Słowo Zen jest skrótem słowa Zenna, co oznacza w języku japońskim medytacja. Celem systemu Zen (medytacji), podobnie jak w klasycznej Jodze, jest osiągnięcie samowyzwolenia czyli stanu nadświadomości, zwanej też olśnieniem. Jest to stan najwyższej integracji i zdrowia psychicznego.
Istota Zen leży w jego praktycznym uprawianiu.
Zen nie jest żadną nauką, teorią, którą można wytłumaczyć, lecz wewnętrznym przeżyciem. Tak jak muzyka.
Zen nie jest religią w klasycznym znaczeniu, lecz raczej postawą życiową.
Zen nie ma swego Boga ani nauki, nie ma dogmatów wiary ani wiedzy. W zamian za to stara się osiągnąć spontaniczny, intuicyjny kontakt z rzeczywistością, bez pośrednictwa intelektualnych, logicznych teorii.
Zen zmierza do przeżycia pewnego typu. Lęk, obawa i bezsensowe potrzeby powinny zostać przezwyciężone.
Ogólne zasady podstawowych ćwiczeń Zen są następujące:
Zajęcia mają odbywać się w pomieszczeniu, gdzie panuje zupełna cisza i spokój. Na podłodze kładzie się matę i siada ze skrzyżowanymi nogami lub w siadzie japońskim (zazen). Ręce zwarte, bądź skrzyżowane w swobodny sposób.
Po
przyjęciu wygodnej postawy można rozpocząć medytację. Należy
zachować całkowity bezruch, jakiekolwiek poprawianie stóp,
przesuwanie dłoni, czy rozglądanie się na boki uniemożliwia
właściwą koncentrację i nasze wysiłki, zamiast medytacji stają
się normalną stratą czasu. Należy oddychać wolno i spokojnie
przez nos.
Aby
opanować pojawiające się rozproszenie czy senność stosuje się
pewne zebiegi:
1)
susukukan - liczenie w myśli oddechów.
2)
juisokukan - koncentracja na oddychaniu.
3)
shikantaza - wytwarzanie pustki wewnętrznej.
Uważa się, że medytacja Zen jest dla początkującego i nie posiadającego nauczyciela ucznia w nadmiarze niebezpieczna. Wskazana jest od kilku do kilkunastu minut jako przygotowanie do treningu karate. Konieczna jest systematyczność ćwiczeń. Dopiero po kilku miesiącach treningu obserwuje się trwalsze efekty wyciszenia psychicznego