WPROWADZENIE DO NAUKI SOCJOLOGII PRAWA

(21.11.10r.)

Tradycje postrzegania wartości:
*tradycja platońska -> wartości istnieją obiektywnie, wartości po prostu są, sam Platon mówił o takich abstrakcyjnych wartościach jak piękno, dobro, sprawiedliwość. Wartości według tej tradycji istnieją niezależnie od tego czy są ludzie wyznający te wartości, ich istnienie jest niezależne od jakiegokolwiek podmiotu, nie ma zgody co do zbioru tych wartości. Pewne wartości są już wpisane w strukturę wszechświata. Podejście prawno-naturalne też jest "platońskie".
* tradycja "antyplatońska" -> tradycja ta rodzi się już w czasach starożytnej Grecji, "prawo trzeba sobie wyobrazić jako coś na kształt sieci, mała ryba się złapie a duża i tak sieć przerwie", prawo jest narzędziem obrony interesu. Wartości nie istnieją obiektywnie, wartości są tworzone przez ludzi. Jakby nie było żadnego człowieka na świecie to nie istniałyby żadne wartości. Bez ludzi nie ma wartości. Wartości są konstruowane i są zrelatywizowane. Na pewno nie są obiektywne.

*geneza wartości -> pytanie o genezę wartości może być postawione sensownie tylko w tradycji antyplatońskiej:
- odwołanie do struktury społeczno - ekonomicznej -> większość różnorodności wyjaśnia nam przynależność jednostki do danej klasy
- zmienne:
1) stopień rytualizacji pracy (prostota pracy)
2) bliskość nadzoru managerskiego
3) możliwość organizacji miejsca pracy
- wartości (konserwatywne, elastyczne) zależą od zmiennych
- odwołanie do kultur narodowych -> odwołanie do poszczególnych cech kultur narodowych, wyjaśnić genezę wartości można wyjąsnić odwołując się do konkretnych cech kultury narodowej
- odwołanie do dominującej w danym społeczeństwie ideologii albo religii -> M. Weber - "Etyka protestancka a duch kapitalizmu". Pewne cechy religii lub doktryny wpływają na rozwój i ukształtowanie społeczeństw o różnych wartościach.
- odwołanie do socjalizacji, która dokonuje się w rodzinie -> proces nabywania wartości w grupie rodzinnej
- podejście ekologiczne -> źródeł różnorodności w wartościach poszukuje się w czynnikach ekologicznych takich jak: gęstość zaludnienia, dostęp do białka itp.
- odwołanie się do doboru naturalnego -> zbiór wartości jest nieskończony, to jedynie granica wyobraźni człowieka domyka ten zbiór

CZYM JEST WARTOŚĆ?
- w obrębie stanowiska antyplatońskiego
- koncepcja konstruktywistyczna
- kładzie nacisk na podmiot ludzki
- koncepcja relatywizująca wartości (relacyjna)

*relacja między podmiotem kreującym wartość a przedmiotem.

podmiot ----------- przedmiot (jakiś stan rzeczy)

- stan rzeczy - np. obiekt materialny, proces, przeżycie świadomościowe
- wartością może być wszystko (nawet ochydne rzeczy z perspektywy moralności mogą być uznane za wartość przez człowieka który będzie przeżywał to jako cenne)

*WARTOŚĆ powstaje w wyniku procesu wartościowania który dokonuje się w świadomości jakiegoś podmiotu (podmiot przeżywa jakiś stan rzeczy, proces, jakiś obiekt jako coś cennego, potrzebnego, pożądanego)

* WARTOŚĆ powstaje kiedy podmiot przeżywa stan apulsji (chcenia, pożądania) w stosunku do jakiegoś stanu rzeczy to wygeneruje wartość.

* relacja wartościująca -> relacja apulsywna -> relacja "chcenia"

* wartości sa wytwarzane przez ludzi, nie istnieją obiektywnie

* proces repulsji -> w wyniku tego procesu podmiot uznaje jakieś stany rzeczy za niegodne ochrony (za niecenne), kreuje się "antywartość"

* z jednej strony mamy świat wartości, z drugiej mamy świat antywartości, pośrodku znajduje się świat "aksjologicznie neutralny"

* Wartość to pożądany stan rzeczy (dokonuje się to w świadomości).

*** cechy podejścia:
1) nacisk na element świadomościowy, związany z emocjami i pragnieniami
- proces apulsji i repulsji to proces emocjonalny
2) nie ma wartości bez podmiotu (gdyby na Ziemi nie było ludzi to niebyłoby żadnych wartości)
3) nie ma wartości obiektywnych
4) stopniowalność - określony stan rzeczy może być dla mnie cenny w różnym stopniu (świat wartości człowieka nie jest zero-jedynkowy)
5) trwałość, dynamika - wartości powstają w relacji apulsji, w procesie uznania określonego stanu rzeczy za cenny, z tego powodu są dynamiczne, jest różna trwałość poszczególnych wartości, antywartości.
6) różna powszechność - nie ma jednego uniwersalnego wzoru, określone stany rzeczy różnym stopniu realizują się w umysłach członków określonej populacji

* skale preferencyjne - na nich umieszczone są nasze wartości i antywartości, dla uproszczenia można przyjąć że skale te przypominają drabinę, na samym szczycie są najcenniejsze stany rzeczy, niżej są te mniej cenne, powoli przechodzą one w radykalne antywartości. Skale te umożliwiają nam podjęcie decyzji. Jednakże nie są one tak liniowe jakbyśmy chcieli.