niezły kawał sojusznika. To ważne". Scenarzysta „w coś wierzył". Knight przyznał, że jest niespotykanie prorosyjska: „Jezu, po­wiedzą zaraz, że jesteśmy lewakami i kochamy tylko Rosję". Było to jednak konieczne, bo musieli „sprzedać" Rosję publiczności, która wcześniej słyszała o Rosjanach tylko jako o „draniach".

Co się tyczy pozostałych odcinków, Knight nie miał zbyt wiele do powiedzenia. Po land (najwyraźniej pierwotny tytuł The Nazis Strike) martwiło Knighta, ponieważ Niemcy sprawiali wrażenie zbyt potężnych. Bał się, że amerykańscy poborowi będą się za­stanawiać: „Jak ja sobie poradzę" z niemiecką machiną wojenną, jeśli „Polacy nie dali rady - taki Polak to kawał chłopa, znam paru". Jego rozwiązaniem było sprowadzenie niemieckich kam­panii wojennych do serii zmasowanych napadów, których powo­dzenie zależało wyłącznie od zaskoczenia. Ostrzeżone zawczasu Stany Zjednoczone nie padną zatem ofiarą Hitlera, „gangstera, który wyskakuje na ludzi, kiedy nie patrzą". Możemy tylko się domyślać, czy odzwierciedlało to spojrzenie Knighta na wojnę, czy też zniżał się tylko do wyjaśnienia zrozumiałego dla plebsu.

Pierwotnie odcinki Why We Fight miały być pierwszymi z wielu filmów propagandowych zespołu Capry. Reżyser powie­dział armii, że przygotuje trzyczęściową serię pod tytułem Stra­tegie Baitles i dłuższą Know Your Enemy — Kriow Your Ally. Nie jest jasne, jak daleko posunęły się te projekty, choć Capra dał do zrozumienia, że co najmniej wstępne wersje scenariuszy były go­towe jesienią 1942⁹¹.

Capra informował, że trzecia seria obejmie oddzielne od­cinki o Wielkiej Brytanii, Rosji, Chinach, „Walczącej Francji", Kanadzie, Australii, Brazylii i Meksyku, a także wrzuconych do jednego worka „Niepodbitych Demokracjach". To bardzo oso­bliwa lista. Meksyk i Brazylia nie stanowiły raczej istotnych

'^]1 Litvaka wyznaczono do produkcji odcinka o Rosji. Nie został on ukończony.

.sprzymierzeńców Stanów Zjednoczonych w 1942 roku, miały jednak dostać własne filmy. Siły „Walczącej Francji" były ma­leńkie. Całkowity wkład militarny Kanady i Australii również był dość mały. Do lata 1943 nie było istotnego zaangażowania kana­dyjskich żołnierzy na żadnym z frontów, a do końca wojny liczba poległych Kanadyjczyków wyniosła zaledwie 45 tysięcy. Straty Australii były odrobinę niższe. Dla porównania polskie straty wśród żołnierzy szacowane są ostrożnie na 400 tysięcy. Przekra­czały straty Wielkiej Brytanii i były równe stratom Stanów Zjed­noczonych, o ile nie większe. Straty wśród ludności cywilnej Brazylii, Meksyku, Kanady i Australii były właściwie zerowe; pol­skie wyniosły miliony ludzi, a dokładna liczba do dziś pozostaje przedmiotem kontrowersji⁹². Według standardów Capry jednak Polska nic była „sojusznikiem", którego warto znać.

Na początku 1943 roku polskie instytucje w Stanach Zjedno­czonych liczyły, że Capra przynajmniej wspomni o Polsce wśród ,,Niepodbitych Demokracji", i wysłały mu trochę danych o pol­skim czynie zbrojnym po kampanii wrześniowej. W kwietniu \ 943 roku Capra pominął jednak tę część na liście propono­wanych odcinków o wrogach i sprzymierzeńcach, jaką wysłał Departamentowi Wojny. Wydaje się, że żaden z nich nie został nigdy nakręcony⁹-¹.

Why We Fight poza obiektami wojskowymi dystrybuowano w ograniczonym zakresie, ale nadano mu szeroki rozgłos. De­partament Wojny nie szczędził Caprze pochwał. Generałowi

Szacunki z lata 2006 roku mówią o 4,5-7,5 miliona polskich ofiar dru­giej wojny światowej. Rząd ogłosił próbę ustalenia baraziej dokładnej licz­by i zebrania listy wszystkich polskich strat, co rzecz jasna musi potrwać i stanowi przedsięwzięcie badawcze na ogromną skalę. Patrz: Ile polskich ofiar pochłonęła okupacja i Ustala, ilu Polaków poległo za ojczyznę, „Rzecz­pospolita", 2.09.2006.

Wydaje się, że jesienią 1943 roku armia wciąż oczekiwała na przynajmniej niektóre z tych filmów.

258

259