121

Mieczysław B,B. Biskupski

Polska przelotna, niepewna, pomijana

Znaczenie miejsca akcji tkwi w tym, że mieszkańcy wioski są bez wyjątku przedstawieni jako oddani, żarliwi sowieccy pa­trioci, a wszędzie dokoła wiszą portrety Stalina. Wygłaszają pło­mienne deklaracje niezłomnej lojalnos'ci wobec Związku So­wieckiego, „naszego kraju". Fanatyczny patriotyzm ofiarnych wieśniaków jest wręcz centralnym motywem filmu. Nie po­trzeba im zachęty, by stawiać czoła Niemcom; robią to natych­miast i jednomyślnie, w przeciwieństwie do polskich chłopów w In Our Time, panikujących i nie troszczących się o obronę, dopóki nie zorganizuje ich angielska dziewczyna. Ale jeśli re­konstrukcja geograficzna miejsca akcji jest poprawna, ludzie ci są obywatelami sowieckimi od zaledwie kilkunastu miesięcy. Takie głębokie oddanie jest niezrozumiałe, chyba że dodamy za­łożenie, iż obszar ten należał się ZSRS i znalazł się tylko przej­ściowo pod sztuczną, obcą - polską - okupacją. W 1941 roku wieś ta była szczególnie przywiązana do sowieckiej ojczyzny, bo znaczną część życia poprzedniego pokolenia spędziła, cierpiąc, pod polską władzą i doświadczała dobrodziejstw komunizmu tylko przez parę krótkich miesięcy, zanim wkroczyli Niemcy. Tak z pewnością traktował ten obszar Kreml po roku 1939; dość niezwykłe, że taka interpretacja znalazła się w amerykań­skim filmie. Tylko wtajemniczeni, akceptujący sowieckie wyja­śnienie inwazji na Polskę w 1939 roku i okupacji jej wschodnich terytoriów jako „wyzwolenia" miejscowej ludności spod władzy Polaków, mogliby ją zrozumieć i zgodzić się z nią. Z punktu widzenia zwolennika Polski oczernia przedwojenną Polskę, ma­skując zarazem sowiecką inwazję.

Bez względu na dokładne umiejscowienie wsi jej ludność sta­nowiliby nie Rosjanie, lecz Ukraińcy, naród niezbyt przychylny Moskwie. Na kilka lat przed wojną wyniszczająca klęska głodu, w znacznej mierze zignorowana czy wręcz wywołana przez rząd, doprowadziła ogromną ich liczbę do śmierci, a niemieccy

najeźdźcy byli w 1941 roku przez wielu witani jako wyzwoli­ciele spod rosyjskiej tyranii. Przedstawiając ukraińską wioskę w 1941 roku jako zamieszkaną przez sowieckich patriotów, sce­nariusz Hellman zaciemnia jednocześnie dwie kwestie. Zwalnia Sowietów z winy za klęskę głodu, pokazując chłopów jako zde­cydowanie lojalnych. Scenariusz jest więc dość skomplikowaną próbą napisania na nowo najnowszej historii Rosji Sowieckiej.

Tendencję filmu do czynienia ukrytych, negatywnych aluzji na temat Polski - mrugnięć oka do wtajemniczonych - po­kazuje scena dodana w marcu 1943. Kurin sarkastycznie wy­śmiewa charakterystyczny dla Polaków zwyczaj całowania kobiet w rękę: „Ci twoi eleganccy przyjaciele lepiej by zrobili, gdyby użyli swoich rąk do walki z faszystami"73. Taka wersja kampanii wrześniowej, w której polska elita opisana jest jako żerujący na innych tchórze - niechętni walce z faszystami - zostanie w pełni rozwinięta w In Our Time; tutaj jest tylko zaznaczona.

Argumentacja geopolityczna The North Star nie zaintere­sowałaby większości widzów, ale wysłałaby jasną wiadomość osobom skłonnym poprzeć pomysły ideologiczne i geopoli­tyczne Kremla74. Jest to o tyle ważne, że Sam Goldwyn z MGM „chciał zrobić dla FDR porządny film" i wydał na The North Star fortunę, największą kwotę pieniędzy w historii wytwórni. Film był popularny, przyniósł zysk i zdobył sześć nominacji do Nagród Akademii75. Treść geopolityczna filmu nabiera więc

3 Test to scena 38, dodana 4 marca 1943 roku. Później najwidoczniej zosta­
ła wycięta, bo nie pojawia się w ostatecznej wersji. Autorką była prawdo­
podobnie Lillian Hellman, choć na dodanej scenie nie ma jej inicjałów.

4 Dla MPPDA była to „rosyjska wieś" przy granicy „Besarabii"; a zatem
w przypadku laika w kwestii geografii, jakim był amerykański analityk,
film osiągnął swój cel i zasymilował ten teren z Rosją Sowiecką,

' Film był przebojem kasowym i zaskarbił Goldwynowi oraz Milestonc'owi pochwały innych wytwórni. Goldwyn był zachwycony popularnością fil­mu i jego przyjęciem przez krytyków.

246

247


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Doradztwo Podatkowe z 23 czerwca 08 (nr 121)
121 307 POL ED02 2001
121
mat bud 121 (Kopiowanie) (Kopiowanie)
Dz U 2004 nr 121 poz 1263 id Nieznany
klucz 0X 121(1)
121
121
514[03] 01 121 Karta pracy egzaminacyjnej
Instrukcja obsługi Stereofoniczny zestaw słuchawkowy Bluetooth Nokia BH 121
Cw 06 Siatka dyfrakcyjna id 121 Nieznany
121 124
Czynniki rakotwˇrcze 96 121 571
121 407 pol ed02 2005
cz 09 s 121 160 Soldra 4 kolor
32 Testy 343 [01] 0X 121 Arkusz Egzaminacyjny Etap Pisemny Styczeń 2012 Odpowiedzi Część 1
121 Manuskrypt przetrwania
121