Nazwa ośrodka: Centrum Wspierania Biznesu w Gdyni, biuro lokalne Stowarzyszenia “Wolna Przedsiębiorczość” Oddział Terenowy w Gdańsku
Tytuł pakietu: Działalność gospodarcza studenta a składka na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne
Grupa: Reforma Systemu Ubezpieczeń Społecznych
Autor: Iwona Flis
Data aktualizacji: 20.10.03r.
Na podstawie:
Ustawa z 18 września 2001 r. o ułatwieniu zatrudnienia absolwentom szkół (Dz.U. nr 122, poz. 1325 z późn. zm.),
Ustawa z 23 maja 2002 r. o zmianie ustawy o ułatwieniu zatrudnienia absolwentom szkół (Dz.U. nr 112, poz. 975),
strona internetowa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych: http://www.zus.pl.
Student podejmujący działalność gospodarczą opłaca takie same składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, jak pozostałe osoby prowadzące działalność gospodarczą. Istnieją jednak ulgi w opłacaniu składki emerytalnej dla absolwentów szkół, co jest szczególnie istotne dla studentów, którzy planują rozpoczęcie działalności gospodarczej po zakończeniu nauki.
29 stycznia 2002 roku rząd przyjął program aktywizacji zawodowej absolwentów “Pierwsza praca”. Wśród wielu postulatów tego programu znalazło się również wspieranie samozatrudnienia oraz ułatwienia dla małych i średnich firm zatrudniających absolwentów szkół wszystkich szczebli ponadgimnazjalnych – a więc szkół średnich i wyższych. Program zakładał, że absolwenci, którzy podejmują działalność gospodarczą będą mieli prawo zrezygnować z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe do II filara przez okres 1 roku od ukończenia nauki.
4 sierpnia 2002 r. weszła w życie ustawa z 23 maja 2002 r. o zmianie ustawy o ułatwieniu zatrudnienia absolwentom szkół (Dz.U. nr 112, poz. 975). Zgodnie z art. 4a ustawy z dnia 18 września 2001 r. o ułatwieniu zatrudnienia absolwentom szkół (Dz.U. nr 122, poz. 1325 z późn. zm.), wprowadzonym ustawą z 23 maja 2002 r. absolwent, który zakłada własną firmę, ma prawo do zwolnienia z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne przez okres 12 miesięcy od dnia rozpoczęcia działalności gospodarczej. Ulga ta dotyczy absolwentów, którzy podjęli działalność gospodarczą po wejściu w życie ustawy (art. 3 ustawy z 23 maja 2002 r.), tj. nie wcześniej niż 4 sierpnia 2002 r. Okres 12 miesięcy liczy się od dnia następującego po dniu podjęcia działalności gospodarczej. Ponadto absolwent zwolniony jest także z obowiązku przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego w okresie zwolnienia z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne.
Ze zwolnienia z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne będą mogli skorzystać absolwenci, którzy podejmą działalność gospodarczą do 31 grudnia 2005 roku.
Ulga dotyczy wszystkich absolwentów bez względu na miejsce zamieszkania. Korzystać z niej mogą:
absolwenci ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych szkół publicznych lub niepublicznych o uprawnieniach szkoły publicznej albo szkoły wyższej w systemie dziennym;
absolwenci ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych szkół publicznych lub niepublicznych o uprawnieniach szkoły publicznej albo szkoły wyższej w systemie wieczorowym lub zaocznym, jeżeli w ostatnich 12 miesiącach trwania nauki nie byli zatrudnieni;
absolwenci przygotowania zawodowego, odbytego w ramach Ochotniczych Hufców Pracy, trwającego przynajmniej 12 miesięcy;
absolwenci dziennych kursów zawodowych, trwających przynajmniej 24 miesiące, jeżeli w okresie ostatnich 12 miesięcy ich trwania nie byli zatrudnieni;
absolwenci szkół specjalnych oraz niepełnosprawni, którzy uzyskali uprawnienia do wykonywania zawodu.
Ulgą objęci są absolwenci wyżej wymienionych szkół i kursów, którzy w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki (zgodnie z datą określoną w dyplomie, świadectwie ukończenia szkoły lub zaświadczeniu o ukończeniu kursu) po raz pierwszy we własnym imieniu podjęli i wykonują działalność gospodarczą.
Za datę podjęcia działalności gospodarczej uważa się nie datę uzyskania wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, lecz datę rozpoczęcia wykonywania działalności. Oznacza to, że absolwenci spełniający warunki określone ustawą mogą występować z wnioskiem o zwolnienie z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne pod warunkiem, że rozpoczęli działalność nie wcześniej niż 4 sierpnia 2002 roku, nawet jeśli zarejestrowali swoją działalność gospodarczą przed 4 sierpnia 2002.
Za okres, w którym absolwent może złożyć wniosek o zwolnienie uważa się okres 12 miesięcy od dnia następującego po dniu ukończenia nauki (określonym w dyplomie, świadectwie ukończenia szkoły lub zaświadczeniu o ukończeniu kursu). Jeśli absolwent ukończył szkołę 26 czerwca 2002 roku, może złożyć wniosek o zwolnienie z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne do 26 czerwca 2003 r. włącznie.
Do złożenia wniosku o zwolnienie z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne uprawnieni są również:
absolwenci, którzy prowadzili już własną firmę, ale przed dniem ukończenia nauki (określonym w dyplomie, świadectwie ukończenia szkoły lub zaświadczeniu o ukończeniu kursu) zakończyli działalność gospodarczą i dokonali wyrejestrowania, a następnie na nowo podjęli prowadzenie działalności nie wcześniej niż od dnia ukończenia nauki (a jednocześnie nie wcześniej niż od 4 sierpnia 2002 r.);
absolwenci, którzy rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej nie wcześniej niż 4 sierpnia 2002 r. i spełniają inne warunki określone w ustawie, lecz nie złożyli stosowanego wniosku o zwolnienie z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne (jednak w tym przypadku 12-miesieczny okres zwolnienia z obowiązku opłacania składek skróci się o czas prowadzenia działalności i opłacania składek na ogólnych zasadach);
absolwenci, którzy złożyli wniosek o zwolnienie z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne, a następnie zgłosili przerwę w prowadzeniu działalności (“zawieszenie” prowadzenia działalności) w odpowiednim urzędzie skarbowym (który przystał na to) oraz w ZUS, po czym ponownie po przerwie podjęli działalność gospodarczą i dokonali odpowiedniego zgłoszenia w ZUS (z tym, że okres zwolnienia z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne trwa od dnia rozpoczęcia prowadzenia działalności i nie ulega zawieszeniu na okres zawieszenia działalności).
Z ulgi nie mogą natomiast skorzystać absolwenci, którzy:
złożyli wniosek o zwolnienie z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne, a następnie dokonali wyrejestrowania z ewidencji działalności gospodarczej, po czym ponownie po przerwie zarejestrowali działalność (dokonanie drugiego wpisu do ewidencji działalności gospodarczej oznacza bowiem, że nie jest to ich pierwsza działalność po uzyskaniu statusu absolwenta);
zakończyli prowadzenie działalności gospodarczej w dniu ukończenia nauki (określonym w dyplomie, świadectwie ukończenia szkoły lub zaświadczeniu o ukończeniu kursu) lub późniejszym, lecz przed 4 sierpnia 2002 r. a nową działalność gospodarczą podjęli od 4 sierpnia 2002 r. lub później, gdyż nie będzie to dla nich pierwsza działalność po uzyskaniu statusu absolwenta;
Absolwenci rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej zobowiązani są złożyć w ZUS następujące formularze:
ZUS ZFA - zgłoszenie/zmiana danych płatnika składek - osoby fizycznej,
ZUS ZUA - zgłoszenie do ubezpieczeń/zgłoszenie zmiany danych osoby ubezpieczonej.
Absolwenci składający wniosek o zwolnienie z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne, w zgłoszeniu do ubezpieczeń ZUS ZUA w bloku V w polu 01 mają obowiązek wpisać kod tytułu ubezpieczenia 05 50 x x (absolwent prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą, zwolniony z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne).
Wnioski o zwolnienie z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne należy składać osobiście lub za pośrednictwem poczty w jednostce terenowej ZUS, właściwej ze względu na siedzibę płatnika składek. Przez złożenie wniosku rozumie się złożenie zgłoszenia do ubezpieczeń na formularzu ZUS ZUA, w którym w bloku V w polu 01 wpisany jest kod tytułu ubezpieczenia 05 50 x x.
Komplet dokumentów zgłoszeniowych i rozliczeniowych znaleźć można na stronie internetowej zakładu Ubezpieczeń Społecznych: www.zus.pl.