ESTETYKA INTRERMEDIALNOŚCI - Chmielecki

1. Wstęp - wprowadzenie do badań nad obrazem

Na początku tesktu autor odnosi się do zwrotu piktorialnego - stanowi to punkt wyjścia rozważań tekstu. Zwraca uwagę na ewolucje obrazu w kulturze, tego jak nabierał znaczenia i przywołuje 4 fazy relacji obrazu i jego odbicia w rzeczywistości w/g Baudrillarda :

1. Obraz odzwierciedla rzeczywistość (wszystkie formy realizmu w malarstwie )

2. Obraz estetyzuje rzeczywistość (odejście od realizmu, ale dalej odsyłanie do rzeczywistości - myślę, ze impresjonizm może być przykładem)

3. Obraz ukrywa i maskuje nieobecność rzeczywistości, do której się odnosi

4. Obraz nie odsyła do żadnej rzeczywistości - jest czystą symulacją (obraz cyfrowy, wytworzony komputerowo)

Odnosi się też do dobrze znanego nam Beltinga ;) i tego, że "żyjemy z obrazami o rozumiemy świat w obrazach" oraz, że przez zmianę następuje "koniec historii sztuki". Nie opisuję tego dokładnie bo mamy to w innych zagadnieniach ;)

Punktem wyjścia dla rozważań jest też idea ikonosfery Mieczysława Porębskiego, czyli mówiąc w skrócie "termin obraz nie odnosi się tylko do dzieł malarskich ale do wszystkiego co widać".

Przedmiotem badań nad kulturą wizualną jest ZDARZENIE WIZUALNE (termin ukuty dlatego, ze "obraz" jest bardzo trudny do zdefiniowania, autorem definicji jest Mirzoeff). Pisze, ze w zdarzeniach wizualnych " konsument poszukuje informacji, znaczenia lub przyjemności, uzyskiwanych dzięki narzędziom i technologiom wizualnym." Czyli są to konkretne obiekty oraz środki służące do ich prezentacji - "od fresków poprzez obrazy olejne do filmu i internetu". Jest to jedno z najbardziej globalnych rozumień obrazu bo obejmuje wszelkie wrażenia wzrokowe zapośredniczone jakimkolwiek medium.

Mirzoeff proponuje do badań obrazu teorie interdyscyplinarną, która jest rozumiana podobnie jak intermedialność i odnosi się do różnych osobnych dziedzin - fenomenologii, archeologii, filmoznawstwa, antropologia, teoria fotografii etc.

Podsumowując wstęp - przez to, że powstają nowe obszary badawcze (cyberkultura sprawia, ze obraz nie jest już tym co kiedyś) powstaje nowa nauka - badania nad kulturą wizualną, przystosowane do nowego spojrzenia na estetykę obrazu.

2. Estetyka intermedialności w kontekście refleksji nad mediami wizualnymi(czyli to, co najważniejsze w tym tekście ;) )

a)obraz analogowy

Charakterystyka - jest to rzeczywistość reprodukowana technicznie, niepowtarzalność oryginału zostaje zastąpiona mnogością kopii (masowa produkcja), następuje uwolnienie ręki od zadań artystycznych,dla Baudrillarda jest to technika charakterystyczna dla okresu reprodukcji przemysłowej - od tego wynalazku można mówić, że "paradygmat wizualności kieruje naszym sposobem myślenia o rzeczywistości"

Andre Bazin pisze, że różnica miedzy fotografią a malarstwem nie jest tylko jakościowa. Malarstwo starało się stworzyć złudę rzeczywistości a fotografia (jego zdaniem) jest obiektywna i w pełni zaspokaja psychologiczną potrzebę realizmu, wiarygodności u widza. Ten postulat nazywa się ideą reprodukcji totalnej

Mise-en-scene (umieszczać na scenie) - to formy inscenizacji w sztuce teatralnej, fotografii czy filmie. Choć fotografia jest w teorii obiektywna, to autor ma możliwości manipulowania rzeczywistością, ustawiania elementów przed obiektywem, tak jak sobie tego życzy. Mise en scene warunkuje podstawowe struktury obrazu analogowego, tworzy iluzję obrazu.

Do elementów mise-en-scène zalicza się wszystkie wizualne aspekty spektaklu lub filmu będące pod kontrolą reżysera: kompozycję wizualną, scenografię, rekwizyty, kostiumy, charakteryzację, oświetlenie, ruch i grę aktorską. W przypadku filmu jako mise-en-scène określa się wszystkie sfilmowane elementy, które znajdą się w kadrze. (z wiki, wklejam bo w tekście jest to opisane bardzo okrężnie ;) )

Autor zauważa, że oczywiście postprodukcja filmu czy obróbka zdjęcia mogą zmienić to, co jest na nim widoczne ale mimo wszystko kamera i aparat rejestrują to, co jest przed nimi umieszczone.

b)obraz cyfrowy

To kolejna forma, należąca do epoki elektronicznej, w/g McLuhana realizowany w okresie "globalnej wioski". Początkowo w dobie internetu, potem w dobie telewizji. Podczas gdy obrazy analogowe był podobne do procesu widzenia ludzkiego oka (obraz powstaje na siatkówce w wyniku procesu fizycznego - odbicia światła i jest obiektywny, usytuowany w rzeczywistości) to obraz cyfrowy przypomina bardziej psychiczny proces przetwarzania obrazów - wyobrażenia i halucynacje. Powstaje zjawisko całkowitej kreacji obrazów, bez dezygnatu w rzeczywistości(-->Stawowczyk). Obrazy cyfrowe posiadają odmienny status ontologiczny. Mimesis zostaje zastąpiona simulacrum. Tworzywem nie jest już światło, ale informacja, dająca się swobodnie przetwarzać i powielać. Nie jest to już reprezentacja ale prezentacja (obraz odsyła tylko sam do siebie, jest rodzajem autoreferencji).

Poglądy Flussera - gest wideo - ma zapewnić wierniejsze niż w obrazie analogicznym odwzorowanie rzeczywistości, wydobywa nowe aspekty rzeczywistości, "nie tylko przedstawie ale spekuluje i filozofuje". Obiektywizm i realizm straciły na znaczeniu a zyskało spojrzenie widza, jego punkt widzenia.

Mise-en-page(umieszczenie na stronie) to nowy środek wyrazu, rodzaj 'zabawy w wycinanki, forma bardziej intuicyjna, pozwalająca na więcej inwencji, eksperymentowania i improwizacji. W nowych mediach ten sposób myslenia został zaadaptowany przez MS Word, Photoshop, Corel Draw etc. Nie tworzy się złudzenia przestrzeni realnej jak mise-en-scene, komponuje się przestrzennie - na pewnej powierzchni. Wczesnym przykładem m-en-p są luźne szkice LEonarda da Vinci. Nie ma tu zasady mimesis.

c)estetyka obrazu medialnego

W poprzednich dwóch rozdziałach pojawia się rozłam między przeciwstawionymi sobie reprodukcją a symulacją, między mise-en-scene a mise-en-page.

mise-en-scene : długie ujęcia w filmie, głebia ostrości oddająca przestrzeń

mise-en-page: montaż filmowy, kolaż

Co z obrazem analogowo-cyfrowym - filmem przepisanym na format cyfrowy? Jest to hybryda intermedialna, pomiędzy reprodukcją a symulacją - "obraz elektroniczny". Autor opisuje to bardzo tajemniczo, ale z tego co rozumiem, to chodzi o film, który potem jest edytowany komputerowo, czyli z jednej strony to, co jest na taśmie oddaje w miarę obiektywnie rzeczywistość, ale w postprodukcji cyfrowej montuje się to, dodaje nowe elementy, przetwarza komputerowo i wychodzi coś nowego, hybrydalnego wobec wcześniej znanych form medialnych ;)