Kodeks cywilny. Komentarz
red. prof. dr hab. Krzysztof Pietrzykowski
Rok wydania: 2008
Wydawnictwo: C.H.Beck
Wydanie: 5
Komentowany przepis
Art. 395. [Umowne prawo odstąpienia] § 1. Można zastrzec, że jednej lub obu stronom przysługiwać będzie w ciągu oznaczonego terminu prawo odstąpienia od umowy. Prawo to wykonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie.
§ 2. W razie wykonania prawa odstąpienia umowa uważana jest za nie zawartą. To, co strony już świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Za świadczone usługi oraz za korzystanie z rzeczy należy się drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie.
1. Umowa w zasadzie nie może zostać rozwiązana przez oświadczenie jednej ze stron (pacta sunt servanda). Rygorystyczne ujęcie zasady niewzruszalności umowy nie odpowiadałoby jednak realiom obrotu i byłoby niekiedy niedogodne dla stron. Ustawa przewiduje zatem, w niektórych przypadkach (por. Czachórski 1994, s. 128) odmienne rozwiązanie, zezwala ponadto, pod pewnymi warunkami, na umowne zastrzeżenie prawa odstąpienia od umowy. Zob. A. Kunicki, Umowne prawo odstąpienia, Lwów 1939; Z. Woźniak, Wpływ zastrzeżenia umownego prawa odstąpienia na sferę stosunku obligacyjnego, Ks. Pam. A. Kleina, Kraków 2000, s. 375 i nast.; M. Kuźniak, Umowne prawo odstąpienia z powodu istotnego naruszenia umowy, KPP 2004, Nr 2, s. 511 i nast.; P. Drapała w: System PrPryw, t. 5, s. 938 i nast.
2. W prawie polskim uprawnienie do jednostronnego rozwiązania umowy może być realizowane albo poprzez odstąpienie (np. art. 491; art. 395 KC - umowne prawo odstąpienia), albo poprzez wypowiedzenie (np. art. 667 § 2 KC). Różnica między tymi instrumentami zakończenia stosunku prawnego wynikającego z umowy tkwi przede wszystkim nie tyle w funkcji (bo istnieje szereg, przewidzianych w przepisach, przypadków tak wypowiedzenia jak i odstąpienia z podobnych przyczyn), ile w skutkach prawnych odpowiednio odstąpienia i wypowiedzenia (por. np. J. P. Naworski, glosa do orz. SN z 5.10.1995 r., I CR 9/95, Pal. 1996, Nr 11-12, s. 218 i nast.; P. Drapała, w: System PrPryw, t. 5, s. 938). Odstąpienie znosi stosunek prawny z mocą wsteczną, natomiast wypowiedzenie na przyszłość. W konsekwencji z odstąpieniem mamy do czynienia przede wszystkim w przypadku stosunków zobowiązaniowych o charakterze krótkotrwałym, opiewających na świadczenia jednorazowe. Natomiast wypowiedzenie jest charakterystycznym instrumentem rozwiązania umów kreujących zobowiązania długoterminowe, o charakterze trwałym, opiewających na świadczenia ciągłe lub okresowe.
Co do rozwiązania umowy przez strony zob. A. Pyrzyńska, Rozwiązanie umowy przez strony, Warszawa 2002; M. Podrecka, Rozwiązanie umowy za zgodą stron, Kraków 2003; M. Krajewski, Pojęcie, charakter i dopuszczalność umowy rozwiązującej, KPP 2002, Nr 3, s. 585 i nast.
3. Zgodnie z art. 395 dopuszczalne jest, w wypadku większości umów (tak jednostronnie zobowiązujących, jak i wzajemnych), dodatkowe zastrzeżenie umowne przewidujące możliwość odstąpienia przez jedną lub każdą ze stron od umowy (nie stanowi takiego zastrzeżenia klauzula umożliwiająca "unieważnienie" przetargu, jako że odnosi się ona do procedury zawarcia umowy, tak też P. Machnikowski, w: Gniewek, Komentarz KC 2006, s. 628; por. orz. SN z 4.11.1982 r., II CR 407/82, OSN 1983, Nr 7, poz. 97). O uprawnieniu do odstąpienia rozstrzyga odpowiednie zastrzeżenie umowne, a nie to jaka jest pozycja (sytuacja prawna) strony stosunku obligacyjnego. Zastrzeżenie to może być dokonane w zasadzie w dowolnej formie (jednakże, jeżeli dla ważności umowy wymagana jest forma szczególna, w takiej samej formie powinno być poczynione zastrzeżenie). Zasadny jest jednak postulat ostrożnej wykładni niejasnych czy nieprecyzyjnych postanowień, z których wynikać ma zastrzeżenie prawa odstąpienia (tak Z. Woźniak, Wpływ, s. 379).
Nieważność umowy powoduje też nieważność dodatkowego zastrzeżenia umownego odnoszącego się do prawa odstąpienia.
4. W przypadku niektórych umów zastrzeżenie umownego prawa odstąpienia jest niedopuszczalne. Dotyczy to np. umowy przenoszącej własności nieruchomości, ale już nie umowy zobowiązującej do przeniesienia własności (zob. uchw. SN (7) z 30.11.1994 r., III CZP 130/94, OSP 1995, Nr 7-8, poz. 159; ponadto por. C. Żuławska, w: Komentarz 2007, s. 207; M. Brożyna, Odstąpienie od umowy przenoszącej własność a zastrzeżenie prawa własności, TPP 2003, Nr 2, s. 29 i nast.; P. Drapała, w: System PrPryw, t. 5, s. 943 i tam cyt. dalsi autorzy; P. Machnikowski, w: Gniewek, Komentarz KC 2006, s. 628; zob. też B. Janiszewska, glosa do orz. SN z 26.11.1997 r., II CKN 458/97, PiP 2000, Nr 4, s. 103; taż, glosa do uchwały SN z 27.2.2003 r., III CZP 80/02, PPH 2004, Nr 11, s. 49; odmiennie jednak np. A. Szpunar, Odstąpienie od umowy o przeniesienie własności nieruchomości, Rej. 1995, Nr 6, s. 17; Czachórski 2002, s. 181; R. Rykowski, Dopuszczalność przewłaszczenia na zabezpieczenie nieruchomości, PPH 1995, Nr 6, s. 14 i nast.), innych umów, w których nie może być zastrzeżony warunek rozwiązujący (por. Z. Radwański, w: System, t. III, cz. 1, s. 466; Z. Woźniak, Wpływ, s. 380), umowy najmu/dzierżawy zawartej na czas oznaczony (por. K. W. Kubiński, glosa do uchwały SN z 15.2.1996 r., III CZP 5/96, OSP 1996, Nr 12, poz. 229). Sporna może być kwestia zastrzeżenia umownego prawa odstąpienia w umowach będących źródłem zobowiązań ciągłych, a także - jeżeli uznać takie zastrzeżenie za dopuszczalne - kwestia, czy i w tym przypadku wykonanie uprawnienia "znosi" stosunek obligacyjny z mocą wsteczną (por. A. Klein, Problem jednostronnego ukształtowania czasu trwania zobowiązaniowego stosunku prawnego o charakterze ciągłym, w: Rozprawy z polskiego i europejskiego prawa prywatnego, Kraków 1994; Z. Woźniak, Wpływ, s. 387 i nast.). Uznać należy zastrzeżenie umownego prawa odstąpienia w takich umowach za dopuszczalne (z wyjątkiem umów najmu i dzierżawy zawartych na czas określony i z zastrzeżeniem, że nie może to prowadzić do obejścia przepisów bezwzględnie obowiązujących o wypowiedzeniu, tak P. Drapała, w: System PrPryw, t. 5, s. 942) oraz - jeżeli strony inaczej się nie umówiły - że jego wykonanie rodzi skutki zgodne z ogólną zasadą wyrażoną w art. 395 § 2. Co do konsekwencji takiego rozwiązania dla rozliczeń stron po zniesieniu stosunku obligacyjnego zob. Z. Woźniak, Wpływ, s. 388.
Według orz. SN z 16.11.2005 r., V CK 350/05, niepubl., dopuszczalne jest zastrzeżenie na rzecz inwestora w umowie o roboty budowlane uprawnienia do częściowego odstąpienia od tej umowy.
Co do szczególnego reżimu umowy o oddanie przedsiębiorstwa do korzystania na podstawie przepisów PrywU - zob. Z. Gawlik, Glosa do wyroku SN z 13.1.2005 r., II PK 119/04, OSP 2006, Nr 4, s. 42. Co do zasady, dopuszczalne jest zastrzeżenie prawa odstąpienia w umowie zbycia przedsiębiorstwa, tak A. Jakubecki, J. Mojak, Odstąpienie od umowy sprzedaży przedsiębiorstwa, w: Obrót nieruchomościami w praktyce notarialnej, Kraków 1997, s. 64.
Co do niedopuszczalności zastrzeżenia umownego prawa odstąpienia w umowie o pracę zob. A. Świątkowski, Glosa do wyroku SN z 26.2.2003 r., I PK 16/02, PiP 2004, Nr 4, s. 125 i nast., tamże o dopuszczalności takiego zastrzeżenia w umowie o zakazie konkurencji.
Dopuszczalne jest zastrzeżenie prawa odstąpienia w ugodzie, tak np. A. Szpunar, Z problematyki ugody w prawie cywilnym, PS 1995, Nr 3, s. 9; ponadto orz. SN z 10.11.1999 r., I CKN 205/98, OSNC 2000, Nr 5, poz. 95.
5. Przesłanką ważności zastrzeżenia umownego prawa odstąpienia jest określenie terminu, w którym odstąpienie może nastąpić (por. A. Rembieliński, w: Komentarz 1989, t. I, s. 365; Radwański 2006, s. 333; C. Żuławska, w: Komentarz 2007, s. 208; Z. Woźniak, Wpływ, s. 377; P. Drapała, w: System PrPryw, t. 5, s. 939; odmiennie M. Warciński, Kontrowersje wokół konieczności zastrzegania terminu w klauzuli umownego prawa odstąpienia od umowy, PPH 2005, Nr 9, s. 36). Wymóg ten, odnoszący się do każdego przypadku zastrzeżenia umownego prawa odstąpienia (a zatem także takiego, w którym możliwość skorzystania z uprawnienia uzależniono od zdarzenia przyszłego i niepewnego np. niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez drugą stronę; strony mogą zastrzec, że prawo do odstąpienia przysługiwać będzie w wypadku ziszczenia się określonego warunku, z reguły właśnie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność (lex commissoria; por. art. 492), lub niezależnie od przyczyny niewykonania względnie nienależytego wykonania (klauzula kasatoryjna); w praktyce prawo odstąpienia najczęściej zastrzega się właśnie na wypadek wystąpienia takich okoliczności, zob. M. Kuźniak, Umowne, s. 511 i nast., który także zwraca uwagę na możliwość "konwersji" nieważnego - z powodu nieoznaczenia terminu - zastrzeżenia prawa odstąpienia na uprawnienie z art. 492 KC; przesłanki skorzystania z umownego prawa odstąpienia stanowią wówczas dodatkowe składniki jego zastrzeżenia, tak np. P. Drapała, w: System PrPryw, t. 5, s. 939, 941), ma na celu wyeliminowanie stanu niepewności, jaki wprowadza do stosunku zobowiązaniowego zastrzeżenie prawa odstąpienia.
Do sposobu określenia terminu, w czasie którego będzie możliwe skorzystanie z prawa odstąpienia (dies ad quem) odnieść można odpowiednio uwagi poczynione - przed wejściem w życie zmiany art. 389 KC - w kwestii sposobu określenia w umowie przedwstępnej terminu zawarcia umowy przyrzeczonej. W każdym jednak razie chodzi tu zawsze o wystąpienie zdarzenia, które na pewno wystąpi (por. Z. Radwański, glosa do wyroku SN z 5.6.2002 r., II CKN 701/0, OSP 2003, Nr 10, poz. 124) i które da się umiejscowić w czasie (P. Drapała, w: System PrPryw, t. 5, s. 939).
6. Prawo do odstąpienia ma charakter kształtujący (zob. co do uprawnień kształtujących m.in. P. Machnikowski, Uprawnienia kształtujące w zobowiązaniowych stosunkach prawnych, Ks. Pam. A. Kleina, Kraków 2000, s. 237 i nast.) i wykonywane jest przez złożenie odpowiedniego oświadczenia drugiej stronie (zgodnie z art. 61 KC). Oświadczenie o odstąpieniu nie wymaga żadnego uzasadnienia, chyba, że strony uzależniły dopuszczalność skorzystania z tego uprawnienia od warunku. Oświadczenie to może być złożone w dowolnej formie (zob. jednak art. 77 KC), także per facta concludentia, jednakże zachowanie takie nie powinno pozostawiać wątpliwości co do zamiaru rozwiązania umowy (por. orz. SA w Warszawie z 15.9.1997 r., I ACa 534/97, Apel. W-wa 1998, Nr 2, poz. 18).
7. Co do skutków zastrzeżenia prawa odstąpienia dla stosunku, w którym po jednej stronie występuje kilka podmiotów zob. Z. Woźniak, Wpływ, s. 380 i nast. Zgodzić się wypada z prezentowanym tam poglądem o analogicznym stosowaniu w takim przypadku przepisów odnoszących się do zobowiązań podzielnych i niepodzielnych (o tym czy uprawnienie do odstąpienia jest podzielne decyduje charakter świadczenia zastrzeżonego na rzecz uprawnionego). Odmiennie P. Machnikowski, w: Gniewek, Komentarz KC 2006, s. 629; P. Drapała, w: System PrPryw, t. 5, s. 946, którzy wymagają, by oświadczenie zostało złożone zgodnie przez wszystkich uprawnionych.
8. Oświadczenie o odstąpieniu powinno w zasadzie być bezwarunkowe. Niektórzy autorzy za dopuszczalne uważają jednak złożenie tego oświadczenia pod warunkiem zawieszającym, który nie może nastąpić po terminie wyznaczonym dla skorzystania z prawa odstąpienia (por. Z. Radwański, w: System, t. III, cz. 1, s. 466 i tam cyt. autorzy; z zastrzeżeniami także P. Machnikowski, Uprawnienia, s. 272; P. Drapała, w: System PrPryw, t. 5, s. 945). Pogląd ten, zważając na znaczenie jakie przypisuje się woli uprawnionego z prawa podmiotowego kształtującego, należy podzielić. Co do uzasadnienia tych stanowisk zob. Z. Woźniak, s. 385.
9. Oświadczenie o odstąpieniu, po jego złożeniu, nie może być cofnięte, ani odwołane, chyba że druga strona wyraziłaby na to zgodę. Zgoda taka musiałaby wszakże nastąpić przed powstaniem skutku oświadczenia w postaci rozwiązania umowy z mocą wsteczną. Kwestia dopuszczalności cofnięcia oświadczenia o odstąpieniu lub wypowiedzeniu umowy już po dotarciu tego oświadczenia do adresata, nie jest oceniana jednoznacznie; sądzę jednak, że skutki takiej czynności nie mogą być uchylone, także za zgodą adresata oświadczenia (odmiennie P. Drapała, w: System PrPryw, t. 5, s. 945 i tam cyt. autorzy). Z dniem skuteczności oświadczenia o odstąpieniu (wypowiedzeniu) ustaje bowiem łącząca dotychczas strony więź obligacyjna, nie istnieje między nimi stosunek prawny, nie są one stronami, nie istnieje zatem ani przedmiot, w odniesieniu do którego odstępujący mógłby złożyć oświadczenie o cofnięciu odstąpieniu, ani strona, do której miałby on to oświadczenie skierować (tak też Z. Woźniak, Wpływ, s. 390 i nast.; tamże uwagi o losie praw o charakterze akcesoryjnym, które wygasają w następstwie odstąpienia od umowy). Sama wola nadaniu mocy wstecznej oświadczeniu nie wystarczy. Nie można - jednostronną czynnością prawną skierowaną do adresata - kształtować jego sytuacji prawnej w ten sposób, że staje się on ponownie stroną stosunku obligacyjnego. Jeżeli stosunek obligacyjny wygasł (przestał istnieć) to nie można go "reanimować", chyba, że wyraźny przepis prawa pozwala znieść skutki określonego zdarzenia prawnego z mocą wsteczną. Pogląd, który zakładałby możliwość "wycofania" oświadczenia o odstąpieniu (wypowiedzeniu) od umowy, już po wygaśnięciu stosunku obligacyjnego z niej wynikającego, byłby też niebezpieczny dla bezpieczeństwa obrotu, a także dla interesów osób trzecich. Stworzenie możliwości dowolnego manipulowania stosunkami prawnymi przez "wygaszanie" ich i ponowne "ożywianie" ex tunc otwiera nieograniczone wprost pole do nadużyć. Możliwe jest natomiast oczywiście ponowne nawiązanie stosunku prawnego (zawarcie nowej umowy), o treści identycznej jak treść stosunku, który już wygasł w następstwie odstąpienia (wypowiedzenia).
10. Uprawnienie do złożenia oświadczenia o odstąpieniu nie ulega przedawnieniu (wygasa ono z chwilą upływu wyznaczonego w umowie terminu, który jest terminem zawitym terminem (tak m.in. P. Drapała, w: System PrPryw, t. 5, s. 939) i może być wykonane także po wykonaniu umowy (por. orz. SN z 30.1.1998 r., III CKN 279/97 niepubl.; C. Żuławska, w: Komentarz 2007, s. 209; Z. Woźniak, Wpływ, s. 379; P. Drapała, w: System PrPryw, t. 5, s. 940).
11. Uprawienie do odstąpienia zastrzeżone na rzecz wierzyciela przechodzi, w przypadku cesji, na rzecz nabywcy wierzytelności (ale jego wykonanie wymaga zgody cedenta, tak P. Drapała, w: System PrPryw, t. 5, s. 946; tak samo odpowiednio w przypadku przejęcia długu). Jeżeli przysługuje ono dłużnikowi, to będzie ono skuteczne także wobec nabywcy wierzytelności. Uprawnienie do odstąpienia przechodzi też na następcę prawnego uprawnionego pod tytułem ogólnym (tak też Z. Woźniak, Wpływ, s. 384).
12. W wypadku wykonania prawa do odstąpienia umowa "uważana jest za niezawartą" (por. np. orz. SN z 13.10.1992 r., II CRN 104/92, niepubl.; zob. też np. S. Rudnicki, glosa do wyroku SN z 26.3.2002 r., II CKN 806/99, MoP 2003, Nr 2, s. 88), co oznacza, że jej skutki zostają zniesione, co do zasady, z mocą wsteczną (ex tunc). Strony wszakże mogą się umówić, że wykonanie prawa odstąpienia wywoła skutki ex nunc (tak też Z. Woźniak, Wpływ, s. 386; P. Drapała, w: System PrPryw, t. 5, s. 946).
13. Rozliczenia między stronami, związane z całkowitym lub częściowym wykonaniem umowy przed odstąpieniem, reguluje art. 395 § 2 jako samodzielne źródło obowiązku zwrotu spełnionych świadczeń, nie stanowiąc tylko modyfikacji zasad zwrotu nienależnego świadczenia wedle przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (tak większość przedstawicieli doktryny; zob. np. P. Drapała, w: System PrPryw, t. 5, s. 948; P. Machnikowski, w: Gniewek, Komentarz KC 2006, s. 629; z orzecznictwa - orz. SN z 13.10.1992 r., II CRN 104/92, niepubl.; o poglądach odmiennych zob. Z. Woźniak, Wpływ, s. 393; zob. też B. Janiszewska, glosa do uchwały SN z 27.2.2003 r., III CZP 80/02, PPH 2004, Nr 11, s. 49). W braku takiego uregulowania w grę wchodziłyby właśnie przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu.
14. Przepis art. 395 § 2 ustanawia zasadę, że strony powinny zwrócić sobie nawzajem to co świadczyły (niezwłocznie po odstąpieniu), w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. To rozwiązanie nakazuje stronie, która otrzymała świadczenie, liczyć się z możliwością powstania obowiązku zwrotu, i - wobec tego - postępować odpowiednio z przedmiotem świadczenia (m.in. sprawowanie pieczy i powstrzymanie się od rozporządzenia). Dopuszczalne są tylko zmiany "konieczne" w ramach zwykłego zarządu (i takich zmian "koniecznych" strona obowiązana jest dokonywać). Przez "zwykły zarząd" należy rozumieć podejmowanie czynności mających na celu zachowanie przedmiotu świadczenia, jak i czynności wymagane ze względu na zasady prawidłowej gospodarki (bliżej zob. P. Drapała, w: System PrPryw, t. 5, s. 947.
W przypadku gdy zwrot przedmiotu świadczenia nie jest możliwy, albo też znajduje się on w stanie "zmienionym", ocena sytuacji prawnej osoby zobowiązanej do zwrotu nastąpi wedle przepisów o odpowiedzialności kontraktowej, zależy zatem od tego, czy ponosi on odpowiedzialność za taki stan rzeczy, czy nie (bliżej zob. Z. Woźniak, Wpływ, s. 393; P. Machnikowski, w: Gniewek, Komentarz KC 2006, s. 629; P. Drapała, w: System PrPryw, t. 5, s. 948).
W przypadku odstąpienia od umowy wzajemnej zwrot powinien nastąpić jednocześnie, a każdej ze stron przysługuje, zgodnie z art. 496 KC, prawo zatrzymania. W literaturze zauważono także, że, w przypadku, gdy zwrot jednego ze świadczeń wzajemnych stał się niemożliwy wskutek okoliczności, za które żadna ze stron odpowiedzialności nie ponosi, to strona która miałaby to świadczenie zwrócić, nie może odstąpić od umowy, bo stanowiłoby to wykonanie prawa podmiotowego sprzecznie z art. 5 KC (tak Z. Radwański, w: System, t. III, cz. 1, s. 468; zob. też P. Drapała, w: System PrPryw, t. 5, s. 949; odmiennie jednak, jak się wydaje, C. Żuławska, w: Komentarz 2007, s. 210).
15. Za korzystanie z rzeczy (niezależnie od tego, czy było ono przedmiotem umowy, czy nie) oraz za świadczone usługi, niepodlegające wszak "zwrotowi" należy się drugiej stronie "odpowiednie" wynagrodzenie, chyba, że umowa była nieodpłatna (tak m.in. Z. Radwański, w: System, t. III, cz. 1, s. 468; C. Żuławska, w: Komentarz 2007, s. 211; P. Drapała, w: System PrPryw, t. 5, s. 949; P. Machnikowski, w: Gniewek, Komentarz KC 2006, s. 629). Wynagrodzenie "odpowiednie" uwzględniać powinno stawki (ceny) określone w umowie (odmiennie P. Drapała, w: System PrPryw, t. 5, s. 949, który uznaje, że wynagrodzenie "odpowiednie" zawsze powinno zostać ustalone wedle kryteriów obiektywnych, niezależnie od treści umowy; z poglądem tym można się zgodzić z zastrzeżeniem, że postanowienia umowy znajdą zastosowanie, jeżeli wynagrodzenie określono właśnie na użytek sytuacji odstąpienia). W braku takich postanowień znajdą zastosowanie stawki (ceny) zwykle stosowane w obrocie (takie jakie korzystający musiałby zapłacić, gdyby korzystanie opierało się na odpłatnej umowie; por. orz. SN z 23.5.1975 r., II CR 208/75, niepubl.). Wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy obejmuje m.in. wartość uzyskanych z niej pożytków.
Na podstawie art. 395 § 2 wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy przysługuje za okres do dnia odstąpienia. Jeżeli rzeczy nie zwrócono niezwłocznie zobowiązany do zwrotu liczyć się musi z koniecznością zapłaty wynagrodzenia, o którym mowa w art. 224 § 2 KC.
16. Przepisy art. 395 nie rozstrzygają kwestii rozliczeń z tytułu nakładów poniesionych na przedmiot świadczenia przez stronę zobowiązaną do zwrotu. Wedle prezentowanego w polskiej literaturze poglądu należy w tym zakresie stosować przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu (tak np. Czachórski 1994, s. 129; Z. Radwański, w: System, t. III, cz. 1, s. 468; P. Machnikowski, w: Gniewek, Komentarz KC 2006, s. 629; odmiennie jednak np. C. Żuławska, w: Komentarz 2007, s. 210). Jednakże, jak podkreślono (tak Z. Radwański, w: System, t. III, cz. 1, s. 468; C. Żuławska, w: Komentarz 2007, s. 210; Z. Woźniak, Wpływ, s. 395; P. Drapała, w: System PrPryw, t. 5, s. 950) zakresem żądania zwrotu wartości nakładów można objąć tylko takie nakłady, jakie stronie zobowiązanej do zwrotu wolno było czynić (czyli nakłady konieczne w ramach zwykłego zarządu). To ograniczenie zakresu roszczeń o zwrot nakładów, w stosunku do roszczeń jakie przysługują bezpodstawnie wzbogaconemu z mocy art. 408 § 2 KC, uzasadnia nałożona na strony umowa, w której zastrzeżono prawo odstąpienia, obowiązek liczenia się z obowiązkiem zwrotu przedmiotu świadczenia.
17. Co do różnicy pomiędzy umową z zastrzeżeniem prawa odstąpienia a umową zawartą pod warunkiem zob. M. Safjan, Umowy związane z obrotem gospodarczym jako najważniejsza kategoria czynności handlowych, PPH 1998, Nr 2, s. 1 i nast.; A. Szpunar, Odstąpienie, s. 9; P. Drapała, w: System PrPryw, t. 5, s. 940.
Popiołek