1. Budowa nosa(pole węchowe)[ryc. 1]
Jama nosowa, to jedyny rezonator nasady o sztywnych ścianach. Powietrze, które przedostaje się do nosa powoduje nosowe zabarwienie głosu. Toteż jama nosowa bierze udział w artykulacji głosek nosowych (ą, ę, m, n, ń). Jama ustna łączy się z jamami bocznymi nosa: zatoki szczękowe, klinowe, sitowe, czołowe i tworzy z nimi połączony system rezonacyjny. Oprócz jamy nosowej duże znaczenie dla rezonansu nasady mają drgania chrząstki nosa oraz kości oczodołów.
Wszystkie omówione warunki rezonansowo-artykulacyjne nasady powstają wskutek prawidłowego i udoskonalonego działania mięśni nasady, które muszą współdziałać z mięśniami krtaniowymi i oddechowymi. Dlatego też prawidłowa emisja głosu zależy od harmonijnego współdziałania wszystkich jej elementów.
-nozdrza przednie
-przedsionek jamy nosa
-jama nosowa z przewodami nosowymi i małżowinami
-zachyłek klinowo-sitowy
-nozdrza tylne
-przegroda nosowa

2. Budowa zatok obocznych nosa:
a)czołowe
Zatoka czołowa – zazwyczaj parzysta powietrzna przestrzeń w kościach czaszki należąca do zatok przynosowych.

Zatoka czołowa położona jest nad oczodołami, w kości czołowej i może przyjmować różnorodne kształty. Od całkowitego braku zatoki po jednej stronie do rozległych, wielokomorowych (sprzyja to powikłaniom zapalnym, ponieważ tylna ściana zatoki stanowi fragment przedniej ściany przedniego dołu czaszki, co umożliwia drogę szerzenia się zakażenia wewnątrz czaszki w przypadku zapalenia zatoki lub urazu w tej okolicy). Zatoka przez przewód nosowo-czołowy uchodzi do lejka rozworu półksiężycowatego. W ten sposób następuje odpływ wydzieliny gromadzącej się w zatoce, np.podczas zapalenia. Przeciętna pojemność zatoki czołowej to 4-7 ml. Rozwój zatoki czołowej zaznacza się dopiero w 5-7 r.ż i trwa aż do 25-30 r.ż.
b)sitowe
Komórki sitowe (łac. cellulae ethmoidales) – to najmniejsze z zatok przynosowych człowieka. Składają się z drobnych jamek kostnych poprzedzielanych cienkimi blaszkami kostnymi. Wypełniają one błędnik sitowy (łac. labyrinthus ethmoidalis) i stanowią zasadniczą część kości sitowej. Każda komórka sitowa wysłana jest błoną śluzową.
c)szczękowe
Zatoka szczękowa (łac. sinus maxillaris), zwana też dawniej jamą Highmora – parzysta przestrzeń pneumatyczna mieszcząca się obustronnie w trzonie szczęki. W wymiarze pionowym i strzałkowym ma ponad 3 cm, w płaszczyźnie czołowej 2,5 cm.[1] Ma ona kształt trójściennej piramidy.
d)klinowe
Zatoka klinowa (łac. sinus sphenoidalis) – parzyste przestrzenie mieszczące sie w trzonie kości klinowej, oddzielone od siebie przegrodą. Pojemość każdej z nich to ok. 3 cm. Ich wielkość waha się od wielkości ziarenka grochu do wielkich rozmiarów sięgających ku tyłowi aż do otworu wielkiego.

3. Budowa właściwej jamy ustnej[ryc. 3]
Jama ustna, to największy i najważniejszy rezonator nasady. Możliwości te wykorzystywane są przy czynności artykulacyjnej jamy ustnej. Artykulacja polega na przekształcaniu w zrozumiałą mowę dźwięków, które powstały w krtani i szmerów, które powstają w nasadzie. Powstaje ona na skutek ciągłych zmian zachodzących w jamie ustnej. Dokonuje się dzięki pracy narządów artykulacyjnych, które z kolei dzielimy na:
- ruchome: język (najważniejszy i najbardziej ruchliwy narząd artykulacyjny), wargi (to ważny modulator brzmienia głosu), żuchwa z zębami i podniebienie miękkie wraz z języczkiem podniebiennym,
- nieruchome: górna szczęka z zębami oraz podniebienie twarde.

-miejsce wytwarznia mowy artykułowanej
-początek drogi oddechowej i pokarmowej
-zawiera receptory smaku, dotyku i proprioceptory
+wargi
+przedsionek jamy ustnej
+wyrostki zębodolowe
+błona śluzowa
+zęby( 20 zębów mlecznych; 32 stałe: 2 sieczne, 1 kieł, 2 przedtzonowce i 3 trzonowce)
+wędzidełka
+język
+podniebienie twarde
+podniebienie miękkie
+łuk podniebienno gardłowy
+łuk podniebienno językowy
+języczek
+migdałki:podniebienne, gardłowe [ryc. migdałki]
język składa się z : wierzchołka, trzonu i nasady
1)mięśnie języka:
a) zewnętrzne: mm bródkowo językowy, rylcowo-językowy i gnykowo-językowy (zmieniają położenie języka)
b) wewnętrzne: mm podłużny górny i dolny, mm poprzeczny i pionowy (skracają i wydłużają jezyk)
2)unerwienie:
Eferentne-nerw podjęzykowy(od mózgu do mieśni)
Aferentne-gałąź żuchwowa nerwu trójdzielnego
nerw językowo-gardłowy, nerw krtaniowy górny-gałąź nerwu błędnego(od mięśni do mózgu)
3)zawiera 4 rodzaje brodawek: nitkowate, grzybowate, liściaste, okolne
4)ślinianki(gruczoły parzyste): przyuszne(przyusznice), podżuchwowe, podjęzykowe
+ podniebienie
4. Budowa podniebienia:
a) podniebienie twarde: wyrostki podniebienne szczęki, kości podniebienne, błona śluzowa, gruczoły, fałdy błony śluzowej
Podniebienie twarde (łac. palatum durum) – tworzy sklepienie jamy ustnej właściwej, znajduje się w jej części przedniej, zawiera zrąb kostny (blaszki poziomej kości podniebiennych oraz wyrostki podniebienne szczęk). Jest pokryte nabłonkiem wielowarstwowym płaskim rogowaciejącym, między którym a okostną w tylnej części podniebienia występują gruczoły ślinowe (łac. glandulae palatinae), produkujące ślinę śluzową. Błona śluzowa przedniej części podniebienia twardego jest silnie zrośnięta z okostną.

Zaraz za pierwszymi górnymi siekaczami w linii pośrodkowej pod błoną śluzową jest otwór przysieczny (foramen incisivum), w jego okolicy brodawka przysieczna (papilla incisiva) a dalej w linii pośrodkowej szew podniebienny (raphe palati; z wiekiem może przyjąć postać zgrubiałego wału podniebiennego utrudniającego utrzymanie protezy zębowej górnej), od którego w przedniej częście odchodzą poprzeczne fałdy podniebienia (plicae palatinae trasversae) zanikające z wiekiem (wyraźniej są zanzaczone u innych zwierząt)

Pojęcia podniebienie twarde nie należy mylić z pojęciem podniebienie kostne – to ostatnie stanowi zręb kostny pierwszego

Podniebienie twarde unerwia czuciowo nerw podniebienny większy (czuciowo podniebienie twarde oraz współczulnie i przywspółczulnie gruczoły podniebienne). Unaczynienie prowadzi tętnica podniebienna większaHYPERLINK "http://pl.wikipedia.org/wiki/Podniebienie_twarde#cite_note-slusar97-1"[1].

b) podniebienie miękkie:
Podniebienie miękkie (łac. palatum molle) – część podniebienia człowieka w części tylnej jamy ustnej, dochodzi do gardła i stanowią go mięśnie, rozcięgno i gruczoły zawarte między górną i dolną warstwą błony HYPERLINK "http://pl.wikipedia.org/wiki/Błona_śluzowa"śluzowej. W przeciwieństwie do podniebienia twardego nie zawiera zrębu kostnego. Zakończone jest ono stożkowatym przedłużeniem, tzw. języczkiem (łac. uvula).

Fałdy podniebienia miękkiego tworzą w częściach bocznych jamy ustnej struktury skórno-mięśniowe – łuk podniebienno-językowy, dochodzący do nasady języka, i łuk podniebienno-gardłowy, dochodzący do bocznej ściany gardła na wysokości górnego rogu chrząstki tarczowatej. Pomiędzy nimi znajdują się migdałki podniebienne, po jednym z każdej ze stron.

Podniebienie miękkie unerwiają nerwy podniebienne mniejsze a unaczynienie prowadzą t. podniebienna wstępująca, tt. podniebienne mniejsze oraz gałązki tętnicy gardłowej wstępującejHYPERLINK "http://pl.wikipedia.org/wiki/Podniebienie_miękkie#cite_note-slusar97-1"[1].
unerwienie: splot gardlowy i n. żuchwowy
5. Mięśnie podniebienia:
-napinacz podniebienia
-dźwigacz podniebienia
-języczek
-m. podniebienno gardłowe
-m. podniebienno-językowe
(ssanie, połykanie, oddychanie, mówienie, wentylacja trąbki słuchowej)
6. Budowa gardła-nosogardła, gardło środkowe, gardło dolne.
Dzielimy gardło na trzy piętra:
-jamę nosowo-gardłową-nosogardło(gardło górne).Znajduje się z tyłu jamy nosowej od trzonu kości klinowej do poziomu podniebienia miękkiego.
-jamę ustno-gardłową(gardło środkowe), od podniebienia miękkiego do nasady języka.
-gardło dolne, część krtaniowa, której najniżej położonym punktem jes zachyłek gruszkowaty zlokalizowany poniżej szpary głośni.
Tylną ścianę gardła stanowi kręgosłup. Ściany gardła składają się z warstwy śluzowej, włóknistej i mięśniowej. Tę ostatnią tworzą mięśnie zwieracze i dzwigacze gardła. W obrębie blony śluzowej gardła znajdują się skupienia tkanki limfatycznej: na stropie części krtaniowej. Te skupiska tkanki limfatycznej tworzą pierwszą linię obrony immunologicznej ustroju, drugą drogą są węzły chłonne szyi.
7. Co to jest pierścień zwierający gardło górne-wał Passowanta
Dzięki niemu gardło górne, które jest jamą rezonancyjną może zmieniać pojemność.
Wał Passavanta- zgrubienie na tylnej ścianie gardła powstające pod wpływem skurczu mięśnia zwierajacego( pierścienia gardłowego). Gdy tworzy się w.p. podniebienie miękkie przesuwa się ku tyłowi, a języczek podnosi się ku górze zamykając przestrzeń między gardłem a nosem. U dzieci z rozszczepem podniebienia często nie dochodzi do tworzenia się w. p. i postępowanie rehabilitacyjne ma na celu ułatwienie zamknięcia jamy nosowej od ustnej.
8. Budowa krtani- piętra, chrząstki, mięśnie wewnętrzne i zewnętrzne.
-Krtań jest narządem chrzęstno- włóknisto- mięśniowym znajdujacym się na szyi pomiędzy żuchwą z kością gnykową, a mostkiem.
-należy do dolnych dróg oddechowych
Szkielet chrzęsnty krtani:
a) duże chrzastki nieparzyste
1)tarczowata
2)pierścieniowata
3)nagłośnia
b) chrząstki parzyste:
1)nalewkowate
2)różkowate
3) klinowate
Połączenia stawowe krtani:
a)staw pierścienno-nalewkowy, w którym odbywa się ruch fałdów głosowych. Zamykanie i otwieranie szpary głośni.
b) staw pierścienno-tarczowy-napięcie fałdów głosowych
Połaczenia więzadłowo-błoniaste krtani
a) zewnątrzkrtaniowe:
1)błona tarczowo-gnykowa
2) więzadła łączące chrząstki krtani z nasadą języka z gardłem i z tchawicą
b) wewnętrznokrtaniowe:
1) błona włóknisto-sprężysta krtani-stożek sprężysty z więzadłem głosowym i bloną czworokątną z więzadłem przedsionkowym
2) więzadło pierścieniowo-tarczowe
Mięśnie krtani
a) mięsnie zewnętrzne-wraz z więzadłami zawieszają krtań na szyi
1) mięśnie nadgnykowe: m. rylcowo-gnykowy, m. dwubrzuścowy, m. żuchwowo-gnykowy, m. bródkowo-gnykowy, m. zmieracz gardła górny
2) mięśnie podgnykowe: m. mostkowo-gnykowy, m. gnykoowo-tarczowy, m. łopatkowo-gnykowy, m. mostkowo-tarczowy.
b) mięśnie wewnętrzne- zapewniają ruchy pomiędzy chrząstkami krtaniowymi, regulują szerokość szpary głośni i napięcia fałdów głosowych jak również fałdów kieszonki.
1) mięsien rozwieracz szpary głośni- m. pierścienno-nalewkowy tylny
2) mięsień zwieracz szpary glośni- m. pierścienno- nalewkowy boczny, m. tarczowo-nalewkowy(m. głosowy), m. nalewkowy
3) mięśnie napinające fałdy głosowej: m. glosowy, m. pierścienno- tarczowy
4) mieśnie wejściowe do krtani: m. tarczowo-nagłośniowy, m. nalewkowo- nagłośniowy
Unerwienie krtani:
a) nerw krtaniowy górny:
1) gałąź wewnętrzna-unerwienie czuciowe
2) gałąź zewnętrzna-mięśień pierścienno-tarczowy
b) nerwkrtaniowy wsteczny:
a) czuciowe unerwienie okolicy podgłośniowej i ruchowe pozostałych mięśni
Krtań unerwiona jest przez nerwy krtaniowe górny i dolny, odchodzące od nerwu błędnego, dziesiątej pary nerwów czaszkowych.
9. Budowa ucha zewnętrzenego, wewnętrznego i ośrodkowego
Zewnętrzne: Małzowina uszna, zewnętrzny przewód słuchowy i błona bębenkowa
Małżowina-elastyczna struktura, pokryta skórą, zbudowana z chrząstki i jest usytuowana pomiędzy stawem żuchwowym (z przodu) a wyrostkie sutkowym( z tyłu)
Małżowina wykazuje duże zróżnicowanie(dziedziczne) w zakresie wielkosci, kształtu i umiejscowienia. Topograficzne osobliwości nie mają jednakże rzeczywistego wpływu na proces słyszenia. Jako całosć, małżowina zbiera dzwięki i pozwala na ich kierunkową percepcję. Dlatego też starsi ludzie mający problem ze słyszeniem, zwiększają efektywną powierzcjnię odbioru dzwięków trzymając rękę za małżowiną-co rzeczywiscie pomaga im lepiej słyszeć.
W słyszeniu kierunkowym, małżowina gwarantuje to, żechaakterystyka odbieranych dzwięków jest różna dla każdego ucha. Małżowina ucha odwróconego od źródła dzwięku odbija dzwięki przychodzące, głownie w zakresie wysokich częstotliwości i to właśnie ucho rejestruje dzwięki nieco niższe. Dzięki tnie są odbierane świadomie, ponieważ są bardzo słabe, ale wystarczające dla centralnego ichprzetwarzania.
Środkowe:
Przestrzeń ucha środkowego składa się z rozległego systemu jam, które są napowietrzane poprzez trąbkę Eustachiusza. Części składowe ucha środkowego to:
-trąbka słuchowa(trąbka Eustachiusza)
-jama bębenkowa
-kosteczki słuchowe
-jama sutkowa
-ściana przyśrodkowa błędnika kostnego
-system pneumatyczny kości skroniowej
Ucho środkowe znajduje się pomiędzy kanałem słuchowym zawnetrznym a trąbką słuchową(trąbką Eustachiusza). Jest szczelnie oddzielone od kanał sluchowego zewnętrznego błoną bębenkową.
Ta cienka, przezroczysta błona wielkości 1 cm2, razem z pierścieniem włoknistym, jest rozciągnięta nad kostnym otworem kanału słuchowego; pierścień włóknisty jest przerwany tylko w przednio górnej częsci blisko części wiotkiej(błona Shrapnella). Część centralna błony bębenkowej jest wciągnięta lejkowato do jamy bębenkowej i mechanicznie połączona z uchem wewnętrznym poprzez łańcuch kosteczek słuchowych składający się z maleńkich kosteczek(młoteczka, kowadełka i strzemiączka) Rękojeść młoteczka jest na sztywno połączoona z błoną bębenkową. Główka młoteczka jest ukryta kiedy patrzy się na błonę zza górnej ściany kostnej częsci kanalu słuchowego, jak również trzon kowadełka z którym młoteczek jest połączony stawem. Długi wyrostek kowadełka przenosi dzwięki odbierane przez błonę bębenkową i przekazywane przez młoteczek do strzemiączka co z kolei wprawia w ruch płyn w uchu wewnętrznym. Proces ten nazywany jest przewodzeniem dzwięku.
Ucho wewnętrzne:
Ucho wewnętrzne zatopione w kości skroniowej składa się z kilku połączonych ze sobą kanałów, któr razem nazywane są błędnikiem. błędnik podzielony jest na dwa funkcjonalnie oddzielne systemy odbioru bodźców:
-przedsionkowy-system kanałów pókolistych(narząd równowagi)
-ślimakowy(system akustyczny , narząd odbioru dzwięku)
+błędnik kostny i błoniasty, , schody przedsionka i bębenka, przewód ślimakowy, narząd Cortiego, przewód słuchowy wewnętrzny
Ośrodkowe: nerw słuchowy, droga słuchowa
10. Podział anatomiczny i fizjologiczny słuchu(druk)
11. Budowa dolnych dróg oddechowych
Narządy dolnych dróg oddechowych zamknięte są w klatce piersiowej. Za czynności oddechowe i czynności klatki piersiowej odpowiedzialne są mięśnie klatki piersiowej, powłok brzusznych, szyi i grzbietu(schemat)
+krtań, tchawica, oskrzela, oskrzeliki, pęcherzyki płucne
12.Mięśnie oddechowe(tłoczia brzuszna)
Mięśnie wdechowe:
-przepona(diaphgrama)
-mięsnie międzyżebrowe zewnętrzne
- mięśnie pochyłe przednie
-mięśnie mostkowo-obojczykowo-sutkowe
-mięsień piersiowy większy i mniejszy
-mięsień zębaty przedni
-mięśnień najszerszy grzbietu
-mięsień zębaty tylny
Mięśnie wydechowe:
-mięsnie międzyżebrowe zewnętrzne
-mięsień poprzeczny klatki piersiowej
-mięsień najszerszy grzbietu
-mięśnie brzucha:
+mięsień skośny brzucha zewnętrzny
+miesień skośny ucha wewnętrzny
+mięsień poprzeczny brzucha
+mięsień prosty brzucha
Dolne drogi oddechowe
W klatce piersiowej znajduje się zasadniczy narząd oddechowy-tchawica z drzewem oskrzelowym i płucami.
Rodzaje powietrza zawartego w pęcherzyku płucnym:
58%-biorące udział w wymianie gazowej
25%- zapasowe
17%- zalegające
Tłocznia brzuszna- ciśnienie śródbrzuszne wywołane przez mięsnie powłok przusznych i przepony na macicę w drugim okresie porodu, wspomagające ciśnienie wewnątrzmaciczne wywołane skurczem mięsni macicy.
13. Rezonantory(górne i dolne)
Rezonatory to miejsca w których wydany przez krtań dźwięk nabiera mocy, barwy i siły. Rezonatory głosowe dzielimy na:
1. Dolne - położone poniżej głośni (krtani); obejmują one tchawicę, oskrzela, płuca często określamy je wspólnie jako rezonator piersiowy.

   2. Górne - położone powyżej głośni (krtani); obejmują one zatoki przynosowe, jamę nosową, gardło, jamę ustną. Określamy je wspólnym mianem rezonatora nasady. Część z nich posiada zdolność zmiany swojej objętości i kształtu, co wpływa na możliwość odpowiedniej modulacji głosu. Stąd nazywamy je również rezonatorami ruchomymi
14. Fizjologia oddychania(typy oddychania i ich ekonomia)
ANATOMIA I FIZJOLOGIA ODDYCHANIA

Rozróżniamy oddychanie wewnętrzne i zewnętrzne.

ODDYCHANIE  WEWNĘTRZNE obejmuje procesy biochemiczne na poziomie molekularnym, odbywające się w komórkach, głównie w mitochondriach. W toku metabolizmu komórkowego pobierany jest tlen, produkowany i wydalany jest dwutlenek węgla.

ODDYCHANIE ZEWNĘTRZNE obejmuje procesy odbywające się w obrębie płuc, służące do sprostania potrzebom oddychania wewnętrznego. W trakcie oddychania zewnętrznego dostarczany jest tlen i usuwany dwutlenek węgla w ilości  adekwatnej do aktualnego poziomu metabolicznego, zachowując w spoczynku i podczas pracy fizycznej stałość ciśnień tlenu, dwutlenku węgla i pH we krwi tętniczej.

Proces wymiany gazowej odbywa się w płucach na poziomie pęcherzyków płucnych, gdzie dopływająca  z tętnicy płucnej krew ulega szybkiej wymianie z gazem pęcherzykowym stale odnawianym, dzięki czynności wentylacyjnej płuc. Krew wzbogacana w pęcherzykach w tlen i oczyszczona w nich z nadmiaru dwutlenku węgla ulega rozprowadzeniu przez układ tętnic systemowych do wszystkich tkanek, proporcjonalnie do ich zapotrzebowania metabolicznego.

Mechanizm wentylacji płucnej można porównać do działania pompy posuwającej się ruchem posuwisto – nawrotowym.

Klatka piersiowa zaopatrzona jest w mięśnie napędzające tę pompę.

POJEMNOŚCI PŁUCNE

1) CAŁKOWITA POJEMNOŚĆ PŁUC TLC jest to objętość gazu znajdującego się w płucach po wykonaniu najgłębszego wdechu.
W skład całkowitej pojemności płuc wchodzą:

a) objętość oddechowa,
b) objętość zapasowa wdechowa,
c) objętość zapasowa wydechowa,
d) objętość zalegająca.

2) POJEMNOŚĆ ŻYCIOWA PŁUC VC w jej skład wchodzą:
a) objętość wydechowa zapasowa,
b) objętość oddechowa,
c) objętość wdechowa zapasowa.

3) POJEMNOŚĆ WDECHOWA IC w jej skład wchodzą:
a) objętość oddechowa,
b) objętość wdechowa zapasowa.

5) CZYNNOŚCIOWA POJEMNOŚĆ ZALEGAJĄCA FRC w jej skład wchodzą:
a) objętość zalegająca,
b) objętość wydechowa zapasowa.

Sposób oddychania ma decydujący wpływ na wszystkie czynności emisji dźwięku, dlatego ważne jest, by od samego początku nauki wyrobić prawidłowy nawyk oddychania.
Oddychanie wiąże się z pracą mięśni żeber, brzucha oraz przepony.
Wyróżnia się kilka typów (torów) oddychania w zależności od przewagi i udziału poszczególnych mięśni, przy czym przepona, jako najważniejszy i najsilniejszy mięsień oddechowy bierze zawsze udział w oddychaniu, bez względu na jego typ, w różnym jedynie stopniu.
Drogi oddechowe dzielą się na górne i dolne. Miejscem podziału jest głośnia-powierzchnia między rozpiętymi fałdami głosowymi(najmniejsze miejsce w strukturze).Rodzaje oddychania:
- obojczykowo-żebrowe
Oddychanie to polega na rozszerzaniu się głównie górnej parti klatki piersiowej. Żebra i brzuch są we wzglądnym spokoju. Ten typ oddychania umozliwia tylko częsciowe napełnienie płuc powietrzem i jest to oddech wadliwy.
- przeponowo- żebrowe(prawidłowe)
Oddychanie z przewagą toru żebrowego, tzw. oddychanie żebrowe lub żebrowo-przeponowe. Polega na tym, że żebra rozsuwają się na zewnątrz i nieco ku górze, klatka piersiowa natomiast poszerza się w wymiarze bocznym.
- brzuszne
Oddychanie z przewagą toru brzusznego, tzw. oddychanie brzuszne lub brzuszno-przeponowe, Zachodzi wówczas, gdy w momencie wdechu ruch dolnych żeber jest minimalny, a przepona kurczy się i przesuwa ku dołowi. Rozmiary klatki piersiowej powiększają się w przód i w tył.
Oddychanie fizjologiczne
Fizjologicznym sposobem oddychania jest typ piersiowo-brzuszny(we wszystkich ierunnkach)
+podparcie przeponowe-utrzymanie w żebrowym typie oddechowym przepony w położeniu wdechowym przez 8 s. po rozpoczęciu fonacji
+podparcie piersiowe-utrzymanie w typie oddechowym brzusznym klatki piersiowej w połozeniu wdechowym
+podparcie oddechowe(apoggio)- zwolnienie fazy wydechowej za pomocą kontrolowanego napięcia mięśni wdechowych.
-pojemność życiowa: 4-4,5 l
-pojemność oddechowa ok. 500 ml
-pojemność rezerwowa powietrza wdychanego 1500-3000 ml
-pojemność rezerwowa powietrza wydychanego 1000-1500 ml
-pojemność fonacyjna = 50-80 % pojemności życiowej
-pojemnośc zalegająca 1000 ml
-czynnościowa pojemność zalegająca - 2500 ml
-wentylacja minutowa 8 dcm\3 min
15. Fizjologia nosa
Nos stanowi początkowy fragment górnego odcinka dróg oddechowych.

Zasadniczą funkcją nosa jest pośredniczenie w wymianie gazowej i zabezpieczenie dróg oddechowych przed wpływem zmiennych, zewnętrznych warunków atmosferycznych i substancji fizycznych i chemicznych zawartych w powietrzu. Jama nosa z fizjologicznego punktu widzenia stanowi kompleks kanałów przepływowych (przewody nosowe). W trakcie wdechu zasadniczy strumień powietrza przechodzi od nozdrzy przednich do tylnych pomiędzy małżowiną nosową dolną, a środkową. W trakcie wydechu powietrze przechodzi w odwrotnym kierunku w większym stopniu w niższych partiach jamy nosa. Turbulentny przepływ powietrza charakteryzujący się zawirowaniami jest charakterystyczny dla szczytowej fazy wdechu i przyczynia się do zwiększenia kontaktu masy powietrza z powierzchnią błony śluzowej.

Funkcje nosa:

0. początek drogi oddechowej ( fragment górnych dróg oddechowych)

1. funkcja nawilżania powietrza wdychanego

2. funkcja ogrzewania powietrza wydychanego

3. funkcja oczyszczania powietrz wydychanego

4. miejsce reakcji immunologicznej

5. narząd węchu

6. funkcja rezonacyjna

7. funkcja kosmetyczna

Nos to:-początek drogi oddechowejprowadzi powietrze do płucNos -przygotowuje powietrze wdychane(ogrzewa,nawilża,oczyszcza).NOS TO JEDYNA FIZJOLOGICZNA DROGA ODDECHOWA.Ogrzewanie powietrza odbywa się dzięki obfitemu układowi żylnemu(małżowiny nosowe) i oddawaniu ciepła przez krew w tych naczyniach.W nosie wilgotność powietrza zwiększa się do 70-80%. Nawilżanie odbywa się na:-drodze transdukcji płynów przez nabłonek błony śluzowej-drodze wydzielania gruczołów śluzowychDzienną ilość wydzieliny powstającej w nosie ocenia się na ok. 1000ml.Oczyszczanie powietrza przepływającego przez nos odbywa się przez system transportu śluzowo-rzęskowego.Sprawia to że śluz w jamach nosa przemieszcza się w kierunku nozdrzy tylnych.Błona śluzowa nosa pokryta jest śluzem,który składa się z 2 warstw(wewnętrzna surowicza i zewnętrzna śluzowa).Rzęski nabłonka są wciągłym ruchu(dotyczy to warstwy surowiczej).Najkorzystniejsze warunki dla ich pracy panują przy wilgotności powietrza co najmniej 50%.Wydzielina nosowa składa się z wody,składników nieorganicznych(Na,K,Ca,Cl),białko-40mg/l,enzymy bakteriolityczne(powodują obrzęk,rozpuszczają niektóre bakterie).Prawidłowe pH śluzu wynosi 5,5- 6,5.
16. Fizjologia zatok obocznych nosa

szczękowa- nabłonek migawkowy wyścielający zatokę wykonuje ruch w kierunku ujścia zatoki, czyli powietrze wędrujce z nosa do zatoki, gdzie jest oczyszczane i nasycane parą wodną. Ważną role w tym procesie odgrywa śluz(gruczołu śluzowe) i ruch rzęsek. Tem. powietrza po przejściu przez zatoki osiąga tem 36-37 stopni.
Zatoki są rezonatorem głosu(wzmacniają jego siłę i nadają brzmienie i barwę.

Zatoki przynosowe (zwane również obocznymi nosa) są to przestrzenie wypełnione powietrzem, znajdujące się wewnątrz kości czaszki, połączone z jamą nosa za pomocą wąskich otworów zwanych ujściami. Zatoki podobnie jak jamy nosa pokryte są błoną śluzową produkującą wydzielinę, która odpowiada za oczyszczanie i ochronę przed zanieczyszczeniami biologicznymi jak i fizykochemicznymi.

Funkcja zatok przynosowych nie została do końca wyjaśniona, jednak przypuszcza się, że polega ona na wzmacnianiu głosu (rezonatory) oraz na ochronie mózgu przed skutkami urazu z przodu, od strony twarzy.

Infekcja, alergia lub czynniki chemiczne, które mogą wywołać obrzęk błony śluzowej w obrębie nosa i wąskich ujść zatok przynosowych są odpowiedzialne za powstawanie i utrzymywanie się stanu zapalnego. Jeśli w przebiegu procesu chorobowego dojdzie do całkowitego zablokowania ujścia zatoki a w konsekwencji zatrzymania odpływu wydzieliny i zmiany warunków fizycznych i chemicznych wewnątrz zatoki, potencjalnie nieszkodliwe bakterie, wirusy i grzyby (na codzień bytujące w obrębie górnych dróg oddechowych, jako fizjologiczna flora) ulegają namnożeniu i stają się zjadliwe czyli groźne dla człowieka. Osobami szczególnie podatnymi na wystąpienie zapalenia zatok są chorzy na mukowiscydozę, astmę oskrzelową, alergię wziewną, polipy nosa i cierpiący na upośledzenie układu odpornościowego. Wszelkie zmiany anatomiczne zmniejszające drożność nosa takie jak: skrzywienie przegrody nosa, małżowina puszkowa czy pourazowe deformacje nosa zewnętrznego również zwiększają ryzyko zachorowania.
Co czego potrzebne są nam zatoki?

Głowa jest częścią ciała, w której zachodzi niezliczona ilość skomplikowanych procesów. Na małej przestrzeni występuje mózg, narządy zmysłów, zęby, początek dróg oddechowych i układu pokarmowego. Funkcja zatok przynosowych jest niezmiernie ważna jednocześnie dla utrzymania zarówno postawy stojącej, siły głosu czy nawilżenia wdychanego powietrza. Jak to jest możliwe? Przestrzenie pneumatyczne, jakimi są zatoki odciążają czaszkę, a wyścielająca je błona śluzowa jednocześnie ogrzewa i nawilża powietrze. Wyścielenie błony rzęskami pomaga w oczyszczaniu powietrza z niekorzystnych pyłów. Zatoki stanowią odgraniczenie dla mózgu od zróżnicowanych temperatur, jakie przyjmujemy do ust. Podobnie jak pudło w gitarze, zatoki stanowią narząd rezonansowy wzmacniający siłę głosu.
17. Czynnośi podniebienia(powiązanie z narządem słuchu)

18. Fizjologia połykania
Połykanie – odruch polegający na przechodzeniu pożywienia z jamy ustnej poprzez gardło i przełyk. Analogicznie, wyróżnia się trzy fazy procesu połykania: ustną, gardłową i przełykową. Jedynie faza ustna, którą poprzedza proces żucia, ma charakter dowolny.

Fazami odruchowymi steruje ośrodek połykania zlokalizowany w układzie siateczkowatym pnia mózguHYPERLINK "http://pl.wikipedia.org/wiki/Połykanie#cite_note-konturek24-1"[1]. Do niego wędrują impulsy z pobudzonych receptorów jamy ustnej, gardła i przełyku poprzez nerwy czaszkowe: V, IX i X; natomiast drogą odśrodkową, poprzez nerwy: V, VII, IX, X i XII, wędrują informacje zwrotne do mięśni gardła i przełyku.
Faza ustna

Jest to jedyna dowolna faza połykania, zależna od ośrodków ruchowych kory mózgowej. Dzięki skurczowi mięśnia poprzecznego języka i mięśnia bródkowo-językowego, rozdrobniony i zmieszany pokarm zostaje uformowany w kęs pokarmowy i ułożony na języku. Zostaje on później przesunięty do ustnej części gardła. W trakcie przechodzenia pokarmu przez cieśń gardła zostają podrażnione receptory, co prowadzi do uniesienia i napięcia podniebienia miękkiego (zamknięcie drogi do jamy nosowej), zbliżenia do siebie łuków podniebiennych (zamknięcie drogi do jamy ustnej) oraz uniesienia krtani, zamknięcia szpary głosowej i nagłośni (zamknięcie dróg oddechowych).

Cała faza ustna trwa około 0,3 sekundy.

Faza gardłowa

W tej fazie pokarm jest przesuwany przez gardło dzięki skurczom mięśni okrężnych gardła (zwieraczy gardła górnych, środkowych i dolnych). Konieczne jest jednocześnie rozluźnienie górnego zwieracz przełyku (UES). Tworzy się fala perystaltyczna powodująca wzrost ciśnienia w gardle do ok. 10,0 kPa (100 cm H2O). Fala perystaltyczna przesuwa się z prędkością ok. 5–10 cm/s. Z chwilą przejścia kęsa pokarmowego do przełyku ponownie zamyka się górny zwieracz przełyku.

Faza gardłowa trwa około 1,5 sekundy.

Faza przełykowa

Pokarm przechodzi przez przełyk dzięki fali perystaltycznej zapoczątkowanej w gardle. Po zakończeniu fazy gardłowej otwiera się również droga do jamy nosowej, a także rozszerza szpara głośni – zastaje przywrócone oddychanie.

Wyróżnia się dwa rodzaje fali perystaltycznej – perystaltyka pierwotna (rozpoczynająca się poniżej górnego zwieracza przełyku, będąca kontynuacją fali perystaltycznej gardła) oraz perystaltyka wtórna (rozpoczynająca się w dowolnym miejscu w przełyku, powstaje po przejściu fali pierwotnej i jest spowodowana zatrzymywaniem resztek pokarmowych w przełyku).

W trakcie przechodzenia pokarmu przez przełyk dochodzi do szeregu zmian w jego ciśnieniu; zmiany te nazywane są zespołem połykania. Po przejściu pokarmu przez górny zwieracz przełyku dochodzi do chwilowego wzrostu w nim ciśnienia (do ok. 8,0–10,0 kPa), a następnie powrotu do wartości spoczynkowych. W trzonie przełyku, w miarę przechodzenia fali perystaltycznej, również wzrasta ciśnienie (rosnąco w miarę zbliżania się do żołądka), dochodząc do ok. 12,0 kPa przy przełykaniu pokarmów stałych i ok. 5,0 kPa przy połykaniu śliny. Szybkość przesuwania się fali perystaltycznej wynosi 2–4 cm/s.

Po dojściu pokarmu do dolnego zwieracza przełyku (LES), ulega on rozkurczowi a ciśnienie w nim spada (jednak nigdy poniżej ciśnienia obecnego w żołądku – zapobiega to powstawianiu refluksu). Spadek ciśnienia utrzymuje się przez około 5–10 s. Po przejściu pokarmu do żołądka dochodzi do chwilowego wzrostu ciśnienia w LES (do wartości 2,0–3,0 kPa), a następnie powrotu do wartości spoczynkowych.

Przy tzw. "piciu duszkiem" (szybkie, powtarzające się po sobie ruchy połykowe) nie obserwuje się kolejnych zespołów połykania; przełyk utrzymuje się w stanie rozkurczu, a perystaltykę można zarejestrować tylko przy pierwszym i ostatnim połknięciu.
19. Fizjologia krtanii
Czynności krati:
-tworzenie głosu
-oddychanie i ochrona dróg oddechowych
-połykanie
czynności krtani u czlowieka można podzielić następująco:
-krtań tworzy część drogi oddechowej i reguluje przepływ powietrza do pluc i z powrotem.
-spełnia funkcję zwieracza uwidaczniające się przede wszystkim:
a)w ustalaniu klatki piersiowek
b)podczas odruchu kaszlowego i wykztuśnego
c)podczas ochrony zamknięcia dróg oddechowych podczas połykania i wymiotowania
-odgrywa rolę pola recepcyjnego dla wielu wyższych odruchów
-jest narządem fonacyjnym
Ta szczególna czynność krtani ludzkiej jest uwarunkowana nie jej budową, która niewiele różni się od krtani innych ssaków, ale znacznym zróżnicowaniem w ośrodkowycm układzie nerwowym. Krtani przypisuje się także rolę w czynnościach układu krążenia., wyrażającą sie działaniem wspierającą powrót krwi żylnej. Rozmairy krtani w zależności o wieku i płci na ryc 2.15(Pruszewicz s.36). Funkcję :fonacyjna, oddechowa, zwierająca.
Działanie fałdów nosowych(pruszewicz s. 38-46)
Ruchy krtani:
Ruchy krtani umożliwiają mięśnie podgnykowe, które bezpośrednio łączą się z krtanią i ustalają jej położenie, albo mięśnie nadgnykowe, które pośrednio przez wpływ na położenie kości gnykowej wpływają na położenie krtani. Krtań może przesuwać się czynnie w kierunkach: do góry i w dół - mięśnie nadgnykowe i podgnykowe, albo nieznacznie do przodu i do tyłu dzięki m. zwieraczowi gardła dolnego. Ruchy boczne mogą występować biernie gdy krtań zostanie objęta palcami i będzie przesuwana na boki. Wtedy można usłyszeć szmery wynikająca z ocierania tylnej powierzchni chrząstki tarczowatej o guzki przednie wyrostków poprzecznych kręgów.

Największe czynne ruchy występują podczas połykania śliny lub pokarmu. Wtedy krtań podnosi się o 2-3 cm pod nasadę języka (łac. radix linguae) dzięki pracy mięśni: bródkowo-gnykowego, żuchowowo-gnykowego i dwubrzuścowego, które podnosząc kość gnykową pociągają połączoną z nią krtań (za pomocą błony tarczowo-gnykowej, rozciągającej się na dolnym brzegu trzonu i rogów większych kości gnykowej i dochodzącej do górnego brzegu chrząstki tarczowatej). Nasada języka uciska w ten sposób na ciało tłuszczowe znajdujące się w przestrzeni przednagłośniowej, które przenosi siłę nacisku na nagłośnię. Pod wpływem działającej siły nagłośnia, która za pomocą więzadeł jest luźno zawieszona w obrębie chrząstki tarczowej, łatwo opada i po zetknięciu z guzkami różkowatymi i klinowatymi zamyka wejście do krtani, co zapobiega dostawaniu się drobin pokarmowych z gardła do dróg oddechowych. Nie jest to szczególnie ważne zabezpieczenie, gdyż w przypadku zniszczenia nagłośni (np. w przypadku owrzodzeń kiłowych) przełykanie nie jest szczególnie utrudnione. Ważniejszym zabezpieczeniem przed dostawaniem się drobin do krtani jest wsuwanie się krtani pod język. W przypadku dostania się do krtani drobin pokarmowych, następuje mimowolna reakcja obronna, wynikająca z bogatego unerwienia śluzówki krtani, polegająca na wykrztuszeniu ciał obcych z krtani. W ostatniej fazie połykania krtań powraca na swoje pierwotne miejsce, a nagłośnia pociągana przez połączone z nią więzadła powraca na swoje właściwe miejsce, otwierając wejście do krtani.

Znaczne ruchy krtani następują podczas wydawania dźwięków. Podczas wydawania wysokich dźwięków krtań się podnosi, a podczas wydawania niskich dźwięków opuszcza się. Mogą występować nieznaczne ruchy oddechowe podczas głębokich wdechów. Wtedy krtań nieco się obniża.
20. Powstanie glosu i mowy (schematy)
21. Rozwój fizjologiczny głosu
Krzyk noworodka ma zazwyczaj wysokość od 400 do 600 Hz, ale można też obejmować zakres do 4 oktaw do e4 i natężenie od 82 do 110 dB. Występuje on bezpośrednio po porodzie-odruchowa, prawdopodobnie na zmianę temperatury otoczenia. Przypisuje sie mu pewne znaczenia fizjologiczne, jak: usinieciezalegających wód płodowych, wzrost temperatury ciała i zwiększenia pojemności płuc w pierwszych dniach zycia. Jest on pozbwiony możliwości modulacji, bardzo przenikliwy i tworzony po bardzo krótkim głębokim wdechu poprzez otwarte usta , pod wpływem forsownego wydłużonego wydechu, jak ton trwały narastający bądz opadający lub też wielokrotnie przerywany. Twarde nastawienie głosowe krzyku wyraża niezadowolenie, ból, łaknienie; miękkie nastawienie -zadowolenie i dobre samopoczucie.Według Ostwalda krzyk noworodka i małego dziecka, w zależności od wysokości może wyrażać trzy stany: ból, głód, strach. Ton podstawowy krzyku u noworodka płci męskiej jest wyższy aniżeli płci żenskiej. Przyjmuje się, że odruchowy krzyk noworodków jest uwarunkowany wysokim ustawieniem krtani i na ogół zanika w pierwszych miesiącach życia. (pruszewicz 108-110)
22. Rozwój fizjologiczny mowy

Uczące się mówić dziecko przyjmuje gotową mowę z otoczenia i stąd znajduje się w zupełnie innej sytuacji niż człowiek pierwotny. Prawidłowy rozwój głosu i mowy warunkują wymienione czynniki.

1.Prawidłowa czynność analizatora wzrokowego i słuchowego. W narządzie słuchu szczególnie ważna jest fizjologiczna percepcja w zakresie 250 – 4000 Hz, w której zawarte są formanty samogłosek i dźwięcznych spółgłosek. Dzieci głuche nie uczą się samodzielnie mówić. U niedosłyszących rozwój mowy jest opóźniony i zaburzony. U niewidomych od urodzenia, którzy nie widzą ruchów artykulacyjnych oraz gestów i mimiki mowa rozwija się później i trudniej.

2.Sprawność systemu motoryczno – kinetycznego, który stanowi podstawę odruchów z obwodowych narządów mowy oraz precyzyjnych ruchów narządów artykulacyjnych i fonacyjnych (wargi, język, żuchwa, krtań)

3.Sprawność centralnych ośrodków mowy, warunkująca czynności asocjacyjne, przy czym ośrodek czuciowy mowy rozwija się wcześniej niż ruchowy.

4.Motywacja do mowy, czyli socjo – psychologiczna stymulacja. Dzieci ze sprawnymi wymienionymi czynnościami, rozwijające się w odosobnieniu lub w otoczeniu nie mówiących i nie słyszących nie opanowują mowy, bo nie mają odpowiednich wzorców. Mowę opanowuje się przez kontakt słowny z dorosłymi (rodzice), nie przez obcowanie z rówieśnikami, z radiem, telewizorem, lub ludźmi starymi czy małomównymi.

5.Prawidłowy rozwój psychosomatyczny. Rozwój mowy zależy od rozwoju myślenia procesów integracyjnych i abstrahowania w ośrodkowym układzie nerwowym.

Właściwy rozwój mowy poprzedzają  trzy okresy wstępne:

1.Gaworzenie – poprzedzone jest odruchowym krzykiem noworodka dochodzącym do skutku przy udziale struktur podkorowych OUN (ośrodkowego układu nerwowego). Rozpoczyna się w drugim miesiącu życia, najpierw tworzeniem samogłosek w 92% przednich, a potem złożonych samogłosek i spółgłosek za wyjątkiem R oraz trących i zwarto trących. Gaworzenie jest odruchem bezwarunkowym, odziedziczonym i występuje też u dzieci głuchych. Początkowo dźwięki artykulacyjne tworzone są podświadomie, później wyrażają pewne stany, uczucia jak zadowolenie i radość lub ból i przykrość. Gaworzenie u dzieci głuchych jest skrzeczące i zniekształcone oraz uboższe i mniej uczuciowo stopniowane. Gaworzenie u dzieci różnych ras i grup językowych jest jednakowe.

2.Naśladowanie dźwięków wytworzonych przez dziecko i otoczenie. W 6 miesiącu życia powtarzanie własnych dźwięków jest dla dziecka zabawą. W 8 – 9 miesiącu życia dochodzi do naśladowania dźwięków otoczenia i występuje fizjologiczna echolalia. W tym okresie następuje tez redukcja dźwięków do typowych dla mowy ojczystej. Okres ten nie występuje u głuchych.

3.Rozumienie mowy – występuje w 9 miesiącu życia i polega na łączeniu zasłyszanych elementów mowy otoczenia z odpowiednimi przedmiotami lub czynnościami. W okresie tym specjalną rolę odgrywają wrażenia słuchowe i wzrokowe. Łączenie symboli akustycznych z ich znaczeniem jest początkiem myślenia słownego. Rozwija si8ę ono znacznie szybciej niż koordynacja ruchowa obwodowego narządu mowy.

Żaden ze wspomnianych okresów rozwoju mowy nie może być pominięty, okresy te nie są też ostro od siebie odgraniczone, lecz przechodzą jeden w drugi w sposób łagodny. Zasób słów dziecka szybko się wzbogaca. Roczne dziecko dysponuje kilkoma słowami, półtoraroczne ok. 30. w procesie rozwoju mowy dziecko najpierw przyswaja sobie rzeczowniki, zdania jednowyrazowe, potem czasowniki, na końcu inne elementy języka np.: zasób słów dwu letniego dziecka składa się w 50 % z rzeczowników, 25%z czasowników, w 7% z przymiotników. Struktury gramatyczne języka dziecko zaczyna opanowywać w drugim roku życia. Słowo najważniejsze dziecko stawia na pierwszym miejscu a zaprzeczenie na końcu wypowiedzi. Decydujący wpływ na słownik dziecka ma środowisko w którym się wychowuje. Niewłaściwe środowisko może być przyczyną negatywizmu dziecka i reakcji typu mutyzm. Rozwój mowy oraz ogólny rozwój dziecka zależą od postępu nielinizacji włókien nerwowych oraz powstawania dominacji korowej półkul mózgowych w OUN, która w odniesieniu do mowy ostatecznie wykształca się około 5 roku życia. Ponad 80 % dzieci z opóźnionym rozwojem mowy i języka ma patologiczne zapisy EEG.

Rozwój mowy u dziecka można podzielić na dwa okresy:

A. Prelingwalny – do około 8 - 9 miesiąca życia tj. do czasu rozumienia mowy

B.Postlingwalny – okres dalszego rozwoju i doskonalenia mowy i jej form syntaktyczno gramatycznych

 

Do 4 – 5 roku życia mogą istnieć pewne zaburzenia mowy, które uważa się za fizjologiczne. Do nich należą:
-zwolnienie tempa mowy
-powtarzanie niektórych sylab
-skracanie wyrazów
-zamiana sylab
-przesada w stosowaniu rytmizacji i melodyjności
-niegramatyczne wyrażanie się
-upraszanie wypowiedzi ( unikanie trudnych połączeń spółgłoskowych i złożonych struktur syntaktycznych)
-częste stosowanie pytań, zdrobnień i trybu rozkazującego
Do piątego roku życia mogą występować też pewne zniekształcenia w artykulacji R i spółgłosek trących i zwarto trących.
23. Sposób oddychania
Wyróżniamy dwa rodzaje oddychania:
- statyczne - to oddychanie w spoczynku np. w czasie snu. Jest ono mimowolne, instynktowne i stanowi odruch wrodzony.
- dynamiczne - to oddychanie w czasie gry na instrumencie (także mowy i śpiewu), które jest odruchem nabytym, ukształtowanym przez określone warunki, a przede wszystkim kontrolowanym przez naszą świadomość.

Przepona oddziela jamę klatki piersiowej od jamy brzusznej. Praca przepony powoduje zmianę kształtu oraz objętości klatki piersiowej, co umożliwia wdychanie i wydychanie powietrza. Skurcz włókien mięśniowych powoduje obniżenie przepony i zmniejszenie ciśnienia w jamie klatki piersiowej, co umożliwia wdech. Ponieważ rozgałęzienia dróg oddechowych kończą się sprężystymi i elastycznymi pęcherzykami płucnymi, dlatego wdychane powietrze wypełniając je, rozszerza płuca. Wydech zaś następuje wskutek uniesienia przepony ku górze, czyli skurczeniu mięśni brzucha przy jednoczesnym rozkurczu przepony. Ponadto, skurcz przepony zwiększa ciśnienie w jamie brzusznej, co jest wykorzystywane w defekacji.

Podstawową funkcją żeber jest ochrona ważnych dla życia narządów znajdujących się w klatce piersiowej - serca i płuc. Żebra odgrywają także ważną rolę w procesie oddychania; stanowią miejsce przyczepu mięśni oddechowych, a także dzięki występowaniu chrząstek między żebrami, a mostkiem możliwe jest zwiększanie i zmniejszanie objętości klatki piersiowej, co tworzy zmianę ciśnień w jej wnętrzu i umożliwia wdech i wydech.

24. Adenotomia, tonsillektomia, tonsillotomia, adenotonsilletomia
Adenotomia – chirurgiczny zabieg laryngologiczny polegający na usunięciu (ścięciu) przerośniętego migdałka gardłowego. Zabieg przeprowadza się głównie u dzieci powyżej 3 roku życia, ze względu na samoistną inwolucję migdałka gardłowego u dorosłych.

Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym. Znieczulenie ogólne jest preferowaną obecnie metodą. Znieczulenie ogólne umożliwia lepszy wgląd w pole operacyjne oraz kontrolę krwawienia, ogranicza również stres operowanego dziecka, zapobiega aspiracji krwi oraz fragmentów usuniętej tkanki do dróg oddechowych.

Typową metodą operacji jest ścięcie przerośniętego migdałka gardłowego adenotomem. Krwawienie zwykle ustępuje samoistnie.
Tonsillektomia – zabieg laryngologiczny polegający na usunięciu (wyłuszczeniu) migdałków podniebiennych. Najczęściej wykonywana u dorosłych w znieczuleniu nasiękowym, u dzieci w znieczuleniu ogólnym.
Tonsillotomia - zmniejszenie migdałków podniebiennych. Zabieg operacyjny, którego celem jest zmniejszenie przerośniętej tkanki migdałków podniebiennych. W Centrum Medycznym MML w zależności od indywidualnego przypadku wykonujemy u pacjentów tonsillotomię przy użyciu lasera diodowego lub termoablacji bipolarnej RFITT aparatem Celon. Do zabiegu wykorzystujemy również nóż harmoniczny. Zwiększona dzięki niemu precyzja operacji oraz jego właściwości przeciwdziałające krwawieniom pozwalają na podniesienie poziomu bezpieczeństwa przeprowadzanych zabiegów. Skrócony jest także okres rekonwalescencji pacjentów po zabiegach.
Adenotonsilletomia- usunięcie migdałka gardłowego i przycięcie migdałków podniebienia

25. Tracheotomia a konikotomia
Tracheotomia – otolaryngologiczny zabieg otwarcia przedniej ściany tchawicy i wprowadzenie rurki do światła dróg oddechowych i tą drogą prowadzenie wentylacji płuc. W wyniku tracheotomii zapewnia się dopływ powietrza do płuc, z pominięciem nosa, gardła i krtani. Przeważnie wykonuje się ją na wysokości 3-4 chrząstki tchawicy, co odpowiada okolicy wyczuwalnej pod krtanią. Następnie rozcina się jej chrząstki, wprowadzając do światła specjalną rurkę. Innym rodzajem wytworzenia sztucznego otworu w drogach oddechowych jest konikotomia, czyli przecięcie więzadła łączącego krtań z tchawicą, ale tą metodę stosuje się prawie wyłącznie w stanach nagłego zagrożenia życia.

Konikotomia (krikotyreotomia) – zabieg laryngologiczny polegający na przecięciu więzadła pierścienno-tarczowego, umieszczonego między dolnym brzegiem blaszki chrząstki tarczowatej krtani oraz górnym brzegiem łuku chrząstki pierścieniowatej krtani. Stosowany jako szybki i doraźny sposób udrożnienia dróg oddechowych, które zostały zablokowane na wysokości lub powyżej szpary głośni.
26. Zasady higieny pracy nauczyciela-czynniki wewnętrzne i zewnętrzne
-Odpowiednie środowisko pracy-pomieszczenie o dobrej akustyce, odpowiednia wilgotnosć i temperatura powietrza, zapylenie, ruch powietrza
-Hałas w miejscu pracy
-Higiena życia(stres, infekcje dróg oddechowych, papierosy, dieta)
Praca nauczyciela odbywa się głównie w pomieszczeniach zamkniętych (klasach, salach wykładowych, aulach). Konstrukcja i warunki w nich panujące powinny być optymalne dla narządu głosu. Najważniejsze jest zapewnienie prawidłowego mikroklimatu pomieszczenia, na który składają się głównie: wilgotność, temperatura powietrza, zapylenie oraz ruch powietrza. Niekorzystnym czynnikiem, występującym powszechnie w środowisku pracy nauczyciela, jest również hałas.

Wilgotność i temperatura powietrza

W pomieszczeniach zamkniętych w okresie grzewczym, który w naszych warunkach klimatycznych trwa średnio 7-8 miesięcy, powietrze jest stosunkowo suche. Jego wilgotność zwykle nie przekracza 45%. Wartości takie są za niskie dla prawidłowego funkcjonowania narządu głosu. Przy temperaturze stanowiącej komfort cieplny, która dla zamkniętych pomieszczeń waha się od 18^oC do 21^oC, optymalna wilgotność powietrza dla pracy nauczyciela albo wokalisty powinna wynosić 60-70%.

Podczas intensywnego mówienia lub śpiewu wdychamy 3-4 razy więcej powietrza niż przy spokojnym oddychaniu. W warunkach fizjologicznych oddychamy przez nos, w którym powietrze zewnętrzne zostaje ogrzane, oczyszczone z zanieczyszczeń oraz nawilżone. Podczas znacznego wysiłku głosowego oddychamy przez usta. Stąd zanieczyszczone, zbyt suche powietrze powoduje nadmierne wysychanie błony śluzowej gardła i krtani.

Należy:

0. dbać o prawidłową wilgotność powietrza w miejscu pracy (chociażby poprzez umieszczenie zbiorników z wodą na kaloryferze, doraźnie można zastosować mokre ręczniki),

1. starać się nie przegrzewać pomieszczeń klasowych,

2. często wietrzyć pomieszczenie - podwyższa to wilgotność,

3. przed długim mówieniem wypić łyk letniego niskosłodzonego i niegazowanego płynu, czynność tę powtarzać, gdy tylko pojawi się uczucie suchości w gardle (zawsze wcześniej należy przygotować sobie taki napój),

4. w razie występowania zanikowego zapalenia błony śluzowej gardła i krtani przed długim mówieniem rozgryść kapsułkę witamin A+E.

Zapylenie

Jeśli na parapecie w klasie położymy białą kartkę i obejrzymy ją następnego dnia będziemy zdziwieni jak duże zapylenie panuje w miejscu pracy. Klasycznym przykładem efektu zapylenia jest brud zbierający się na firankach. Jak już wspomniano wyżej w czasie mówienia nabieramy powietrze przez usta, które w ten sposób omija jamy nosa. Jedną z zasadniczych funkcji jam nosa jest oczyszczanie wdychanego powietrza z pyłów (cząstek) o średnicy 5 µm. Cząstki o rozmiarach poniżej 5 µm mogą docierać nawet do pęcherzyków płucnych. Szkodliwość zapylenia polega na jego drażniącym i alergizującym działaniu na błonę śluzową dróg oddechowych (w tym krtani), co szczególnie niekorzystnie wpływa na narząd głosu poddany dużemu obciążeniu.

Należy:

0. regularnie odkurzać pomieszczenia klasy oraz przecierać podłogi wilgotną ścierką,

1. unikać zakładania zasłon i firanek, w których może gromadzić się pył i kurz,

2. wyznaczać dyżurnych do regularnego przecierania parapetów wilgotną szmatką,

3. regularnie spryskiwać (wycierać) kwiaty w klasie (są siedliskiem kurzu,

4. tablicę zawsze wycierać mokrą gąbką (pył z kredy to również czynnik drażniący),

5. w razie istnienia choroby alergicznej stosować się do ogólnych zasad zmniejszenia ekspozycji na alergen.
   
   
   
   

Zasady higieny pracy i życia nauczyciela

1.       Hałas w miejscu pracy (natężenie głosu)

Ø      Szept 50 DB

Ø      Mowa potoczna 65 DB

Ø      Krzyk 80 DB

Ø      Natężenie hałasu w przedszkolu 75 – 80 DB

Te poziomy hałasu nie stanowią zagrożenia dla narządu słuchu, ale sprzyjają one występowaniu chorób narządu głosu

Zmusza to osoby mówiące do nadmiernego wysiłku głosowego  typową reakcją nauczyciela jest podnoszenie głosu mówienie podniesionym głosem szczególnie u początkujących nauczycieli. Powoduje to wzrost wartości średniego położenia głosu w czasie  mowy. Zwiększenie napięcia mięśniowego  oraz twarde nastawienie głosowe ku przestrodze  prowadzi to w konsekwencji do nadmiernego obciążenia fałd głosowych i powstawania uszkodzeń narządów głosu  podniesiony głos nauczycielki powoduje u dzieci nawyk głośnego mówienia u dzieci sprzyjający rozwojowi dysfonia dziecięcy czynnościowych zaburzeń w wieku rozwojowym.

Należy przeciwdziałać:

Ø      Wypracować tu u dzieci zwyczaj niezbyt głośnego mówienia

Ø      Nie przekrzykiwać słuchaczy (dzieci)

Ø      Starać się zapanować nad hałasem swoim autorytetem

Ø      Mówiąc starać się wykorzystać okresowe przerwy w hałasie

Ø      W razie niemozliw9ości opanowania hałasu ograniczyć mówienie

Ø      Wykorzystywać nowoczesne aparaty wzmacniające głos (np. mikrofon)

Ø      Osoby niedosłyszące słabiej słyszące starać się posadzić w pierwszej ławce

Wilgotność i temperatura powietrza

Ø      W pomieszczeniach zamkniętych w okresie grzewczym w naszych warunkach trwa średnio 7 – 8 miesięcy powietrze 45%. Takie wartości są za niskie dla prawidłowego funkcjonowania narządów głosu

Ø      Przy temperaturze stanowiącej komfort cieplny która dla zamkniętych pomieszczeń wacha się od 48 do 21 stopni Celsjusza . optymalnie wilgotność powietrza dla pracy nauczyciela powinna wynosić 60 – 70 %

Ø      Podczas intensywnego mówienia wdychamy trzy razy więcej powietrza niż przy spokojnym oddychaniu  przy warunkach fizjologicznych oddychamy przez nos w nim powietrze jest ogrzane oczyszczone od zanieczyszczeń oraz nawilżone

Ø      Podczas znacznego wysiłku głosowego oddychamy przez usta stąd zanieczyszczone zbyt suche powietrze powoduje nadmierne wysychanie błony śluzowej i krtani należy:

ü      Dbać o prawidłową wilgotność powietrza w miejscu pracy (wietrzyć nawilżać wilgotny ręcznik na kaloryferze)

ü      Starać się nie przegrzewać pomieszczeń klasowych

ü      Często wietrzyć pomieszczenia klasowe bo to podwyższa wilgotność

ü      Przed dłuższym mówieniem wypić tyle letniego niskosłodzonego i niegazowanego płynu i tę czynność powtarzać ilekroć powtarza się suchość 

ü      W razie występowania zanikowego zapalenia błony śluzowej gardła i krtani przed dłuższym mówieniem rozgryźć witaminy A + E

Wśród przyczyn zaburzeń glosu o podłożu zawodowym  (dysfonii zawodowych) należy wymienić  następujące czynniki zewnętrzne: 1.przedłużony czas pracy głosem, 2.praca  w hałasie, 3.nieodpowiednie  warunki  akustyczne sal, 4. brak wyposażenia w aparaturę nagłaśniającą, 5. złe warunki klimatyczne pomieszczeń (suche, przegrzane, zapylone powietrze), 6. narażenie na częste infekcje dróg oddechowych, charakterystyczne dla grupy wiekowej dzieci i młodzieży szkolnej, 7. obciążenia społeczne wynikające m.in. z  wad organizacyjnych oraz nieprawidłowych  relacji interpersonalnych w placówkach pedagogicznych.

Do czynników ryzyka powstania schorzeń krtani, specyficznych indywidualnie dla osób pracujących w zawodach wymagajacych specjalnej wytrzymałości głosowej, określanych jako czynniki  wewnętrzne, można zaliczyć: 1.nieprawidłową technikę emisji głosu 2.brak przestrzegania higieny narządu głosu (np. palenie papierosów czynne i bierne, picie mocnej kawy lub herbaty), 5.nieprawidłowości konstytucjonalne traktu głosowego (np.wrodzone asymetrie lub  dysplazje krtani, gardła i podniebienia), 6.wadliwą postawę podczas emisji głosu w pracy, 7. przewlekłe choroby laryngologiczne (np. przewlekłe zapalenia zatok lub migdałków), 8.schorzenia ogólne (np.alergie, zaburzenia hormonalne), 9.reflux przełykowo-żołądkowy, często rozpoznawany po raz pierwszy  podczas endoskopii krtani oraz  10.zaburzenia adaptacji w stresie zawodowym


ZAGADNIENIA Z AUDIOLOGII

1. Psychofizyczne(subiektywne) metody badania słuchu-pojęcia, terminologia i definicje w badaniach audiologicznych).
Metody akumetryczne i przy pomocy stroików. Metody psychofizyczne badania narządu słuchu-audiometria progowa tonalna.
Audiometria nadprogowa
Pedoaudiologia-metody orientacyjne i psychofizyczne reakcje na dzwięki w zalezności od wieku dziecka, możliwości wykonywania poszczególnych badań w zalezności od wieku.
Audiometria mowy.
Audiometria plodowa- badanie orientacyjne słuchu w okresie noworodkowym i niemowlęcym;obserwacja odruchów : uszno-powiekowych, przestrachu i obejmowania, przerywania płaczu i ssania, odwracania gałek ocznych i głowy w kierunku źródła dzwięku, pogłębienie oddechu, budzenie się z plytkiego snu.
W wieku 7-9 miesięcy niemowlęta reaguja na ciche szmery, odwracają głowe w kierunku źródła dzwięku(instrumenty, grzechotki, szklanka z łyżeczką).
Badania akumetryczne i próby stroikowe
1. badania szeptem i mową
+ v-v.p(vox parva)
+v.-v.m(vox magna)
Próby stroikowe
+próba Vebera-ocenę symetrii słyszenia
+próba Rinne'go-porównanie słyszalności stroika na drodze powietrznej i kostnej
+próba Schwabucha-porównanie przewodnictwa kostnego u badanego i badającego przy założeniu prawidłowego słuchu u badającego
+próba Binga
+próba Lewisa-Federici
(Pruszewic s. 296-298)
Audiometria tonalna:
-kabina audiometryczna
-audiometr
-krzyk audiometryczny
-audiogram
-maskowanie
-rezerwa ślimakowa
-próg słyszenia
-próg bólu
-próg dyskomfortu
-próg słyszenia
-dynamika słyszenia
-poziom przyjemnego słyszenia
Dla przewodnictwa powietrznego
O- ucho prawe
X-ucho lewe
Dla przewodnictwa powietrznego z maskowaniem
trójkat- ucho prawe
kwadrat-ucho lewe
Dla przewodnictwa kostnego
<- ucho lewe
>-ucho prawe
[-ucho prawe
]-ucho lewe
Audiometria nadprogowa- zajmuje się oceną słyszenia bodźców akustycznych przekraczających wartości progowe. Umożliwia topodiagnostykę ubytków słuchu zwlaszcza różnicowanie uszkodzeń ślimakowych i pozaślimakowych.
Wyrównanie głośności oznacza nieproporcionalny przyrost głośności dzwięków dla bodźców o natężeniach nadprogowych.
metoda pośrednia-metoda SISI-wskaźnik wrażliwości na krótnie przyrosty natężenia
Audiometria mowy:
-pozwala ocenić ośrodkowe procesy rozumienia sygnału mowy
-w a. m. określa się dwa progi:
+próg wykazaywania mowy, czyli najmniejsze natężenie, przy którym badany dostrzega 50 % obecności sygnału mowy
+próg rozumienia mowy, czyli najmniejsze natężenie sygnału mowy, przy którym badany poprawnie 50 % składowych testu.
2. Obiektywne metody badania słuchu
Audiometria odruchowa- audiometria iimpedencyjna(tynpanometria, pomiar impedencyji akustycznej, odruchy mięśni śródusznych)
Audiometria odpowiedzi elektrycznych(ERA, ABR, BERA)
Emisja otoakustyczna.
+Audiometria impedencyjna-opiera sie na pomiarze ruchów mięśnia strzemiączkowego i naprężeniu błony bębenkowej. Jest jedną z najczęsciej stosowanych i najbardziej dokładnych metod badania słuchu.
tympometria polega na pomiarze oporu akustycznego i ciśnienia w uchu środkowym. Dokonuje się go przez zmianę ciśnienia w przewodzie słuchowym zewnętrznym tak, aby uzyskać takie jakie panuje w uchu środkowym. Takie działanie powoduje, że impedancja ucha środkowego jest wtedy najmniejsza, a podatność błony bębenkowej jest największa.
Badanie odruchu mięśnia strzemiączkowego przeprowadza się automatycznie, stosując ipsilateralną i kontralateralną stymulację bodźcami o częstotliwościach 500, 1000, 2000, 4000 Hz
+Otoemisje akustyczne-(OAE) mierzenie dzwięku w zawnętrznym kanale sluchowym, będących odbiciem aktywnych procesów w ślimaku.
Otoemisje można zarejestrować do 30 dB. Polega na włożeniu sondy do kanału ucha. Nie jest to badanie ilościowe, ale ocena sprawności mechanicznej receptora słuchu. Odróżniamy spontaniczną(SOAE) i wywołaną(EOAE).
+Audiometria odpowiedzi elektrycznych:
ERA- polega na rejestrowaniu i ocenie zjawisk elektrycznych, kóre powstają po stymulacji bodźcem akustycznym ucha, w każdym odciinku drogi słuchowej, poczynając od receptora, a kończąc na płacie skroniowym kory mózgowej.
ABR- słuchowe potęciały wywołane pnia mózgu
BERA-