JĘZYKOWE SPOSOBY EUFEMIZOWANIA
ŚRODKI FONOLOGICZNE
UCIĘCIE
Może nastąpić po I głosce, I sylabie lub innej liczbie głosek.
Wymawiana jest tylko nazwa I litery lub I sylaba.
Zachowana jest pierwsza i ostatnia głoska (lub kilka pierwszych i ostatnich).
Brak I głoski (litery).
Elizja głoski.
METATEZA
Przestawianie głosek w obrębie 1 lub 2 wyrazów.
SUBSTYTUCJA
Substytucja 1 lub 2 głosek, przede wszystkim w nagłosie lub śródgłosie wyrazu (najczęściej w przekleństwach i przy eufemizowaniu nazw Boga.
ALUZJA FONETYCZNA
Wyraźne podobieństwo brzmieniowe 2 wyrazów lub wyrażeń, z których 1 jest eufemizowanym verbum proprium, a drugie - eufemizmem, mającym zupełnie inne znaczenie podstawowe.
Wykorzystywanie zbieżności fonetycznej.
NAZWA PIERWSZEJ LITERY
Odczytywanie nazwy I litery.
Przede wszystkim w języku potocznym.
ZMIANA DŹWIĘCZNOŚCI GŁOSKI
Złagodzenie poprzez ubezdźwięcznienie.
ZMIANA SPOSOBU WYMAWIANIA
Świadome stylizowanie.
ŚRODKI MORFOLOGICZNE
ŚRODKI FLEKSYJNE
STOPNIOWANIE PRZYMIOTNIKÓW
Do łagodzenia - stopień wyższy i najwyższy.
ZAMIANA LP. NA LMN.
Dotyczy to głównie zaimka 1.os. lp.
Zwracanie się do drugiej osoby 3. os. lp. lub 3. os. l. mn.
ZAMIANA TRYBU ROZKAZUJĄCEGO NA OZNAJMUJĄCY LUB PRZYPUSZCZAJĄCY
Dobre wychowanie nie pozwala na zwrócenie się do danej osoby z poleceniem w trybie rozkazującym.
ZMIANA RODZAJU LUB PARADYGMATU FLEKSYJNEGO
ŚRODKI SŁOWOTWÓRCZE
ZDROBNIENIA
Rzeczowniki - suf.: -k, -ek, -ik, -ka, -ko; rozszerzony: -eńka, -eczka; suf.: -uś, -usia, -utki, -uszko.
Przymiotniki - suf.: -utki.
Czasowniki - wysrańkać się.
ZGRUBIENIA
B. rzadko.
INNE SUFIKSY
-iszon, -awy, -owaty.
PREFIKSACJA
Pref.: nie-.
ODRZUCENIE PREFIKSU
Odrzucanie pref.: wice-, pod-, pro-.
ZMIANA 1 CZŁONU W ZŁOŻENIU (LUB WE FRAZIE)
Wymiana członu uważanego za wulgarny.
SKRÓTY I SKRÓTOWCE
Tworzone od pełnych nazw właściwych.
NEOLOGIZMY
Nowo utworzone formy językowe.
Określenia stylizowane na nazwy naukowe.
Dodatkowym elementem łagodzącym bywa komizm.
Występują często w języku potocznym.
ŚRODKI LEKSYKALNE
SYNONIMY
Zróżnicowanie uczuciowe lub środowiskowe.
Ciągi eufeministyczne, których znaczenie podstawowe zawiera w sobie wspólny komponent, a występuje między nimi różnica stylistyczna.
ANTONIMY
Przeciwieństwo znaczenia.
Zaprzeczenie cechy nie implikuje jednoznacznie wystąpienie cechy przeciwnej.
Stosowanie antonimów często bywa związane z ironią.
HIPERONIMY
Znaczenie nie jest dokładnie sprecyzowane.
Rzeczowniki, czasowniki i zaimki.
WYRAZY OBCE - ZAPOŻYCZENIA I CYTATY
Zapożyczenia z łaciny - defekować, defekacja, torsje, defraudować, konkubina, aborcja, kopulacja, likwidować, penis, fekalia, sempiterna, ekstrementy, pacyfikować, genitalia, non consumatum, Pax Romana, Mater Dei.
Zapożyczenia z greki - fallus, eutanazja.
Zapożyczenia z języka francuskiego - kurtyzana, metresa, dama z demi monde'u, deriery, desu, desusy, quasimodo, konduita.
Zapożyczenia z języka niemieckiego - flama, ciepły brat (kalka), trafia kogoś szlag / szlaczek, szajs.
Zapożyczenia z języka angielskiego - call-girl, fuck you / off, odfakenuj się, smurfy, many, minus yellow, beer shop, sex shop, peep shop.
Zapożyczenia z hebrajskiego - rebochem, rebocha.
ZPOŻYCZENIA WEWNĘTRZNE
Język nauki - oddać mocz / stolec, penis, tumor, aborcja, eutanazja, defekacja.
Język oficjalny (urzędowo-kancelaryjny) - konsumować, nabyć (drogą kupna), dokonać zamiany mieszkania, ujemne temperatury, niesprzyjająca aura.
Język literacki - rezydencja (o małym domku),limuzyna (o fiacie 126p), posiadłość (o małym ogródku).
Wpływy dialektalne - pierdoła, ciul, dupcyć.
Język dziecięcy - siusiu, kupka, siusiak.
Język środowisk przestępczych (marginesu społecznego) - mokra robota, dołek, pudło, mamer, 4-8, 48, ul, puszka, kapować, miech, łysy (`księżyc'), pierdel, heca, frajer, forsa, kić, kibel, ciupa, gar, garować, bransoletki, wsypa, krawat.
ŚRODKI SEMANTYCZNE
METAFORA
METONIMIA
Podanie skutku zamiast przyczyny.
Podanie przyczyny zamiast skutku.
Rzecz zawierająca coś zamiast zawartości.
Osoby prowadzące z-d lub miejsce tego z-du.
Wymienienie materiału zamiast przedmiotu z niego zrobionego.
Podanie nazwy 1 zjawiska zamiast innego, przy czym oba pozostają za sobą w związku.
PERYFRAZA
ANTONOMAZJA
LILOTA
IRONIA
APOSJOPEZA
ALUZJA
UNDERSTATEMENT (NIEDOMÓWIENIE)
ŚRODKI NA POZIOMIE WYPOWIEDZENIA I TEKSTU
ZAMIENNE STOSOWANIE FRAZY „TY-JUŻ-WIESZ-CO
WTRĄCENIA SYGNALIZUJĄCE WYRAZY LUB WYRAŻENIA EUFEMINISTYCZNE
ZAZNACZENI, ŻE UŻYWA SIĘ EUFEMIZMU
FORMUŁY PRZEPRASZAJĄCE
6. GRAFICZNE ŚRODKI EUFEMIZOWANIA
WIELOKROPEK
CUDZYSŁÓW
ZMIANY ORTOGRAFICZNE (smrood, Q-TASS)
INNE ZNAKI INTERPUNKCYJNE [ (?)]
7. ZABIEGI METAJĘZYKOWE
Czteroliterowy język, 4 litery, k-5 (w języku marynarzy).
8. ŚRODKI SUPRASEGMENTALNE (PROZODYCZNE)
2