KULTURA (łac. colo, colere - pielęgnować, uprawiać: cultura agri - uprawa ziemi)

- pierwotnie przekształcanie natury (przyrody) przez człowieka. Dopiero Cyceron (106-43 p.n.e.) w Rozprawach tuskulańskich używa słowa cultura w wyrażeniu cultura animi (dosłownie: uprawa umysłu) opisując filozofię analogicznie do greckich pojęć pelomai i paideia.

Johann Adelung (1774)

Kultura to „uszlachetnienie lub wysubtelnienie wszystkich duchowych i fizycznych sił człowieka albo całego ludu (...) [Oznacza] oświecenie i uszlachetnienie rozumu przez wyzwolenie z przesądów, jak też ogładę, uszlachetnienie i wysubtelnienie obyczajów".

Edward Taylor (1871 r.)

„Kultura, względnie cywilizacja, wzięta w najszerszym sensie etnograficznym, jest złożoną całością, zawierającą wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawo, obyczaj oraz wszelkie inne zdolności i przyzwyczajenia nabyte przez człowieka jako członka społeczeństwa.”

Heinrich Rickert (1934)

„Pojęcie »natura« wywodzi się z terminu nasci. Wyraz ten określa to, co wzrosło, co powstało samo z siebie, bez naszego udziału, to, co pozostawiliśmy jego własnemu rozwojowi. Wówczas jest to coś czysto »naturalnego«. Kultura natomiast stanowi ogół tego co »pielęgnujemy«. Źródłem jest tu termin colere. Z etymologicznego punktu widzenia nawiązać można by było przy tym do terminologii tyczącej uprawy roli. Płody kultury to te, które człowiek pielęgnuje, którym w przeciwieństwie do płodów natury nie pozwala na swobodny rozwój.”

Stefan Czarnowski (1938)

„Kultura jest dobrem zbiorowym i zbiorowym dorobkiem, owocem twórczego i przetwórczego wysiłku niezliczonych pokoleń. […] O kulturze mówić możemy dopiero wówczas, gdy odkrycie czy wynalazek zostaje zachowany, gdy jest przekazywany z pokolenia na pokolenie, gdy staje się dorobkiem trwałym zbiorowości ludzkiej, nie przyzwyczajeniem poszczególnej jednostki czy jej mniemaniem osobistym. ”

Kultura to „całokształt zobiektywizowanych elementów dorobku społecznego, wspólnych szeregowi grup i z racji swej obiektywności ustalonych i zdolnych rozszerzać się przestrzennie”

Bronisław Malinowski (1944)

„Kultura jest w sposób oczywisty integralną całością, na którą składają się narzędzia i dobra konsumpcyjne, konstytucyjne statuty różnorakich społecznych ugrupowań, ludzkie idee i rzemiosła, wierzenia i zwyczaje.”

Philip Bagby (1958)

„Jak podkreślałem […], powtarzalność lub regularność różnych elementów naszego doświadczenia jest tym, co czyni je zrozumiałym i co je kwalifikuje do naukowego traktowania. Należało zatem od razu oczekiwać, że kultura okaże się jakimś rodzajem regularności; jakoż warunek ten został spełniony. Możemy teraz uzupełnić naszą definicję mówiąc, że »kultura« to tyle, co »regularności w zachowaniach wewnętrznych i zewnętrznych członków społeczeństwa, wyjąwszy te regularności, których geneza jest na pewno dziedziczna«.”

Ward Goodennough (1964)

„Kultura nie jest zjawiskiem materialnym, nie składa się z rzeczy, ludzi, zachowań lub uczuć. Jest raczej organizacją tych wszystkich składników. Jest formą tego, co ludzie przechowują w swoim umyśle, ich modeli postrzegania, kojarzenia i interpretowania świata […] Kultura społeczeństwa składa się z tego wszystkiego, co jednostka powinna wiedzieć, albo w co powinna wierzyć w celu działania w tym społeczeństwie w możliwy do akceptacji dla jego członków sposób; czyni tak w każdej roli, którą społeczeństwo przypisuje każdemu swojemu członkowi”

Władysław Tatarkiewicz (1976)

Kultura stanowi – „ bogactwo duchowe człowieka, wyższą formę ludzkiego bytowania […], to stan subiektywny, psychiczny, wewnętrzny, indywidualny, dla każdego różny, choć wielorako podobny u ludzi żyjących jednocześnie blisko siebie […], to właściwość osoby wykształconej, która rozwinęła swój smak, zmysł krytyczny i sąd […] Ludzie jednego czasu i kraju żyją w tej samej cywilizacji, ale każdy ma swoją kulturę, wyższą lub niższą.”

Jan Szczepański (1978)

„Kultura to ogół wytworów działalności ludzkiej, materialnych i niematerialnych, wartości i uznawanych sposobów postępowania, zobiektywizowanych i przyjętych w dowolnych zbiorowościach, przekazywanych innym zbiorowościom i następnym pokoleniom.”

Claude Lévi-Strauss (1983)

„Otóż kultura nie jest ani naturalna, ani sztuczna. Nie bardziej należy ona do genetyki niż od myśli racjonalnej, zawiera się bowiem w regułach zachowań, które nie były wymyślone, i których funkcji najczęściej nie rozumieją ci, którzy są im posłuszni: w części są to pozostałości tradycji nabytych w różnych typach struktury społecznej, przez które w ciągu bardzo długiej historii przeszła każda ludzka zbiorowość; w części zaś reguły przyjęte lub zmodyfikowane świadomie ze względu na określony cel.”

Antonina Kłoskowska (1983)

Kultura to „względnie zintegrowana całość obejmująca zachowania ludzi przebiegające według wspólnych dla zbiorowości społecznej wzorów wykształconych i przyswajanych w toku interakcji oraz zawierające wytwory takich zachowań.”

Józef Niżnik (1985)

„Tak więc, gdy pojęcie natury dotyczy tego, co występuje tylko niekiedy i w niektórych miejscach. Pojęcie natury odnosimy do tego, co wrodzone i spontaniczne, natomiast pojęcie kultury do tego, co wyuczone i dyktowane przez normę. Wreszcie, gdy o naturze mówimy jako o całości autonomicznej, która daje się zrozumieć bez czegokolwiek poza nią, kultura jest systemem zrozumiałym jedynie przez odniesienie do natury.”

Bohdan Suchodolski (1986)

„Kultura to całokształt dorobku ludzkości społecznie utrwalony i gromadzony w ciągu dziejów, stale wzbogacany nowymi dziełami twórczymi i pracą wszystkich społeczeństw; również poziom rozwoju społeczeństw, grup i jednostek w danej epoce historycznej, uwarunkowany stopniem rozwoju sił przyrody, osiągniętym stanem wiedzy i twórczości artystycznej oraz formami współżycia społecznego.”