Dr Dorota Zdunkiewicz-Jedynak, Stylistyka - wykład
Natura hipertekstu. Gatunki wypowiedzi w Internecie
LITERATURA
M. Dąbrowska., Język e-maila jako hybryda mowy i pisma, w: G. Szpila (red.), Język trzeciego tysiąclecia, Kraków 2000
W. Gruszczyński., Czaty w sieci, czyli o (polskich) zwyczajach językowych w Internecie, Dialog 2001 nr 2
D. Gut , Piszę, więc jestem. O języku Internetu, Konteksty 1999, nr 1-2
J. Jagodzińska ., Strona www w procesie komunikacji (w specyficznej sytuacji komunikacyjnej w Internecie), w: J. Porayski-Pomsta, J. Podracki (red.), Studia pragmalingwistyczne . Tekst – wypowiedź -dyskurs w dydaktyce szkolnej, Warszawa 1998
J. Jagodzińska , Uśmiech i śmiech w dyskusjach internetowych – o sposobach zapisu uczuć towarzyszących wypowiedzi, Poradnik Językowy 2000 nr 3
J. Jagodzińska , Dyskurs internetowy, w: J. Porayski-Pomsta (red.), Czynności tworzenia i rozumienia wypowiedzi, Warszawa 2002
A. Maliszewska , Wirtualna buźka. Modyfikująca rola znaków graficznych w komunikacji internetowej, w: K. Michalewski (red.) Tekst w mediach, Łódź 2002
A. Mencwel (red.), Communicaire. Almanach antropologiczny. Temat: Internet, Warszawa 2004
Lata 60. – Theodor Nelson – twórca terminu „hipertekst” – opracowanie Xanadu – hipertekstowego archiwum i systemu publikacji
Idee „hipertekstowe” w pismach Barthes’a i Faucaulta
Literackie eksperymenty hipertekstowe na papierze :
Władimir Nabokow „Blady ogień”
Elektroniczne powieści hipertekstowe:
Shelley Jackson „Patchwork Girl”
idea komunikacyjnej sieci połączonych ze sobą komputerów działających bez centralnego ośrodka zawiadywania - 1957 r.
pierwsza próba zdalnego połączenia - wrzesień 1969 r. - Los Angeles i Stanford
począwszy od 1983 r.- zastosowania cywilne - jako technologia usprawniająca wymianę zasobów naukowych w amerykańskim środowisku uniwersyteckim
1991 r. na uniwersytecie Minnasota w Stanach Zjednoczonych - powstanie systemu informacyjnego Gopher
1994 r. na politechnice w Massachusetts - powstanie organizacji World Wide Web Consortium
połączenie Polski z Internetem - sierpień 1991 r.
czerwiec 1996 r. uruchomienie przez TPSA dostępu do Internetu za pośrednictwem numeru 020-2122 i modemów
Cechy hipertekstu
tekst niezhierarchizowany, bez początku i końca
przeznaczony do czytania nielinearnego
zbudowany z połączonych ze sobą słów, animacji, dźwięków, statycznych lub ruchomych obrazów, do których przechodzi się za pomocą łączy elektronicznych
dzięki hipertekstowym łączom wszelkie teksty w Sieci są potencjalnie obecne i istnieje możliwość natychmiastowego do nich dostępu; dzięki linkom można wprowadzić do własnego dokumentu dowolne połączenia z innymi dokumentami
„czytelnik” decyduje ostatecznie, jaką ścieżką spośród zaproponowanych podąży jego „lektura”- jego rola nie sprowadza się tylko do dekodowania komunikatu – jest do pewnego stopnia jego twórcą – wybiera jedne fragmenty – pomija inne
nowe wzorce spójności
Hipertekst a tekst tradycyjny
TEKST KLASYCZNY |
HIPERTEKST |
|
trwałość |
ulotność |
|
uporządkowanie linearne |
uporządkowanie przestrzenne |
|
znaczenie zdefiniowane pierwotnie |
znaczenie wyłaniające się |
|
struktura wycentrowana |
struktura zdecentralizowana |
|
koherencja globalna |
koherencja lokalna |
|
czytanie ukierunkowane na cel |
czytanie jako bezcelowe wędrowanie |
|
myślenie logiczne |
myślenie analogiczne |
|
porządek |
chaos (system samoorganizujący się) |
|
monologia |
wielogłosowość |
|
nieprzerwany rozwój |
przeskoki, nieciągłość |
|
sekwencyjność |
paralelizm |
Trudności metodologiczne w badaniu hipertekstu
Tekst - gotowy produkt, jakość linearna, całościowa (łac. textura ‘tkanina’, por. ang. texture ‘tekst’) – spójna formalnie oraz semantycznie. Hipertekst - proces, którego postępowanie obserwujemy in statu nascendi.
W czasach tekstu tradycyjnego z linearną lekturą - związana bierna postawa czytelnika. Stąd analiza językoznawcy-czytelnika - maksymalnie pozbawiona elementu subiektywnego.
W hipertekście przeciwstawienie autora i czytelnika ulega zatarciu.
Opisuje się raczej przebieg własnej lektury, zdaje sprawę z aktu doświadczenia w obcowaniu z hipertekstem, a właściwie z jakimś jego fragmentem.
Genologia tekstów internetowych
1. Strony www i blogi
3. Dyskusja w Internecie
listy dyskusyjne
grupy dyskusyjne
płynna liczba uczestników
efemeryczność interakcji zachodzących między uczestnikami czatu,
chaotyczność, polifonia tematów (brak ukierunkowania na jeden temat).
Specyfika komunikacji i języka w Internecie
powszechna dostępność (podstawa porównania Internetu do starożytnej agory czy nowożytnego bazaru albo Hyde Parku)
szybkość przekazu
niezależność od miejsca
interaktywność
zatarcie granicy między nadawcą i odbiorcą
dialog w gatunkach internetowych - forma telelogu – nadawca na odległość zwraca się do wielu odbiorców na raz albo wielu odbiorców do nadawcy w tym samym momencie
połączenie cech języka mówionego i pisanego.
hieroglificzność - substytutem przekazów pozawerbalnych (dotyczących nastroju, intencji mówiącego itp.) obecnych w kontakcie bezpośrednim, takich jak mimika, gesty, intonacja itp. - system znaków utworzonych ze znaków klawiatury, tzw. emotikonów (zwanych też buźkami czy śmieszkami), np.
|
:-) |
|
Uśmiech... |
||||||
|
:) |
|
...od ucha do ucha! |
|
|||||
|
;-) |
|
Żart... |
|
|||||
|
:-( |
|
Smutek... |
|
|||||
|
:-| |
|
Powaga... |
|
|||||
|
:^/ |
|
No... nie wiem... |
|
|||||
|
:-> |
|
He, he... |
|
|||||
|
:-* |
|
Całus... |
|
|||||
|
:-7 |
|
Uuupsss... |
|
|||||
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
||||||
Akronimy – wyrazy utworzone od pierwszych liter wyrazów tworzących zdanie lub wyrażenie najczęściej języka angielskiego
POV - Point of View – ‘punkt widzenia’
BTW – By the Way – ‘przy okazji mówiąc’
GOK - God Only Knows – ‘Bóg jeden wie’
Akronimy fonetyczne
CUL8R – See you later – ‘do zobaczenia później’;
4GET – Forget ‘zapomnij’;
3maj się -Trzymaj się.
Światowa i polska literatura z zakresu teorii komunikacji, językoznawstwa, socjologii, teorii kultury oraz innych dziedzin nauki, dotycząca komunikacji w Internecie
http://uranos.cto.us.edu.pl/~grzenia/kjwi.html .
Jan Grzenia – program badawczy Język polski w Internecie -http://venus.fil.us.edu.pl/polski/polski.html