ZESTAW 40

1. Jak sporządza się wykres CTPi?

Wykres CTPi można sporządzić różnymi metodami (metalograficzną, pomiaru twardości, magnetyczną.). Chcąc wykorzystać dwie pierwsze metody postępuje się następująco: cienkie próbki ( ok. 0,5 mm) austenityzujemy w odpowiedniej dla danej stali temperaturze, po czym przenosimy je szybko do kąpieli izotermicznej (najlepiej metalowej, np. Pb, Sn), po czym wytrzymuje się je przez coraz dłuższe okresy czasu (np. l, 2, 3, 4, 5.......... s), a następnie oziębia w wodzie. Próbki składa się w pakiet i wykonuje zgład metalograficzny. Po wytrawieniu należy śledzić przebieg przemia­ny w poszczególnych próbkach. .Jasno trawiący się składnik to martenzyt (powstały z austenitu) oznacza, że rozkład austenitu jeszcze się nie rozpoczął. Pojawienie się ciemno trawiących się produktów rozkładu austenitu oznacza, że przemiana się rozpoczęła, a zniknięcie jasno trawiącego się składnika, że się zakończyła. Czasy wytrzymania izotermicznego odpowiednich próbek nanosi się na wykres T- ‘tau’ na linii danej temperatury. Dokonując takiej procedury dla całego zakresu temperatur pomiędzy A1 i Ms uzyskujemy punkty początku i końca przemiany wykresu, które po połączeniu dają nam dwie krzywe C. Zwykle próbki poddaje się dodatkowo badaniu twardości na aparacie Vickersa. Nanosząc twardości próbek na wykres w funkcji czasu izotermicznego wytrzymania uzyskujemy typowe krzywe S, które pozwalają na wyznaczenie czasów początku i końca przemiany (są one lustrzanym odbiciem krzywych na rys. 11. I 1 a)

2.Zastosowanie stopów aluminium do obróbki plastycznej w przemyśle.

Stop aluman, oznaczony w P N jako AIMnl (PAl) zawiera 1- 1,5% M n i 0,2% Ti. Mangan silnie umacnia stop (o ok. 25%). Może on być także umacniany przez zgniot. Aluman jest odporny na korozję i cechuje się dobrą spawalnością. Jest stosowany w przemyśle spożywczym i chemicznym na zbiorniki spawane na ciecze i gazy oraz do wyrobu blach, rur, drutu i kształtowników.

Stop hydronalium oznaczony w PN symbolami AIMn2 (PA2), zawiera 1,7 -2,6% Mg, do O,6% Mn i 0,2% Ti. Jest odporny na działanie wody morskiej. Cechuje się dużą plastycznością, spawalnością, jest odporny na zmęczenie i można go łatwo polerować. Dodatkowy wzrost wytrzymałości można uzyskać przez zgniot. Stop ten znajduje za­stosowanie w przemyśle lotniczym, okrętowym, chemicznym, spożywczym i transpor­cie. Wytwarza się z niego blachy, pręty, drut, kształtowniki i rury.

Stop anticorodal oznaczany w PN symbolami AIMgISilMn (PA4) ma skład: 0,7 -1,5% Mg; 0,2- 1,0% Mn; 0,7- 1,5% Si i 0,2% Ti. Cechuje się dobrą odporno­ścią na korozję, ale tylko po przesyceniu i naturalnym starzeniu, natomiast w stanie wyżarzonym lub po przyśpieszonym starzeniu jego odporność korozyjna znacznie spa­da. Utwardzanie wydzieleniowe zwiększa twardość i wytrzymałość stopu. Jest on pla­styczny i spawalny. Znajduje zastosowanie w przemyśle lotniczym, samochodowym, chemicznym i spożywczym. Wytwarza się z niego blachy, pręty, drut, kształtowniki, rury i odkuwki matrycowe.

Nazwę duraluminium (dural) stosuje się do grupy stopów wieloskładnikowych aluminium przeznaczonych do przeróbki plastycznej i utwardzania wydzieleniowego. Głównym przedstawicielem jest stop o zawartości ok. 4% Cu, ok. 1% Mg i ok. 1% Mn. .lako domieszki mogą występować Si i Fe do 0,7%. W PN są ujęte stopy AICu4Mg1 (PA6), AICu4Mg2 (PA7), zawierający dodatkowo 0,2% Ti oraz AlCu4MgO,5 (PA21) bez tytanu. Stopy te ulegają starzeniu w wyniku wydzielania się z przesyconego roz­tworu faz AICu2 i Mg2Si. Ich własności są zależne od obróbki cieplnej (temperatury starzenia). Po starzeniu naturalnym osiągają wytrzymałość ok. 430 MPa. Starzenie przyśpieszone obniża ich twardość, ale zwiększa ciągliwość. Durale są stosowane do wyrobu obciążonych elementów samolotów i pojazdów. Wytwarza się z nich blachy, pręty, rury, drut (na nity), kształtowniki. Wadą durali jest ich stosunkowo mała odpor­ność na korozję (zwłaszcza stop P A9). Zapobiega się temu drogą platerowania blach czystym aluminium lub poprzez anodowe utlenianie (eloksalowanie).

3. Co to jest potencjał węglowy atmosfery ?

Potencjałem węglowym atmosfery nazywamy jej zdolność do nawęglania żelaza do określonej zawartości węgla na powierzchni. Potencjał ten zależy od składu chemicznego atmosfery .CO i CH4 zwiększają potencjał, a CO2 i H2O obniżają go. Składniki atmosfery reagują wzajemnie ze sobą i wytwarza się równowaga między nimi, dzięki czemu dla określenia potencjału atmosfery wystarczy określić jeden ze składników, np. H2O. Z obniżaniem H2O potencjał węglowy atmosfery rośnie. W praktyce stężenie H2O w atmosferze określa się wyznaczając tzw. punkt rosy, do czego służą specjalne przyrządy zwane indykatorami punktu rosy. Można również określić potencjał węglowy drogą nawęglania cienkiej folii żelaznej i określenia w niej zawartości węgla.