząt; leki przeznaczone do leczenia zamkniętego ze skrajną niewydolnością wielonarządową gdzie inne antybiotyki są nieskuteczne

W Polsce stosować u zwierząt nie wolno

• Imipenem

• Meropenem – najczęściej stosowane u ludzi

• Biapenem

Spektrum działania: szerokie (G+, G-, Pseudomonas), oporne na B-laktamazy, działają na patogeny oporne na penicyliny

• Mało trwałe (hydrolizują je enzymy chorego, głównie degydropeptydaza nerkowa) – stosowane w infuzji (godzinna infuzja, przerwa i dalej infuzja)

• Stężenia osiągane w organizmie różne – podaje się u pacjentów z niewydolnością wielonarządową (stężenia różnią się kilkukrotnie w zależności od pacjenta)

42. WYMIEŃ LINKOZAMIDY I PODAJ ICH ZAKRES DZIAŁANIA ORAZ WŁAŚCIWOŚCI FARMAKOKINETYCZNE.

LINKOMYCYNA, KLINDAMYCYNA – nie stosować u koni, PIRLIMYCYNA

Spektrum działania: G+ tlenowe, beztlenowe, G- beztlenowe, mykoplazmy (słabiej od makrolidów)

Farmakokinetyka

• dobrze wchłaniają się po podaniu po (zwłaszcza klindamycyna), stosowane również im

• osiągają wysokie stężenie w wymieniu, szpiku, kościach, prostacie, płynie opłucnowym i komórkach fagocytarnych

• przenikają przez łożysko i do mleka

• nie osiągają stężeń terapeutycznych w OUN

• częściowo metabolizowane

• wydalane głównie z żółcią w postaci metabolitów oraz w postaci niezmienionej

43. WYMIEŃ LINKOZAMIDY I PODAJ WSKAZANIA DO ICH STOSOWANIA ORAZ DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE TYCH LEKÓW.

Wskazania do stosowania:

• zapalenie płuc, stawów, kości, zatok, worków powietrznych i CRD u drobiu

• dyzenteria!!!, mastitis

• zakażone rany, ropnie, zakażenie jamy ustnej i przyzębia

• stosowane u świń, drobiu, psów, kotów, młodych przeżuwaczy

Działania niepożądane

• mało toksyczne dla psów, kotów i świń

• zapalenie jelita grubego i krwawe biegunki u koni

• ketoza i biegunki u przeżuwaczy – nie stosować po

• toksyczne dla królików, świnek morskich, chomików, szynszyli

44. WYMIEŃ MAKROLIDY, PODAJ ICH ZAKRES DZIAŁANIA ORAZ WŁAŚCIWOŚCI FARMAKOKINETYCZNE.

ERYTROMYCYNA, JOZAMYCYNA, OLEANDOMYCYNA, SPIRAMYCYNA (+ metronidazol – zakażenia przyzębia i jamy ustnej)

TYLOZYNA – najczęściej stosowana (ale nie u koni)!!, TYLMIKOZYNA – nie stosować u koni i kóz

AZYTROMYCYNA, KLARYTROMYCYNA, ROKSYTROMYCYNA, TIAMULINA, WALNEMULINA

Mechanizm działania – hamują biosyntezę białek bakteryjnych (łączą się z podjednostką 50S rybosomu); Są to leki bakteriostatyczne;

Spektrum działania – drobnoustroje tlenowe G+ i beztlenowe

Niewrażliwe na bakterie G- (niektóre szczepy Pasteurella, Haemophilus, Neisseria są wrażliwe na jozamycynę), grzyby i wirusy;

Farmakokinetyka:

• dobrze wchłaniają się po podaniu po

• rzadko podawane w iniekcji (u bydła nie można podawać p.o.; ból w mcu wkłucia przy podaniu i.m., zmiany zapalne; przy podaniu i.v. – śmierć)

• łatwo przenikają przez bariery komórkowe (łatwo rozpuszczają się w tłuszczach)

• osiągają duże stężenie w płynach ustrojowych

• w mleku osiągają stężenie ok. 40x wyższe, niż we krwi (nie wolno stosować u krów w laktacji)

• przechodzą przez łożysko, wysokie stężenia w krążeniu płodu

• nie przenikają do OUN w ilościach zapewniających stężenie terapeutyczne

• metabolizowane głównie w wątrobie, wydalane z żółcią/kałem

45. WYMIEŃ MAKROLIDY I PODAJ WSKAZANIA DO ICH STOSOWANIA ORAZ DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE TYCH LEKÓW.

Wskazania

• mykoplazmoza

• infekcje dróg oddechowych, zap. wymienia i macicy u bydła

• zakażone rany, wtórne zakażenia bakteryjne w infekcjach wirusowych u psów i kotów

• gronkowcowe zapalenie stawów, zakażenie paciorkowcowe

• dyzenteria świń, zap. worków powietrznych u indyków

• enteropatie proliferacyjne, choroby przyzębia i jamy ustnej

Działania uboczne:

• zaburzenia żołądkowo-jelitowe (m.in. erytromycyna – pobudza receptory motylinowe w błonie śluzowej, co powoduje nasilenie motoryki – ból)

• hepatotoksyczność spowodowana cholestazą, zwłaszcza przy długim stosowaniu makrolidów (po kilkunastu dniach), efekty mijają po kilkunastu dniach od zaprzestania stosowani

• reakcje uczuleniowe

• w miejscu infekcji i.m. podrażnienie i zmiany w tkance mięśniowej

• po podaniu po działają silnie drażniąco na błonie śluzowej odbytu

• w przewodzie pokarmowym pobudzają receptory motylinowe powodując szybkie opróżnienie żołądka oraz wzrost aktywności motorycznej żołądka i dwunastnicy

• nie powinny być stosowane dożylnie (tylmikozyna, tiamulina, walnemulina); u bydła i cieląt wywołują zmiany w mięśniach brodawkowych serca – niewydolność krążenia a nawet śmierć

46. WYMIEŃ MAKROLIDY I PRZEDSTAW ICH DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE I INTERAKCJE.

Interakcje:

• hamują aktywność cytochromu P-450 w wątrobie – erytromycyna, jozamycyna (odpowiada za metabolizm leków) – zah. met. innych leków

• stosowane łącznie z lekami przeciwhistaminowymi mogą wywołać arytmię komorową

• nasilają ośrodkowe działanie metylkosantyn (np. kofeiny) – działanie pobudzające

• nasilają działanie leków przeciw zakrzepowych, pochodnych ergotaminy, benzodiazepin (działają przeciwlękowo, uspokajająco)

• nie należy kojarzyć makrolidów z linkozamidami, fenikolami, tetracyklinami (ten sam mechanizm działania)

• nie podawać z antybiotykami jonoforowymi!!

• równoczesne podawanie leków alkalizujących mocz wzmaga działanie przeciwbakteryjne makrolidów na drobnoustroje w drogach moczowych

• podawanie makrolidów ze środkami zakwaszającymi wywołuje ich hydrolizę i zniesienie efektu przeciwbakteryjnego

47. WYMIEŃ I SCHARAKTERYZUJ PLEUROMUTYLINY

TIAMUTALINA, WALNEMULINA

Mechanizm działania: hamują syntezę białek bakteryjnych (łączą się z podjednostką 50S rybosomy)

Spektrum działania: mikoplazmy, Serpulina hyodysenteriae, Leptospira, G+ (Staphylococcus, Streptococcus, Cl. perfringens, Listeria monocytogenes, Erisipelothrix, Corynebacterium), G- (Pasteurella, Actinobacillus, Klebsiella, Haemophilus, Fusobacterium necrophorum, Bacterioides, Campylobacter)

Wskazania do stosowania

• świnie: dyzenteria, enzootyczne zapalenie płuc i zapalenie stawów, rozrostowe zapalenie jelit

• drób: mykoplazmoza

• bydło: zapalenie płuc i stawów, zapalenie skóry okolic racic

Droga podania: p.o.

Działania niepożądane: u świń rumień, hipertermia, ataksja, zejście śmiertelne

48. WYMIEŃ TETRACYKLINY ORAZ PODAJ ICH ZAKRES DZIAŁANIA I WŁAŚCIWOŚCI FARMAKOKINETYCZNE.

• naturalne: TETRACYKLINA (p.o., i.m., i.v.), OKSYTETRACYKLINA (p.o., i.m.), CHLORTETRACYKLINA (p.o., nie podawać i.m.; dawkowanie co 8 h)

• modyfikowane: DOKSYCYKLINA (p.o.), MINOCYKLINA (bakterie beztlenowe), ROLITETRACYKLINA (i.m., i.v.), METACYKLINA

Spektrum działania: (bardzo szerokie), drobnoustroje G- i G+ - Staphylococcus, Bacillus anthracis, Erysipelotrix rhusiopathie, Clostridium tetani, Listeria monocytogenes, E. coli, Brucella, Shigella, Vibrio cholerae, Haemophilus, Pasterella, Bordetella, Neisseria, Ureoplasma, Mycoplasma)

• wrażliwe – Chlamydia, Riketsia, Spirocheta, niektóre pierwotniaki, Mycoplasma,

• niewrażliwe – Mycobacterium, Pseudomonas aeruginosa, Proteus, wirusy, grzyby, paciorkowce

• oporne – Nocardia, Mycobacterium, gronkowce – na inne tetracykliny

• Na minocyklinę wrażliwe są bakterie beztlenowe

Farmakokinetyka:

• dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego (wyjątek – rolitetracyklina - im), u bydła tylko im i iv

• wchłanianie po podaniu po hamowane jest przez treść pokarmową

  • z jonami Cu²⁺, Ca²⁺,Mg²⁺, Al³⁺, Fe²⁺ tworzą chelaty niewchłanialne z przewodu pokarmowego (doskycyklina i minocyklina z Ca²⁺ w mniejszym stopniu)

  • wchłanianie obniżają związki zobojętniające sok żołądkowy

• z białkami krwi wiążą się w 30-85%

• wykazują duże powinowactwo do tkanek młodych, szybko rosnących o szybkiej przemianie materii (zawiązki zębów, nasady kości, komórki nowotworowe, wątroba) i tkanek twardych – gromadzą się w nich

• duże stężenia osiągają w żółci (podlegają recyrkulacji)

• łatwo przenikają przez łożysko

• w OUN nie osiągają stężeń terapeutycznych

• T½ oksytetracykliny i tetracykliny – 8h, T½ metacykliny - 13h, T½ doksycykliny i minocykliny - 16-20h

• wydalane z kałem i moczem

49. WYMIEŃ TETRACYKLINY ORAZ SCHARAKTERYZUJ ICH DZIAŁANIE NIEPOŻĄDANE; WYMIEŃ PRZECIWWSKAZANIA DO STOSOWANIA TYCH LEKÓW.

Działanie uboczne

• zaburzenia żołądkowo-jelitowe

• hepatotoksyczność

• fotosensybilizacja

• nefrotoksyczność (wielomocz, albuminuria, glikozuria, kwasica)

• zaburzenia gospodarki białkowej; odkładają się w zębach i kościach – bezwzględnie nie stosować u zwierząt młodych i w czasie ciąży

50. SCHARAKTERYZUJ FLORFENIKOL

• działa na szczepy oporne na tiamfenikol i chloramfenikol

• nie ulega acetylacji przez enzymy bakteryjne

• stosowany do leczenia infekcji dróg oddechowych

• w miejscu iniekcji obrzęk i zapalenie

• bardzo wrażliwe : Haemophilus somnus, Pasteurella haemolitica, P. multocida, Corynebacterium pyogenes

• wydalany głównie przez nerki

• w 10x większych dawkach od chloramfenikolu wykazuje działanie immunosupresyjne

• nie wywołuje aplazji szpiku

• okres karencji – 30 dni (bardzo długi); nie stosować u buhajów rozpłodowych i krów w laktacji

51. Wymień antybiotyki aminoglikozydowe; podaj zakres działania tych leków oraz scharakteryzuj ich właściwości farmakokinetyczne.

• STREPTOMYCYNA, DIHYDROSTREPTOMYCYNA

• NEOMYCYNA - duża toksyczność, w krajach UE nie można stosować tego leku układowo (tylko miejscowo i doustnie)

• KANAMYCYNA

• GENTAMYCYNA - u zwierząt (psy); mniejsze znaczenie – działa na G- (przyczyny infekcji układu moczowego), ale wywiera jednocześnie efekt nefrotoksyczny;

• TOBRAMYCYNA, SISOMYCYNA, NETYLMYCYNA

• SPEKTYNOMYCYNA – aminokcyklotiol, inna trochę budowa niż aminoglikozydy; podobne działanie do amino glikozydów; łączona z linkozamidami w leczeniu dyzenterii świń; działa na mykoplazmy

Łączy się z penicylinami (poszerzenie spektrum działania, zwiększenie uszkodzenia błony i łatwiej przenikają penicyliny)

Farmakokinetyka

• NIE WCHANIAJĄ SIĘ Z PRZEWODU POKARMOWEGO – dlatego gentamycyna może być stosowana p.o. – mają małą litofilność, są to leki hydrofilne, nie przenikają przez błony na drodze dyfuzji

• po podaniu p.o. wydalane w postaci niezmienionej

• dobrze wchłaniają się po podaniu i.m i s.c. i ze skóry uszkodzonej = przy rozległych zapaleniach skóry neomycyna może się wchłonąć

• w niewielkim stopniu wiążą się z białkami krwi

• ulegają rozmieszczeniu ylko w kompartmencie centralnym – nie wchłaniają się bo słabo przechodzą przez błony, będą wnikały słabo do wnętrza komórek ssaków

• słabo przenikają do płynu mózgowo-rdzeniowego, łatwo przechodzą do jam ciała, krążenia płodowego i mleka

• dobrze wchłaniają się z jamu otrzewnowej, opłucnowej i stawów

• wydalane głównie przez nerki w stanie niezmienionym

52. WYMIEŃ ANTYBIOTYKI AMINOGLIKOZYDOWE ORAZ DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE TYCH LEKÓW.

• Działanie ototoksyczne i neurotoksyczne

  • Niedosłuch u ludzi leczonych streptomycyną w latach 70.

  • Oto toksyczne: streptomycyna, neomycyna > kanamycyna > amikacyna, gentamycyna > tobramycyna; spektynomycyna nie ma!

  • Neurotoksyczne: neomycyna > kanamycyna, amikacyna, gentamycyna, > streptomycyna > tobramycyna; spektynomcycyna nie ma

  • Tu osiągają wyższe stężenia niż w innych miejscach – powinowactwo do komórek ucha wewnętrznego i środkowego, do komórek nerkowych – zaburzają funkcję komórek

    • Efekt ototoksyczny – efekt nieodwracalny – raz uszkodzone komórki nie regenerują się

    • Efekt nefrotoksyczny – efekt może być odwrócony

• Hamowanie przekaźnictwa nerwowo-mięśniowego – wynika z działania presynaptycznego, powodują hamowanie wydzielania ACh, nie można podawać jednocześnie z lekami zwiotczającymi mięśnie szkieletowe obwodowe (pankuronium, prekuronium); tak samo działają polimyksyny i tetracykliny (przykurcz ścięgien u źrebiąt – zwiotczenie za pomocą tetracyklin)

• Odczyny alergiczne

53. OMÓW ZASTOSOWANIE KLINICZNE ANTYBIOTYKÓW AMINOGLIKOZYDOWYCH.

• Wyjaławianie przewodu pokarmowego

• Zapobieganie i leczenie biegunek i nieżytów jelit tła bakteryjnego u bydła, świń, koni, kóz, małych zwierząt i drobiu (drób w Polsce nie leczony aminoglikozydami, podaje się chinolony + tetracykliny)

• Septicaemia, keratoconjunctivitis, zapalenie płuc, zapalenie dróg rodnych i moszny wywoływane przez Pseudomonas u koni i źrebiąt

• Zapalenie macicy u bydła

• Infekcje dróg oddechowych (CRD u drobiu)

• Leczenie brucelozy, tularemii i dżumy u ludzi

• Neomycyna – w połączeniu z bacytracyną stosowana w okulistyce – infekcje oka

54. Wymień antybiotyki glikopeptydowe oraz podaj ich zakres działania; podaj wskazania do stosowania tych leków oraz ich działania niepożądane.

WANKOMYCYNA (G+), TEIKOPLANINA

Spektrum działania: drobnoustroje G+ (Staphylococcus spp., Streptococcus spp., Enterococcus, Clostridium dificile)

Działania niepożądane: nefrotoksyczne, ototoksyczne

Wskazania do stosowania:

• zapalenie osierdzia

• terapia rzekomo błoniastego zapalenia jelit

• ciężkie infekcje wywołane przez Staphylococcus aureus i Clostridium dificile

55. Wymień antybiotyki polipeptydowe oraz podaj ich zakres działania; podaj wskazania do stosowania tych leków oraz ich działania niepożądane

• POLIMYKSYNY

  • Polimyksyna B

  • Kolistyna/polimyksyna E –stosowana w weterynarii

• BACYTRACYNA – stosowana kiedyś w stymulatorach wzrostu, dodawana do paszy – obecnie zakaz stosowania w UE; da się obejść przepisy = metafilaktyka – nie stosuje się antybiotyków jako dodatki do paszy ale w dawkach terapeutycznych p.o. mimo braku infekcji (gdy jedna choruje podaje się wszystkim )

Spektrum działania: G- (Enterobacteriaceae)

Działają bójczo podobnie do aminoglikozydów (uszkodzenie błon, działają niezależnie od fazy wzrostu bakterii)

Wskazania

• Infekcje przewodu pokarmowego (kolibakterioza, salmonelloza)

• Zakażenia miejscowe

• Wstrząs septyczny – stosowanie i.v.; brak oporności krzyżowej

Toksyczność

• Dobrze tolerowane po podaniu p.o. i zewnętrznym (oko, skóra, wymię) –

• Podane w iniekcji działają silnie nefrotoksycznie i neurotoksycznie silniej niż aminoglikozydy! (leki II rzutu, w sytuacjach zagrażających życiu u ludzi)

• Działają kura ryzująco – zwiotczenie mięśni, nie wolno z lekami zwiotczającymi

• Kolastyna jest mniej toksyczna od polimyksyny B

56. SCHARAKTERYZUJ: GRAMICYDYNĘ, MUPIROCYNĘ I KWAS FUSYDOWY (FUSYDYNOWY).

GRAMICYDYNA

• peptydowy antybiotyk jonoforowy

• skuteczna wobec ziarniniaków G+ tlenowych i beztlenowych, Mycobacterium, niewrażliwa większość G-

• działa bakteriostatycznie/bakteriobójczo

• synergizm z amfoteryczną B przeciw Cryptococcus, Candida

• stosowana zewnętrznie u psów i kotów

• w połączeniu z neomycyną i bacytracyną skuteczna w leczeniu infekcji oczu i skóry

MUPIROCYNA

• hamuje syntezę białka poprzez wiązanie cząsteczki RNA transportującej izoleucynę blokada wbudowania tego AA

• działa na ziarenkowce G+ (Staph. aureus), niektóre G-

• stosowana zewnętrzne u psów i kotów w gronkowcowym zapaleniu skóry

KWAS FUSYDOWY

• antybiotyk steroidowy, nie działa hormonalnie i p/zapalnie

• działa na większość G+ i ziarenkowców G- oraz na Mycobacterium tuberculosis

• bardzo silnie działa na Staph. aureus (także na szczepy wytw. penicylinazy) oraz na Clostridium spp.

• działa bakteriostatycznie/bakteriobójczo

• w warunkach in vitro oporność pojawia się szybko, spowolnienie oporności jeśli łączy się z penicylinami

• u ludzi dobrze wchłania się z p. pokarmowego, łatwo przenika do tkanek

• w weterynarii stosowany zewnętrznie u kotów i psów w postaci kropel do oczu, zawiesiny do ucha, żelu, maści/kremu na skórę

57. Przedstaw klasyfikację 4-chinolonów (grupa/nazwy substancji czynnych) oraz scharakteryzuj właściwości farmakokinetyczne tych leków.

I generacja: KWAS NALIDYKSOWY, KWAS OKSOLINOWY, KWAS PIRAMIDOWY, KWAS PIPEMIDOWY , ROZOKSATYNA

II generacja: FULUMECHINA

III generacja (6-fluoro-7-piperazylo-4-chinolony): ENROFLOKSACYNA, NORFLOKSACYNA, DANOFLOKSACYNA, OFLOKSACYNA, SARAFLOKSACYNA, OBIFLOKSACYNA, MARBOFLOKSACYNA, CIPROFLOKSACYNA, AMIFLOKSACYNA, PEFLOKSACYNA, ENOKSACYNA

IV generacja (polifluronowe 4-chinolony): DIFLOKASYCNA

4-chinolony aktywne wobec bakterii beztlenowych: PRADOFLOKSACYNA, MOKSYFLOKSACYNA, KLINAFLOKSACYNA

Farmakokinetyka:

• wchłaniają się szybko i łatwo po podaniu p.o. lub parenteralnym;

• biodostępność powyżej 80% (u przeżuwaczy poniżej 20%), dlatego nie stosuje się u nich p.o. (wyjątek norfloksacyna);

• po podaniu p.o. maksymalne stężenie we krwi po 1-4h;

• łatwo penetrują do tkanek (najwyższe stężenie w wątrobie, nerkach, żółci, płucach i sercu), łatwo przechodzą przez łożysko i do mleka

• ulegają tylko częściowej degradacji metabolicznej (metabolity mogą wykazywać działanie przeciwbakteryjne)

• wydalane głównie przez nerki, w ok. 30% z żółcią

• Vd = 2-4l/kg; z białkami krwi łączą się w ilości do 30%, nie powinny być stosowane w okresie karmienia i laktacji;

• Po podaniu enrofloksacyny głównym metabolitem jest ciprofloksacyna; w przypadku stosowania enrofloksacyny obowiązuje MRL i okres karencji;

• W moczu chinolony mogą mieć stężenie kilkaset razy wyższe niż we krwi

58. Przedstaw klasyfikację (grupa/nazwy substancji czynnych) chinolonów; podaj spektrum działania poszczególnych grup. Omów mechanizm działania tych leków.

Zakres działania 4-chinolonów

I generacja - bakterie G- (gł. E. coli, Klebsiella spp., niewrażliwe – Pseudomonas aeruginosa); stosowane wyłącznie do leczenia układu moczowego (np. Palin); mają bardzo wąskie spektrum działania;

II generacja: baketrie G- tlenonwe – Enterobacteriaceae, aktywane wobex Pseudomonas aeruginosa, niektóre baketrie G+ tlenowe - Streptococcus

III i IV generacja

• Bakterie tlenowe G-

• Bakterie tlenowe G+

• Mycoplasma, Ricketsia, Chlamydia, Ureaplasma

• Niewrażliwe: grzyby i bakterie beztlenowe, wirusy

• Chinolony wielochlorowane (difloksacyna) działają na Clostridium perfringens;

4-chinolony beztlenowe – bakterie beztlenowe Peptostreptococcus, Fusobacterium, aktywność wobec bakterii tlenowych analogicznie do leków III generacji, aktywne wobec drobnoustrojów atypowych jak Mycoplasma i Chlamydia

Mechanizm działania – hamowanie aktywności gyrazy DNA; gyraza odpowiada za zwijanie nici DNA;

59. SCHARAKTERYZUJ DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE CHINOLONÓW ORAZ PRZECIWWSKAZANIA DO ICH STOSOWANIA.

Działanie uboczne i przeciwwskazania:

• chondrotoksyczność – uszkadzają chrząstki stawowe, powodują powstanie nadżerek ulegających zbliznowaceniu – kulawizny;

• zaburzenia wzrostu – wpływają na pierścienie chrzęstne; nie stosować u psów do 1.5 roku życia; u psów szybko rosnących okres ten może być skrócony do 1 roku; u koni nie stosować do 3 lat, u ludzi nie stosować do 18 roku życia; koty – nie stosować przez 3 m-ce życia

• zaburzenia rozwojowe u płodów – nie stosować w czasie ciąży

• krystalizacja w moczu kwaśnym – może to być po podaniu norfloksacyny u psów

• objawy reumatoidalne (sztywność stawów, bóle mięśniowe, pękanie ścięgna Achillesa)

• zmiany skórne (świąd, wykwity, rumień)

• zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (utrata łaknienia, biegunka)

• pobudzenie OUN (nie stosować u psów z padaczką); chinolony są antagonistami receptorów GABA – pobudzenie OUN

• upośledzenie aktywności komórek immunokompetycyjnych; zmiany w wytworzeniu Il-1; w makrofagach i neutrofilach koncentracje chinolonów wewnątrz komórek może być 10x wyższa, niż na zewnątrz chinolony nie powodują zaburzeń właściwości żernych

60. OMÓW ZASTOSOWANIE KLINICZNE CHINOLONÓW.

SSAKI

• infekcje dróg moczowych, przewodu pokarmowego, dróg oddechowych, dróg rodnych, MMA

• infekcje ucha zewnętrznego, infekcje bakteryjne skóry, zakażenia przyranne

• leki z wyboru przy leczeniu zapalenia płuc bydła i owiec (Pasteurella, Haemophilus somnus, Mycoplasma bovis), w leczeniu zapalenia spojówek (Moraxiella bovis)

PTAKI - bakteryjne infekcje p. pokarmowego, salmonellozy, infekcje dróg oddechowych, cholera, kolisepticaemia, koryza, mikoplazmoza, stafylokokoza

61. PODAJ WSKAZANIA DO STOSOWANIA ENROFLOKSACYNY U POSZCZEGÓLNYCH GATUNKÓW ZWIERZĄT.

BYDŁO - zakażenia dróg oddechowych Pasteurella, Haemophilus, Mycoplasma, colimastitis

ŚWINIE – zakażenie dróg oddechowych i ukł. pokarmowego Pasteurella, enzootyczne zap. płuc, biegunki, posocznica wywołana przez E. coli, MMA, ZZZN

KURY, INDYKI – kolibakterioza, salmonelloza, pastereloza, zakaźny nieżyt nosa, mykoplazmoza, stafylokokoza, streptokokoza, kampylobakterioza, różyca, wrzodziejące i martwicowe zap. jelit

PSY – ropne zapalenie skóry, zakażenie dróg moczowych i nerek, zap. tchawicy, oskrzeli, gr. krokowego, zakażenie stawów, zapalenie kości i szpiku, posocznica, bakteryjne zapalenie mózgu i opon

KOTY – ropne zap. skóry, ropnie podskórne, zakażenia dróg moczowych i nerek, zap. tchawicy, oskrzeli, ropniak opłucnej, zakażenie stawów, zapalenie kości i szpiku, posocznica

KRÓLIKI – zakażenia układu oddechowego, kolibakterioza

62. SCHARAKTERYZUJ INTERAKCJE CHINOLONÓW.

SYNERGIZM: antybiotyki B-laktamowe, amino glikozydy, polipeptydy, metronidazol

ANTAGONIZM: makrolity, tetracykliny, chloramfenikol, nitrofurany

63. Przedstaw klasyfikację (nazwa grupy/substancje czynne) sulfonamidów; podaj spektrum działania tych leków.

Wchłaniane z przewodu pokarmowego

• krótko działające (do 8h) SULFAFURAZOL, SULFAKARBAMID – oba są stosowane w infekcjach układu moczowego, SULFACETAMID, SULDAMETAZOL, TRISULFAPIRYDYNAM, SULDATIAZOL, SULFIZOKSAZOL

• średnio-długo działające (8-20h) SULFAMIDYNA/SULFAMETAZYNA, SULFIZOKSAZOL, SULFADIAZYNA, SULFAFENAZOL, SULFAMETOKSAZOL, SULFAPROKSYLINA, SULFAPIRYDYNA, SULFACHLORPIRYDYNAZA, SULFADIMETOKSYNA

• długo działające (powyżej 20h) SULFABROMOMETAZYNA, SULFAETOKSYPIRYDAZYNA, SULFADIMETOKSYNA, SULFAMETAZYNA, SULFAMETYLDENAZOL

Niewchłaniane z przewodu pokarmowego

• sulfaguanidyna – wycofana ze względu na słaby efekt terapeutyczny i dużą toksyczność

• formosulfatiazol, sulfasalazyna, sukcynylosulfatiazol, ftalilosulfatiazol/sulfatalidyns=a, suladchinoksalina,

Spektrum działania sulfonamidów:

• patogeny wrażliwe: Actinomyces spp., Brucella spp., Listeria monocytogenes, Chlamydia spp., Toxoplasma gondii (sulfonamidy + trimetoprim), Pneumocystis carinii, niektóre kokcydia, Bacillus spp., Erisipelotrix rhusiopathiae, Streptococcus spp., Nocardia spp., Plasmodium falciparum, Cryptosporidium spp.;

• patogeny średnio wrażliwe: bakterie G+ tlenowe (gronkowce i enterokoki); G- tlenowe, niektóre laseczki beztlenowe

• patogeny oporne: Pseudomonas aeruginosa, Leptospira spp., Mycoplasma spp., Mycobacterium spp., Treponema spp., Rickettsia spp., wirusy i grzyby

Sulfonamidy stosowane są z trimetoprimem (TMP), który wzmaga działanie przeciwbakteryjne;

64. SCHARAKTERYZUJ MECHANIZM I ZAKRES DZIAŁANIA SULFONAMIDÓW I TRIMETOPRIMU

Sulfonamidy + trimetoprim – potencjalizacja sulfonamidów

• Szersze spektrum – działają w dwóch różnych miejscach syntezy kwasów nukleinowych

  • Sulfonamidy: hamowanie koniugazy i syntetazy

  • Trimetoprim: hamowanie reduktazy

• Działanie bakteriobójcze – normalnie sulfonamidy są bakteriostatyczne, razem z trimetoprimem bakteriobójcze

• Zmniejszenie dawki – zmniejszenie ilości działań niepożądanych

65. WYMIEŃ POCHODNE NITROIMIDAZOLU; CO WIESZ NA TEMAT ZASTOSOWANIA KLINICZNEGO TYCH LEKÓW U ZWIERZĄT?

METRONIDAZOL, RONIDAZOL, KARNIDAZOL, TYNIDAZOL, NIMORAZOL, ORNIDAZOL

Zastosowanie kliniczne – nie mogą być stosowane u zwierząt przeznaczonych do konsumpcji i przetwórstwa spożywczego (ANEKS IV)

• gołębie niekonsumpcyjne

• konie nieprzeznaczone do uboju – po zabiegach chirurgicznych, infekcje ukł. oddechowego, zap. otrzewnej, infekcje kończyn

• psy i koty – ostre zapalenie dziąseł; choroba przyzębia; ropnie i stany zapalne gruczołów okołoodbytowych; zapalenie jelit (Giardia intestinalis – Lamblia intestinalis); przewlekłe biegunki powikłane przez Clostridium difficile lub Camphylobacter ieiuni ;

66. Wymień pochodne nitroimidazoli oraz scharakteryzuj ich właściwości farmakokinetyczne tych leków; podaj wskazania do stosowania tych leków.

Farmakokinetyka

• u monogastrycznych wchłania się bardzo dobrze po podaniu p.o., nie stosuje się p.o. u bydła i świń

• biodostępność 60-100%, u bydła biodostępność ok. 7%

• maksymalne stężenie leku i czas jego osiągnięcia zależą od wysokości dawki, drogi podania i gatunku zwierzęcia

• słabo wiążą się z białkami krwi, łatwo przenikają do tkanek (płuca, nerki, wątroba, drogi żółciowe, jama otrzewnowa i opłucnowa, PMR, kości, ropnie mózgu, skóra)

• I faza biotransformacji – utlenianie do hydroksypochodnych, II faza – sprzęganie z kwasem glukuronowym

• w 60-70% wydalany przez nerki (większość w postaci nieczynnej) i z żółcią

Wskazania do stosowania:

• stany zapalne w obrębie jamy ustnej (zapalenie przyzębia, dziąseł, wrzodziejące zapalenie jamy ustnej)

• przed zabiegiem usuwania kamienia nazębnego

• infekcje gruczołów ślinowych, łzowych, ropowica, zanokcica

67. WYMIEŃ POCHODNE NITROIMIDAZOLU ORAZ PODAJ ZAKRES DZIAŁANIA TYCH LEKÓW ORAZ ICH DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE.

Zakres działania:

• Obejmuje drobnoustroje beztlenowe G+ i G-

• Bakterie umiarkowanie oporne i oporne: Lactobacillus, Propionibacteriaceae, Bifidobacterium, promieniowce, beztlenowe paciorkowce

• Wrażliwe pierwotniaki: Trichomonas, Giardia (Lamblia) intestinalis, Entamoeba histolitica, Histmonas meleagridis, Balantidium coli;

Działania niepożądane

• mało toksyczne; działanie prokarcinogenne u gryzoni, wymioty, biegunka

• neurotoksyczne po podaniu wysokich dawek: anoreksja, bezwład ogólny, oczopląs, drgawki

• reakcja disulfinamowa – spożycie alkoholu z metronidazolem; zablokowanie przemiany alkoholu, gromadzenie aldehydu

68, 70. Wymień pochodne nitrofuranów; scharakteryzuj zakres działania i właściwości farmakokinetyczne tych leków oraz ich zastosowanie kliniczne

Występują w aneksie IV; są wycofane z leczenia u zwierząt przeznaczonych do konsumpcji; są stosowane u psów, kotów i koni;

NITROFURANTOINA, FURAGINA, FURAZOLIDON, NIFUROKSAZYD (właściwości przeciwbakteryjne i sorpcyjne)

Spektrum działania: drobnoustroje G- i G+ tlenowe, pierwotniaki (Coccidia, Trypanosoma, Giardia), niektóre grzyby (drożdżaki)

Farmakokinetyka:

• nitrofurantoina i furagina dobrze wchłaniają się po podaniu p.o.!!

• furazolidon i nifuroksazyd nie wchłaniają się po podaniu p.o.

• okres półtrwania krótki, w tkankach nie osiągają odpowiednich stężeń przeciwbakteryjnych

• stężenie przeciwbakteryjne osiągane są jedynie w moczu

Zastosowanie kliniczne

Psy i koty – zakażenia układu moczowego, ukł. pokarmowego wywołane przez Shigella, E. coli, Vibrio cholerae, Aerobacter aerogenes

Konie – terapia salmonellozy

69. WYMIEŃ POCHODNE NITROFURANU; OMÓW ZASTOSOWANIE KLINICZNE ORAZ DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE TYCH LEKÓW.

Działania uboczne:

• mutagenne i prokarcynogenne!! (nowotwory)

• wymioty, biegunka, krwawienia z przewodu pokarmowego

• zapalenie nerwów obwodowych, zaburzenia widzenia, osłabienie spermatogenezy, uczulenia

• działanie kardiotoksyczne (furazolidon u drobiu)

• furazolidon jest inhibitorem MAO (monooksydazy aminowej – monoamine oxydase)

71, 75. Wymień barwniki używane jako środki antyseptyczne w oraz wymień rodzaje zarazków wrażliwych na działanie tych związków. W terapii jakich zakażeń/chorób stosowane są te środki?

Mechanizm działania zbliżony do chemioterapeutyków, hamują bezpośrednio syntezę białek drobnoustrojów

• pochodne akrydyny – trypaflawina, etakrydyna

• pochodne 3-fenylometanu – pioktanina, zieleń brylantowa

• pochodne fenotiazyny – błękit metylowy

Etakrydyna – rivanol – działa bakterio i pierwotniakobójczo podobnie jak trypaflawina, stosowane w postaci roztworów zasypek i maści do przemywania zainfekowanych ran dezynfekcji błony śluzowej jamy ustnej, gardła, pęcherza moczowego, ropa i wysięk nie hamuje ich działania

Pioktanina – fiolet gencjany - działa na bakterie G+, grzyby chorobotwórcze zwłaszcza drożdżaki, stosowany w wodnych lub alkoholowych roztworach o stężeniu 0,01-2% do odkażania powierzchniowych uszkodzeń naskórka i błon śluzowych w ropnych zakażeniach skóry i błon śluzowych, w niektórych grzybicach i drożdżycach, stosowane na uszkodzone powłoki działa lekko ściągająco i osuszająco podobnie jak zieleń brylantowa

Błękit metylowy - stosowany do odkażania dróg moczowych, skóry i błon śluzowych.

Stosowane do antyseptyki skóry, ran chirurgicznych, zabiegów pooperacyjnych, zakaźnych schorzeń skóry, kopyt i racic, oparzenia i rany skóry, odkażenie pępowiny

72. Wyjaśnij co to jest jodyna i Płyn Lugola oraz wymień inne środki antyseptyczne zawierające jod. Wyjaśnij na czym polega przeciwdrobnoustrojowe działanie jodu oraz wymień rodzaje zarazków, na które działają środki antyseptyczne zawierające ten pierwiastek.

Jodyna – alkoholowy roztwór jodu, płyn Lugola – wodny roztwór jodu

Inne środki zawierające jod: roztwór jodu w glicerolu, maść jodowo-kamforowa, jodofory (związki kompleksowe jodu), jodopowidon

Działanie p/drobnoustrojowe jodu: utlenia grupy sulfhydrylowe enzymów i reaguje z grupami aminowymi białek denaturacja białek i obumieranie kom.

Zastosowanie: profilaktyka zapaleń wymienia u krów, profilaktyka i terapia zgorzelinowego owrzodzenia racic u owiec, zapobieganie i leczenie grzybic, mycie i odkażanie urządzeń udojowych, ogólne odkażanie pomieszczeń hodowlanych

Szerokie spektrum: wirusy, bakterie szczeg. paciorkowcowe i gronkowiec złocisty), prątki, grzyby, formy przetrwalnikowe.

73,76,80. WYMIEŃ ŚRODKI ANTYSEPTYCZNE Z GRUPY UTLENIAJĄCYCH; SCHARAKTERYZUJ NADTLENEK WODORU.

OZON, NADTLENEK WODORU, NADMANGANIZN POTASOWY, MONONADSIARCZAN POTASOWY, NADBORAN SODOWY, NADTLENEK BENZOILU

H₂O₂ – 3% woda utleniona sporządzana z 30% Penhydrolu, w obecności enzymu katalazy w tkankach (otwarta rana) rozkłada się gwałtownie uwalniając wolne rodniki hydroksylowe i zjonizowany tlen w postaci bąbelków. Powstająca piana ma za zadanie mechaniczce oczyszczenie rany i działa silnie utleniająco (dzięki temu tez odkażająco). Pęcherzyki powstającego tlenu spulchniają skrzepy krwi i ropę. Woda utleniona działa pobudzająco na ziarninowanie i gojenie się ran, można ją sporządzić ex tempore

74. PRZEDSTAW CECHY JODOFORÓW ORAZ ZASTOSOWANIE TYCH ŚRODKÓW.

Jodofory – zw. kompleksowe jodu i zw. powierzchniowo czynnych.

• wysoka aktywność bakteriobójcza, wirusobójcza, grzybobójcza po 15 min giną formy przetrwalników i zarodniki

• brak drażnienia skory i błon, dobre właściwości myjące

• mała toksyczność, niskie działanie korodujące

• zakres działania 0-35˚C, pH 3-4 do 9

Zastosowanie: profilaktyka zapaleń wymienia u krów, profilaktyka i terapia zgorzelinowego owrzodzenia racic u owiec, zapobieganie i leczenie grzybic, mycie i odkażanie urządzeń udojowych, ogólne odkażanie pomieszczeń hodowlanych

77, 81. SCHARAKTERYZUJ: NADTLENEK BENZOILU, CHLORHEKSYDYNĘ I KWAS BOROWY.

Nadtlenek benzoilu – zawarty w Peroxvet'cie

• Wykazuje silne właściwości antyseptyczne, działanie bakteriobójcze największe po 6 h

• uwalnia tlen atomowy, hamując rozwój bakterii, poprawie zaopatrzenie w O₂ tkanki, sprzyja procesom ziarninowania, pobudza syntezę kolagenu i przyspiesza gojenie się ran

• reguluje wydzielanie gruczołów łojowych o zmniejsza stężenie WKT, właściwości keratolityczne, łagodzi ból i świąd

Kwas borowy – słabe działanie antyseptyczne, zaletą jest brak działania drażniącego i dlatego jest stosowany na bardzo wrażliwe tkanki

• stos. w 2-3% roztworach, w postaci maści jest stosowany na skórę przy oparzeniach, egzemach, otarciach, odleżynach

• stosowanie wielokrotnie może prowadzić do zatruć

Chlorheksydyna – szeroki zakres działania bakteriostatycznego i bójczego, nie wywołuje oporności u drobnoustrojów

• do mycia rąk przed zabiegami chirurgicznymi, odkażania błon śluzowych, płukania jamy ustnej, pęcherza moczowego i dróg rodnych

78. WYMIEŃ ŚRODKI UTLENIAJĄCE; SCHARAKTERYZUJ NADMANGANIAN POTASOWY.

Nadmanganian potasowy – przy kontakcie z substancjami organicznymi ulega redukcji wydzielając tlen atomowy powstający równocześnie MnO₂

• działa ściągająco i barwi tkanki, przeciwzapalnie, bakteriobójczo, grzybobójczo, przeciwwirusowo, przeciwpierwotniaczo

• przyspiesza gojenie ran i oparzeń, obkurcza drobne naczynia krwionośne hamując krwawienia

79. PRZEDSTAW PODZIAŁ TENZYDÓW ORAZ SCHARAKTERYZUJ TE ŚRODKI.

• jonogenie

  • anionowe – mydła alkaliczne

  • kationowe – czwartorzędowe związki amoniowe

• niejonogenne – tweedy, sorbity, polis orbity

• amfoteryczne

• Środki zmniejszające napięcie powierzchniowe, mają w swojej cząsteczce grupę hydrofilną i litofilną

• gromadzą się na powierzchni lipidowej błony komórkowej bakterii tworząc warstwę, która utrudnia wymianę między komórka bakteryjną a środowiskiem powodując zahamowanie przemiany materii

• powodują zemulgowanie lipidowej bł. kom, uszkodzenie, a następnie rozpad bakterii (postacie wegetatywne, silniej na G+)