Zarządzanie łańcuchem dostaw - strategie

Zarządzenie łańcuchem dostaw (Supply Chain Management - SCM) to zarządzenia przepływami między ogniwami łańcuchem dostaw. Takie zarządzanie umożliwia wyspecjalizowaną kontrolę, monitoring, projektowanie, planowanie i realizację łańcucha dostaw. Zardządzanie takie opiera się na przepływie informacji w łańcuchu, przepływem produktów oraz usług. Wewnętrzna struktura zarządzania łańcuchem dostaw obejmuje zagadnienia takie jak zaopatrzenie, produkcja, dystrybucja, transport. Natomiast zewnętrzne struktury łańcucha integrują przedsiębiorstwo z dostawcami oraz klientami. Strategiczne zarządzanie łańcuchem dostaw wymaga zmiany spojrzenia na łańcuch dostaw. Oznacza to stworzenie takiej konfiguracji łańcucha dostaw, która umożliwia osiągnięcie celów strategicznych organizacji.

Systemy i strategie zarządzania łańcuchem dostaw są zdecydowanie jednymi z najważniejszych elementów w logistyce. Umożliwiają one m.in.:

- ułatwienie planowania transportu, popytu na określone wyroby, ilości zasóbów z poziomu globalnego

- możliwość ogólnej optymalizacji pracy na praktycznie każdym szczeblu łańcucha

- dokonanie symulacji rynkowych

- specjalistyczne i szczegółowe planowanie potrzeb materiałowych w stosunku do zdolności produkcyjnych

- uzyskanie przejrzystości współzależności i zależności między ogniwami oraz szczeblami

- definiowanie ograniczeń i limitów, przygotowanie się na ewentualne zagrożenia

- tworzenie planów zwizanych z produkcją, zaopatrzeniem, transportem i magazynowaniem na skalę globalną w zakresie łańcucha

Jedną ze strategii zarządzania logistyką w łańcucho dostaw jest vendor managed inventory - w skrócie VMI. Ta strategia jest niekiedy nazywana supplier managed inventory - SMI. VMI/SMI polega na takim zarządzaniu zapasami odbiorcy przez producenta, oraz takich decyzjach jak czas i wielkość dostawy, które zagwarantują minimalne straty, maksymalne przychody zarówno jak i pełną dostępność produktów oraz maksymalną optymalizację funkcjonowania całego systemu. Na podstawie powyższch informacji, można stwierdzić, że VMI/SMI jest procesem w którym producent sam składa zamówienia - pełniąc rolę pośrednika klienta - właśnie na jego rzecz, zgodnie z jego potrzebami. VMI najepiej stosuje się w odniesieniu do produktów kategorii takiej, której popyt da się łatwo przewidzieć, a symulacje zapotrzebowań rynkowych łatwo przeprowadzić. Jest to w tym wypadku także lepsza alternatywa dla standardowych prodecur zamówieniowych, które są bardziej kosztowne. Zastosowanie vendor managed inventory odciąża odbiorcę od ponoszenia kosztów zamrożonego kapitału i ryzyka wahań sezonowych. Przy stosowaniu tej strategii często oferuje się rozwiązanie w postaci umowy consignment stock czyli skład konsygnacyjny. Rozwiązanie to polega na tym, iż strony zawierają umowę o skład konsygnacyjny gdy chodzi o składowanie towarów lub sprzedaż tego samego rodzaju, tylko gdy składowanie wiąże się ze sprzedażą produktu lub usługi. Umowy takie zawierane są między producentem bądź sprzedawcą (konsygnatorem), a osobą, która przyjmuje na siebie lub swoją spółkę obowiązek składowania towaru, lub składowania, sprzedaży, wykonania dyspozycji i tym podobnych czynności związanych z obrotem towarem. Zasady funkcjonowania składu konsygnacyjnego są zawsze inne, ustalane przez obie strony przy podpisywaniu umowy.

Proces VMI z załączoną opcją składu konsygnacyjnego standardowo przebiega w następujący sposób:

- producent otrzymuje prognozę rynkową, która zostaje przez niego potwierdzona w delivery commitment - jest to zobowiązanie się dostawcy do dostarczenia produktów według wcześniej wspomnianej prognozy oraz ewentualnie innych danych rynkowych

- następnie producent dostarcza żądany towar na podstawie prognozy, aby utrzymać uzgodniony i stabilny poziom zapasów u producenta

- zapasy dostarczone przez dostawcę są składowan w sposób fizyczny oraz logiczny - to własnie tu pierwszy raz występuje składowanie konsygnacyjne

- producent otrzymuje raport opracowany na podstawie list pobrań, raport zgodny jest z realnym i bieżącym zużyciem

- audyt zapasów jest dokonywany na podstawie ustaleń

- naliczanie należności jest dokonywane automatycznie - jest to tak zwany self-billing. Płatności są przekazywane standardowym sposobem w normalnym cyklu.

Korzystanie z systemu VMI/SMI przynosi wiele korzyści, do których zaliczamy:

Korzyści dla obu stron, to m.in. :

- redukcja błedów w danych rynkowych i statystykach oraz w szeroko pojętych wykonywanych operacjach poprzez objęcie systemem obu stron

- poprawa szybkości przebiegu procesu

- zaangażowanie w podwyższenie standardów obsługi klienta ostatecznego

- zacieśnienie współpracy pomiędzy wykonawcami i podwykonawcami

- zmniejszenie wymaganego kapitału pracującego poprzez rozłożenie kosztów na obie strony

- kompresja czasu

- ograniczenie liczby zwrotów towaru, pilnych dostaw i innych sytuacji awaryjnych

Korzyści dla producenta lub dystrybutora:

- redukcja braków i niedoboru zapasów oraz większa stabilność w magazynie

- spadek kosztów planowania i składania zamówień

- poprawa poziomu obsługi klienta co skutkuje większą ilością zamówień

- przeniesienie odpowiedzialności za utrzymanie zapasów na dostawcę (konsygnacja)

- uproszczenie procedur administracyjnych

- zabezpieczenie przedsiębiorstwa przed negatywną sytuacją na rynkach dostarczanych materiałów oraz komponentów potrzebnych do produkcji i dystrybucji

- zaangażowanie konieczne tylko i wyłącznie w razie wystąpienia problemów, których prawdopodobieństwo wystąpienia jest zminimalizowane

Korzyści dla dostawcy:

- minimalizacja błędów w prognozach rynkowych i analizie statystyk

- redukcja błędów i nieporozumień w zamówieniach

- znajomość zapasów, co pozwala na stosowanie priorytetów i celowych wstrzymań aby polepszyć realizację dostaw

- lepsze sposoby na przewidywanie potrzeb zanim one nastąpią

- optymalizacja produkcji

- stabilne relacje z klientem

Korzyści ogólne dla wszystkich wcześniej wymienionych stron łańcucha dostaw:

- wyższa retencja klientów

- lepsze rozeznanie na rynku - zarówno jak na rynku komponentów jak i rynku zbytu

- niższe zapasy wymagane w poszczególnych ogniwach łańcucha dostaw

- globalna poprawa funkcjonowania całej strukutry dostawczej

Kolejnym do omówienia systemem zarządzania łańcuchem dostaw jest SCOR - supply chain operation reference model - po polski po prostu model referencyjny. Jest to strategia opublikowana przez organizację Supply Chain Council w 1996 roku. Służy ona do opisu i kompleksowej analizy łańcucha dostaw. Model SCOR bazuje na pięciu głównych, najważniejszych procesach SCM:

- planowanie

- zaopatrzenie

- produkcja

- dostawy i zwroty

Model supply chain operation reference model wyróżnia cztery poziomy szczegółowości. Jego wadą - choć jest to zależne od środowiska w którym jest on stosowany - jest to, że nie obejmuje ani nie uwzględnia w jakikolwiek sposób takich elementów jak:

- administracja sprzedaży

- rozwój technologiczny

- projektowanie

- serwis posprzedażny

Z powodu tych właśnie braków, w bardziej zaawansowanych i skomplikowanych strukturach łańcucha dostaw zalecane jest stosowanie systemu VMI, ponieważ pozwala on na większą kontrolę łańcucha, co zapewnia jego lepsze funkcjonowanie.

Kolejnym systemem strategii - konkurencyjnym dla systemu SCOR jest system GSCF - global supply chain forum. Jest to model opublikowany również w 1996 roku, przez organizację The Global Supply Chain Forum, który służy do opisu, kompleksowej oraz specjalistycznej analizy łańcucha dostaw oraz zapotrzebowań na wszystkich rynkach.

Model GSCF bazuje na ośmiu głównych procesach ogólnej strategii łańcucha dostaw:

- Customer Relatonship Management - utrzymywanie relacji z klientem

- Customer Service Management - obsługa klienta

- Demand Management - obsługa zamówień

- Order Fullfillment - realizacja zamówień

- Manufacturing Flow Management - nadzór i kontrola produkcji

- Supplier Relationship Management - utrzymywanie relacji z dostawcą

- Product development and Commercialization - rozwój produktu i marketing

- Returns Management - dział zwrotów i odsyłek

Pośród tych procesów, dział relacji z klientem oraz dział relacji z dostawcą są procesami kluczowymi, najważniejszymi w strukturze. Przez te właśnie dwa procesy, kontrolowana jest cała reszta systemu.

Wszystkie dotychczas wymienione strategie i systemy zarządzania łączą wykorzystywane przez nie technologie - cztery najważniejsze z nich to:

- EDI (electronic data interchange), czyli elektroniczna wymiana danych. Jest to transfer biznesowych informacji transakcyjnych, rynkowych i wielu innych z systemu informatycznego do innego systemu informatycznego, z wykorzystaniem ustalonych wcześniej standardów oraz zaakceptowanych form komunikatów. Celem electronic data interchange jest eliminacja wielokrotnego wprowadzania danych, przyspieszenie całego procesu przepływu informacji oraz zwiększenie dokładności i precyzji dzięki odpowiedniemu, przystosowanemu połączeniu odpowiednich systemów informatycznych firm współpracujących ze sobą, uczestniczących w wymianie tych danych. System wymiany informacji biznesowych drogą elektroniczną pozwala poprawić czasową dostępność informacji logistycznej. Pozwala także uściślić dane, poszerzyć zakres wiedzy, oraz ograniczyć ilość pracy włożonej w utrzymanie informacji.

- Kod kreskowy - jest to praktycznie codziennie spotykana przez nas rzecz. Uściślając, jest to graficzna reprezentacja informacji poprzez kombinację różnych pasków i innych elementów (np. cyfr) ustaloną według danej symboliki przekazu informacji - np. reguły przekazu kodu, zbiory znaków, algorytmy, szyfrowanie. Kod kreskowy jest przeznaczony dla elektronicznych czytników kodów. Jest on stosowany w celu ułatwienia odczytywania i zapisywania informacji, np. identyfikacja produktów.

- Electronic Market - w skrócie EM - Jest to rynek elektroniczny, zwany również czasem rynkiem wirtualnym. Pojęcie to powstało w latach 80. na Massachusetts Institute of Technology, znanego pod skrótem MIT. Definicja rynku elektronicznego jest bardzo rozległa i trudna do uformowania, więc najprościej można go opisać jako wspomaganie, automatyzacja i ulepszanie działalności rynkowej przez wprowadzenie systemów informatyczno-telekomunikacyjnych. EM charakteryzuje się:

- intensywnym przepływem informacji i danych między stronami

- interaktywnością

- działalnością na odległość

- wykorzystaniem nowoczesnych technologii

- wykorzystaniem codziennych usług internetowych