Cykl
glioksalowy
to cykl przemian metabolicznych, który przebiega w komórkach roślin
i niektórych mikroorganizmów.
U
roślin jest on zlokalizowany w specjalnych organellach komórkowych
- glioksysomach.
Nieprzypadkowo, przebiega w nich również proces beta-oksydacji
(rozbijania) kwasów tłuszczowych, gdyż ostateczny produkt tego
procesu - acetylokoenzym A, jest jednocześnie substratem cyklu
glioksalowego.
Cykl
glioksalowy składa się z 6 etapów, katalizowanych przez 5
odrębnych enzymów (dwa etapy katalizuje ten sam enzym).
Podstawowym
zadaniem tego cyklu jest przeprowadzenie 2 cząsteczek
acetylokoenzymu
A (acetylo-CoA)
w jedną cząsteczkę bursztynianu.
Sumaryczne
równanie cyklu glioksalowego to:
2
acetylo-CoA + NAD+
→ 2 koenzym-A + NADH + H+
+ bursztynian
Schemat
całego cyklu przedstawiono poniżej (z pominięciem enzymów):
Wyprodukowany
w cyklu glioksalowym bursztynian może ulec dalszym przemianom do
jabłczanu i szczawiooctanu, a ten ostatni może włączyć się w
proces glukoneogenezy
- czyli syntezy monocukrów. Zatem, dzięki cyklowi glioksalowemu
możliwa jest synteza cukrów z tłuszczów.
Zwierzęta
(w tym człowiek) nie mają tego cyklu, więc nie potrafią
przeprowadzić np. zmagazynowanego tłuszczu w cukry (jedynie
odwrotnie: cukry w tłuszcze). Tłuszcz mogą jedynie
"spalić".
Szczególne
znaczenie ma cykl glioksalowy u roślin oleistych. Gromadzą one
tłuszcze w nasionach jako materiał zapasowy dla zarodka. Kiedy
nasiono kiełkuje, tłuszcze służą nie tylko jako źródło
energii, ale także jako substrat do przemiany w niezbędne do życia
cukry.