Czlowiek Rej

Portret Rejowego człowieka poczciwego”



Mikołaj Rej jest określany mianem “ ojca polskiej literatury”. W swoich utworach

( “ Żywot...” i “Krótka rozprawa...”) podjął temat wsi. “Żywot człowieka poczciwego” Reja

jest utworem parenetycznym – czyli propagującym pewien wzór osobowości, który ma być wzorem dla czytelnika.

W utworze tym zamieścił opis życia szlachcica – ziemianina, któremu gospodarowanie zapewnia dostatek i jest źródłem wielu radości i satysfakcji. Życie jest podporządkowanie naturalnym zasadom i każdej porze roku – wiośnie, latu, jesieni, zimie odpowiada pewien etap życia, a mianowicie dzieciństwo, młodość, wiek dojrzały i starość, którą Rej ukazuje jako spokojne, pogodne bytowanie. Obserwując każdy z tych etapów, autor podaje wiele pouczeń jak wychować młodego człowieka, “co z nim czynić”, gdy nadchodzi wiosna, lato... , lecz szczególny nacisk kładzie na wiek dojrzały. Twierdzi, że jest to obowiązek, który nakłada na człowieka herb, powinność wobec ojczyzny oraz cnoty, które należy spełniać.

Rej zaangażował się emocjonalnie w ukazanie życia poczciwego szlachcica – ziemianina. Znał ziemiańskie życie w najdrobniejszych szczegółach z własnego doświadczenia i obserwacji, dlatego opis jest realistyczny.

Człowiek poczciwy według Reja to ten, co “pokój czyni na ziemi” czyli postępuje właściwie, nikogo nie krzywdzi. Eksponuje w postawie szlachcica wiele zalet, a więc umiłowanie prawdy, sprawiedliwości, roztropności, cnoty. “Człowiek...” powinien umieć czytać, pisać, z pominięciem “szkodliwej” gramatyki i logiki. Ideał, według Reja, powinien sporo podróżować, jeździć konno, strzelać z muszkietu. Autor nie docenia roli i znaczenia nauki w wychowaniu.

Łatwo odczytać tu filozofię stoicką, ponieważ nieobca jest Rejowi zasada złotego środka. Wśród haseł Reja funkcjonują : spokój, umiar, cnotliwe życie zgodne z naturą i rozumem. W utworze zawarty jest także epikureizm. Nie zakazuje on z całkowitej rezygnacji z korzystania z dobrodziejstw natury i wsi, namawia do umiarkowanego czerpania z rozrywek.

O wiele ciekawszy wydaje się być przedstawiony w “Żywocie człowieka poczciwego” wzorzec negatywny postawy, istny antywzór szlachcica – ziemianina. Taki antybohater jest przede wszystkim zarozumiały, pełen pychy, dba o pozory i pogardza innymi ludźmi. Doskonała umiejętność obserwacji innych ludzi pozwala Rejowi stworzyć przekonujący i ironiczny wizerunek takiego człowieka:


...a on idzie, nawieszawszy dziwnych pstrych chobotów około siebie,

na ludzi nie patrzy, tylko sam na się pogląda,

cień upatruje, spluwa, choć m nie trzeba,

rękawicę z tej ręki, na której sygnet sejmie /.../,

kaszle, choć mu się nie chce, z kamyka na kamyk stąpa...”


"Żywot..." jest nieocenionym źródłem do poznania bytu i obyczajów szerokich mas szlacheckich w wieku XVI. Odzwierciedlona została w tym utworze rejowska radość życia, umiłowanie domu rodzinnego, najbliższych, pracy ziemiańskiej i przyrody. Ten portret szlachcica-ziemianina ukazuje człowieka kierującego się powszechnie uznanymi cnotami i żyjącego zgodnie z naturalnymi prawami cyklu biologicznego.

Twórczość Reja miała znaczenie przełomowe w dziejach literatury polskiej, była dowodem, że nie tylko łacina, ale również język polski nadaje się do wyrażenia różnorodnych uczuć i przeżyć. Poeta posługiwał się niezwykle bogatym słownictwem, wyrazistym, czasem nawet dosadnym, często zaczerpniętym z potocznego języka. Dla urozmaicenia swej wypowiedzi często używa pytań retorycznych, wykrzykników, zwraca się do czytelnika bezpośrednio.

Mikołaj Rej bardzo umiejętnie operuje w “Żywocie człowieka poczciwego” zarówno przykładem pozytywnym, jak i antyprzykładem postaw szlachcica – ziemianina. Z utworu wynika pewien ideał, określony w sposób bardzo szczegółowy i niezwykle barwny.


1997/98



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Rej i Kochanowski o powinnościach 'człowieka poczciwego'
Antyk-ściąga, J.polski - ustna z Antyku cz.4, Mikołaj Rej „ Żywot człowieka poczciwego”
polski-renesans nawiazanie do antyku czlowiek poczciwy , REJ I KOCHANOWSKI O POWINNOŚCIACH CZŁOWIEKA
Rej i Kochanowski o powinnościach człowieka poczciwego
Mikołaj Rej Żywot człowieka poczciwego
72 WZORCE OSOBOWE OKRESU ODRODZENIA ZYWOT CZLOWIEKA POCZCIWEGO MIKOLAJ REJ
Mikołaj Rej Żywot człowieka poczciwego
Rej Żywot człowieka poczciwego
Mikołaj Rej Żywot czlowieka poczciwego
M Rej Żywot człowieka poczciwego
Mikołaj Rej Żywot Człowieka Poczciwego
Rej Mikolaj Żywot człowieka poczciwego
Rej Mikołaj Żywot człowieka poczciwego Zwierzyniec
Rej Mikołaj Żywot człowieka poczciwego
Wykład 1, WPŁYW ŻYWIENIA NA ZDROWIE W RÓŻNYCH ETAPACH ŻYCIA CZŁOWIEKA