TURYSTYKA NA OBSZARACH PRZEMYSŁOWYCH

Turystyka w zabytkowych obiektach dziedzictwa przemysłowego to wciąż niedostatecznie wykorzystywany potencjał Górnego Śląska i Polski - podali uczestnicy międzynarodowej konferencji pod hasłem "Dziedzictwo przemysłowe jako strategia rozwoju innowacyjnej gospodarki".

SZLAK ZABYTKÓW TECHNIKI WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO

Tworzy go 31 wybranych obiektów, o wyjątkowych walorach historycznych i architektonicznych, które w minionych wiekach były świadkami rewolucji przemysłowej. Zapoczątkowana w XVIII wieku industrializacja zmieniła oblicze Śląska, w którego krajobraz na stałe wpisały się wieże szybów kopalnianych, piece hutnicze, kominy elektrowni. Pamiątką po tamtych czasach są liczne zabytki techniki rozrzucone po całym województwie. Utworzony Szlak ukazuje ich turystyczną atrakcyjność.

1. MUZEUM PRODUKCJI ZAPAŁEK

w Częstochowie

ul. Ogrodowa 68

W czynnych do dziś Zakładach Przemysłu Zapałczanego w Częstochowie, założonych w l. 1880-82 przez Karola von Gehliga i Juliana Hucha, urządzono jedyne w Polsce takie muzeum. Jego główną atrakcją jest pracująca zabytkowa linia technologiczna produkcji zapałek z lat 30. XX w. Istnieje także możliwość zwiedzania muzeum po godzinach pracy zakładu produkcyjnego - po wcześniejszym uzgodnieniu.

2. MUZEUM HISTORII KOLEI

w Częstochowie

Dworzec PKP Stradom ul. K.Pułaskiego 100/120

Ulokowane w budynku dworca Częstochowa Stradom. Wśród eksponatów m.in. sprzęt i elementy wyposażenia kolejowego, sprzęt do budowy toru, lampy, mundury i wyposażenie pracowników, tabliczki z lokomotyw i wagonów, dokumenty, plany, odznaczenia, fotografie. Pod opieką dwa parowozy - pomniki

3. SZTOLNIA CZARNEGO PSTRĄGA

w Tarnowskich Górach

Park Repecki, ul. Śniadeckiego

Unikalny, 600-metrowy fragment XIX-wiecznej sztolni "Fryderyk", odwadniającej tarnogórskie podziemia, który pokonuje się łodziami. Jest to najdłuższy podziemny przepływ łodziami w Polsce.

W podziemiach Sztolni stała temperatura 10°C. Obiekt wpisany na prestiżową Listę Pomników Historii

4. ZABYTKOWA KOPALNIA SREBRA

w Tarnowskich Górach

ul. Szczęść Boże 81

Fragment kilkudziesięciokilometrowych podziemnych wyrobisk, chodników i sztolni odwadniających kopalń rud ołowiu, srebra i cynku, działających od XV do początku XX w. Poprowadzona tu na głębokości ok. 40 m podziemna trasa turystyczna ma 1700 m długości, w tym 270-metrowy odcinek pokonywany łodziami.

W podziemiach Kopalni stała temperatura 10°C. Podziemia wpisane na prestiżową Listę Pomników Historii.

W budynku nadszybia znajduje się ekspozycja muzealna, bar i sklepik z pamiątkami, obok - skansen maszyn parowych, a w pobliżu biegnie kolej wąskotorowa Bytom - Miasteczko Śląskie. W odległości 4 km - Sztolnia Czarnego Pstrąga

5. ZABYTKOWA STACJA WODOCIĄGOWA "ZAWADA"

w Karchowicach

ul. Bytomska 6

Ujęcie wody dla aglomeracji górnośląskiej: budynek biura z 1895 oraz modernistyczna, ceglana pompownia z 1929 z kompletnie zachowanym wyposażeniem ruchu parowego stacji pomp na dawnych stanowiskach pracy (m.in. zespoły pompowe, turbiny i kompresory z 1925) oraz współczesnymi urządzeniami produkcyjnymi.

6. MUZEUM CHLEBA

w Radzionkowie

ul. Z. Nałkowskiej 5

Unikalne, jedyne w tej części Europy muzeum pokazujące historię chleba oraz narzędzia i maszyny do jego wytwarzania. Zwiedzający mają niepowtarzalną okazję własnoręcznego wypieku bułek. Znajduje się tu także rekonstrukcja dawnej izby szkolnej oraz wystawa sprzętów, przyrządów i pomocy szkolnych. Inne zabytki techniki w Radzionkowie to mini-skansen górniczy. W odległości 4 km - kolej wąskotorowa Bytom - Miasteczko Śląskie oraz Kopalnia Zabytkowa i Sztolnia Czarnego Pstrąga w Tarnowskich Górach.

7. GÓRNOŚLĄSKIE KOLEJE WĄSKOTOROWE

Bytom - Miasteczko Śląskie

Najstarsza na świecie czynna kolej wąskotorowa z 1853. Trasa Bytom - Tarnowskie Góry - Miasteczko Śląskie (22 km) to fragment dawnej 160-kilometrowej sieci. W sezonie kursują po niej składy turystyczne, mijając po drodze m.in. dawną Elektrownię "Szombierki" (1920), parowozownię Bytom-Karb Wąskotorowa z zabytkowym taborem GKW, wyrobiska dawnych kamieniołomów dolomitu w Suchej Górze i Kopalnię Zabytkową Rud Srebronośnych w Tarnowskich Górach.

8. DWORZEC PKP

w Sosnowcu

ul. 3-go Maja 16

Zabytkowy neoklasycystyczny budynek dworca z 1859 - stacji odnogi ząbkowicko-katowickiej Drogi Żelaznej Warszawsko- Wiedeńskiej. Wzorowany był na budynku Dworca Wiedeńskiego w Warszawie projektu Henryka Marconiego. W pobliżu znajduje się kościół "kolejowy" i cerkiew prawosławna.

9. CENTRALNE MUZEUM POŻARNICTWA

w Mysłowicach

ul. Stadionowa 7a

Jest placówką gromadzącą m.in. sprzęt pożarniczy obrazujący rozwój ochrony przeciwpożarowej w zakresie wyposażenia technicznego. W zbiorach znajduje się unikalna kolekcja pojazdów pożarniczych, w tym Daimler i Benz-Gagenau z pocz. XX oraz najstarsza w Polsce drewniana sikawka konna z 1717 r. W obiektach CMP funkcjonuje Muzeum Miasta Mysłowice. W odległości 3 km Galeria Szyb "Wilson" i katowickie kolonie górnicze Nikiszowiec i Giszowiec.

10. GALERIA "SZYB WILSON"

w Katowicach

ul. Oswobodzenia 1

Budynek cechowni i łaźni dawnego szybu "Richthofen" ("Wilson") kopalni "Giesche" ("Wieczorek") z 1918 (proj. bracia Zillmannowie), po likwidacji zaadaptowany przez firmę "Pro Inwest" na galerię sztuki nowoczesnej. W pobliżu także kolonia górnicza Nikiszowiec i zabytkowa zabudowa szybu "Pułaski" kopalni "Wieczorek", a w odległości 3 km - kolonia górnicza Giszowiec.

11. OSIEDLE NIKISZOWIEC

w Katowicach

Unikatowy, z uwagi na koncepcję, formę architektoniczną i standard, przykład osiedla robotniczego wybudowany dla pracowników Towarzystwa Górniczego "Spadkobiercy Jerzego von Giesche" w latach 1908-15 i 1920-24 według projektu braci Georga i Emilla Zillmannów z Charlottenburga. Osiedle składające się z 9 zwartych kwartałów budynków, połączonych charakterystycznymi przewiązkami oraz kościoła parafialnego Św. Anny z 1927r. Tło wielu filmów o Górnym Śląsku.

12. OSIEDLE GISZOWIEC

w Katowicach

Unikatowa w skali europejskiej kolonia górnicza zbudowana w latach 1906-10 dla pracowników Towarzystwa Górniczego "Spadkobiercy Jerzego von Giesche" według projektu braci Georga i Emilla Zillmannów z Charlottenburga. Kolonia Giszowiec jest na ziemiach polskich prekursorską realizacją idei angielskiego miasta ogrodu. Częściowo wyburzona w latach 70-tych XX w. Zachowała się część osiedla ze zróżnicowanymi architektonicznie domami mieszkalnymi, a także dawna karczma, nadleśnictwo, szkoły i sklepy

13. DWORZEC PKP

w Rudzie Śląskiej - Chebzie

ul. Dworcowa 8

Zabytkowy budynek dworcowy niegdyś węzłowej stacji w Rudzie Śląskiej - Chebzie (linie kolejowe w latach 1846, 1856 i 1868), zbudowany w 1859, rozbudowany w latach 1900-02.

14. KOLONIA ROBOTNICZA "FICINUS"

w Rudzie Śląskiej - Wirek

ul. Kubiny

Gruntownie zrewaloryzowany, unikatowy zespół 16 budynków kolonii "Ficinus", zbudowanych z kamienia naturalnego (rzadkość na Górnym Śląsku). Kolonia powstała w 1867 r. dla górników kopalni "Gottessegen" ("Wirek").

15. MUZEUM GÓRNICTWA WĘGLOWEGO

w Zabrzu

ul. 3-go Maja 19

Ulokowane w budynku dawnego Starostwa Powiatowego z 1875 jedyne w Polsce muzeum z bogatymi zbiorami z zakresu historii górnictwa, techniki górniczej, kultury górniczej, piśmiennictwa i prasy górniczej. Jego oddziałem jest Skansen Górniczy "Królowa Luiza".

16. SKANSEN GÓRNICZY "KRÓLOWA LUIZA"

w Zabrzu

ul. Wolności 410

Zespół obiektów jednej z najstarszych na Górnym Śląsku kopalń węgla, składający się z części powierzchniowej z wieżą szybu "Carnall"i czynną parową maszyną wyciągową z 1915 oraz części podziemnej na głębokości 35 m, z labiryntem chodników i wyrobisk długości 1560 m wraz z czynnymi urządzeniami do urobku węgla i kolejką podziemną.

17. SZYB "MACIEJ"

w Zabrzu

ul. Srebrna 6

Zabudowania szybu "Maciej" z pocz. XX w. z głębinowym ujęciem wody pitnej (od 1994r.) W budynku maszynowni czynna dwubębnowa maszyna wyciągowa Siemens-Schuckertwerke. Możliwość wejścia na wieżę wyciągową - panorama okolicy.

18. RADIOSTACJA GLIWICKA

w Gliwicach

ul. Tarnogórska 129

Miejsce hitlerowskiej prowokacji z 31 sierpnia 1939, poprzedzającej wybuch II wojny światowej. Najwyższa na świecie konstrukcja drewniana (modrzew, 111m). Obecnie: Muzeum Historii Radia i Sztuki Mediów. Oddział Muzeum w Gliwicach. Zabytki techniki: wieża antenowa, dawne studio nadawcze.

19. MUZEUM TECHNIKI SANITARNEJ

w Gliwicach

ul. Edisona 16

Unikalne w skali kraju Muzeum mieszczące się w czynnej, nowoczesnej Centralnej Oczyszczalni Ścieków.

W budynku byłej przepompowni z lat 1909-11 eksponowane są zabytkowe urządzenia techniki sanitarnej obrazujące zwiedzającym dawną technologię oczyszczania ścieków.

20. ODDZIAŁ ODLEWNICTWA ARTYSTYCZNEGO

w Gliwicach

ul. Robotnicza 2

Muzeum Odlewnictwa Artystycznego, oddział Muzeum w Gliwicach. Wśród eksponatów oryginalne odlewy z XIX w. i modele współczesnych pomników. Hala dawnej Królewskiej Pruskiej Odlewni Żeliwa założonej w 1796 roku. Miejsce wzniesienia pierwszego w tej części Europy, wielkiego pieca opalanego koksem (1796). Obecnie Gliwickie Zakłady Urządzeń Technicznych S.A.

21. ZABYTKOWA STACJA KOLEI WĄSKOTOROWEJ

w Rudach

ul. Szkolna 2

Stacja i trzytorowa hala lokomotywowni kolei wąskotorowej Gliwice - Racibórz Płonia z l. 1897-1903, przekształcona w Zabytkową Stację Kolei Wąskotorowej. Do zespołu stacyjnego należy też wodna wieża ciśnień, parterowe budynki gospodarcze i drewniana wiata. Wśród eksponatów 8 lokomotyw i kilkanaście wagonów. Zabytkowa Stacja prowadzona przez Towarzystwo Służby Ochrony Zabytków Kolei Rybnik oferuje przejazdy pociągiem turystycznym na trasie Rudy - Stodoły - Rudy (8 km) lub drezyną w obrębie stacji.

22. ZABYTKOWA KOPALNIA "IGNACY"

w Rybniku

ul. Mościckiego 3

Zespół zabudowań dawnej kopalni "Hoym" ("Ignacy") z szybami "Głowacki" i "Kościuszko", dwiema czynnymi maszynami wyciągowymi z l. 1900 i 1920 i budynkami pomocniczymi.

23. MUZEUM ENERGETYKI

w Łaziskach Górnych

ul. Wyzwolenia 30

Jedyna na Śląsku ekspozycja z branży energetycznej, zlokalizowana na terenie PKE S.A. Elektrowni "Łaziska" w budynku dawnej rozdzielni 60 kV. Prezentuje bogaty zbiór ciekawych eksponatów, m.in.: agregaty, maszyny, urządzenia pomiarowe, teletechniczne, oświetleniowe oraz dokumenty, fotografie, pamiątki i wiele ciekawostek. Istnieje także możliwość zwiedzenia jednej z najnowocześniejszych w kraju elektrowni.

24. TYSKIE MUZEUM PIWOWARSTWA

w Tychach

ul. Mikołowska 5

Zlokalizowane na terenie Tyskich Browarów Książęcych, pierwsze w Polsce muzeum piwa doskonale łączące tradycyjną ekspozycję w zabytkowym budynku z 1902 z nowoczesnym kinem 3D i kioskami multimedialnymi. Można zwiedzać również funkcjonujący browar szlakiem powstawania piwa.

25. MUZEUM PRASY ŚLĄSKIEJ

w Pszczynie

ul. Piastowska 26

Jedno z kilku w Polsce Muzeów Prasy i Drukarstwa, mieszczące się w kamieniczce z końca XVIII w. Wśród eksponatów: zbiory dawnej prasy i maszyny drukarskie z XIX i pocz. XX w., z możliwością własnoręcznego odbicia pamiątkowego druku. Przy muzeum "Izba u Telemanna" z kolekcją zabytkowych instrumentów muzycznych.

26. MUZEUM TECHNIKI I WŁÓKIENNICTWA

w Bielsku-Białej

ul. Sukiennicza 7

Ślad tradycji włókienniczych Bielska-Białej - "śląskiego Manchesteru", budynek dawnej fabryki Büttnerów z kolekcją maszyn włókienniczych. W muzeum obejrzeć można także urządzenia poligraficzne, sprzęty gospodarstwa domowego oraz ekspozycję poświęconą historii lokalnych straży pożarnych i wodociągów.

27. DWORZEC PKP

w Bielsku-Białej

ul. Warszawska 2

Budynek dworcowy ważnej stacji węzłowej w Bielsku z l. 1889-90 (linie kolejowe z 1855, 1878 i 1888), zaprojektowany w stylu historyzmu przez Carla Schulza. Korpus główny ceglany, od strony peronów - wiata na żeliwnych kolumnach.

28. MUZEUM USTROŃSKIE IM. JANA JAROCKIEGO

w Ustroniu

ul. Hutnicza 3

Zabytkowy budynek dyrekcji dawnej huty "Klemens" (istniejącej w l. 1772-1897), pochodzący z przełomu XVIII/XIX w. Od 1986 funkcjonuje tu Muzeum Hutnictwa i Kuźnictwa (obecnie Muzeum Ustrońskie), które oprócz ekspozycji technicznej prezentuje zbiory kultury i sztuki ludowej regionu. Przy muzeum skansen przemysłowy i rolniczy.

29. BROWAR ŻYWIEC i MUZEUM BROWARU

w Żywcu

ul. Browarna 88

Dawny Browar Arcyksiążęcy z 1856, z zachowaną zabytkową XIX-wieczną zabudową oraz częściowo historycznym wyposażeniem (warzelnia z 1913 r., palarka do słodu, elementy słodowni klepiskowej) produkujący piwo nieprzerwanie od 150 lat. Oprócz części zabytkowej - współczesna, z jednymi z największych na świecie kadzi filtracyjnych.

Muzeum Browaru Żywiec zlokalizowane jest w dawnych, wykutych w litej skale, piwnicach leżakowych. W 18 salach o łącznej powierzchni 1,6 tys. m² zgromadzono unikalne eksponaty obrazujące wieloletnią historię, zarówno browarnictwa, jak też samego Browaru w Żywcu. Po przekroczeniu dębowych wrót, goście Muzeum wchodzą w inny świat - świat piwa naznaczony 150 - letnią historią żywieckiego browaru.

30. FABRYKA PORCELANY "PORCELANA ŚLĄSKA"

w Katowicach

ul. Porcelanowa 23

W czynnym do dziś zakładzie, założonym w 1924 r. jako Fabryka Porcelany "Giesche", prezentowany jest cały proces technologiczny produkcji i zdobnictwa porcelany, łączący zarówno technologie tradycyjne, sięgające XVIII w., jak i najnowocześniejsze. We wzorcowni galeria wyrobów historycznych i współczesnych. Na miejscu salon fabryczny z wyrobami. Inne zabytki techniki w Katowicach to: zabytkowe kolonie górnicze Giszowiec i Nikiszowiec oraz zabudowania kopalni "Wieczorek" i Galeria Szyb "Wilson".

31. ZABYTKOWA KOPALNIA WĘGLA KAMIENNEGO "GUIDO"

w Zabrzu

ul. 3 Maja 91A

Unikatowy w skali europejskiej fragment kopalni założonej w 1855 r., po zakończeniu eksploatacji pełniącej funkcję węzła odwadniającego, kopalni doświadczalnej, a od 1982 - Skansenu Górniczego. Szybem "Kolejowy" odbywa się zjazd na głębokość 170 m (w przyszłości także 320 m), gdzie w zachowanych wyrobiskach, chodnikach i komorach wyeksponowano narzędzia i maszyny górnicze. W podziemiach także "Poziom Sztuki" - kino, galeria, teatr, prezentacje multimedialne.

Hotele i restauracje na śląsku :

- BELWEDER - Ustroń

- GOŁĘBIEWSKI WISŁA - Wisła

- MONOPOL - Katowice

- DIAMENT SPA Hotel - Ustroń

- IBIS KATOWICE - Zabrze

- KAMELEON HOTEL-SPA - Żory

- NOVOTEL KATOWICE CENTRUM - Katowice

- QUBUS HOTEL PRESTIGE - Katowice

SILESIA CITY CENTER

Silesia City Center zostało otwarte w 2005 roku. Obiekt ma powierzchnię handlową przekraczającą 65 tysięcy m kw. Silesia mieści około 250 sklepów i punktów handlowych. Na terenie centrum jest kino Cinema City, hipermarket Tesco czynny całą dobę oraz liczne kafejki i restauracje. Sklepy w SCC rozmieszczone są na alejach które noszą nazwy miast z regionu Śląska i Zagłębia, wraz z alejami funkcjonują tzw. place m.in. Plac Tropikalny na którym znajduje się fontanna i dostęp do internetu. Dodatkowo na dachu znajduje się ogród w którym można spędzić upalny dzień.

Na terenie byłej kopalni powstał kompleks handlowo-rozrywkowy Silesia City Center - "Nowe Centrum". Budynek po basenie został gruntownie wyremontowany i zaadaptowany na wystawę AlmiDecor, oraz kawiarenkę AlmiCafe.W budynku po maszynowni(późniejszej wymiennikowni) znajduje się szeroko opisywana tu kaplica św.Barbary. Szyb "Jerzy" stanie się wieżą widokową. Wokół nie brakuje akcentów tradycji tego miejsca - są tu m.in.koła wyciagowe z szybu "Jerzy", wagoniki transportujące węgiel itp. Inwestor - TriGranit - nie zapomniał o pamięci tego miejsca i nie da się nie zobaczyć tutaj testamentu terenu po kopalni "Eminencja"