Ks. Zbigniew Paweł Maciejewski

[e-mail] http://natan.pl

Pod prąd – z Janem Pawłem II

Scenariusz lekcji wychowawczej dla młodzieży

Cel:

Wskazanie właściwego kierunku w życiu – pod prąd modom, łatwiźnie i płyciźnie, w poszukiwaniu wartości, która kosztuje.

Potrzebne:

Tablica z kredą, zdjęcie/grafika Jana Pawła II, cztery plansze z cytatami, coś (taśma, masa mocująca) do przyczepiania zdjęcia i plansz.

Streszczenie

Wprowadzenie ma ukazać, na podstawie powieści Orwella, świat, który poddał się prądowi – jedna racja, jeden styl życia, jedno myślenie. Wizja pozostała niespełniona, bo znaleźli się ludzie, którzy się nie poddali (wybierali wartość, wymagali od siebie, nawet, gdy ich to miało kosztować – Jan Paweł II).

Aktywizacja ma pokazać „nurt życia”, napięcie miedzy źródłem a bagnem, ma skonfrontować młodych z alternatywą źródło-bagno. Każdy stawia rybkę w nurcie rzeki, rybka płynie w górę, pod prąd lub płynie z prądem

Puenta to słowa Herberta, to moralna ocena konformizmu, rezygnacji, płycizny życiowej – z prądem płyną śmiecie.

Video

YouTube: http://skocz.pl/pp01 http://skocz.pl/pp02

Wprowadzenie

Napisz na środku tablicy: „1984”.

Powiedz: W 1949 roku Anglik George Orwell publikuje książkę pod takim właśnie tytułem. Nie wchodząc w szczegóły jest to książka przedstawiająca totalitarne społeczeństwo, gdzie wszystkie sprawy są poddane Wielkiemu Bratu. Pojęcie „Big Brother” pochodzi właśnie z tej powieści.

Big Brother chce społeczeństwa, które jednakowo się ubiera, jednakowo myśli, jednakowo czuje. Jedna telewizja (nadaje non stop i nie można jej wyłączyć), jedna gazeta, jedna racja.

Jest to świat przewrotności: Ministerstwo Pokoju zajmuje się tylko prowadzeniem niegasnącej wojny; Ministerstwo Prawdy zajmuje się nieustannym fałszowaniem wszelkich informacji; Ministerstwo Miłości to odpowiednik tajnych służb – gestapo i NKWD w jednym; Ministerstwo Obfitości zajmuje się w rzeczywistości obcinaniem głodowych już i tak racji żywnościowych ludzi.

W każdym mieszkaniu znajduje się kamera pozwalająca Wielkiemu Bratu podejrzeć i usłyszeć, co dzieje się w środku.

Społeczeństwo poddaje się temu wszystkiemu, podporządkowuje, przyjmuje los niewolników. Więcej społeczeństwo zaczyna to kochać.

Nawet główny bohater, choć próbuje „brykać” na koniec zrozumiał, że kocha Wielkiego Brata.

Bardzo pesymistyczna powieść. Orwell pisał, powtórzmy, pisał ją w roku 1949. Dla nas rok 1984, który był tytułem książki jest już historią – czasami historią odległą. Wiemy, że wizja autora nie spełniła się – przynajmniej w takim wymiarze, jaki znajdujemy w książce.

Dlaczego?

Na pewno złożyły się na to różne czynniki. Ja odpowiem na to tak: Przed rokiem 1984 był rok 1983.

Napisz nad rokiem 1984 rok 1983.

Ten rok też jest historią. Przy tym roku chciałbym się jednak zatrzymać. Był to rok, w którym przyjeżdża do Polski papież Jan Paweł II. To był trudny czas dla naszego kraju, czasy stanu wojennego, głębokiego rozdarcia społeczeństwa, czasy wielkiej biedy i niedostatku.

Powieś zdjęcie papieża zakrywając rok 1984.

Powiedz: Papież powiedział wtedy coś ważnego, coś co ludzie (zwłaszcza młodzi) posłuchali, przyjęli. Może dzięki temu, gdy przyszedł faktycznie rok 1984 nie był on tak koszmarny.

Papież w Częstochowie, 18 czerwca 1983, w godzinę apelu powiedział do młodzieży – do takich jak wy: „To, co kosztuje, właśnie stanowi wartość” oraz „Musicie od siebie wymagać, nawet gdyby inni od was nie wymagali.”

Powieś plansze z cytatami papieża („To, co kosztuje, właśnie stanowi wartość” oraz „Musicie od siebie wymagać, nawet gdyby inni od was nie wymagali”) po jednej i drugiej stronie jego zdjęcia.

Zwróćcie uwagę na wytłuszczone przeze mnie słowa: „kosztuje”, „wartość”, „wymagać” (od siebie).

Dzięki temu, że byli ludzie, którzy posłuchali papieża – nie tylko klaskali mu, ale przyjęli to, co on mówił, że zaczęli od siebie wymagać, że szukali wartościowego życia, choć ich to kosztowało, odsunięto koszmar zniewolonego społeczeństwa. Ludzie się nie poddali i wygrali.

A jak jest dzisiaj? Czy są ludzie, którzy od siebie wymagają, szukają wartościowego życia, choćby ich to kosztowało?

Zastanówmy się nad tym. A w tym myśleniu niech naszym przewodnikiem będzie właśnie Jan Paweł II.

Traktujemy go w tym momencie nie jako przywódcę religijnego, ale jako autorytet – tak właśnie było i jest. Dla bardzo wielu ludzi – różnie wierzących i niewierzących ten człowiek był autorytetem a co za tym idzie może być naszym nauczycielem – niezależnie od naszego światopoglądu.

Aktywizacja

Napisz w prawym dolnym rogu tablicy wyraz „bagno”.

Zapytaj: Jakie macie skojarzenia, myśli?

Próbuj coś wyciągnąć od uczniów. Pomocne pytania: Chciałbyś się w czymś takim wykąpać? Spędzić w dziewczyną (chłopakiem) romantyczną randkę wdychając zapachy? Chciałbyś się napić? Skojarzenia i myśli, w formie haseł można napisać wokół słowa „bagno”.

Teraz napisz w lewym górnym rogu tablicy wyraz „źródło”.

Zapytaj: Jakie macie skojarzenia, myśli?

Próbuj coś wyciągnąć od uczniów. Pomocne pytania: Chciałbyś się napić? Nie brzydziłbyś się? Czy jest to dobre miejsce, by wędrując z dziewczyną posiedzieć z nią w takim miejscu – patrząc na źródło, słuchając jak szemrze? Czy źródło śmierdzi? Skojarzenia i myśli, w formie haseł można napisać wokół słowa „źródło”.

Dlaczego mówię o bagnie i źródle? Znowu ma to związek z Janem Pawłem II. Po dwudziestu latach, 6 marca 2003 roku papież publikuje „Tryptyk Rzymski”. Jest to poemat, a w jego treści wracają te same myśli, które wypowiedział wcześniej.

Przeczytam fragment:

„Jeśli chcesz znaleźć źródło,

musisz iść do góry, pod prąd.

Przedzieraj się, szukaj, nie ustępuj,

wiesz, że ono musi tu gdzieś być —

Gdzie jesteś, źródło?... Gdzie jesteś, źródło?!”

Powieś trzecią planszę („Jeśli chcesz znaleźć źródło, musisz iść do góry, pod prąd. Przedzieraj się…) pod zdjęciem papieża.

Powiedz: Zobaczcie, w gruncie rzeczy chodzi o to samo, „wartość” to jest „źródło”, „wymagać” od siebie to „przedzieraj się”, „iść do góry” nie jest łatwo, to „kosztuje”.

Spójrzcie na tablice. Mamy źródło, mamy bagno. Gdybyśmy chcieli wyznaczyć nurt rzeki i prąd to jego kierunek byłby mniej więcej taki… (zaznacz kilka strzałek biegnących od „źródła” do „bagna”).

Mam dla was propozycję – chciałbym byście podchodzili do tablicy i w nurcie tej rzeki umieścili rybkę.

Rybka wygląda tak… (narysuj z boku schemat rybki)

Ta rybka to… TY! Masz do wyboru: płynąć z prądem do bagna albo płynąć pod prąd, do źródła. Możesz wybrać to co łatwe, a możesz wybrać to co trudne, co kosztuje, ale co jest wartością – ustaliliśmy, że „źródło” jest ciekawsze od „bagna”.

Jednym słowem – narysuj – jak chcesz żyć.

Ja nie będę patrzył ci na ręce, możesz podchodzić i spokojnie narysować to co chcesz – byleby to przypominało rybkę.

Daj czas i niech uczniowie podchodzą do tablicy, zadbaj, by nie było tłoku.

Puenta

W poemacie papieża brzmi echo twórczości, zmarłego w 1998 roku Zbigniewa Herberta. Poeta powiedział kiedyś: „Płynie się zawsze do źródeł pod prąd, z prądem płyną śmiecie.” (Rozmowa Adama Michnika ze Zbigniewem Herbertem, „Krytyka”,1981 nr 8.)

Powieś na górze tablicy planszę z cytatem: „z prądem płyną śmiecie”.

Tę samą myśl ktoś wyraził jeszcze dosadniej: „Z prądem płyną tylko zdechłe ryby i ścierwo”.

Zrób małą pauzę… Nikt nie chce być śmieciem. Nikt nie chce być zdechłą rybą. Nikt nie chce być ścierwem… Mam nadzieję. Jeśli jednak nie chce, to niech wybiera życie, które idzie pod prąd, niech wybiera, to co kosztuje i to co stanowi wartość, niech wymaga od siebie.

Powiedz: Na zakończenie mam jeszcze jedną propozycję. Jeśli masz chęć przeczytać w domu całe przemówienie Jana Pawła II do młodzieży z 1983 roku to znajdziesz je w Internecie pod adresem: http://skocz.pl/kosztuje

Pod prąd – z Janem Pawłem II / Strona 3 z 3