Podatek – jest to jedna najbardziej podstawowych kategorii ekonomicznych funkcjonujących we współczesnej gospodarce. Dlatego pojęciem szerszym jest pojęcie danin publicznych.

Danina publiczna to wszelkie formy przejmowania wart. Mat. bądź usług przez państwo od mieszkańców jego terytorium oraz różnego rodzaju organizacji, działających bądź mających siedzibę na tym terytorium. przymiotnik publiczna wskazuje iż beneficjentem jest podmiot sprawujący władzę. 3 podst. rodzaje danin publicznych: osobiste, np. obowiązek służby wojskowej; rzeczowe np. obowiązek nieodpłatnego dostarczania państwu rozmaitych rzeczy, zwłaszcza żywności; pieniężne, podatki opłaty cła, dopłaty.

Klasyfikacja podatku

kryterium przedmiotowe: pod doch (PIT i CIT); pod majątkowe (od nier.); pod przychodowe (obrotowe); pod konsumpcyjne (akcyza); kryterium źródła pokrycia świadczenia pod: pod bezpośrednie (PIT I CIT); pod pośrednie (VAT); kryterium podmiotu którego dochód stanowi pod: podatki państwowe, podatki lokalne

Przychodowe – świadczenia, które obciążają wszystkie przychody osiągane przez dany podmiot, bez uwzględnienia kosztów ich uzyskania. (Koszty uzyskania to koszty które ponosi podatnik w celu uzyskania przychodu np. dojazd do pracy). Podstawą opodatkowania jest z reguły suma należności uzyskanych z tytułu działalności podlegającej opodatkowaniu. Przykładem takiego podatku jest podatek od towarów i usług lub podatek od gier.

Dochodowe – przedmiotem opodatkowania jest dochód tj. nadwyżka przych. nad kosztami ich uzyskania. W odniesieniu do określonych rodzajów przychodów koszty uzyskania przychodu nie są w ogóle stosowane (renty, emerytury, odsetki od pożyczek, dywidendy) i wówczas zbliżają się one do podatków przychodowych. W obowiązującym systemie do podatków dochodowych należy zaliczyć podatek dochodowy od osób fizycznych, prawnych, wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa.

Majątkowe – obciążają samo władanie majątkiem oraz jego przyrost. Do podatków tych należy zaliczyć podatek od nieruchomości, rolny, leśny –władanie majątkiem, natomiast przyrost majątku i po części jego obrót nim obciąża podatek od spadków i darowizn oraz opłata skarbowa od czynności cywilnoprawnych.

Od wydatków (konsumpcyjne) – obciążają dochód podmiotów, które ponoszą określone wydatki. Są one opłacane wraz z ceną za dany towar czy usługę. Przy opodatkowaniu wydatków często się zdarza, że kto inny ponosi jego ekonomiczny ciężar. Z reguły przy podatkach konsumpcyjnych formalnie płaci je wytwórca i (lub) handlowiec, a w rzeczywistości ich ciężar ponosi nabywca towaru czy usługi, gdyż podatek wkalkulowany jest w cenę. Przykładem takich podatków w Polsce jest: podatek od towarów i usług, podatek akcyzowy

Bezpośrednie przedmiotem jest dochód lub wielkość zbliżona do dochodu, Są obliczane do indywidualnego dochodu lub majątku

i pośrednie przedmiot podatku nie jest zjawiskiem, które mogłoby świadczyć o istnieniu dochodu.Podział ten zakłada, że źródłem pod. może być albo dochód albo majątek. Pierwotnym źródłem, w ujęciu ekonomicznym, jest zawsze i tylko dochód.

Pod. Państwowe i samorządowe czyli do jakiego budżetu trafiają wpływy z określonych podatków. Własne podatki posiada jedynie gmina. Województwo i powiat nie mają ustawowo przyznanych samodzielnych dochodów podatkowych, otrzymują jedynie udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa.. Czasami ze względu na specyficzną organizację poboru podatków samorządowych, dzieli się je na 2 grupy, realizowane przez samorządowe organy podatkowe oraz przez urzędy skarbowe (pod od spadków darowizn, opł skarbową i pod doch opłacany w formie karty podatk.

Podatkowymi dochodami gminy są: pod od nieruch, rolny, leśny, od dział gosp osób fiz opłacany w formie karty pod, od spadków i darowizn, od posiadania psów, opłaty lokalne (miejsca, administracyjna i targowa) oraz opłata skarbowa. Podatkami państwowymi są: oba podatki dochodowe, podatek od towarów i usług (VAT), akcyzowy, od gier, ryczałt ewidencjonowany i pozostałe formy ryczałtów, z wyjątkiem karty podatkowej.

podmiot, a więc podmiot zobowiązany do zapłaty podatku (podatnik) – jest to podmiot bierny oraz podmiot uprawniony do otrzymania świadczenia podatkowego (państwo lub jednostka samorządu terytorialnego, reprezentowane przez określone organy) – podmiot czynny. Stosunek zobowiązaniowy łączący te dwa podmioty określany jest mianem prawnopodatkowego, cecha charakterystyczną tego stosunku jest jego administracyjny charakter wyrażający się nierównorzędnością podmiotów. Stroną uprawnioną, wierzycielem podatkowym jest związek publicznoprawny, dysponujący środkami przymusu zabezpieczającymi wykonanie przez podatnika ciążącego na nim zobowiązania podatkowego.

przedmiot, to stan faktyczny lub prawny, z wystąpieniem którego ustawa łączy obowiązek podatkowy. Innymi słowy, przedmiotem podatku to prawne określenie tego, od czego ma być płacony podatek. Stanem faktycznym będącym przedmiotem podatku jest np. posiadanie nieruchomości, uzyskanie dochodu, przychodu, obrotu, a stanem prawnym – nabycie własności nieruchomości, przyjęcie spadku, zawarcie umowy sprzedaży.

podst opod, jest to ilościowo lub wartościowo ujęty przedmiot opodatkowania. Tak więc podstawą opodatkowania osiąganych dochodów jest dochód w określonej kwocie, władanie gruntami – powierzchnia gruntu, nabycia własności rzeczy – czysta wartość tych rzeczy. Prawie zawsze podstawa opodatkowania ma wymiar matematyczny, liczbowy. Wyjątek stanowi podstawa opodatkowania od środków transportu czy psów.

podst obl. Podstawa wymiaru podatku to konkretna wielkość przyjęta przez organ podatkowy w decyzji wymierzającej podatek lub przez podatnika zobowiązanego do samodzielnego obliczenia podatku w deklaracji, uwzględniająca wszystkie odliczenia i pomniejszenia podstawy opodatkowania.

stawka– to współczynnik określający wysokość podatku w stosunku do podstawy opodatkowania; stosuje się różne kryteria klasyfikacji stawek podatkowych, z uwagi na ich formę rozróżnia się stawki: kwotowe, np. w podatku od nieruchomości, w podatku od środków transportu, itp.); procentowe, VAT w pod. doch. od oósb prawnych. – 19%, itp.; mieszane, kwotowo-procentowe, np.. w pod doch od osób fizycznych .

stawki do podst opod: proporcjonalne, występują gdy w miarę zmiany podstawy opodatkowania stawka pozostaje niezmienna, np. w podatku od spadków i darowizn. Stawki te często określa się liniowymi; progresywne, rosną wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania. Stawki progresywne mogą mieć przy tym różne formy: stawki progresji globalnej lub skokowej występują wówczas, gdy ,mamy do czynienia ze skokami podatku w miarę zwiększania się skali podatkowej. Ze względu na niesprawiedliwe skutki jest ona bardzo rzadko stosowana. W obowiązujących systemach podatkowych zastosowanie mają powszechnie: stawki progresji szczeblowej, zwanej ciągłą, gdzie nie następują gwałtowane skoki stawki po przekroczeniu danego szczebla w skali podatkowej; regresywne, są przeciwieństwem stawek progresywnych, gdyż maleją procentowo w miarę wzrostu podstawy opodatkowania. Stosowane dość rzadko, gdyż ich istotą jest wyższe opodatkowanie przy niższej stopie podatku; degresywne, maleją przy zmniejszaniu się podstawy opodatkowania i są właściwie odmianą stawek progresywnych, ich odwrotnością;

skala - to zestawienie tabelaryczne w którym ujmuje się poszczególne zakresy skal podatkowych wraz z odpowiadającymi im stawkami podatkowymi; skala proporcjonalna- tj. liniowa – występuje gdy należność podatkowa rośnie w takim stopniu w jakim rośnie podstawa opodatkowania tzn każdej wysokości podstawy opodatkowania odpowiada ta sama stawka procentowa. Skala progresywna – należność podatkowa rośnie szybciej niż podstawa opodatkowania. Jest to rodzaj skali najczęściej stosowanej, (w szczególności w podatkach dochodowych)

Zwolnienia polegają na całkowitym bądź częściowym pominięciu dochodów uzyskiwanych z niektórych źródeł przy ustalaniu podstawy opodatkowania.

Ulgi podatkowe polegają na zmniejszeniu podatku już po dokonaniu jego wymiaru. Zwyżki podatkowe są przeciwieństwem ulg i zwolnień ich stosowanie powoduje zwiększenie obciążeń podatkowych

Warunki wspólnego opodatkowania małżonków 1. Oboje małżonkowie muszą pozostać w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy lub muszą pozostać we wspólności majątkowej przez cały rok podatkowy. 2. Żaden z małżonków nie może prowadzić działalności gospodarczej rozliczanej w sposób ryczałtowy (ryczałt, karta podatkowa), a także działalności rozliczanej na zasadach ogólnych z wykorzystaniem 19% stawki liniowej. 3. Od 01.01.2007 żadne z małżonków nie może podlegać pod przepisy o podatku tonażowym. 4. Od 01.01.2009 osoby mające w Polsce miejsce rezydencji i osiągające swoje dochody w wysokości 75% (dot. to UE, EWG, Szwajcarii) 5. Samotnie wychowujący dzieci (małoletnie bez względu na wiek pobierają rentę socjalną, studiujące do 25 roku życia lub nie uzyskujący dochodów opodatkowanych do kwoty 3.091 zł.) 6. Od 01.01.2011 – osoby żyjące w konkubinacie i razem wychowujący dzieci

Przedmiot opodat pod doch. PIT wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest suma dochodów ze wszystkich źródeł przychodów.

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku pod. Jeżeli koszty uzyskania przekroczą sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

O wysokość straty ze źródła przychodów, poniesionych w roku podatkowym, można obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących 5 latach podatkowych, z tym że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty (dot to dział gosp)

 

Źródła przychodów stosunek służbowy, stosunek pracy; członkowstwo w spółdzielni produkcyjnej; emerytura, renta; działalność wykonywana osobiście; pozarolnicza działalność gospodarcza; działy specjalne produkcji rolnej; najem, dzierżawa, umowy podobne; kapitały pieniężne (odsetki, dywidendy, zyski kapitałowe); odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części, prawo wieczystego użytkowania gruntu

Przychody otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Pobór podatku wg ust pod doch od os fiz może być: potrącany w trakcie roku podatkowego przez płatnika w formie zaliczek lub podatku zryczałtowanego; uiszczany w trakcie roku podatkowego bezpośrednio przez podatnika w formie zaliczek; uiszczany w formie zaliczek kwartalnych przez podatników będących małymi podatnikami oraz przez podatników rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej, bez obowiązku składania deklaracji, uiszczany przez podatnika przy rozliczeniu rocznym

 

Mały podatnik - podatnik, u którego wartość przychodu ze sprzedaży (wraz z kwotą należnego podatku od towarów i usług) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1 200 000 euro. Przeliczenia kwot wyrażonych w euro należy dokonać wg średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP na pierwszy dzień roboczy października poprzedzającego roku pod z zaokrągleniu do 1000 zł.

Pozytywnym skutkiem tej instytucji jest możliwość wyboru kwartalnego opłacania zaliczek przez małych podatników oraz możliwość skorzystania z nowej metody amortyzacji jednorazowej środków trwałych.

Przedmiot opod. CIT dochód, bez względu na rodzaj przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty. Niekiedy jednak przedmiotem opodatkowania jest przychód. Dotyczy to np. niektórych rodzajów przychodów osiąganych na terytorium RP przez podatników mających swe siedziby za granicą np. z praw autorskich, dywidend oraz podmiotów krajowych np. w wypadku przychodów z tytułu dywidend i innych udziałów w zyskach osób prawnych.

Ustawa nie wymienia źródeł przychodów, definiuje natomiast przychód, który stanowić będą wszystkie otrzymane przez podatnika pieniądze, wartości pieniężne w tym również różnice kursowe, wartości otrzymywanych nieodpłatnie świadczeń, wartość przychodów w naturze, wartość umorzonych zobowiązań, wartość zwróconych wierzytelności. Dochodem jest nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeśli natomiast koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, to różnica jest stratą.

Koszty podatkowe koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Zaliczeniu do kosztów podatkowych podlegają więc różnego rodzaju ogólne wydatki związane z funkcjonowaniem firmy, a szczególnie takie, które jedynie pośrednio związane są z osiąganymi przez podatnika przychodami, np. kary umowne. Koszty bezpośrednio związane z przychodami są rozliczane w roku, w którym zostają osiągnięte związane z nimi przychody. Inne koszty rozliczone są w roku ich poniesienia. Za datę poniesienia kosztu uznaje się dzień ujęcia kosztu w prowadzonych przez podatnika księgach rachunkowych na podstawie faktury lub innego dowodu księgowego.

Mali podatnicy oraz podatnicy rozpoczynający działalność, z wyjątkiem tych, którzy zostali utworzeni w wyniku stosownych przekształceń, mają możliwość skorzystania z amortyzacji obejmującej jednorazowym odpisem amortyzacyjnym do 100% wartości początkowej środka trwałego w pierwszym roku podatkowym Dotyczy to ŚT z grup 3-8 Klasyfikacji ŚT, w tym maszyn, urządzeń i śr transp, z wyłączeniem jednak samochodów osobowych. Łączna kwota dokonanych według tej metody odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych wprowadzonych w danym roku do ewidencji, nie może przekroczyć równowartości kwoty 50.000 euro.

Amortyzacji podlegają również nabyte prawa majątkowe, takie jak: licencje, prawa autorskie, prawa własności przemysłowej oraz know-how, a także wartość firmy, koszty prac rozwojowych - zwane wartościami niematerialnymi i prawnymi. Przy amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych stosuje się zasadę, że okres dokonywania odpisów amortyzacyjnych nie może być krótszy niż ustawowo określona liczba miesięcy, np. od licencji (sublicencji) na programy komputerowe oraz od praw autorskich - 24 miesiące.

Podatek CIT wynosi 19% podstawy opodatkowania Podatnicy i płatnicy nie składają w trakcie roku podatkowego deklaracji podatkowych, ale są obowiązani do wpłacania zaliczek. Dotyczy to także podatku dochodowego pobieranego w sposób zryczałtowany. W trakcie roku podatkowego podatnicy mogą również rozliczać się z zaliczek na podatek w systemie uproszczonym. Wpłata zaliczek jest wówczas uzależniona od podatku należnego wykazanego w zeznaniu złożonym w roku poprzedzającym dany rok podatkowy lub w zeznaniu złożonym w roku poprzedzającym dany rok podatkowy o dwa lata.

Podatnicy mają obowiązek złożenia zeznania o wysokości dochodu (straty) osiągniętego w roku podatkowym do końca trzeciego miesiąca roku następnego i w tym terminie wpłacić podatek należny albo różnicę między podatkiem należnym od dochodu wykazanego w zeznaniu a sumą należnych zaliczek za okres od początku roku (art. 27 ustawy).

Podatnikami VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne , które wykonują samodzielnie dział gosp, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności. Dział ta obejmuje 1. wszelką działalność producentów, handlowców lun innych usługodawców; 2. podmiotów pozyskujących zasoby naturalne; 3.rolników; 4.działalność osób wykonujących wolne zawody, także wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy;

5.czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub dóbr niematerialnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W przypadku osób fizycznych prowadzących wyłącznie gospodarstwo rolne, leśne lub rybackie, za podatnika uważa się osobę, która złoży zgłoszenie rejestracyjne.

Podatnikami VAT są również osoby prawne, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne: na których ciąży obowiązek uiszczenia cła, uprawnione do korzystania z procedury celnej obejmującej uszlachetnianie czynne, odprawę czasową , przetwarzanie pod kontrolą celną dokonujące wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, lub będące usługobiorcami usług świadczonych przez podatników mających siedzibę lub miejsce zamieszkania albo pobytu poza teryt kraju.

Nie uznaje się za podatnika organów administracji publicznej i urzędów administracji publicznej w zakresie realizowanych zadań, dla realizacji których zostały one powołane poza czynnościami wykonywanymi w ramach umów cywilnoprawnych.

Z kolei organy egzekucyjne oraz komornicy sądowi , którzy wykonują czynności egzekucyjne są uznani przez ustawę za płatnika podatku od dostawy , dokonywanej w trybie egzekucji , towarów będących własnością dłużnika. Lub posiadanych przez niego z naruszeniem obowiązujących przepisów.

Przedmiot opod. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju; eksport towarów; import towarów; wewnątrzwspólnotowe nabycie i dostawa towarów

Podstawa opod. jest co do zasady obrót. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy . Obrót podlega zwiększeniu o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze, które mają bezpośredni wpływ na cenę dostarczanych towarów lub świadczonych przez podatnika usług. Podatku należnego nie oblicza się od wartości otrzymanej dotacji tylko przyjmuje się że w kwocie dotacji ten podatek jest zawarty. Podst opod w imporcie jest wartość celna powiększona o należne cło. Jeżeli przedmiotem importu są towary opodatkowane podatkiem akcyzowym na podstawie odrębnych przepisów podstawą opodatkowania jest wartość celna powiększona o należne cło i podatek akcyzowy.

Szczególne przypadki określania wysokości podatku należnego. Podatnicy którzy świadczą usługi w zakresie handlu i dokonują sprzedaży opodatkowanej oraz zwolnionej od podatku lub opodatkowanej różnymi stawkami, a nie są obowiązani do prowadzenia ewidencji, mogą w celu obliczenia podatku należnego dokonać podziału sprzedaży towarów w danym okresie rozliczeniowym w proporcjach wynikających z udokumentowanych zakupów z tego okresu w którym dokonano zakupu. Do obliczenia tych proporcji przyjmuje się wyłącznie towary przeznaczone do dalszej sprzedaży wg. cen uwzględniających podatek .

Wyroby akcyzowe wyroby energetyczne, energia elektryczna, alkohol i napoje alkoholowe oraz wyroby tytoniowe. Oznacza to że dla powyższych grup towarowych ustalono stawki minimalne akcyzy, które mogą być podwyższane przez poszczególne państwa UE na ich obszarze.

Zagadnienie opodatkowania akcyzą innych wyrobów, np. samochodów osobowych leży całkowicie w gestii państw członkowskich, z zastrzeżeniem, iż podatki te nie spowodują zwiększenia formalności w obrocie handlowym, związanych z przekraczaniem granicy między państwami członkowskimi.

Do czynności podlegających opodatkowaniu zalicza się: 1) produkcję wyrobów akcyzowych; 2) wprowadzenie wyrobów akcyzowych do składu podatkowego; 3) import wyrobów akcyzowych; 4) nabycie wewnątrzwspólnotowe wyrobów akcyzowych, z wyłączeniem nabycia wewnątrzwspólnotowego dokonywanego do składu podatkowego; 5) wyprowadzenie ze składu podatkowego, poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, wyrobów akcyzowych niebędących własnością podmiotu prowadzącego ten skład podatkowy, z wyłączeniem wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie, przez podmiot, który uzyskał zezwolenie wyprowadzenia.

Określenie wielu czynności rodzących obowiązek podatkowy w akcyzie, nie oznacza jednak, że akcyza jest podatkiem wielofazowym, pobieranym na każdym szczeblu obrotu. Art. 8 ust. 6 ustawy określa jednofazowość akcyzy stanowiąc, że jeżeli w stosunku do wyrobu akcyzowego powstał obowiązek podatkowy w związku z wykonywaniem jednej z ww. czynności, to nie powstaje obowiązek podatkowy na podstawie innej czynności, jeżeli kwota akcyzy została określona lub zadeklarowana w należnej wysokości.

Podatnicy akcyzy osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują czynności podlegające opodatkowaniu akcyzą lub wobec których zaistniał stan faktyczny podlegający opodatkowaniu akcyzą, w tym podmioty:

Procedura zawieszenia poboru akcyzy

Procedura zawieszenia poboru akcyzy to procedura stosowana podczas produkcji, magazynowania, przeładowywania i przemieszczania wyrobów akcyzowych, w trakcie której, gdy są spełnione określone w przepisach warunki, z obowiązku podatkowego nie powstaje zobowiązanie podatkowe.