ŚRODKI PREWENCYJNE

Środki prewencyjne - działania profilaktyczne (prewencyjne) w celu ograniczenia popełniania przestępstw i wykroczeń a także wszelkim zachowaniom kryminogennym, współpraca w tym zakresie z innymi podmiotami.

Na czym polega system prewencyjny

Istnieją dwa systemy, jakie zawsze stosowano w wychowaniu młodzieży: prewencyjny i represyjny. System represyjny polega na tym, że podwładnym ogłasza się prawo, a potem patrzy się tylko, by wykryć przestępców i w razie potrzeby wymierzyć zasłużoną karę. Według tego systemu słowa i postawa przełożonego powinny być zawsze surowe, a nawet groźne, a sam przełożony powinien unikać wszelkiej zażyłości z podwładnymi.

Dyrektor dla dodania sobie powagi powinien rzadko przebywać między podwładnymi i zjawiać się przeważnie wtedy, gdy chodzi o zagrożenie karą lub jej wymierzenie. Ten system jest łatwy, mniej uciążliwy, a nadaje się zwłaszcza w wojsku i wśród ludzi dorosłych i rozsądnych, którzy już sami powinni umieć rozeznać i zapamiętać to, co jest zgodne z prawem i przepisami. Zupełnie inny jest System prewencyjny. Polega on na tym, że podwładnych zaznajamia się z przepisami i regulaminem zakładu, a następnie roztacza się nad nimi taką opiekę, że wychowankowie znajdują się zawsze pod czujnym okiem dyrektora lub asystentów, którzy jako kochający ojcowie przemawiają do nich, w każdej okoliczności służą im za przewodników, udzielają rad i upominają z dobrocią, co jest równoznaczne z postawieniem wychowanków w niemożności popełnienia wykroczeń. System ten opiera się całkowicie na rozumie, religii i dobroci; dlatego wyklucza kary surowe i stara się nie stosować nawet kar lżejszych.

Wydaje się, że temu Systemowi należy dać pierwszeństwo z następujących powodów:

1. Wychowanek ostrzeżony w porę nie czuje się poniżony z powodu popełnionych uchybień, jak to bywa, kiedy się o nich donosi przełożonemu. Nie oburza się na otrzymane uwagi, ani na zagrożoną lub wymierzoną karę, ponieważ towarzyszy temu uprzednie przyjacielskie upomnienie, które karę uzasadnia, owszem pozyskuje serce wychowanka tak, że ten uznaje potrzebę i niemal jej pragnie.

2. Bardzo istotną przyczyną jest żywość chłopca, który w jednej chwili zapomina o przepisach dyscyplinarnych i karach grożących za ich przekroczenie. Dlatego chłopiec często staje się winnym i naraża się na karę, nad którą się nigdy nie zastanawiał, a może wcale o niej nie pamiętał w danej chwili i byłby jej z pewnością nie popełnił, gdyby na czas przestrzegał go jakiś głos przyjacielski.

3. W Systemie prewencyjnym upomina się wychowanka w taki sposób, że wychowawca może zawsze przemawiać do niego głosem serca, tak w okresie wychowania, jak i później. Wychowawca, pozyskawszy sobie raz zaufanie wychowanka, będzie mógł wywierać na niego wielki wpływ: doradzać mu, upominać go i strofować nawet wtedy, gdy wychowanek znajdzie się na stanowisku. Dla tych i wielu innych powodów wydaje się, że System prewencyjny powinien mieć pierwszeństwo przed represyjnym.

Stosowanie Systemu prewencyjnego

System ten w praktyce opiera się całkowicie na słowach św. Pawła: "Miłość cierpliwa jest, łaskawa jest...wszystko znosi...we wszystkim pokłada nadzieję, wszystko przetrzymam. Dlatego tylko chrześcijanin może z powodzeniem stosować System prewencyjny. Rozum i religia- to środki, jakie wychowawca musi ustawicznie stosować, nauczać ich i sam według nich postępować, jeśli chce mieć posłuch i cel swój osiągnąć.

Środki przymusu bezpośredniego stosowane przez policję:

kajdanki i prowadnice

pałka policyjna

kaftan bezpieczeństwa

gaz drażniący

siła fizyczna

pasy i siatki obezwładniające

pies służbowy

wodne środki obezwładniające

kolczatka drogowa

pociski niepenetracyjne miotane z broni palnej

broń palna

Pistolety

Granatniki

Strzelby

Prewencja na poziomie indywidualnym

Przeciwdziałanie przemocy na tym poziomie skupia się głównie na dwóch sprawach. Po pierwsze, polega na wzmacnianiu zdrowych postaw i zachowań u dzieci oraz młodzieży w celu ochrony ich przed stosowaniem i doświadczaniem przemocy w życiu dorosłym. Po drugie, zmierza do zmiany postaw i zachowań u jednostek, które już stosowały lub doświadczały przemocy (również autoagresji). Szczególnie ważne jest, aby przekonać ludzi, że mogą rozwiązywać konflikty bez uciekania się do przemocy.

Istnieje kilka typów działań prewencyjnych podejmowanych na poziomie indywidualnym:

programy edukacyjne; programy rozwijające funkcjonowanie społeczne; programy terapeutyczne oraz programy "naprawcze".

Prewencja na poziomie interpersonalnym

Prewencja interpersonalna skupia się głównie na tym, jak relacja ofiary i sprawcy wpływa na innych ludzi, z którymi pozostają oni w interakcji. Ważne są też w tym podejściu problemy lokalizowane w środowisku rodzinnym: konflikty małżeńskie, brak dyscypliny i nadzoru nad dziećmi i inne negatywne zjawiska.

Istnieje kilka typów oddziaływań interpersonalnych przeciwdziałających przemocy:

treningi dla rodziców - koncentrują się na wzmocnieniu więzi emocjonalnych między rodzicami i dziećmi, zachęcają rodziców do stosowania konsekwencji jako jednej z metod wychowawczych, pomagają rodzicom w rozwoju samokontroli własnych zachowań wobec dzieci;

programy mentorskie - skierowane są do konkretnego młodego człowieka szczególnie narażonego na rozwój zachowań antyspołecznych - opieki nad nim podejmuje się osoba dorosła spoza rodziny, która staje się modelem właściwych postaw i zachowań;

terapia rodzin - celem takich działań jest poprawa komunikacji i interakcji w rodzinie;

interwencje i wizyty domowe - ich celem jest regularne kontaktowanie się z rodziną pielęgniarki środowiskowej lub innego profesjonalisty; szczególnie chodzi tu o rodziny wymagające wsparcia i przewodnictwa w procesie wychowania dzieci, gdzie istnieje duże ryzyko wystąpienia wobec nich przemocy; wizyty w środowisku rodzinnym zapobiegają też zachowaniom przestępczym dzieci w przyszłości; częścią interwencji domowej może być poradnictwo, trening różnych umiejętności, informowanie o innych źródłach pomocy;

trening umiejętności interpersonalnych - polega na stworzeniu grupy mieszanej mężczyzn i kobiet, gdzie pod opieką trenera rozmawia się o przemocy, problemach dotyczących interakcji przedstawicieli obu płci; członkowie grupy uczą się i rozwijają umiejętności, które pomagają rozwiązywać problemy pojawiające się w relacjach interpersonalnych.

Przedstawione powyżej formy działań i programy terapeutyczne sprawdzają się w niektórych warunkach. Zarówno w państwach uprzemysłowionych, jak i rozwijających się dużą skuteczność w zmniejszaniu zasięgu przemocy rodziców wobec dzieci okazały się mieć interwencje i wizyty domowe. Są one również obiecującą metodą zapobiegawczą wobec przestępczości i przemocy młodzieży. Treningi dla rodziców i terapia rodzin dają również pozytywne długotrwałe efekty - zmniejszają zasięg zjawiska przemocy i przestępczości.

Prewencja na poziomie społecznym

Podstawowymi celami w działaniach ukierunkowanych na zapobieganie przemocy są na poziomie społeczeństwa: zwiększenie świadomości i wiedzy na ten temat, organizowanie lokalnych debat, stymulowanie i promowanie akcji społecznych, określanie przyczyn przemocy w środowisku lokalnym i zapewnienie bazy organizacji i placówek pomocy oraz wsparcia dla ofiar.

Działania mające na celu zapobieganie przemocy w społecznościach to:

kampanie edukacyjne - realizowane przez media w celu dotarcia do całego społeczeństwa lub przeznaczone dla pewnych grup odbiorców, np. szkół, miejsc pracy, placówek służby zdrowia oraz innych instytucji i organizacji;

modyfikacje i usprawnienia w środowisku miejskim i naturalnym - zadbanie o dobre oświetlenie ulic, tworzenie bezpiecznych dróg ze szkoły dla dzieci, monitorowanie i usuwanie ze środowiska zanieczyszczeń oraz niebezpiecznych szczególnie dla dzieci związków chemicznych

zajęcia dodatkowe dla młodzieży - aktywizujące i rozwijające młodych ludzi zajęcia, np. sportowe, teatralne, plastyczne i muzyczne;

szkolenia policji, służby zdrowia i instytucji edukacyjnych - ich celem powinno być ćwiczenie i usprawnianie umiejętności rozpoznawania przemocy oraz reagowania na nią;

polityka społeczna nastawiona na partnerstwo - zmierzająca do stworzenia partnerskiego układu między policją a różnymi grupami społecznymi;

specyficzne programy dla organizacji i instytucji - realizowane w szkołach, miejscach pracy, obozach dla uchodźców, szpitalach, domach opieki oraz innych placówkach służby zdrowia i socjalnych; programy te mają na celu zmianę środowiska instytucjonalnego;

skoordynowane działania społeczne - aktywizujące wiele sektorów i instytucji jednocześnie w celu poprawienia na przykład systemu pomocy dla ofiar.

Wymienione wyżej programy i działania sprawdzają się i dobrze funkcjonują w niektórych państwach oraz społecznościach. Ważnym elementem przeciwdziałania przemocy na poziomie społecznym jest współpraca interdyscyplinarna różnych instytucji, organizacji i służb społecznych, np. urzędników miejskich, pracowników pomocy społecznej, szkół, policji, służby zdrowia. W celu zidentyfikowania problemu przemocy i przeciwdziałania mu potrzebna jest wymiana informacji między wymienionymi resortami oraz promowanie świadomości społecznej na temat przemocy i jej typów.

Ekologiczny model powstawania przemocy daje pewne wskazówki dla jej zapobiegania. Kampanie mające na celu przeciwdziałanie przemocy powinny opierać się na wnikliwym zrozumieniu problemu, popartym rzetelnymi badaniami.

W tradycyjnym rozumieniu prewencję można rozpatrywać na trzech poziomach:

prewencja pierwszego stopnia - działania podejmowane na tym poziomie dążą do przeciwdziałania przemocy, nim się ona pojawi,

prewencja drugiego stopnia - działania skupiające się na natychmiastowej reakcji na przemoc, np. opieka lekarska, punkty interwencji kryzysowej itp.;

prewencja trzeciego stopnia - działania skupiające się na długotrwałym procesie w ślad za aktem przemocy, np.: rehabilitacja, reintegracja, praca nad redukowaniem traumy i niesprawności.

Te trzy poziomy prewencji są zdefiniowane poprzez aspekt temporalny, tzn.: czy prewencja dotyczy czasu przed pojawieniem się przemocy, jest stosowana natychmiast po jej zaistnieniu czy długoterminowo.

Badacze natomiast skłaniają się raczej ku takiej definicji prewencji, która skupia się na grupach docelowych. To podejście dzieli działania prewencyjne i interwencyjne na:

uniwersalne - tego rodzaju działania odnoszą się do całej populacji, np. kampanie medialne, programy prewencyjne w szkołach itp.,

selektywne - tego rodzaju działania skierowane są do osób i grup podwyższonego ryzyka, gdzie występuje jednocześnie kilka czynników sprzyjających przemocy, np. programy psychoedukacyjne dla rodziców osiągających małe dochody, dla rodziców samotnych itp.,

konkretne - działania skierowane do osób, które są sprawcami przemocy, np. interwencje wobec sprawców przemocy domowej.

Zarówno w krajach uprzemysłowionych, jak i rozwijających się priorytetowe są działania zmierzające do szybkiego zlikwidowania bezpośrednich skutków przemocy, czyli działania mające na celu pomoc ofiarom i ukaranie sprawców. Tego typu działania są potrzebne i powinny być usprawniane, ale ważna jest też prewencja pierwszego stopnia - czyli inwestowanie w środki i metody zapobiegające pojawieniu się przemocy.

Opierając się na ekologicznym modelu źródeł przemocy, można założyć, że programy prewencyjne powinny być realizowane na poziomie indywidualnym, związków interpersonalnych, społeczności lokalnych i całych społeczeństw. Muszą być one opracowywane we współpracy wielu różnych sektorów i realizowane na szeroką skalę: w szkołach, miejscach pracy, innych instytucjach oraz przez cały system sprawiedliwości. Przeciwdziałanie przemocy wtedy staje się skuteczne, kiedy jest wszechstronne i wielosektorowe oraz oparte na solidnych naukowo-badawczych podstawach. Ogólnie rzecz biorąc, bardziej efektywne są działania prewencyjne podejmowane we wczesnym dzieciństwie i długoterminowe niż interwencje i programy krótkoterminowe.

(Na zakończenie)

Powstają różne programy prewencyjne. Celem takich programów jest wzrost realnego bezpieczeństwa w Polsce,

wzrost poczucia bezpieczeństwa wśród mieszkańców Polski,

zapobieganie przestępczości i aspołecznym zachowaniom poprzez zaktywizowanie i zdynamizowanie działań administracji rządowej na rzecz współpracy z administracją samorządową, organizacjami pozarządowymi i społecznością lokalną,

poprawa wizerunku i wzrost zaufania społecznego do Policji i innych służb działających na rzecz poprawy bezpieczeństwa i porządku publicznego