FASCYNUJĄCE BLIŹNIĘTA, CZYLI CO WAŻNIEJSZE: GENOTYP CZY ŚRODOWISKO
RODZAJE GENÓW
Geny strukturalne: kierują wytwarzaniem białek w cytoplaźmie za pomocą RNA;
Geny regulujące: kierują aktywnością genów strukturalnych, pobudzając lub blokując ich aktywność, zgodnie z potrzebami.
Większość ludzkich cech ma charakter poligenetyczny, tzn. zależny od kombinacji genów.
Teoria dziedziczności oparta jest na koncepcji istnienia: genów dominujących (wystarczy ich obecność); genów recesywnych (konieczna jest obecność podobnych genów).
Hp. o korelacji genotypu i środowiska mówi, że:
istnieje genetyczna mediacja wpływów środowiskowych
oraz środowiskowa mediacja wpływów genetycznych;
czego efektem jest specyficzne środowisko rozwoju.
ODZIEDZICZALNOŚĆ CECH ZACHOWANIA (za: Oniszczenko, 2005)
W genetyce zachowania wpływy genów i środowiska oraz ich interakcje obejmują studia nad bliźniętami jedno- i dwujajowymi w rodzinach naturalnych i adopcyjnych.
W badaniach tych poszukuje się zwykle:
Wariancji właściwej dla czynników genetycznych: tj. czynnika addytywnego (geny odziedziczone od rodziców) oraz nieaddytywnego (geny nie związane z dziedziczeniem, czyli mutacje);
Wariancji wyjaśnionej wpływem środowiska wspólnego (podobieństwo w rodzinie, w sąsiedztwie, różnice międzykohortowe);
Wariancji związanej z różnicami we wpływach środowiskowych; tj. niepodzielanych wpływów środowiska specyficznego.
METODY
Porównanie fenotypowych różnic w parach bliźniąt MZ i DZ, wychowywanych razem i oddzielnie /metoda bliźniąt/;
Porównywanie podobieństwa fenotypowego członków rodzin biologicznych (rodzice, dzieci, rodzeństwo)/metoda studiów rodzinnych/;
Porównywanie podobieństwa fenotypowego osób niespokrewnionych genetycznie, ale wychowywanych i przebywających w tym samym środowisku /metoda adopcyjna/.
Ma miejsce odejście od badań tradycyjnych:
Intensywny rozwój genomiki, czyli nauki zmierzającej do poznania pełnego genetycznego zapisu organizmu, wykorzystująca metody genetyki molekularnej;
Odejście od metod statystycznych szacowania odziedziczalności w kierunku analizy DNA i jego związku z zachowaniami w normie i patologii