logopedyczna może zapobiec temu, by dziecko tzw. ryzyka dysleksji nie stało się dzieckiem dyslektycznym.
Diagnozę trudności w czytaniu i pisaniu należy przeprowadzić w okresie rozpoczynania nauki czytania i pisania. Jednakże często jest ona formułowana w starszych klasach szkoły podstawowej, a nawet w szkole średniej, pomimo trudności w dobraniu metod diagnostycznych dla starszych dzieci. Powinna obejmować szczegółową ocenę poziomu czytania i pisania (badanie pedagogiczne), ocenę poziomu rozwoju umysłowego (badanie psychologiczne), ocenę funkcji uczestniczących w czynności czytania i pisania: językowych, percepcyj-no-motorycznych i ich integracji (badania psychologiczne i pedagogiczne). W razie potrzeby, gdy długotrwały stres szkolny spowodował zaburzenia emocjonalne i psychosomatyczne, wskazana jest konsultacja logopedy (badanie mowy) oraz lekarzy - foniatry, okulisty, a także psychiatry dziecięcego.
Program badania psychologicznego odzwierciedla stan wiedzy na temat pato-mechanizmu dysleksji. Oceny poziomu rozwoju umysłowego dokonuje się za pomocą testu inteligencji, aby stwierdzić, czy przyczyną trudności w uczeniu się nie jest obniżenie sprawności intelektualnej. Do tego celu powszechnie używa się skali inteligencji D. Wechslera dla dzieci (WISC-R) lub wersji dla młodzieży i dorosłych. Dalsze postępowanie diagnostyczne ma wskazać dysfunkcje odpowiedzialne za trudności w nabywaniu umiejętności czytania i pisania. Badanie psychologiczne ma więc na celu ocenę poziomu rozwoju funkcji wzrokowych i słuchowych (percepcji, uwagi i pamięci, szczególnie pamięci sekwencyjnej), językowych (sprawności fonologicznej, syntaktycznej, semantycznej), ruchowych (motoryki rąk), lateralizacji i orientacji w schemacie ciała i przestrzeni (w lewej i prawej stronie) oraz integracji percepcyjno-motorycznej (koordynacji wzrokowo-ruchowej, wzrokowo-słuchowej itp.). Metody stosowane w badaniach to metody psychometryczne i kliniczne. Do pierwszej grupy zaliczamy metody testowe, np. WISC-R lub test pamięci figur geometrycznych A. L. Bentona do oceny pamięci wzrokowej, które posiadają standaryzację i normy. Nie mniejsze znaczenie w diagnozie dysleksji mają metody kliniczne: wywiad, obserwacja, analiza wytworów (np. rysunków, błędów w pisaniu) oraz analiza dokumentacji medycznej (np. informacji o stanie noworodka w książeczce zdrowia dziecka). Analiza całego materiału z badań stanowi podstawę przygotowania opinii, w której powinien się znajdować nie tylko opis dysfunkcji, ale także tzw. mocnych stron dziecka. Opinia powinna się kończyć konkluzją, czy mamy do czynienia ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu - dysleksją rozwojową oraz jaki jest zakres tych zaburzeń (dysleksja, dysortografia, dysgrafia). Wniosek (rozpoznanie) powinien być sformułowany jednoznacznie, z zastosowaniem terminologii opisowej lub z jednoczesnym podaniem właściwych terminów. W jego części końcowej niezbędne jest sfor-
850