głoskami, np. bal i pal. Zaburzenia te korelują z zaburzeniami świadomości fonologicznej (Shaywitz 1997; Hogben, Heath 1997). Opisana koncepcja wskazuje na rolę czasu w przetwarzaniu bodźców przez układ nerwowy oraz na możliwość uzyskania poprawy wskutek ćwiczenia rozpoznawania dźwięków, które podaje się z możliwością regulowania amplitudy i czasu trwania. Podczas zajęć terapeutycznych dzieci początkowo wysłuchują nagrań tekstów, mając za zadanie różnicowanie głosek i sylab. Następnie przechodzi się do ćwiczeń rozpoznawania słów, zdań i prostych tekstów, które najpierw podaje się dziecku w wydłużonym czasie, niejako rozciągnięte w czasie. Potem dąży się do skracania czasu ekspozycji. Po miesiącu ćwiczeń wyniki wykazywały poprawę odpowiadającą okresowi dwóch lat życia; poprawa była cztery razy szybsza w porównaniu ze stosowaniem takich samych ćwiczeń bez rozciągania w czasie materiału werbalnego (Shaywitz 1997). Wyniki badań znalazły zastosowanie w praktyce: w 1997 r. P. Tallal założyła wraz ze współpracownikami firmę produkującą programy komputerowe z opisanymi ćwiczeniami. W Belgii w diagnozowaniu dysleksji stosuje się urządzenia umożliwiające manipulowanie amplitudą dźwięku i oceniające zdolność badanej osoby do wykrywania minimalnych różnic pomiędzy dźwiękami (Minimal Level Difference).
Badania ruchów oczu u dzieci w okresie rozpoczynania nauki czytania od dawna próbuje się interpretować w celu diagnozy ryzyka dysleksji (Pavlidis 1991).
Omawiając koncepcje z dziedziny psychofizjologii odbioru bodźców wzrokowych i słuchowych, D. Bednarek (1998) wskazała na różnice funkcjonowania osób dobrze czytających i dyslektycznych oraz na pierwotne przyczyny różnic w odbiorze tych bodźców. W obydwu przypadkach upatruje się je w zmianach organicznych w układzie nerwowym, co potwierdzją badania ambulatoryjne. Zaburzenia obserwowane w układzie wzrokowym i słuchowym dyslektyków pozwalają wysunąć hipotezę, że ich wspólnym źródłem są nieprawidłowości rozwoju tzw. szybkich kanałów odbioru bodźców w obu modalnościach (France i in. 1997, za: Bednarek 1998). Ze względu na różny patomechanizm zaburzeń czytania i pisania, w poszczególnych przypadkach istnieją różne typy dysleksji.
Jak diagnozować dysleksję?
Diagnoza dysleksji rozwojowej powinna być prowadzona przez zespół specjalistów różnych dziedzin, podobnie jak interdyscyplinarny charakter mają badania naukowe tych zaburzeń. Najwcześniej, bo już w wieku ponie-mowlęcym i przedszkolnym, można zaobserwować objawy tzw. ryzyka dysleksji. Logopeda jest specjalistą, który może zdiagnozować dziecko i udzielić mu pomocy w przypadku opóźnienia rozwoju mowy. Wczesna diagnoza i terapia
849