Dr Dorota Zdunkiewicz-Jedynak, Stylistyka - wykład

Natura hipertekstu. Gatunki wypowiedzi w Internecie

LITERATURA

• M. Dąbrowska., Język e-maila jako hybryda mowy i pisma, w: G. Szpila (red.), Język trzeciego tysiąclecia, Kraków 2000

• W. Gruszczyński., Czaty w sieci, czyli o (polskich) zwyczajach językowych w Internecie, Dialog 2001 nr 2

• D. Gut , Piszę, więc jestem. O języku Internetu, Konteksty 1999, nr 1-2

• J. Jagodzińska ., Strona www w procesie komunikacji (w specyficznej sytuacji komunikacyjnej w Internecie), w: J. Porayski-Pomsta, J. Podracki (red.), Studia pragmalingwistyczne . Tekst - wypowiedź -dyskurs w dydaktyce szkolnej, Warszawa 1998

• J. Jagodzińska , Uśmiech i śmiech w dyskusjach internetowych - o sposobach zapisu uczuć towarzyszących wypowiedzi, Poradnik Językowy 2000 nr 3

• J. Jagodzińska , Dyskurs internetowy, w: J. Porayski-Pomsta (red.), Czynności tworzenia i rozumienia wypo­wiedzi, Warszawa 2002

• A. Maliszewska , Wirtualna buźka. Modyfikująca rola znaków graficznych w komunikacji internetowej, w: K. Michalewski (red.) Tekst w mediach, Łódź 2002

• A. Mencwel (red.), Communicaire. Almanach antropologiczny. Temat: Internet, Warszawa 2004

Hipertekst - eksperyment artystyczny

• Lata 60. - Theodor Nelson - twórca terminu „hipertekst” - opracowanie Xanadu - hipertekstowego archiwum i systemu publikacji

• Idee „hipertekstowe” w pismach Barthes'a i Faucaulta

• Literackie eksperymenty hipertekstowe na papierze :

Jorge Luis Borges „Ogród rozwidlających się ścieżek”

Julio Cortazar „Gra w klasy”

Władimir Nabokow „Blady ogień”

• Elektroniczne powieści hipertekstowe:

Michael Joyce, Afternoon story (na dyskietce 1987)

Stuart Mouthrop „Victory Garden”

Shelley Jackson „Patchwork Girl”

Historia Internetu

• idea komunikacyjnej sieci połączonych ze sobą komputerów działających bez centralnego ośrodka zawiadywania - 1957 r.

• pierwsza próba zdalnego połączenia - wrzesień 1969 r. - Los Angeles i Stanford

• począwszy od 1983 r.- zastosowania cywilne - jako technologia usprawniająca wymianę zasobów naukowych w amerykańskim środowisku uniwersyteckim

• 1991 r. na uniwersytecie Minnasota w Stanach Zjednoczonych - powstanie systemu informacyjnego Gopher

• 1994 r. na politechnice w Massachusetts - powstanie organizacji World Wide Web Consortium

• połączenie Polski z Internetem - sierpień 1991 r.

• czerwiec 1996 r. uruchomienie przez TPSA dostępu do Internetu za pośrednictwem numeru 020-2122 i modemów

Cechy hipertekstu

• tekst niezhierarchizowany, bez początku i końca

• przeznaczony do czytania nielinearnego

• zbudowany z połączonych ze sobą słów, animacji, dźwięków, statycznych lub ruchomych obrazów, do których przechodzi się za pomocą łączy elektronicznych

• dzięki hipertekstowym łączom wszelkie teksty w Sieci są potencjalnie obecne i istnieje możliwość natychmiastowego do nich dostępu; dzięki linkom można wprowadzić do własnego dokumentu dowolne połączenia z innymi dokumentami

• „czytelnik” decyduje ostatecznie, jaką ścieżką spośród zaproponowanych podąży jego „lektura”- jego rola nie sprowadza się tylko do dekodowania komunikatu - jest do pewnego stopnia jego twórcą - wybiera jedne fragmenty - pomija inne

• nowe wzorce spójności

Hipertekst a tekst tradycyjny

TEKST KLASYCZNY	HIPERTEKST
trwałość	ulotność
uporządkowanie linearne	uporządkowanie przestrzenne
znaczenie zdefiniowane pierwotnie	znaczenie wyłaniające się
struktura wycentrowana	struktura zdecentralizowana
koherencja globalna	koherencja lokalna
czytanie ukierunkowane na cel	czytanie jako bezcelowe wędrowanie
myślenie logiczne	myślenie analogiczne
porządek	chaos (system samoorganizujący się)
monologia	wielogłosowość
nieprzerwany rozwój	przeskoki, nieciągłość
sekwencyjność	paralelizm

Trudności metodologiczne w badaniu hipertekstu

• Tekst - gotowy produkt, jakość linearna, całościowa (łac. textura `tkanina', por. ang. texture `tekst') - spójna formalnie oraz semantycznie. Hipertekst - proces, którego postępowanie obserwujemy in statu nascendi.

• W czasach tekstu tradycyjnego z linearną lekturą - związana bierna postawa czytelnika. Stąd analiza językoznawcy-czytelnika - maksymalnie pozbawiona elementu subiektywnego.

• W hipertekście przeciwstawienie autora i czytelnika ulega zatarciu.

• Opisuje się raczej przebieg własnej lektury, zdaje sprawę z aktu doświadczenia w obcowaniu z hipertekstem, a właściwie z jakimś jego fragmentem.

Genologia tekstów internetowych

1. Strony www i blogi

2. E-maile

3. Dyskusja w Internecie

listy dyskusyjne

grupy dyskusyjne

4. Czaty

• płynna liczba uczestników

• efemeryczność interakcji zachodzących między uczestnikami czatu,

• chaotyczność, polifonia tematów (brak ukierunkowania na jeden temat).

Specyfika komunikacji i języka w Internecie

• powszechna dostępność (podstawa porównania Internetu do starożytnej agory czy nowożytnego bazaru albo Hyde Parku)

• szybkość przekazu

• niezależność od miejsca

• interaktywność

• zatarcie granicy między nadawcą i odbiorcą

• dialog w gatunkach internetowych - forma telelogu - nadawca na odległość zwraca się do wielu odbiorców na raz albo wielu odbiorców do nadawcy w tym samym momencie

• połączenie cech języka mówionego i pisanego.

• hieroglificzność - substytutem przekazów pozawerbalnych (dotyczących nastroju, intencji mówiącego itp.) obecnych w kontakcie bezpośrednim, takich jak mimika, gesty, intonacja itp. - system znaków utworzonych ze znaków klawiatury, tzw. emotikonów (zwanych też buźkami czy śmieszkami), np.

:-)			Uśmiech...
:)				...od ucha do ucha!
;-)				Żart...
:-(				Smutek...
:-|				Powaga...
:^/				No... nie wiem...
:->				He, he...
:-*				Całus...
:-7				Uuupsss...

Akronimy - wyrazy utworzone od pierwszych liter wyrazów tworzących zdanie lub wyrażenie najczęściej języka angielskiego

POV - Point of View - `punkt widzenia'

BTW - By the Way - `przy okazji mówiąc'

GOK - God Only Knows - `Bóg jeden wie'

Akronimy fonetyczne

CUL8R - See you later - `do zobaczenia później';

4GET - Forget `zapomnij';

3maj się -Trzymaj się.

Światowa i polska literatura z zakresu teorii komunikacji, językoznawstwa, socjologii, teorii kultury oraz innych dziedzin nauki, dotycząca komunikacji w Internecie

• http://router.fil.us.edu.pl/polski/gatunki.html

• http://uranos.cto.us.edu.pl/~grzenia/kjwi.html .

• Jan Grzenia - program badawczy Język polski w Internecie -http://venus.fil.us.edu.pl/polski/polski.html

1

---