Kultura masowa to termin z zakresu socjologii i antropologii kulturowej oznaczający charakterystyczny dla społeczeństw nowoczesnych typ kultury, której treści adresowane są do masowego odbiorcy i cechują się wysokim stopniem standaryzacji.

Innym terminem który jest często używany zamiennie jest kultura popularna. Niektórzy badacze wskazują jednak na konieczność rozróżniania tych pojęć

Za podstawowe kryteria wyróżniające kulturę masową uznaje się kryterium ilości i kryterium standaryzacji[1]. Pierwsze z nich oznacza, że produkty kulturowe emitowane są z nielicznych źródeł, adresowane są natomiast do masowego odbiorcy. Odbiorcy kultury masowej tworzą publiczność, czyli rozproszoną przestrzennie zbiorowość skoncentrowaną na konkretnym przekazie kulturowym. Odbiorcą kultury niemasowej (np. koncertu kameralnego) jest natomiast audytorium, czyli zbiorowość pozostająca w bliskości fizycznej.

Kryterium standaryzacji oznacza, że produkty kultury masowej są zestandaryzowane zarówno co do formy jak i do treści. Kryteria ilości i standaryzacji spełniane są np. przez muzykę popularną (np. piosenki radiowe), filmy telewizyjne czy reklamy.

Cechy kultury masowej wynikają z charakteru środków masowego przekazu, które umożliwiają jej funkcjonowanie. Dzięki radiu, prasie czy telewizji możliwe jest dotarcie do masowego odbiorcy. Charakter tych mediów sprawia jednak, że przekaz jest jednostronny, a masowy odbiorca staje się odbiorcą biernym. Media wymuszają także standaryzację i formalizację przekazów kulturowych.

Niski poziom treści kultury masowej wyjaśnia koncepcja wspólnego mianownika - aby treści kulturowe mogły być zrozumiałe dla wszystkich, muszą być one przedstawione w najprostszej formie, nie wyrafinowanej, przez co są tak dobierane, aby mogły dotrzeć do jak największej liczby odbiorców. Jeżeli różnice kulturowe między nimi są zbyt duże, koncepcja wspólnego mianownika zakłada, że będą jeszcze bardziej upraszczane. Przykładem mogą być np. treści filmów produkowanych w Hollywood, które to filmy przygotowywane są z myślą nie tylko o widzach amerykańskich, ale także o widzach w krajach Trzeciego Świata.

Z powodu tych cech przyrównuje się często tworzenie kultury masowej do produkcji przemysłowej. Dzieła kultury określane są mianem produktów, a sam proces tworzenia mianem produkcji. Obieg kultury przyrównuje się do rynku, gdzie poszczególne produkty kulturalne konkurują ze sobą w walce o uwagę konsumentów.

pojecia:

Homogenizacja- proces wzajemnego upodabniania się poszczególnych elementów (jednostek, grup społecznych)

Kultura masowa (mass media)- ogół treści kulturowych rozpowszechnianych za pomocą środków masowego przekazu. Wielkiej liczbie ludzi przekazywane są identyczne treści płynące z nielicznych źródeł- standaryzacja treści.

Osobowość społeczna- ( w myśl polskiej tradycji socjologii humanistycznej) jednostka w określonej roli, którą realizuje w odpowiednim kręgu lub grupie społecznej. W pojęciu osobowości społecznej mieści się treść świadomości własnego „ja”. Treść ta zawiera jeden element głębszy, autonomiczny, względnie stały- jaźń subiektywną, oraz kilka lub wiele elementów bardzie powierzchownych, relatywnych- jaźnie odzwierciedlone, powtarzane bezpośrednio z powtarzanym wykonywaniem oczekiwanych w grupie działań, czyli z rolą społeczną. Człowiek uczestniczy w ciągu swego życia w wielu grupach i kręgach społecznych, realizując, bądź to sekwencyjnie, bądź równolegle, wiele odmiennych ról i organizując „siebie samego” w coraz to inne systemy- cząstkowe osobowości czy inaczej uosobienia społeczne. Dynamizm kształtowania całkowitej osobowości społecznej polega na tym, że doświadczenia i dążności rozwinięte w jednym uosobieniu wpływają na inne, równoczesne lub późniejsze, uosobienia.

Rola społeczna- zespół oczekiwań odnoszących się do zachowań osoby zajmującej daną pozycję w strukturze społecznej lub ogól praw i obowiązków wiążących się z daną pozycją społeczną lub stanowiskiem. Role społeczne pełnią funkcję kontroli społecznej. Modyfikują one z jednej strony zachowania, sposób myślenia, samoocenę jednostki, stanowiąc „kanał” przekazywania jednostce pewnych wartości i norm społecznych, z drugiej strony, przyjęcie pewnej roli modyfikuje postrzeganie danej osoby przez innych, co ma z kolei wpływ na jej zachowania, autopercepcję, itp.

Socjalizacja- proces przyswajania przez jednostkę wiedzy, umiejętności i dyspozycji, czyniący ją zdolną do życia w społeczeństwie. Oddziaływania ze strony środowiska zmierzają do przekazanie jednostce wzorów zachowań, norm, wartości oraz zdolności do samodzielnego utrzymania się i wykonywania określonych ról społecznych. W wyniku socjalizacji dziedziczone są nie tylko pozytywne wzory zachowań i wartości, lecz także normy i wartości o charakterze dewiacyjnym. Wyróżnia się dwie fazy socjalizacji:
1) socjalizacja pierwotna, występująca w okresie dzieciństwa
2) socjalizacja wtórna, dotyczy osób już w jakiś sposób ukształtowanych przez społeczeństwo

Subkultura (podkultura)- wartości, wzory zachowań, postawy, język, styl życia- będące elementami szerszej kultury narodowej- powiązane ze sobą i stanowiące oddzielną, charakterystyczną całość, która jest podstawą odmienności wyodrębnionych w rozmaitych płaszczyznach (zawodowej, klasowej, religijnej, pokoleniowej, regionalnej) grup i kategorii społecznych wchodzących w skład społeczeństwa narodowego.

Tożsamość- zespół wzajemnie powiązanych cech, które jednostka przypisuje sobie samej. Wizerunek własnej osoby; to, za kogo ktoś się uważa.

Więź społeczna- ogół relacji i wzajemnych oddziaływań międzyosobowych i międzygrupowych w obrębie zbiorowości, siły podtrzymujące te relacje i oddziaływania oraz współwystępująca z nimi świadomość identyfikacji i łączności.
Więź społeczna przejawia się w dwóch aspektach:
- obiektywnym- dające się rzeczowo określić wspólności i związki międzyludzkie
- subiektywnym- stany świadomości: postawy wobec innych i całej zbiorowości oraz wynikające z postaw działania.