PROSZKI-jest to stała postać leku,przeznaczona do stosowania zewnętrznego,wewnetrznego,do sporządzania roztworów lub zawiesin

-Proszki stanowią homogenne cząstki substancji leczniczych lub części roślin o wymiarach określonych w FP

-FP VI przewiduje dla proszków podawanych doustnie średnicę nie większą niż 0,5 mm

-Dla proszków do użytku zewnętrznego średnica cząstek nie może przekroczać 0,16 mm,a dla proszków zmikronizowanych średnica nie może przekraczać 10 mikrometrów

Rodzaje proszków:

1)Proszki proste(Pulveres simplices)

2.Proszki złożone(Pulveres mixti)

3.Proszki dzielone

4.Proszki niedzielone

5.Proszki mianowane(Pulveres titrati)

6.Proszki rozcieńczane(Pulveres triturati)

7.Proszki musujące(Pulveres effervescens)

8.Proszki do wdmuchiwań(Pulveres ad insufflationem)

9.Proszki na skórę:przysypki(Pulvis inspersorius),zasypki(Conspergentium),pudry lecznicze(Pulvis adspergendus)

PROSZKI PROSTE:

-Otrzymuje się je przez sproszkowanie 1 substancji leczniczej lub surowca roślinnego i przesianie przez sito o odpowiedniej wielkości oczek

-W przypadku substancji wrażliwych na wilgoć lub tlen operację tę przeprowadza się EXTEMPORE(tuż przed użyciem)

*acidum acetylosalicylicum-kwas acetylosalicylowy

*acidum ascorbicum-kwas askorbowy

*allumini kalii sulfas-siarcan glinowo potasowy aum

*aminophylinum-aminofilina

*chlorali hydras-wodzian chloranu,chloran hydra

*jodum-jod

*mentholum-mentol

*methenaminum-metenamina,urotropina

*natrii hydrogenocarbonas-wodorowęglan sodu

*natrii sulfas-siarczan sodu

*thymolum-tymol

*zinci oxidum-tlenek cynku

-W przypadku substancji o niskich temperaturach topnienia tj.mentol,tymol lub kamfora do moździerza należy dodać-podczas proszkowania-niewielką ilośc etanolu,który odparowując obniża temperaturę podczas rozcierania

-Mogą występować jako proszki dzielone i niedzielone

PROSZKI ZŁOŻONE:

-Otrzymywane poprzez zmieszanie i sproszkowanie 2 lub więcej substancji leczniczych

-Zachowanie jednakowych wielkości cząstek aby nie zachodziło zjawisko sedymentacji podczas przechowywania

-moga występować jako proszki dzielone i niedzielone

PROSZKI NIEDZIELONE

-Pacjent dawkuje sobie sam np.zasypki,pudry

-mogą być proszkami prostymi i złożonymi

-nie mogą zawierać substancji silnie i bardzo silnie działających

PROSZKI DZIELONE:

-wydawane w opakowaniach dawkowych(saszetki,kapsułki)

-mogą być proszkami prostymi i złożonymi

-proszki należy rozsypywać do możliwie jak najmniejszych kapsułek lub opłatków,tak aby maksymalnie wypełnić ich objętość

-w przypadku gdy masa 1 proszku jest mniejsza od 0,1 g to należy proszek uzupełnić substancją obojętną do 0,1 g (laktoza,sacharoza)

-jeżeli objętośc 1 proszku przekracza największą pojemność kapsułek czy opłatków to należy proszek podzielić równo na 2 kapsułki lub opłatki.Informujemy pacjenta o zmianie dawkowania

-połykać w całości i popijać dużą ilością wody

PROSZKI MIANOWANE(jest surowiec)

-zawierają surowce roslinne silnie działające,normalizowane do określonego stężenia substancji czynnych przy pomocy laktozy,skrobi lub wytrawionego surowca roślinnego

-oznaczamy stężenie substancji czynnej proszku i rozcieńczamy przy pomocy substancji obojętnej do określonego miana

np.na 100 g wysuszonego liscia pokrzyku ma być 0,5 g atropiny

-jak jest za duzo (1g)to rozcieńczamy przy pomocy skrobi,laktozy,wytrawionego liścia

PROSZKI ROZCIEŃCZANE(jest substancja)

-proszki powstałe przez roztarcie substancji silnie działających z substancjami obojętnymi tj.skrobia,sacharoza,laktoza w stosunku 1:1,1:4,1:9,1:99

np.1:9 1g substancji,9 g laktozy

w efekcie 1:10 10 g rozcierki,a tylko 1 g substancji czynnej

(dotyczy substancji silnie i bardzo silnie działających,występujących w niewielkich ilościach)

PROSZKI MUSUJĄCE np.VISOLVID

-proszki do użytku wewnętrznego(ZAWSZE),które oprócz substancji leczniczych zawierają wodorowęglan sodowy i kwas organiczny(cytrynowy,winowy,adypinowy)-w postaci stałej

PROSZKI DO WDMUCHIWAŃ

-proszki do użytku zewnętrznego(ZAWSZE) stosowane do jam ciała lub na skórę przy użyciu PULWERYZATORA

PROSZKI NA SKÓRĘ

-dzielimy na przysypki,zasypki,pudry lecznicze

-proszki do stosowania na skórę,w których substancjami leczniczymi są najczęściej tlenek cynku,siarka,garbniki lub antybiotyki

-występujące jednocześnie substancje pomocnicze muszą cechować się:zwiększoną przyczepnością do skóry,odpowiednim współczynnikiem pochłaniania wilgoci i tłuszczu

-zwiększenie przyczepności uzyskuje się dzięki dodatkowi talku,stearynianu magnezowego lub cynkowego albo tlenku tytanu,niekiedy dodaje się lanolinę albo wazelinę,która z 1 strony zwiększa przyczepność do skóry z 2 daje efekt natłuszczenia

-zwiększenie wchłanialności wody i tłuszczu uzyskuje się poprzez dodatek skrobi,glinki białej,koloidalnej krzemionki,węglanu wapnia :w efekcie prowadzi to do efektu chłodzącego skórę i łagodzi stany zapalne

-w przypadku pudrów stosowanych na rany (PABIAMID,DERMATOL)wielkość cząstek nie powinna przekraczać 0,16 mm

2 SPOSOBY ZAPISU PROSZKÓW:

1)PRAESCRIPTIO DIVISA

-lekarz podaje ogólną ilość substancji leczniczych,ilośc tych substancji należy podzielić na określoną ilośc proszków podaną w recepcie

np.

Rp.

Coffeini et Natrii benzoatis 1,0

Chinini sulfatis 2,0

Ac.Acetylosalicylici 6,0

M.f.pulv.

Div.in part.aeg.NO XX (podziel na równych części 20)

*ogólna ilośc substancji leczniczej,którą należy rozważyć na 20 proszków

*aby obliczyć ile jest w 1 proszku,nalezy każdą wartośc podzielić na 20 i dodać do siebie

2)PRAESCRIPTIO MULTIPLICATA

-lekarz podaje substancję leczniczą w 1 dawce proszku ,ilośc tych substancji należy pomnożyć przez określoną ilość proszków podaną w recepcie

np.

Rp.

Coffeini et Natrii benzoatis 0,05

Chinini sulfatis 0,1

Ac.Acetylosalicylici 0,3

M.f.pulv.

D.t.d NO XX (daj takich dawek 20)

*aby obliczyć ilość substancji leczniczej ,należy każdą wartość pomnożyć przez 20

OGÓLNA METODA SPORZĄDZANIA PROSZKÓW

1)Sprawdzamy receptę pod względem formalnym

2)Sprawdzamy dawki i ewentualnie korygujemy

3)Sprawdzamy niezgodności:

1)POWSTANIE MIESZANINY EUTEKTYCZNEJ:(mieszanina której temp.topnienia jest niższa od temp.topnienia poszczególnych jej składników)-upłynnienie

A.CAMPHORAE

PHENYLIS SALICYLATIS

-2 drogi eliminacji niezgodności:

-wydać składniki w osobnych kapsułkach

-rozdzielić składniki subst.obojętną(skrobia,laktoza)

B.THYMOLI

MENTHOLI

PHENYLI SALICYLATIS

-mentol i tymol w osobnym moździerzu z niewielką ilością etanolu,który podczas ucierania,parując obniża temperaturę topnienia.

2)POWSTANIE MIESZANINY HIGROSKOPIJNEJ (TIKSOTROPOWEJ)-upłynnienie, mieszanina zmienia stan skupienia w zależności od czynników mechanicznych)

PROSZKI Z METENAMINĄ(UROTROPINA) ORAZ KW.ACETYLOSALICYLOWYM

-kw.na końcu-mieszamy kliszką

-kwas acetylosalicylowy to substancja higroskopijna ,tym silniej chłonie wodę im bardziej jest rozdrobniony.Jak będziemy ucierać pistlem to bardziej będzie chłonął wodę z powietrza ,bo bardziej go rozdrobnimy

.3)ADSORBCJA

ATROPINI SULFATIS

CARBO MEDICINALIS

-węgiel chłonie atropinę i unieczynnia ją

-zdolność do adsorbowania:proszki aktywne,garbniki,alkaloidy

*substancji higroskopijnych nie należy pakować do opłatków skrobiowych

*jeżeli w skład proszku wchodzi substancja płynna,miękka lub lepka to dodajemy ją porcjami po roztarciu mniej więcej połowy substancji stałych

*jeżeli w skład proszku wchodzi substancja barwna to należy ją sproszkować w osobnym moździerzu np.błękit metylenowy(metylenum coerulem)

*osobnego moździerza używamy też do sproszkowania leków bardzo silnie działających(wykaz A)

*jeżeli w skład proszku wchodzą tabletki ,trzeba je najpierw sproszkować w osobnym moździerzu

*w przypadku drażetek (zmyć otoczkę i proszkujemy to co pod otoczką).Jeżeli jest nie możliwe usunięcie otoczki ,bez zniszczenia tabletki należy sproszkować z otoczką,a nastepnie przesiać przez podwójną gazę

*nie należy proszkować tabletek dojelitowych(jeżeli dawka substancji przepisanej jest równa dawce substancji w tabletce dojelitowej to należy ją umieścić w całości,w opłatku skrobiowyn)

*gotowy proszek należy przesypać do torebek lub rozważyć do kapsułek lub opłatków

*kapsułki zapakować w odpowiednią torebkę,słoik lub pudełko

KONTROLA FARMACEUTYCZNA,KTÓREJ PODLEGAJĄ PROSZKI

1)Badanie stopnia rozdrobnienia proszku(analiza sitowa ,analiza optyczna mikroskopem)

2)Badanie jednolitości składników proszków niedzielonych(różnice nie powinny przekroczyć 10% deklarowanej zawartości)-oznaczenie składu w 3 losowo wybranych proszkach

3)Badanie masy proszków dzielonych(polega ono na oznaczeniu masy 20 wybranych losowo proszków-różnice w masach nie powinny przekraczać 7,5 %(w obie strony)

Odstępstwa(2 proszki mogą przekroczyć tę granicę ale nie więcej niż dwukrotnie)

4(Badanie czystości mikrobiologicznej(musi odpowiadać normom zawartym w FP)