Postanowienie
Sądu Najwyższego
z dnia 30 stycznia 2001 r.
I CKN 1359/00
1. Posiadacz zależny nieruchomości, której dotyczy wniosek o stwierdzenie zasiedzenia, jest osobą zainteresowaną w sprawie w rozumieniu art. 510 § 1 kpc.
2. Obowiązkiem sądu jest badanie, czy wszystkie zainteresowane osoby są uczestnikami postępowania. W celu ustalenia kręgu zainteresowanych sąd może żądać od wnioskodawcy lub uczestników postępowania informacji, które pozwolą ustalić krąg zainteresowanych i - jeżeli nie biorą udziału w postępowaniu - wezwać ich do udziału w sprawie. Skutkiem niedopełnienia tego obowiązku przez sąd jest możność żądania przez osobę zainteresowaną nie wezwaną do udziału w sprawie wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem co do istoty sprawy.
LEX nr 52434
52434
Dz.U.1964.43.296: art. 510; art. 524; art. 609
Skład orzekający
Przewodniczący: SSN Marek Sychowicz.
Sędziowie SN: Bronisław Czech, Elżbieta Skowrońska-Bocian (spr.).
Protokolant: Anna Matura.
Uzasadnienie faktyczne
Sąd Okręgowy w Przemyślu postanowieniem z 11 marca 1999 r. sygn. akt zmienił postanowienie Sądu Rejonowego w Przeworsku z 18 listopada 1998 r. sygn. akt i oddalił skargę Zygmunta B. o wznowienie postępowania.
Zygmunt B. wnosił o wznowienie postępowania zakończonego postanowieniem Sądu Rejonowego w Przeworsku z 17 lutego 1998 r. sygn. akt, stwierdzającym nabycie własności działki zabudowanej domem jednorodzinnym przez Stanisława D. - w drodze zasiedzenia. We wniosku o wznowienie tego postanowienia Zygmunt B. wskazywał, że będąc najemcą budynku mieszkalnego położonego na działce nr 3237/1, stanowiącej przedmiot zasiedzenia, jest osobą zainteresowaną w sprawie o stwierdzenie zasiedzenia w rozumieniu art. 510 § 1 kpc. Powinien zatem zostać przez sąd wezwany do udziału w sprawie (art. 510 § 2 kpc), zwłaszcza że w dołączonych aktach sprawy znajduje się jego adres. Podniósł także, że Stanisław D. nie nabył własności działki nie będąc jej samoistnym posiadaczem.
Sąd Rejonowy w Przeworsku postanowieniem z 17 lutego 1998 r. wznowił postępowanie, rozpoznał sprawę w granicach zakreślonych podstawą wznowienia i oddalił wniosek Stanisława D. o stwierdzenie nabycia własności w drodze zasiedzenia.
W wyniku apelacji Stanisława D. Sąd Okręgowy w Przemyślu wskazanym na wstępie postanowieniem oddalił skargę o wznowienie postępowania. Sąd drugiej instancji przyjął, że wprawdzie Zygmunt B. jako posiadacz zależny (najemca) jest osobą zainteresowaną w sprawie o stwierdzenie zasiedzenia (art. 510 § 1 kpc), jednak Sąd Rejonowy z urzędu, w drodze ogłoszenia, wezwał do udziału w sprawie przede wszystkim właścicielkę działki nr 3237/1 oraz współwłaścicielkę działki 3237/2. Publikacja ogłoszenia nastąpiła przez jego wywieszenie w siedzibie Sądu Rejonowego oraz Urzędzie Miasta. Każdy mógł zatem zapoznać się z tym ogłoszeniem i zgłosić swój udział w sprawie. Sąd wykonał w tej sytuacji obowiązek wynikający z art. 510 § 2 kpc. Zygmunt B. nie zgłosił swojego udziału w sprawie, a więc nie wystąpiło naruszenie art. 510 § 1 i 2 kpc. Sąd Okręgowy wskazał także, że skarżący nie wykazał, iż został pozbawiony możności działania, a także nie określił, jaki interes prawny został naruszony. Dopuszczenie wznowienia postępowania tylko na podstawie samego faktu niewezwania do udziału w sprawie stanowi niebezpieczeństwo dla stabilności prawomocnych orzeczeń.
W kasacji od tego postanowienia Zygmunt B. podniósł naruszenie art. 510 § 1 i 2 kpc, art. 229, 382, 378 § 1 i 386 kpc.
Uzasadnienie prawne
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Za utrwalone w orzecznictwie Sądu Najwyższego można uznać stanowisko, zgodnie z którym posiadacz zależny nieruchomości, której dotyczy wniosek o stwierdzenie zasiedzenia, jest osobą zainteresowaną w sprawie w rozumieniu art. 510 § 1 kpc (tak uchwały SN z 11 września 1991 r., III CZP 79/91, OSNCP 1992, nr 5, poz. 69 oraz z 18 grudnia 1974 r., III CZP 88/74, OSNCP 1976, nr 1, poz. 4). Wskazuje się jedynie, że posiadacz taki jest osobą zainteresowaną pośrednio, w odmienny sposób niż dotychczasowy właściciel, który jest zainteresowany w sposób bezpośredni.
Najemca budynku znajdującego się na nieruchomości, której dotyczy wniosek o stwierdzenie zasiedzenia, jest posiadaczem zależnym. Jako taki, zgodnie z przedstawionym wyżej stanowiskiem, jest "zainteresowanym w sprawie" w rozumieniu art. 510 § 1 kpc. Skoro tak, to sąd prowadzący postępowanie o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości w drodze zasiedzenia ma obowiązek wezwać go do udziału w sprawie (art. 510 § 2 kpc). W literaturze wskazuje się, że obowiązkiem sądu jest badanie, czy wszystkie zainteresowane osoby są uczestnikami postępowania. W celu ustalenia kręgu zainteresowanych sąd może żądać od wnioskodawcy lub uczestników postępowania informacji, które pozwolą ustalić krąg zainteresowanych i - jeżeli nie biorą udziału w postępowaniu - wezwać ich do udziału w sprawie. Skutkiem niedopełnienia tego obowiązku przez sąd jest możność żądania przez osobę zainteresowaną nie wezwaną do udziału w sprawie wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem co do istoty sprawy.
Powyższe stanowisko należy podzielić. Nie jest zatem trafny pogląd Sądu Okręgowego, zgodnie z którym nie został naruszony art. 510 § 2 kpc, gdyż Sąd pierwszej instancji wezwał do udziału w sprawie przez ogłoszenie dotychczasową właścicielkę działki nr 3237/1. Takie wezwanie nie stanowi wypełnienia obowiązku nałożonego na sąd przepisem art. 510 § 2 kpc.
Nie jest także trafne stanowisko, zgodnie z którym Zygmunt B. nie wykazał, na czym polega naruszenie jego praw, a nie tylko interesu gospodarczego, emocjonalnego, czy jedynie czysto faktycznego. Skarżący, jako wieloletni mieszkaniec budynku znajdującego się na działce 3237/1, a od 1991 r. najemca tego budynku, jest jego posiadaczem zależnym. Wprawdzie nie występuje związek pomiędzy wynikiem postępowania o stwierdzenie zasiedzenia a bytem umowy najmu (por. art. 678 kc), jednak może występować taki związek między wynikiem postępowania a treścią umowy. Wnioskodawca w sprawie o zasiedzenia może bowiem zmienić warunki umowy, w szczególności może domagać się podwyższenia należnego czynszu (jak w okolicznościach rozpoznawanej sprawy).
Kasacja Zygmunta B. oparta zatem została na usprawiedliwionych podstawach i zaskarżone orzeczenie należało uchylić, a sprawę przekazać do ponownego rozpoznania zgodnie z art. 39313 § 1 kpc.