mitologia

Mitologia Antycznej Grecji.

Mitologia grecka  to zbiór mitów, czyli opowieści przekazywanych przez starożytną tradycję grecką.

Opowieści o bogach, boginiach i herosach przeplatają się z losami ludzi.

Mity zawierały naukę moralną, czyli wyjaśniały jak należy się zachowywać; co jest dobre, a za co należy się kara.

Starożytni Grecy zawarli w mitach swoje wyobrażenia o:

  • początkach świata, wyjaśniały również pochodzenie człowieka. np. mit o Prometeuszu, który ulepił ludzi z gliny

  • Naturze człowieka, i tak mit o „Dedalu i Ikarze” opowiada o pragnieniu wolności

  • prawach rządzących światem,

  • przyczynie wielu zjawisk przyrodniczych, np. pioruny i błyskawice były objawem złości Zeusa, zmiana pór roku wyjaśnione zostały w micie o Demeter i Korze

  • wydarzeniach historycznych.

Najstarszymi źródłami wiedzy o mitologii greckiej są dzieła Homera i Hezjoda. Homer żył w VIII wieku pne, był niewidomy. Wędrując po Helladzie, bo tak wówczas nazywano Grecję, opowiadał historie. Homer jest również autorem eposów „Iliada” i „Odyseja”.
Mity greckie opisują historię starożytnych Greków i ich bóstwa od walki o władzę i morderstwa wczesnych bogów, stworzenie człowieka, poprzez krwawą wojnę trojańską, aż po czasy króla Minosa.
Niezliczony jest zastęp bogów, bóstw, herosów, potworów, demonów, nimf, zasiedlających świat mitów.
Bogowie w mitach są przedstawieni tak jakby byli ludźmi ponieważ wyglądają i zachowują się jak ludzie; prowadzą ze sobą walki, są podstępni, złośliwi, ale też cieszą się i są smutni. Taki „uczłowieczony” sposób przedstawiania bogów to antropomorfizm.

Mity rozgrywają się w wielu miejscach

  • w antycznej Grecji (Helladzie), np. na Krecie, w Koryncie, w Troi;

  • w mitycznych miejscach, które nie istnieją: na górze Olimp, w Hadesie

Czas akcji mitów możemy podzielić na:

  • czas mityczny - bardzo odległy i nieokreślony, np. początki świata oraz

  • konkretne epoki historyczne, np. czasy króla Minosa

Narrator w mitach

wypowiada się w trzeciej osobie

jest wszechwiedzący to znaczy, że wie wszystko o świecie przedstawionym w utworze, zna fakty o których bohaterowie nie mają pojęcia

narrator jest bezstronny oznacza to, że nie przedstawia faktów na korzyść lub niekorzyść jednego z bohaterów

Mit o „Dedalu i Ikarze”
Dedal zaprojektował labirynt w którym król Krety Minos zamknął swego syna pół - byka, pół - człowieka Minotaura. Dedal nie pochodził z Krety, tęsknił za swoją ojczyzną – Atenami. Król jednak z obawy przed jego wiedzą o tajemnicach państwowych, zabronił Dedalowi opuszczać wyspę. 

Królowa Pesyfae, żona Minosa, widząc jego cierpienie, postanowiła pomóc.

Dedal wymyślił sposób ucieczki. Z ptasich piór sklejonych woskiem sporządził skrzydła dla siebie i swego syna Ikara.

Przed odlotem ojciec przestrzegł młodego chłopaka, aby leciał równo między niebem a ziemią, bo inaczej albo wosk się stopi, albo pióra nasiąkną wodą.

- Pamiętaj synu! Nie leć za nisko, bo pióra staną się ciężkie od wilgoci morskiej. Nie leć też za wysoko, bo słońce roztopi wosk. Pośrednia droga jest najbezpieczniejsza!

Ikar upojony magią lotu, oszołomiony światłem słońca, unosił się coraz wyżej i wyżej…
Takie słońce trzeba zobaczyć z bliska, dotkać ręką - myślał
Jednak Ikar, zachwycony lotem, wspaniałością przygody, zapomniał o radach ojca, leciał zbyt wysoko, słońce roztopiło wosk, pióra odpadły od konstrukcji, a Ikar rozbił się o przybrzeżne skały. Zrozpaczony ojciec znalazł zwłoki syna i go pochował
Rybacy, którzy towarzyszyli w pochówku Ikara, wyspie nadali nazwę Ikaria. A okalające ją morze nazwali Morzem Ikaryjskim.
Do dziś dnia Ikar jest symbolem braku rozwagi i marzenia, które doprowadziło do zguby i śmierci. Mit ten w ciągu lat nie traci swej popularności i funkcjonuje w kulturze europejskiej. Jest przytaczany jako uniwersalny przykład nierozwagi i młodzieńczego idealizmu prowadzącego do tragicznego rozwiązania. Stanowi także inspiracje w sztuce i poezji. Mit ten jest odzwierciedleniem życia codziennego ludzi zafascynowanych różnymi zjawiskami, które mylnie oceniamy jako coś wspaniałego, a one prowadzą nas do zguby.
„Mit o Prometeuszu”
Prometeusz należał do tytanów. To on ulepił z gliny człowieka na podobieństwo bogów, dał mu życie, a tym samym i duszę. Jednak ludzie żyli w lasach, wilgotnych jaskiniach i pieczarach. Byli bezbronni w stosunku do przyrody i dzikich zwierząt.

Prometeusz zwrócił się do Zeusa z prośba o ofiarowanie ludziom ognia

Zeus jednak nie zgodził się na to z obawy przed niezależnością ludzi. 

  • Ogień? to przecież przywilej bogów! – krzyczał Zeus - Nie waż się dawać ludziom ognia. Ludzie nie znają wdzięczności. Zgubią ciebie i nas.

Pewnego dnia Prometeusz wybrał się z wizytą do Hefajstosa,
Gdy nadarzyła się szansa, zabrał odrobinę ognia i przekazał go ludziom, następnie nauczył ich z niego korzystać, rozpalać ogniska, kuć żelazo, gotować potrawy
Był to niezwykły dar, który odmienił losy ludzi, byli oni niezależni

Zeus bardzo się rozgniewał i za karę przykul Prometeusza do skały. Prometeusz zawisł na przepaścią. Zgłodniały orzeł przylatywał co dzień, by wyjadać my wątrobę, która w nocy odrastała.

Prometeusz stał się symbolem człowieka cierpiącego z miłości do ludzi, człowieka zbuntowanego przeciwko bogom. To od jego imienia powstało określenie prometeizmu - postawy buntu przeciwko bogom, naturze w imię miłości do ludzi.

Mit o Syzyfie
Syzyf był królem Koryntu, był znanym i zamożnym człowiekiem, który wiódł szczęśliwe życie mając u boku swą piękną żonę
Syzyf, w przeciwieństwie do większości ludzi, żył w przyjaźni z bogami. Często odwiedzał ich na Olimpie
i napełniał swoje ciało cudownym nektarem i ambrozją. Niewielu doświadczało takiego zaszczytu.
Syzyf miał jednak jedną wadę, strasznie pociągały go plotki, nieustannie powtarzał to co usłyszał, oraz rozmawiał o sekretach  bogów podczas ich nieobecności. Bogom to nie odpowiadało, jednak dzięki temu że król Koryntu był ulubieńcem Zeusa przymykali na to oczy i obracali plotki w żarty.
Jednak pewnego dnia Syzyf przesadził i rozpowiedział tajemnicę samego władcy Olimpu czyli Zeusa. Bogowie byli oburzeni i rozgniewani. Ich gniew był tak silny że postanowili skazać Syzyfa na śmierć.

Jednak król Koryntu był przebiegły i domyślił się  że spotka go tak sroga kara, więc poprosił swą żonę aby nie odprawiała mu pogrzebu i nie dawała do ust obola.

- Merope, gdy ja umrę, a stanie się to niebawem, nie odprawiaj mi pogrzebu. Połóż moje ciało koło murów miasta.

Pamiętaj, również abyś nie wkładała obola do moich usta

  • Ale dlaczego mężu mam tak uczynić?

  • Zobaczysz kochana żono … - odparł przebiegle Syzyf

Gdy  dosięgnęła go śmierć  trafił do świata podziemnego, a tam- realizując dalszą część swego planu wydawał straszne głosy niesamowitej rozpaczy i cierpienia. Jego jęki usłyszeli bogowie i litując się nad nim pozwolili mu powrócić do świata żywych, gdzie miał przekonać swą żonę do odprawienia mu godnego pogrzebu.
W drodze towarzyszył mu bóg śmierci Tanatos, jednak sprytny Syzyf uwięził go w lochach
Po zniewoleniu boga śmierci wszyscy ludzie wiedli wspaniałe życie ponieważ nikt w nie trafiał do świata podziemnego. Lecz pewnego dnia Hades - król podziemia zorientował się, że Syzyf nie powrócił do świata zmarłych, wówczas wysłano Hermesa aby odnalazł złoczyńcę. Posłaniec szybko zorientował się, że Syzyf przechytrzył bogów, uwięził Tanatosa a sam żył pełnią życia. W niedługim czasie odnalazł zniewolonego bożka i uwolnił go. Tanatos natychmiast wysłał do świata umarłych sporą część ludzi, którzy mieli umrzeć w przeciągu tych lat gdy on był zniewolony.

Syzyf został ukarany ciężką i powtarzającą się pracą, a mianowicie miał za zadanie wtoczyć ogromny głaz na wielką, stromą górę.
Za każdy razem gdy już był przy samym szczycie wyślizgiwał mu się i spadał. Tak było za drugim, trzecim, dziesiątym razem. Syzyf ciągle wznosi kamień, ale zawsze tuż przy szczycie on mu się wyślizguje.

Jest symbolem pracy, działania niezakończonego sukcesem, bezsensownego.

„O Tezeuszu i Ariadnie”

Wysłannicy z Krety przyjechali do Aten, aby zabrać chłopców i dziewczęta, które miały być rzucone na pożarcie Minotaurowi.

Bohaterski Tezeusz zobowiązał się że pokona Minotaura

- Zabiję tego potwora. Ocalę młodzież Ateńską. – obiecał przed wyjazdem

-Chce ci pomóc Tezeuszu! - królewna Ariadna dała Tezeuszowi kłębek nici, by rozwijając go zaznaczył drogę powrotną.

Tezeusz przywiązał nić przy wejściu do labiryntu. Szedł bardzo długo, aż w końcu stanął oko w oko z potworem.
Rozpoczęła się walka.
Tezeusz pokonał Minotaura.
Drogę powrotną znalazł z łatwością, gdyż zwijał kłębek z rozwinięta nicią. Później Tezeusz wrócił do Aten i ożenił się z Ariadną.
„Persefona”
Kora była piękną dziewczyna i przechadzała się po łące. Hades się w niej zakochał pochwycił ją, wciągnął do swego rydwanu i porwał do królestwa.
Jej krzyk długo rozbrzmiewał wokół.
Tam ją poślubił a Kora stała się Persefoną.
Zrozpaczona Demeter wyruszyła na poszukiwanie córki. Wędrowała przez 9 dni i 9 nocy niczego nie jedząc ani nie pijąc.

W końcu Demeter przybyła do Heliosa, który widział wszystko, co zaszło.

Twe wołanie na nic się nie zda. Twoja córka Kora jest teraz małżonką Hadesa i zwie się Persefona.

Demeter bardzo się tym zdenerwowała, zabroniła kwitnąć kwiatom, wzrastać zbożu na polach Ziemia stała się sucha i jałowa.

Zeus polecił Hadesowi oddać matce jej córkę pod warunkiem, że każdego roku Persefona będzie spędzać 6 miesięcy w świecie podziemnym, a 6 miesięcy w świecie żywych.

Gdy Persefona wychodziła z podziemia, świat maił się wszystkimi kwiatami wiosny, tak wielka była radość Demeter. Jednak Persefona musiała powracać do męża, wtedy to przyroda zamierała, by ponownie się obudzić z zimowego odrętwienia. W taki właśnie sposób starożytni Grecy tłumaczyli sobie cykliczność zmian pór roku.

Mit o Midasie

Dawnymi czasami żył król, Midas, który był bardzo bogaty, a swe niezliczone skarby schowane miał w podziemiach swego pałacu.

Nadszedł dzień, kiedy Dionizos(grecki bóg wina)postanowił ukarać jego chciwość. Był zmierzch, kiedy Midas, właśnie otwierał żelazne podwoje swego skarbca. Gdy wszedł ujrzał przed sobą Dionizosa wraz z jego orszakiem. Wtedy Dionizos powiedział, że od dziś spełni się jego każde życzenie. Więc uradowany król bez namysłu zapragnął, aby wszystko, czego dotknie, zamieniło się w złoto.

Od tej chwili, wszystko na drodze Midasa, i posadzka pod stopami, i jego szaty, łoże, ściany, których dotykał – wszystko stawało się złotem Wreszcie zmęczony poczuł głód. Ale niestety . . . gdy tylko dotknął potraw, one natychmiast twardniały w bryłę złota. Nawet wino płynąc z amfory, zastygało w złocistą sztabkę. Ostatkiem sił pobiegł do świątyni Dionizosa, rzucił się do stóp ołtarza i prosił go, aby się ulitował i odwrócił czar. Wtedy Dionizos stwierdził , że spotkała go zasłużona kara, lecz tym razem jeszcze mu przebaczył.
Minęło trochę czasu i król Midas przechadzał się w zielonych gajach Arkadii. Szumiały liście na drzewach, ptaki słodko śpiewały, lecz uszy Midasa były głuche na muzykę leśną, a oczy nie widziały piękna przyrody, bo chciwy i nienasycony król, nadal myślał tylko o swoich bogactwach. W tym gaju znajdowała się świątynia boga Apollina (boga muzyki). Wtedy zastąpił drogę Midasowi, uderzając w struny harfy. Lecz Midas nie zatrzymał się nawet, aby posłuchać czarodziejskich dźwięków. Zajęty był, bowiem, obliczaniem swych skarbów. Apollo się rozgniewał i powiedział, że nie dla jego oślich uszu, jego pieśni.
I niespodziewanie, nagle na głowie króla wyrosły długie, ośle uszy. Midas, głęboko się przeraził i chcąc ukryć swoją hańbę, błagał bogów, aby nie robili sobie z niego pośmiewiska, lecz nadaremnie. Wiadomość ta obiegła cały kraj. Tak bogowie ukarali nieczułego na piękno muzyki, bogatego króla, Midasa, który ponad wszystko na świecie ukochał złoto.
I niespodziewanie, nagle na głowie króla wyrosły długie, ośle uszy. Midas, głęboko się przeraził i chcąc ukryć swoją hańbę, błagał bogów, aby nie robili sobie z niego pośmiewiska, lecz nadaremnie. Wiadomość ta obiegła cały kraj. Tak bogowie ukarali nieczułego na piękno muzyki, bogatego króla, Midasa, który ponad wszystko na świecie ukochał złoto.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
18 Mit mityzacja mitologie wsp Nieznany (2)
MitologiaSlowian TheGuru
Leksykon mitologii celtyckiej Bogowie
Hera, j.obce, łacina, mitologia
Latynowie w 753r, j.obce, łacina, mitologia
Zmiana wiary, MITOLOGIE ŚWIATA
Bogowie Wikingów, MITOLOGIE ŚWIATA
Mity i legendy Polski - Ryczówek, MITOLOGIE ŚWIATA
Mity i legendy Polski - Ryczówek, MITOLOGIE ŚWIATA
Mitologia, krótkie streszczenia lektur
Hajmdal, Matura - Język Polski, Mitologia Nordycka (Ragnarok), Bogowie
Demaskowanie katolickiej mitologii
Mity i mitologia
Bohater mitologiczny
Mitologia
Malarstwo motyw mitologiczny id Nieznany
mitologia japonska
Mitologia Germańska (Edda starsza Edda Młodsza i powstanie świata)

więcej podobnych podstron