Mitologia Antycznej Grecji. | |
---|---|
Mitologia grecka to zbiór mitów, czyli opowieści przekazywanych przez starożytną tradycję grecką. Opowieści o bogach, boginiach i herosach przeplatają się z losami ludzi. Mity zawierały naukę moralną, czyli wyjaśniały jak należy się zachowywać; co jest dobre, a za co należy się kara. |
|
Starożytni Grecy zawarli w mitach swoje wyobrażenia o:
|
|
Najstarszymi źródłami wiedzy o mitologii greckiej są dzieła Homera i Hezjoda. Homer żył w VIII wieku pne, był niewidomy. Wędrując po Helladzie, bo tak wówczas nazywano Grecję, opowiadał historie. Homer jest również autorem eposów „Iliada” i „Odyseja”. | |
Mity greckie opisują historię starożytnych Greków i ich bóstwa od walki o władzę i morderstwa wczesnych bogów, stworzenie człowieka, poprzez krwawą wojnę trojańską, aż po czasy króla Minosa. | |
Niezliczony jest zastęp bogów, bóstw, herosów, potworów, demonów, nimf, zasiedlających świat mitów. | |
Bogowie w mitach są przedstawieni tak jakby byli ludźmi ponieważ wyglądają i zachowują się jak ludzie; prowadzą ze sobą walki, są podstępni, złośliwi, ale też cieszą się i są smutni. Taki „uczłowieczony” sposób przedstawiania bogów to antropomorfizm. | |
Mity rozgrywają się w wielu miejscach
Czas akcji mitów możemy podzielić na:
|
|
Narrator w mitach wypowiada się w trzeciej osobie jest wszechwiedzący to znaczy, że wie wszystko o świecie przedstawionym w utworze, zna fakty o których bohaterowie nie mają pojęcia narrator jest bezstronny oznacza to, że nie przedstawia faktów na korzyść lub niekorzyść jednego z bohaterów |
|
Mit o „Dedalu i Ikarze” | |
Dedal zaprojektował labirynt w którym król Krety Minos zamknął swego syna pół - byka, pół - człowieka Minotaura. Dedal nie pochodził z Krety, tęsknił za swoją ojczyzną – Atenami. Król jednak z obawy przed jego wiedzą o tajemnicach państwowych, zabronił Dedalowi opuszczać wyspę. | |
Królowa Pesyfae, żona Minosa, widząc jego cierpienie, postanowiła pomóc. Dedal wymyślił sposób ucieczki. Z ptasich piór sklejonych woskiem sporządził skrzydła dla siebie i swego syna Ikara. |
|
Przed odlotem ojciec przestrzegł młodego chłopaka, aby leciał równo między niebem a ziemią, bo inaczej albo wosk się stopi, albo pióra nasiąkną wodą. - Pamiętaj synu! Nie leć za nisko, bo pióra staną się ciężkie od wilgoci morskiej. Nie leć też za wysoko, bo słońce roztopi wosk. Pośrednia droga jest najbezpieczniejsza! |
|
Ikar upojony magią lotu, oszołomiony światłem słońca, unosił się coraz wyżej i wyżej… | |
Takie słońce trzeba zobaczyć z bliska, dotkać ręką - myślał | |
Jednak Ikar, zachwycony lotem, wspaniałością przygody, zapomniał o radach ojca, leciał zbyt wysoko, słońce roztopiło wosk, pióra odpadły od konstrukcji, a Ikar rozbił się o przybrzeżne skały. Zrozpaczony ojciec znalazł zwłoki syna i go pochował | |
Rybacy, którzy towarzyszyli w pochówku Ikara, wyspie nadali nazwę Ikaria. A okalające ją morze nazwali Morzem Ikaryjskim. | |
Do dziś dnia Ikar jest symbolem braku rozwagi i marzenia, które doprowadziło do zguby i śmierci. Mit ten w ciągu lat nie traci swej popularności i funkcjonuje w kulturze europejskiej. Jest przytaczany jako uniwersalny przykład nierozwagi i młodzieńczego idealizmu prowadzącego do tragicznego rozwiązania. Stanowi także inspiracje w sztuce i poezji. Mit ten jest odzwierciedleniem życia codziennego ludzi zafascynowanych różnymi zjawiskami, które mylnie oceniamy jako coś wspaniałego, a one prowadzą nas do zguby. | |
„Mit o Prometeuszu” | |
Prometeusz należał do tytanów. To on ulepił z gliny człowieka na podobieństwo bogów, dał mu życie, a tym samym i duszę. Jednak ludzie żyli w lasach, wilgotnych jaskiniach i pieczarach. Byli bezbronni w stosunku do przyrody i dzikich zwierząt. | |
Prometeusz zwrócił się do Zeusa z prośba o ofiarowanie ludziom ognia Zeus jednak nie zgodził się na to z obawy przed niezależnością ludzi.
|
|
Pewnego dnia Prometeusz wybrał się z wizytą do Hefajstosa, | |
Gdy nadarzyła się szansa, zabrał odrobinę ognia i przekazał go ludziom, następnie nauczył ich z niego korzystać, rozpalać ogniska, kuć żelazo, gotować potrawy | |
Był to niezwykły dar, który odmienił losy ludzi, byli oni niezależni | |
Zeus bardzo się rozgniewał i za karę przykul Prometeusza do skały. Prometeusz zawisł na przepaścią. Zgłodniały orzeł przylatywał co dzień, by wyjadać my wątrobę, która w nocy odrastała. Prometeusz stał się symbolem człowieka cierpiącego z miłości do ludzi, człowieka zbuntowanego przeciwko bogom. To od jego imienia powstało określenie prometeizmu - postawy buntu przeciwko bogom, naturze w imię miłości do ludzi. |
|
Mit o Syzyfie | |
Syzyf był królem Koryntu, był znanym i zamożnym człowiekiem, który wiódł szczęśliwe życie mając u boku swą piękną żonę | |
Syzyf, w przeciwieństwie do większości ludzi, żył w przyjaźni z bogami. Często odwiedzał ich na Olimpie | |
i napełniał swoje ciało cudownym nektarem i ambrozją. Niewielu doświadczało takiego zaszczytu. | |
Syzyf miał jednak jedną wadę, strasznie pociągały go plotki, nieustannie powtarzał to co usłyszał, oraz rozmawiał o sekretach bogów podczas ich nieobecności. Bogom to nie odpowiadało, jednak dzięki temu że król Koryntu był ulubieńcem Zeusa przymykali na to oczy i obracali plotki w żarty. Jednak pewnego dnia Syzyf przesadził i rozpowiedział tajemnicę samego władcy Olimpu czyli Zeusa. Bogowie byli oburzeni i rozgniewani. Ich gniew był tak silny że postanowili skazać Syzyfa na śmierć. |
|
Jednak król Koryntu był przebiegły i domyślił się że spotka go tak sroga kara, więc poprosił swą żonę aby nie odprawiała mu pogrzebu i nie dawała do ust obola. - Merope, gdy ja umrę, a stanie się to niebawem, nie odprawiaj mi pogrzebu. Połóż moje ciało koło murów miasta. Pamiętaj, również abyś nie wkładała obola do moich usta
|
|
Gdy dosięgnęła go śmierć trafił do świata podziemnego, a tam- realizując dalszą część swego planu wydawał straszne głosy niesamowitej rozpaczy i cierpienia. Jego jęki usłyszeli bogowie i litując się nad nim pozwolili mu powrócić do świata żywych, gdzie miał przekonać swą żonę do odprawienia mu godnego pogrzebu. | |
W drodze towarzyszył mu bóg śmierci Tanatos, jednak sprytny Syzyf uwięził go w lochach | |
Po zniewoleniu boga śmierci wszyscy ludzie wiedli wspaniałe życie ponieważ nikt w nie trafiał do świata podziemnego. Lecz pewnego dnia Hades - król podziemia zorientował się, że Syzyf nie powrócił do świata zmarłych, wówczas wysłano Hermesa aby odnalazł złoczyńcę. Posłaniec szybko zorientował się, że Syzyf przechytrzył bogów, uwięził Tanatosa a sam żył pełnią życia. W niedługim czasie odnalazł zniewolonego bożka i uwolnił go. Tanatos natychmiast wysłał do świata umarłych sporą część ludzi, którzy mieli umrzeć w przeciągu tych lat gdy on był zniewolony. | |
Syzyf został ukarany ciężką i powtarzającą się pracą, a mianowicie miał za zadanie wtoczyć ogromny głaz na wielką, stromą górę. Jest symbolem pracy, działania niezakończonego sukcesem, bezsensownego. |
|
„O Tezeuszu i Ariadnie” | |
Wysłannicy z Krety przyjechali do Aten, aby zabrać chłopców i dziewczęta, które miały być rzucone na pożarcie Minotaurowi. Bohaterski Tezeusz zobowiązał się że pokona Minotaura - Zabiję tego potwora. Ocalę młodzież Ateńską. – obiecał przed wyjazdem |
|
|
|
Tezeusz przywiązał nić przy wejściu do labiryntu. Szedł bardzo długo, aż w końcu stanął oko w oko z potworem. | |
Rozpoczęła się walka. | |
Tezeusz pokonał Minotaura. | |
Drogę powrotną znalazł z łatwością, gdyż zwijał kłębek z rozwinięta nicią. Później Tezeusz wrócił do Aten i ożenił się z Ariadną. | |
„Persefona” | |
Kora była piękną dziewczyna i przechadzała się po łące. Hades się w niej zakochał pochwycił ją, wciągnął do swego rydwanu i porwał do królestwa. | |
Jej krzyk długo rozbrzmiewał wokół. | |
Tam ją poślubił a Kora stała się Persefoną. | |
Zrozpaczona Demeter wyruszyła na poszukiwanie córki. Wędrowała przez 9 dni i 9 nocy niczego nie jedząc ani nie pijąc. | |
W końcu Demeter przybyła do Heliosa, który widział wszystko, co zaszło. Twe wołanie na nic się nie zda. Twoja córka Kora jest teraz małżonką Hadesa i zwie się Persefona. |
|
Demeter bardzo się tym zdenerwowała, zabroniła kwitnąć kwiatom, wzrastać zbożu na polach Ziemia stała się sucha i jałowa. | |
Zeus polecił Hadesowi oddać matce jej córkę pod warunkiem, że każdego roku Persefona będzie spędzać 6 miesięcy w świecie podziemnym, a 6 miesięcy w świecie żywych. Gdy Persefona wychodziła z podziemia, świat maił się wszystkimi kwiatami wiosny, tak wielka była radość Demeter. Jednak Persefona musiała powracać do męża, wtedy to przyroda zamierała, by ponownie się obudzić z zimowego odrętwienia. W taki właśnie sposób starożytni Grecy tłumaczyli sobie cykliczność zmian pór roku. |
|
Mit o Midasie | |
Dawnymi czasami żył król, Midas, który był bardzo bogaty, a swe niezliczone skarby schowane miał w podziemiach swego pałacu. Nadszedł dzień, kiedy Dionizos(grecki bóg wina)postanowił ukarać jego chciwość. Był zmierzch, kiedy Midas, właśnie otwierał żelazne podwoje swego skarbca. Gdy wszedł ujrzał przed sobą Dionizosa wraz z jego orszakiem. Wtedy Dionizos powiedział, że od dziś spełni się jego każde życzenie. Więc uradowany król bez namysłu zapragnął, aby wszystko, czego dotknie, zamieniło się w złoto. |
|
Od tej chwili, wszystko na drodze Midasa, i posadzka pod stopami, i jego szaty, łoże, ściany, których dotykał – wszystko stawało się złotem Wreszcie zmęczony poczuł głód. Ale niestety . . . gdy tylko dotknął potraw, one natychmiast twardniały w bryłę złota. Nawet wino płynąc z amfory, zastygało w złocistą sztabkę. Ostatkiem sił pobiegł do świątyni Dionizosa, rzucił się do stóp ołtarza i prosił go, aby się ulitował i odwrócił czar. Wtedy Dionizos stwierdził , że spotkała go zasłużona kara, lecz tym razem jeszcze mu przebaczył. | |
Minęło trochę czasu i król Midas przechadzał się w zielonych gajach Arkadii. Szumiały liście na drzewach, ptaki słodko śpiewały, lecz uszy Midasa były głuche na muzykę leśną, a oczy nie widziały piękna przyrody, bo chciwy i nienasycony król, nadal myślał tylko o swoich bogactwach. W tym gaju znajdowała się świątynia boga Apollina (boga muzyki). Wtedy zastąpił drogę Midasowi, uderzając w struny harfy. Lecz Midas nie zatrzymał się nawet, aby posłuchać czarodziejskich dźwięków. Zajęty był, bowiem, obliczaniem swych skarbów. Apollo się rozgniewał i powiedział, że nie dla jego oślich uszu, jego pieśni. | |
I niespodziewanie, nagle na głowie króla wyrosły długie, ośle uszy. Midas, głęboko się przeraził i chcąc ukryć swoją hańbę, błagał bogów, aby nie robili sobie z niego pośmiewiska, lecz nadaremnie. Wiadomość ta obiegła cały kraj. Tak bogowie ukarali nieczułego na piękno muzyki, bogatego króla, Midasa, który ponad wszystko na świecie ukochał złoto. | |
I niespodziewanie, nagle na głowie króla wyrosły długie, ośle uszy. Midas, głęboko się przeraził i chcąc ukryć swoją hańbę, błagał bogów, aby nie robili sobie z niego pośmiewiska, lecz nadaremnie. Wiadomość ta obiegła cały kraj. Tak bogowie ukarali nieczułego na piękno muzyki, bogatego króla, Midasa, który ponad wszystko na świecie ukochał złoto. |