Modele pielęgnowania II

Madelaine M.Leiniger 1988

• Ludzie rodzą się ,żyją, chorują i umierają zgodnie z systemem wierzeń i praktyk kulturowych,ale w swoim wzrastaniu i przeżywaniu są zależ ni od ludzkiej troskliwości.

Model pielęgniarstwa transkulturowego- Madelaine M. Leinigren

• Wprowadzony do kształcenia w 1966r.

• Naturą/ esencją pielęgniarstwa - ważna w utrzymaniu przywracaniu zdrowia jest troskliwość

• Pielęgniarce potrzebna jest wiedza o różnicach kulturowych

• Cel -zgromadzenie wiedzy dzięki której możliwe będzie zapewnienie troskliwości kulturowo zgodnej- rozumienie ludzi , rodzin i kultury

Madelaine M. Leinigren

• Pielęgniarka antropolog

• 1965 zainicjowała i zapoczątkowała rozwój pielęgniarstwa transkulturowego

• 1948-podstawowe przygotowanie pielęgniarskie

• 1950 tytuł bakałarza

• 1953 magister nauk pielęgniarskich

• 1965-doktor filozofii w zakresie antropologii

W zapewnieniu opiekuńczej troskliwości pielęgniarkom potrzebna jest wiedza o jej podstawach kulturowych.

Podstawowe pojęcia modelu

• Kultura- wyuczone wartości wierzenia , normy i praktyki życiowe- wzorcowe przewodniki myślenia , decyzji i aktywności

• Troskliwość-fenomen wspierania , asystowania , ułatwiania zachowań innemu człowiekowi / tworzy etos pielęgniarstwa

• Troszczyć się- akcja skierowana na asystowanie, wspieranie , ułatwianie innemu człowiekowi lub grupie, przejawiającemu potrzeby, lub u których przewiduje się wystąpienie potrzeb zmiany na lepsze.

• Troskliwość kulturowa-określenie poznanych wartości , wierzeń, wzorców ekspresji, które asystują, wspierają, ułatwiają zachowanie dobrostanu innemu człowiekowi

• Różnorodność kulturowa troskliwości-zmienność znaczeń , wzorców wartości, które zostały wytworzone w ludzkiej kulturze dla zachowania dobrostanu człowieka.

• Uniwersalizm kulturowy-ujednolica znaczenie wzorców , wartości , symboli

• Światopogląd-sposób patrzenia ludzi na świat i wszechświat ,który umożliwia im ukształtowanie jego obrazu lub postawy w stosunku do wartości jaką stanowi ich własne życie i świat.

• Struktura społeczno – kulturowa-czynniki strukturalne albo organizacyjne danej kultury lub społeczności, które pozostają ze sobą we wzajemnych relacjach, określenie jak funkcjonują9czynnik religijny,, polityczny , ekonomiczny, edukacyjny,technologiczny).

• Kontekst etnohistoryczny-fakty , sytuacje ,doświadczenia jednostek i grup,które pierwszoplanowo są zogniskowane wokół ludzi-opisują, wyjaśniają, interpretują sposoby życia w kontekście kulturowym

• Kontekst środowiskowy-określa zdarzenia , sytuacje , doświadczenia, które nadają znaczenie ludzkim ekspresjom.

• System zdrowia ludowego-tradycje , lokalne praktyki troszczenia się o zdrowie

Ludzka troskliwość-human care

• Zdrowie-taki poziom dobrostanu ,jaki jest zdefiniowany w danej kulturze, wysoko wartościowany i praktykowany i możliwy do osiągnięcia przez jednostki w podejmowanych przez nie codziennych aktywnościach zgodnie z ich rolą- w sposób kulturowo satysfakcjonujący

• Profesjonalny system zdrowia-świadczony przez personel przygotowany w ramach programów formalnych

• Zachowanie troskliwości-akcje i decyzje profesjonalnego asystowania

• Negocjowanie troskliwości kulturowej

• Wprowadzanie zmian do wzorców –akcje i decyzje pomagające w zmianie dotychczasowego modelu życia, kulturowo akceptowane i satysfakcjonujące

• Kulturowo zgodna troskliwość- znane aktywności albo decyzje dotyczące asystowania , wspierania i ułatwiania, które są właściwie dostosowane do kulturowych wartości , wierzeń i sposobów życia

• Pielęgniarstwo- profesja naukowa i wyuczona skoncentrowana na fenomenie ludzkiej troskliwości kulturowej i na aktywnościach asystowania, wspierania , ułatwiania jednostkom i grupom utrzymanie lub odzyskanie dobrostanu, a także na pomaganiu ludziom w radzeniu sobie z upośledzeniem i śmiercią- w sposób akceptowany i przynoszący korzyści.

Model Ruchu Słońca- 4 poziomy

• Światopogląd ,składniki systemu socjalnego i kulturowego .Czynniki; technologiczne , religijne , filozoficzne, wzajemnych bliskości, socjalne,wartości kulturowe, sposoby życia,język , kontekst środowiskowy

• System zdrowia;ludowy, profesjonalny , pielęgniarski

• Decyzje i akcje pielęgniarskiej troskliwości (zachowanie , przystosowanie, zmiana)

• Troskliwość zgodna z kulturą

Podstawa- bycie przyjaznym dla ludzi i wspólne z nimi odkrywanie ich dawnych i współczesnych wierzeń, wartości i idei ludzkiej troskliwości, zdrowia, dobrostanu

Nadrzędne pojęcia

• Człowiek – istota kulturowa

• Zdrowie- coś więcej niż brak choroby. Każda kultura ma swoje własne wzorce troszczenia się o zdrowie

• Środowisko—kontekst środowiskowy wywiera wpływ na zdrowie i wzorce troskliwości

Model systemowy Betty Neuman

• Ur.1924r.

• 1947dyplon z wyróżnieniem

• Pracowała jako pielęgniarka środowiskowa

• 1957 tytuł bakałarza w zakresie zdrowia publicznego –ukończenie studiów

• 1966 tytuł magistra

• Stanowisko nauczyciela akademickiego-opracowanie nowego programu kształcenia przygotowującego pielęgniarki do pracy w tworzących się ośrodkach pielęgniarstwa psychiatrycznego w środowisku

• 1972 pełna publikacja modelu systemowego

• 1985—doktorat w dziedzinie psychologii klinicznej

• Ukazuje jednostkę holistycznie w jej wymiarze:

-fizjologicznym

-psychologicznym

-socjokulturowym

-rozwojowym

• Człowiek—system otwarty , który składa się z części pozostających ze sobą w ścisłej współzależności. Systemem otwartym jest również rodzina , grupa i społeczność. Jest w ciągłej interakcji ze środowiskiem , które oddziałuje na niego przez różne stresory

• Wyposażony jest w mechanizmy obronne- linie obrony chroniące strukturę podstawową ( czynniki właściwe danemu gatunkowi odpowiedzialne za utrzymanie podstawowych funkcji życiowych.) i cały system.

-przystosowawcza – chroni przed wtargnięciem stresorów-linia najdalsza. Ulega zmianie pod wpływem określonych sytuacji:niedożywienie, niedobór snu

-normalna, względnie stała-stan do jakiego człowiek doszedł w trakcie rozwoju i kim się stał.Wynik wcześniejszych zachowań jednostki, które warunkowały zachowanie stabilności i integracji systemu (warunkują ja : styl życia wpływy rozwojowe, duchowe , kulturowe

-odporności—najbliżej struktury podstawowej , chronią ją bezpośrednio.9dwraca niekorzystne działanie bodźca, wspomaga proces odnowy.

• Na każdy system składa się 5 obszarów

1.fizjologiczny – odnosi się do struktury i funkcji ciała

2.psychologiczny-jest związany z procesami myślowymi i relacjami

3.socjokulturowy-łączy funkcje społeczne i kulturę

4.rozwojowy-odnosi się do procesów rozwoju

5.duchowy-dotyczy wierzeń, stanowi część składową struktury podstawowej i przenika także inne sfery życia. Jest wrodzony , niezależnie od tego , czy jest uświadamiany i rozwijany przez człowieka

• Środowisko :czynniki wewnętrzne i zewnętrzne lub wpływy otaczające człowieka jako system

– czynniki wewnętrzne –siły i wpływy pochodzące z wnętrza określonego granicami systemu

- czynniki zewnętrzne- siły i wpływy pochodzące spoza systemu

Środowisko

• Oddziałuje na człowieka pozytywnie i negatywnie

• Oddziałuje na człowieka poprzez stresory

-ze środowiska wewnętrznego-stresory intrapersonalne- np. reakcje autoimunologiczne

-spoza systemu ,ze środowiska zewnętrznego-stresory interpersonalne- np. oczekiwania społeczne związane z pełnionymi rolami

• Stresor wywołujący negatywne skutki może być zamieniony na pozytywny- o ile dzięki przystosowaniu zostanie zmieniony sposób reagowania na ten stresor

• Wykreowane –nieświadomie rozwinięte przez człowieka dla własnej obrony i zachowania równowagi systemu

• Pełni funkcję tarczy ochronnej

• Dynamiczne-odzwierciedla nieświadomą mobilizację wszystkich sfer człowieka i zasobów energetycznych struktury podstawowej w celu utrzymania integralność ci i stabilności systemu np. mechanizmy obronne jak zaprzeczanie9sfera psychiczna), odruchowy skurcz mięśni ( sfera fizjologiczna), zachowanie dystansu w stosunku do innych ( sfera socjokulturowy), podtrzymanie nadziei( sfera duchowa)

Zdrowie

• Stan maksymalnej równowagi i stabilności systemu, , stan możliwie najlepszego samopoczucia w określonym czasie

• Bycie w jakimś punkcie na ciągłej pomiędzy dobrostanem a chorobą.