Rumunia

• dość duża powierzchnia : ok. 240 tys km kw

• potencjał ludnościowy: 19 mln

geopolityka i geostrategia:

• leży na styku 3 obszarów cywilizacyjno-kulturowych (prawosławna Rosja, turecki islam, Europa Zachodnia)

• znaczny potencjał terytorialny i ludnościowy

• położenie na szlaku tras handlowych Północ-Południe i Wschód-Zachód

• pasmo Karpat na północy: w przeszłości bariera przeciwko najazdom; dzieli państwo na 2 części

• rzeka Dunaj: granica z Bułgarią; szlak handlowy z resztą Europy; na terytorium Rumunii delta Dunaju

• dostęp do Morza Czarnego: być może najważniejszy czynnik

uwarunkowania historyczne:

• dawniej wpływy Turcji

• obszar ścierania sie różnych kręgów cywilizacyjnych

znaczenie M. Czarnego: jedno z podstawowych założeń polityki zagr.: udział w stosunkach Wschód-Zachód- ścieranie się wielu wpływów -Rumunia pewnym pośrednikiem w tych relacjach

dostęp do źródeł energetycznych (innych niż rosyjskie): Rumunia może zostać łącznikiem Rosja- UE w obszarze energetyki (przestrzeń dialogu); może się rozszerzyć na inne sfery, np. handel, współpraca militarna; Rumunia takim partnerem godnym zaufania.

Region Nadkaspijski: Rumunia bezpośrednio nie sąsiaduje; ale zapewniłby bazę surowcową (istotną także dla UE).

UE chce połączyć swój region ze wschodnim korytarzem energetycznym (UE-Nabucco, Konstanca-Triest, AMBO); także planowany projekt White Stream.

Proeuropejska orientacja Rumunii.

• grudzień 1989 r: upada reżim komunistyczny (zabicie Geniusza z Karpat); władzę przejmuje Front Wyzwolenia Narodowego; na początku upatrywanie szans w Układzie Warszawskim i RWPG (wschodnia orientacja)

• 1990-1991 priorytety:

• Rumunia stara się nawiązać kontakty międzynarodowe z sąsiadami

• podtrzymanie członkostwa w Układzie Warszawskim

• od 1958r wojska radzieckie nie stacjonowały na Rumunii - stosunkowo korzystne

• załamanie się priorytetów ; pierwszy przełom w '91r. upadek gwaranta bezpieczeństwa Rumunii; zawiązywanie umów bilateralnych

• do '95/'96r. proeuropejski kurs nie był wiodący, jednak zaczynają się pierwsze sygnały prozachodnie

• luty 1993 r. układ stowarzyszeniowy ze Wspólnotą Europejską

• pod koniec '93 podanie o członkostwo do NATO i do programu Partnerstwo dla Pokoju

• czerwiec 1995 oficjalne podanie o członkostwo w NATO

• 1996 r. - proeuropejski kurs jako dominujący w polityce zagr. Rumunii

• 1999 r. - Rumunia popiera operację NATO wobec Serbii

• pod koniec 1999 r. - Rumunia zaproszona do rozpoczęcia negocjacji ze UE.

przyczyny zmiany w polityce zagr.:

• wojna na Bałkanach

• rozpad Jugosławii

• 1992 r. - utworzenie departamentu Integracji Europejskiej

• od 2000 r. - Ministerstwo Integracji Europejskiej

• od 2007 r. – M.I.E zajmuje się rozwojem regionalnym

periodyzacja, taka sytuacja:

1990-1991r.:

• niepewność co do kierunków rozwijania polityki zagr. (jeszcze trzyma się komunizmu, ale

1991-1996r.:

• obawy przed izolacją po upadku bloku komunistycznego

• szybkie tempo integracji państw regionu z Zachodem

• upadek Jugosławii

od 1996r.:

• zmiana rządu

• oficjalna orientacja prozachodniego i proatlantyckiego kursu

Okres przedakcesyjny:

• popieranie polityki zagr. i bezpieczeństwa UE

• priorytetem dla Rumunii: rozwój wewnętrzny: walka z korupcją i reforma systemu

• sprzeczności między polityką zagr. UE a Rumunii:

• interwencja USA w Iraku popierana przez Rumunię

• Rumunia nie uznała Kosowa

• asertywność i stanowczość w polityce zagr. Rumunii względem UE :pewność siebie i forsowanie swoich celów

• wsparcie dla przyszłego poszerzenia UE :

• Mołdawia

• Turcja

• Bałkany Zachodnie

• kraje kaukaskie

• wspieranie projektu europeizacji basenu Morza Czarnego

2007r. członkostwo w UE

Polityka zagraniczna Rumunii wobec Rosji

• skomplikowało się po1996r. : deklarowana chęć członkostwa we wspólnotach europejskich; członkostwo w NATO i bazy wojskowe NATO na swoim terenie

• 2007 r spotęgował dystans wobec Rosji

• ostrożność w stosunkach z Rosją; Rumunia uzależniona od surowców energetycznych Rosji; bezpieczeństwo energetyczne bardzo ważną kwestią w tej polityce (gł. chodzi o gaz, ale Rumunia jest też krajem tranzytowym surowców Rosji na zachód); projekt budowy gazociągu South Stream: przebiega przez M. Czarne, ale nie przez Rumunię (przez Bułgarię, rozwidlenie w 2 kierunkach); kość niezgody między Rosją i Rumunią. (bo izoluje Rumunię pod względem tranzytu gazu).

Kaukaz Południowy, a Rumunia:

• Rumunia wspiera europejski i proatlantycki kurs tych krajów (gł. Georgia)

• wspiera łączenie tych krajów trasami energetycznymi

• wspieranie przemian demokratycznych w tamtym regionie

Mołdawia, a Rumunia

• bardzo silne związki historyczno-kulturalne

• Rumunia "rzecznikiem interesów" Mołdawii (lobbuje na jej rzecz w UE)

• wspieranie prób przyspieszenia rozwoju gospodarczego

• 2009 r: ochłodzenie stosunków; w Mołdawii do władzy dochodzi postkomunistyczna partia; duże protesty, zamieszki. oskarżenie Rumunii o działanie antyrządowe na terenie Mołdawii (wydalenie ambasadora); Rumunia na to uprościła procedurę otrzymania obywatelstwa rumuńskiego dla obywateli Mołdawii; władze Mołdawii oskarżają Rumunii o próbę zaanektowania Mołdawii

• Rumunia oficjalnie uniewinniona z zarzutów kreowania tych zamieszek

• wspieranie proeuropejskiego kursu Mołdawii

• wielopłaszczyznowa współpraca; rozwój gospodarczy, kontakty handlowe, ect.

Ukraina, a Rumunia

• wspólny interes w zabezpieczeniu korytarzy energetycznych

• wspólne niechętne patrzenie na South Stream

• wspieranie dążeń europejskich Ukrainy

• konflikt o kawałek szelfu kontynentalnego na Morzu Czarnym (m.in. o Wyspę Węży)

Bułgaria, a Rumunia:

• spór o region Dobruży: b. ważny pod względem turystycznym; południowy skrawek obecnie w granicach Bułgarii

• dość podobne - najbiedniejsze, najgorzej rozwinięte gospodarczo, wspólne problemy

Grecja, a Rumunia

• bardzo ścisła współpraca

• Grecja była b. ważnym rzecznikiem na rzecz Rumunii

• 2010 r: przystąpienie do Via Karpatia: projekt połączenia krajów bałtyckich z Salonikami (w Polsce przez Lublin i Rzeszów)

Bułgaria

• 111 tys. km kw.

• 7 mln mieszkańców

• ma dostęp do M. Czarnego

• granica na Dunaju z Rumunią

Geopolityka:

• dostęp do Dunaju :b. ważny szlak komunikacyjny

• dostęp do M. Czarnego: łączność z dalszymi krajami nadmorskimi i nadkaspijskimi

• łatwy dostęp do cieśnin Bosfor i Dardanele

• szlaki komunikacyjne Wschód-Zachód, Północ-Południe, połączenie z Azja Mniejszą

• teren ścierania sie kręgów: prawosławnego i islamu

Główne cele w polityce zagr.:

• zapewnienie bezpieczeństwa i praw obywatelskich

• do 1989r. silne związki z ZSRR i jeden z założycieli RWPG

• później poparcie Zachodu (USA i NATO)

• zaangażowanie do rozwijania obustronnych stosunków z sąsiadami

• wsparcie interwencji NATO w Kosowie i interwencję Stanów w Serbii i Afganistanie

• wsparcie otrzymywane od USA

• od 1952r. - członkostwo w Radzie Bezpieczeństwa

Integracja z NATO

• 2001 r. wybory parlamentarne w Bułgarii; wygrywa Ruch Narodowy Symeona II (potomka królewskiego, syna Borysa III - prawowitego władcy); silne akcentowana polityka proeuropejska; jego rząd odnosił duże sukcesy (szef MSZu Salomon Passi jasno określił integrację z Zachodnem jako priorytet)

• Bułgaria wysłała swój kontyngent wojskowy do Afganistanu - wsparcie USA

• 1999 r. - status państwa kandydującego do NATO

• 2002 r. - Bułgaria uzyskała oficjalne zaproszenie do NATO

• kwiecień 2004r. Bułgaria wstępuje do NATO

• Bułgaria stabilizuje sytuację w "kotle bałkańskim".

Bułgaria członkiem tymczasowej Rady Bezpieczeństwa ONZ (od I 2002 do XII 2002):

• głośno mówiła o walce z międzynarodowym terroryzmem

• wspierała nakładanie sankcji na państwa wspierające terroryzm

• aktywizacja Rady Bezpieczeństwa w regionach potencjalnego konfliktu

• Bułgaria poparła koalicję antyirańska i udostępniła swoje terytorium do tranzytu wojsk amerykańskich na Bliski Wschód - "satelita" USA

• Antybułgarskie nastroje w niektórych krajach europejskich: zbyt silne wspieranie USA nie było mile widziane w kontekście integracji z UE

Integracja z UE

• grudzień 1999 r. - rozpoczęcie negocjacji

• luty 2000: rozpoczęcie oficjalnej integracji (prowadzone przez Radę Ministrów)

• 2003 duże postępy w negocjacjach

• kwiecień 2004 r zakończenie całości negocjacji; oficjalnie zamknięcie w XII 2004r.

• kwiecień 2006 podpisanie traktatu akcesyjnego

• styczeń 2007 wejście do UE (razem z Rumunią)

• 2007 r. - S. Staniszew ówczesnym premierem Bułgarii

Priorytetem Bułgarii jest korzystanie z dostępu do M. Czarnego; komunikacyjny aspekt; cel strategiczny wynikający z geopolitycznego położenia

Rosja, a Bułgaria:

• dla Bułgarii stosunki z Rosją mają wymiar pragmatyczny

• Bułgaria i Serbia jako potencjalne terytorium przebiegania South Stream.

• długoterminowa umowa z Gazpromem

• stosunkowo dobre relacje z Rosją

• uzależnienie energetyczne od Rosji

1994r. - projekt ropociągu z Burgas do Aleksandropolis; projekt odżył w 2005r.; porozumienie między Rosją, Bułgarią i Grecją; Bułgaria oddaje możliwość decydowania o typ ropociągu dla Rosjan, ale jednocześnie chce pobierać opłaty za przesył i wspólnie z Rosjanami budować magazyny; dobre kontakty z Rosją

UE, a Bułgaria:

• reprezentant interesów państw Bałkanów Zachodnich w kwestii ich integracji

• lobbuje na rzecz Turcji w UE

• lobbuje na rzecz proeuropejskich dążeń Serbii

• S. Staniszew ave