Kwasy karboksylowe

Kwasy organiczne są nazywane kwasami karboksylowymi, ponieważ w cząsteczce każdego z nich znajduje się grupa funkcyjna, zwana grupą karboksylową:

WZÓR STRUKTURALNY I NAZWA SYSTEMATYCZNA ALKANU	WZÓR STRUKTURALNY I NAZWA SYSYTEMATYCZNA KWASU KARBOKSYLOWEGO	WZÓR SUMARYCZNY I NAZWA ZWYCZAJOWA KWASU KARBOKSYLOWEGO	MIEJSCE WYSTĘPOWANIA
metan	kwas metanowy	HCOOH kwas mrówkowy	jad mrówek
etan	kwas etanowy	CH3COOH kwas octowy	ocet winny
propan	kwas propanowy	C2H5COOH kwas propionowy	ser żółty
butan	kwas butanowy	C3H7COOH kwas masłowy	zjełczałe masło

Wzór ogólny kwasów karboksylowych:

Kwas metanowy (mrówkowy):

HCOOH

Właściwości:

• ciecz,

• bezbarwny,

• bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie,

• ma ostry, duszący zapach,

• trujący,

• parzący,

• ulega reakcjom spalania,

• ulega reakcji dysocjacji jonowej,

Zastosowania:

• produkcja preparatów przeciwłupieżowych,

• przedłużanie trwałości karmy,

• dezynfekcja beczek do piwa i wina,

• zwalczanie pasożytów pszczół,

• środek zmiękczający podczas wyprawiania skór,

Kwas etanowy (octowy):

CH₃COOH

Właściwości:

• ciecz,

• bezbarwny,

• bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie,

• ma charakterystyczny zapach,

• wykazuje odczyn kwasowy,

• ulega dysocjacji jonowej,

• reaguje z metalami aktywnymi, tlenkami metali i zasadami, tworząc sole,

• ulega reakcjom spalania,

Zastosowania:

• otrzymywanie tworzyw sztucznych (m.in. sztucznego jedwabiu),

• produkcja aspiryny,

• produkcja octu,

• produkcja taśm filmowych, których używa się w kinie do wyświetlania trójwymiarowych obrazów,

Kwasy organiczne są słabszymi kwasami niż mocne kwasy nieorganiczne (HCl, HNO₃, H₂SO₄). Moc kwasów organicznych maleje w szeregu homologicznym wraz ze wzrostem masy cząsteczkowej.

Reakcje chemiczne kwasów karboksylowych:

1. dysocjacja jonowa:

HCOOH HCOO^- + H⁺

anion mrówczanowy

CH₃COOH CH₃COO^- + H⁺

anion octanowy

1. reagują z metalami aktywnymi:

2Na + 2HCOOH → 2HCOONa + H₂

2CH₃COOH + Ca → (CH₃COO)₂Ca + H₂

1. reagują z tlenkami metali:

2 CH₃COOH + Na₂O → 2CH₃COONa + H₂O

2CH₃COOH + CuO → (CH₃COO)₂Cu + H₂O

6HCOOH + Al₂O₃ → HCOOAl + 3H₂O

1. reagują z zasadami (zobojętnianie):

CH₃COOH + NaOH → CH₃COONa + H₂O